Tổng hội y học Việt Nam

Viện y học ứng dụng Việt Nam
ứng dụng y học vì sức khỏe người việt nam

Giấc ngủ quý giá biết nhường nào

Giấc ngủ có vai trò rất quan trọng trong đời sống con người và khoảng 1/3 thời gian cuộc đời được dành cho giấc ngủ. Chất lượng giấc ngủ cũng quan trọng như là thời gian ngủ.

Giấc ngủ có vai trò rất quan trọng trong việc duy trì nhịp sinh học thức - ngủ ở người và ở từng hệ cơ quan trong cơ thể. Giấc ngủ có rất nhiều chức năng khác nhau, trong khuôn khổ bài viết này chỉ tập trung vào một số chức năng được trình bày sau đây.

Giấc ngủ giúp tăng cường trí nhớ và định hình ký ức ở trẻ em và người lớn

Vai trò của giấc ngủ trong việc củng cố, duy trì và tăng cường trí nhớ đã được khoa học chứng minh. Giấc ngủ tốt sau một ngày học tập sẽ giúp cho khả năng ghi nhớ tốt hơn và kéo dài hơn. Ngoài ra giấc ngủ cũng giúp củng cố và định hình trí nhớ và ký ức về các hoạt động, các biến cố xảy ra trong cuộc đời mỗi người.

Giấc ngủ có vai trò quan trọng trong điều hòa sự bài tiết hormone của cơ thể

Hoạt động của các cơ quan trong cơ thể mỗi người luôn được duy trì cân bằng và ổn định là nhờ vào sự cân bằng sinh lý các hormone và được điều tiết bởi não bộ thông qua các tuyến nội tiết.

Ðặc biệt sự bài tiết của hormone ở người cũng tuân theo nhịp sinh học và chu kỳ ngày đêm. Một số hormone được tiết ra vào ban đêm và khi cơ thể ở trạng thái ngủ như hormone tăng trưởng, đây là hormone có vai trò rất quan trọng trong sự phát triển về thể chất của trẻ em; do vậy cần phải bảo đảm giấc ngủ của trẻ đúng giờ và đủ thời gian yêu cầu theo độ tuổi.

Ở người trưởng thành, hormone tăng trưởng cũng được tiết ra về đêm và giúp tăng cường sự bền vững của hệ cơ xương, giúp tái tạo collagen ở da và ổn định quá trình trao đổi chất của cơ thể.

Ở nữ giới, một loại hormone có tên gọi là prolactin, tham gia quá trình sinh sản cũng được tiết ra trong khi ngủ. Do vậy, những rối loạn về giấc ngủ như là mất ngủ nặng và kéo dài ở người nữ có thể gây ra những rối loạn về chức năng nội tiết quan trọng.

Ngoài ra, một loại hormone được tiết ra từ tuyến tùng lại có tác dụng giúp cơ thể đi vào giấc ngủ đó là melatonine, sự rối loạn về nhịp sinh học và chu kỳ thức - ngủ cũng sẽ gây ra rối loạn về sự bài tiết melatonine. Chất này được tiết ra nhiều nhất vào lúc nữa đêm cho đến đầu buổi sáng sớm và bị ức chế khi tiếp xúc với ánh sáng vào ban ngày. Ngoài chức năng điều hòa giấc ngủ, melatonine còn được cho là có tác dụng chống lại các gốc oxit hóa và điều hòa miễn dịch của cơ thể.

Thiếu ngủ cũng sẽ gây ra tình trạng mất cân bằng của các hormone điều hòa cảm giác thèm ăn như là leptin, có tác dụng ức chế cảm giác thèm ăn; trong khi đó thiếu ngủ lại làm tăng tiết hormone ghrelin có tác dụng làm tăng cảm giác thèm ăn. Do vậy, những người bị chứng mất ngủ thường có khuynh hướng tăng cân vì có thói quen ăn vào buổi tối do sự tăng bài tiết của ghrelin.

Giấc ngủ giúp thanh thải các sản phẩm bài tiết ở não và điều chỉnh tính khí

Sự đào thải các sản phẩm bài tiết do quá trình chuyển hóa ở não diễn ra liên tục trong ngày thông qua sự làm mới của dịch não tủy. Ðặc biệt, giấc ngủ sẽ giúp sự đào thải những sản phẩm bài tiết của quá trình hoạt động của các tế bào thần kinh trong ngày và trong khi ngủ. Sự tích tụ quá mức các sản phẩm cần phải được đào thải trong não nếu không được thực hiện sẽ là nguy cơ gây ra các bệnh lý ở người lớn tuổi như Alzheimer hoặc sa sút trí tuệ và một số tổn thương thực thể của não bộ.

Ngoài ra, giấc ngủ cũng có vai trò rất quan trọng trong điều chỉnh tính khí ở trẻ em và cả ở người lớn. Một giấc ngủ sâu, chất lượng giấc ngủ tốt và đầy đủ thời gian sẽ giúp mỗi người khi thức giấc cảm thấy thư giãn, bớt căng thẳng và vui vẻ hơn so với những người có giấc ngủ không tốt.

Giấc ngủ có vai trò đặc biệt quan trọng  trong tăng cường miễn dịch của cơ thể

Những nghiên cứu trên động vật đã cho thấy rằng, giấc ngủ giúp động vật có thể sống sót sau khi bị nhiễm trùng. Ở người, khả năng bị nhiễm virus đường hô hấp cao hơn nhiều ở những người có giấc ngủ ngắn (dưới 6 giờ mỗi đêm) hoặc những người bị mất ngủ. Giấc ngủ ngắn hoặc không ngủ chỉ trong một đêm cũng dẫn đến phản ứng sinh ra kháng thể thấp hơn đối với việc tiêm chủng, chẳng hạn như tiêm chủng vaccine chống lại bệnh cúm và các loại virus khác.

Vì vậy, việc duy trì một thói quen ngủ tốt và một giấc ngủ bảo đảm chất lượng sẽ giúp tránh được nhiều nguy cơ bệnh tật do thiếu ngủ gây ra và giúp tăng cường tuổi thọ cho mỗi người. Ðặc biệt trong tình hình dịch bệnh COVID-19 hiện nay, giấc ngủ tốt giúp cơ thể tăng cường miễn dịch và sức đề kháng với bệnh tật.

Tham khảo thêm thông tin bài viết: Giấc ngủ - chìa khóa vàng cho sức khỏe.

GS.TSKH. Dương Quý Sỹ - Chủ tịch Hội Y học giấc ngủ Việt Nam - Theo suckhoedoisong.vn
Bình luận
Tin mới
  • 18/08/2025

    Sức khỏe tinh thần người cao tuổi tại Việt Nam: thực trạng, thách thức và giải pháp hướng tới một xã hội già hóa khỏe mạnh

    Sức khỏe tinh thần không chỉ đơn thuần là không mắc phải các bệnh tâm thần, mà còn là một trạng thái hạnh phúc, nơi mỗi cá nhân có thể nhận ra khả năng của mình, đối phó với những căng thẳng bình thường của cuộc sống, làm việc hiệu quả và đóng góp cho cộng đồng.

  • 18/08/2025

    Tiêu chảy mùa mưa lũ: Nguyên nhân, triệu chứng và cách phòng tránh

    Mỗi khi mùa mưa lũ đến, không chỉ cảnh quan thiên nhiên bị ảnh hưởng mà sức khỏe con người cũng đối mặt với nhiều nguy cơ, trong đó tiêu chảy là một trong những mối đe dọa phổ biến nhất. Nước lũ tràn ngập mang theo vô số vi sinh vật gây hại, làm ô nhiễm nguồn nước và thực phẩm, tạo điều kiện cho các mầm bệnh phát triển mạnh mẽ.

  • 17/08/2025

    8 nguyên nhân gây ra tình trạng răng khấp khểnh

    Răng khấp khểnh là tình trạng phổ biến và ảnh hưởng đến trẻ em, thanh thiếu niên và người lớn. Nguyên nhân bao gồm di truyền, răng mọc chen chúc, vấn đề về hàm, mất răng, chấn thương mặt và thói quen vệ sinh răng miệng không đúng cách.

  • 16/08/2025

    Tác động của mạng xã hội đến sức khỏe tinh thần giới trẻ

    Trong bối cảnh công nghệ phát triển mạnh mẽ, mạng xã hội đã trở thành một phần không thể thiếu trong cuộc sống hàng ngày, đặc biệt là đối với giới trẻ. Các nền tảng như Facebook, Instagram, TikTok, Thread không chỉ là công cụ giao tiếp, chia sẻ thông tin mà còn là nơi giải trí phổ biến. Tuy nhiên, bên cạnh những lợi ích rõ ràng, việc sử dụng mạng xã hội một cách mất kiểm soát đang đặt ra nhiều thách thức nghiêm trọng đối với sức khỏe tinh thần của thế hệ trẻ trên toàn cầu.

  • 16/08/2025

    Tầm quan trọng của việc tiêm chủng cho trẻ em và người lớn

    Việc tiêm chủng từ lâu đã được coi là một trong những thành tựu y học nổi bật, mang lại sự bảo vệ thiết yếu cho cả trẻ em và người lớn trước các bệnh truyền nhiễm nguy hiểm.

  • 15/08/2025

    Ăn bao nhiêu rau quả mỗi ngày là đủ?

    Rau xanh và trái cây tươi là nhóm thực phẩm thiếu yếu trong chế độ ăn hằng ngày nhưng nhiều người còn băn khoăn chưa biết lượng rau quả nên ăn mỗi ngày bao nhiêu là đủ?

  • 15/08/2025

    Người cao tuổi vẫn có thể bị suy dinh dưỡng?

    Người cao tuổi thường cần ít năng lượng hơn so với khi còn trẻ, nhưng nhu cầu về các chất dinh dưỡng thiết yếu (vitamin, khoáng chất, protein, chất béo lành mạnh, carbohydrate phức hợp) vẫn tương đương hoặc thậm chí cao hơn.

  • 15/08/2025

    Báo cáo trường hợp: Sốc nhiễm trùng kèm viêm da, cân cơ hoại tử do nhiễm Vibrio vulnificus qua vết thương ở da

    Vibrio vulnificus là một loại trực khuẩn gram âm, di động, ưa mặn được tìm thấy ở khắp mọi nơi, chủ yếu ở vùng nước mặn và nước lợ ven biển. V. Vulnificus gây ra 1 trong 3 hội chứng riêng biệt: viêm dạ dày-ruột, nhiễm trùng huyết tiên phát và nhiễm trùng vết thương với tỉ lệ tử vong cao. Bệnh thường xẩy ra ở những người mắc bệnh gan mãn tính, suy giảm miễn dịch, hoặc các bệnh gây thừa sắt trong cơ thể. Khi nghi ngờ nhiễm V. Vulnificus dựa trên tiền sử, dịch tễ, diễn biến lâm sàng, vi khuẩn học, kháng sinh thích hợp cần dùng càng sớm càng tốt và can thiệp ngoại khoa khi có chỉ định.

Xem thêm