Tổng hội y học Việt Nam

Viện y học ứng dụng Việt Nam
ứng dụng y học vì sức khỏe người việt nam

10 điều bạn nên biết về hội chứng chuyển hóa

Hội chứng chuyển hóa (hay hội chứng X) là một rối loạn được đặc trưng bởi tình trạng béo phì phần trung tâm cơ thể, kháng insulin hoặc không dung nạp glucose, rối loạn mỡ máu và tăng huyết áp. Nếu bạn có một trong số các yếu tố trên thì nguy cơ bạn sẽ mắc thêm các vấn đề sức khỏe khác là rất lớn.

10 điều bạn nên biết về hội chứng chuyển hóa

Tin tốt là bằng việc thay đổi chế độ ăn và thói quen luyện tập, bạn có thể dự phòng, kiểm soát hoặc thậm chí là hồi phục được những tổn thương do hội chứng chuyển hóa gây ra. Nhưng nếu bạn không thay đổi chế độ ăn và lối sống, bạn có thể sẽ phát triển thêm các nguy cơ khác về sức khỏe liên quan đến tiểu đường, bệnh tim mạch và đột quỵ.

Tỷ lệ số người bị hội chứng chuyển hóa sẽ tăng lên theo tuổi, do vậy, việc thay đổi những thói quen sống sai lầm nên được bắt đầu càng sớm càng tốt. Đừng đợi đến khi các dấu hiệu và triệu chứng xuất hiện mới bắt đầu thay đổi vì rất có thể, khi đó, cơ thể đã bắt đầu phải chịu những tổn thương. Cũng không nên đợi đến khi được bác sỹ chẩn đoán mắc bệnh, vì rất nhiều bác sỹ thậm chí sẽ không nói cho bạn biết những cách thay đổi đơn giản mà bạn có thể bắt đầu ngay hôm nay. Dưới đây là 10 điều bạn nên biết về hội chứng chuyển hóa.

Hội chứng chuyển hóa có liên quan mật thiết đến tiền sử gia đình.

Do vậy, bạn có thể hỏi các thành viên trong gia đình về tiền sử bệnh tật của từng người. Tiền sử bệnh tật của gia đình rất có thể là tiền sử bệnh tật của chính bạn. Nếu một trong số các họ hàng thân thiết của bạn bị tiểu đường hoặc bệnh tim mạch, thì rất có thể bạn sẽ bị hội chứng chuyển hóa.

Theo các tài liệu về di truyền học gia đình, một bản ghi chép đầy đủ về tiền sử gia đình sẽ bao gồm thông tin của 3 thế hệ họn hàng, bao gồm cả trẻ em, anh chị em ruột, cha mẹ, cô chú, cháu trai và cháu gái (con cô chú) ông bà và các cháu.

Việc thu thập những thông tin này có vẻ rất khó khăn, nhưng bạn có thể gợi ý về chủ đề này trong các cuộc trò chuyện vui vẻ giữa các thành viên tron gia đình một cách cởi mở và chân thành. Việc này sẽ giúp bảo vệ các con của bạn và con cái của nhiều thế hệ sau này.

Hội chứng chuyển hóa sẽ bị tác động bởi việc bạn tích trữ mỡ thừa ở vị trí nào trên cơ thể.

Nếu bạn có thân hình “trái táo” (vùng eo và bụng to) chứ không phải thân hình “trái lê” (vùng mông và đùi to) thì nguy cơ mắc hội chứng chuyển hóa của bạn sẽ cao hơn. Bác sỹ có thể sẽ cho bạn biết bạn bị thừa cân, nhưng họ sẽ không nói về việc mỡ tích trữ ở bụng sẽ đem đến nhiều nguy cơ sức khỏe hơn là mỡ tích trữ ở mông.

Giảm số đo vòng 2 có thể sẽ mang đến cho bạn nhiều lợi ích hơn, chứ không chỉ là việc dự phòng và kiểm soát bệnh tật.  Thừa cân ở vùng bụng là một chỉ số đánh giá tình trạng thừa mỡ nội tạng – một yếu tố nguy cơ quan trọng trong việc phát triển hội chứng chuyển hóa, tiểu đường type 2, bệnh tim mạch và thậm chí là bệnh ung thư. Do vậy, bạn không nên chỉ chú ý vào việc giảm cân mà nên chú ý tới cả việc giảm số đo vòng 2 nữa!

Chế độ ăn giàu thực vật sẽ hạn chế được hội chứng chuyển hóa.

Hướng dẫn về chế độ ăn cho người Mỹ cũng khuyến khích việc thực hiện chế độ ăn dựa trên các nguồn thực phẩm thực vật. Chế độ ăn Địa Trung Hải là một chế độ ăn như vậy. Chế độ ăn Địa Trung Hải tập trung vào các món trái cây, rau xanh, ngũ cốc nguyên hạt, các loại đậu Tây và hải sản, nhưng hạn chế ăn thịt, pho mắt, đường và đồ ngọt. Chế độ ăn như vậy không chỉ có lợi cho sức khỏe trái tim, mà còn làm giảm nguy cơ mắc hội chứng chuyển hóa của bạn nữa.

Chất xơ sẽ làm giảm nguy cơ mắc hội chứng chuyển hóa bằng cách làm giảm cholesterol.

Bác sỹ có thể sẽ cung cấp cho bạn một danh sách những loại thức ăn bạn nên tránh, nhưng kế hoạch dự phòng hội chứng chuyển hóa của bạn sẽ thành công nhiều hơn nếu bạn tập trung bổ sung những loại thực phẩm giàu chất xơ, ví dụ như yến mạch, các loại đậu. Chất xơ không hòa tan như ngũ cốc nguyên hạt có thể giúp vận chuyển thức ăn qua đường tiêu hóa mà vẫn khiến bạn cảm thấy no. Hãy để một nửa số đồ ăn của bạn ăn là trái cây và các loại rau quả, và lựa chọn ngũ cốc nguyên hạt để có thể no lâu mà lại vẫn đạt được những lợi ích tốt nhất về sức khỏe.

Bạn uống gì cũng ảnh hưởng đến nguy cơ mắc hội chứng chuyển hóa.

Nếu may mắn, bác sỹ có thể hỏi bạn về chế độ ăn, cung cấp cho bạn một vài hướng dẫn cơ bản và có thể sẽ giới thiệu bạn đến gặp một chuyên gia dinh dưỡng . Nhưng rất ít bác sỹ sẽ trao đổi về việc bạn đang uống những loại đồ uống nào. Nước ép trái cây và đồ uống có đường sẽ làm huyết áp và lượng tryglyceride của bạn tăng cao. Đồ uống có cồn có thể gây hạ đường huyết. Lúc đầu đường huyết của bạn có thể sẽ hạ xuống nhưng sẽ nhanh chóng tăng lên, đặc biệt là khi bạn uống các loại cocktail hỗn hợp. Nước lọc là loại đồ uống tốt nhất để giúp bạn có đủ nước. Nhưng trà, cà phê, sữa tách béo hoặc sữa ít béo và nước trái cây và rau tươi cũng rất tốt cho hội chứng chuyển hóa của bạn.

Giảm cân, dù là một chút, cũng ảnh hưởng đến hội chứng chuyển hóa.
Nếu bạn giảm được khoảng 5% trọng lượng cơ thể, bạn sẽ tạo ra một tác động rất lớn lên các chỉ số quan trọng, ví dụ như huyết áp, đường huyết, lượng cholesterol /tryglyceride.Ví dụ, nếu bạn nặng 72kg, nhưng cân nặng lý tưởng của bạn là 55 kg thì kể cả việc bạn chỉ giảm được 3-5 kg thôi cũng có thể cải thiện các chỉ số xét nghiệm của bạn. Bạn có thể sẽ làm giảm hoặc loại trừ được việc phải dùng thuốc. Do vậy, hãy đặt mục tiêu giảm cân nhỏ hơn và cụ thể hơn để có cảm giác rằng, bạn hoàn toàn có thể đạt được mục tiêu của mình.

 Luyện tập cũng quan trọng như một chế độ ăn uống cân bằng để chống lại hội chứng chuyển hóa

Bác sỹ có thể sẽ không hướng dẫn bạn về các loại hình luyện tập cũng như mức độ luyện tập để giúp bạn cải thiện hội chứng chuyển hóa. Tuy nhiên, luyện tập thể thao, kể cả việc tập aerobic với mức độ trung bình cũng có thể cải thiện lượng HDL – cholesterol tốt như việc luyện tập aerobic cường độ cao vậy. Bạn có thể luyện tập 30 phút một ngày, 5 ngày một tuần để chống lại hội chứng chuyển hóa. Các bài tập về sức mạnh và tập aerobic cường độ cao có thể cải thiện sự nhạy cảm với glucose máu và làm giảm tình trạng insulin tăng cao. Luyện tập cũng là một yếu tố quan trọng trong việc tăng cường trao đổi chất và đốt cháy năng lượng  - những hoạt động giúp bạn có thể giảm cân.

Ngồi nhiều sẽ làm tăng nguy cơ mắc hội chứng chuyển hóa.

Điều này nghe có vẻ hơi kỳ cục, nhưng ngồi nhiều, hoặc lối sống ít vận động như xem TV, sử dụng máy vi tính, ngồi tại nơi làm việc hay ngồi trong các buổi họp được cho là những nguy cơ khiến bạn mắc hội chứng chuyển hóa, kể cả khi bạn đã phối hợp các hoạt động thể chất vào trong lịch trình hàng ngày của mình. Một nghiên cứu gần đây xuất bản trên tạp chí  British Medical Journal đã liên kết giữa thời gian ngồi với nguy cơ tiểu đường, nghiên cứu cho thấy mỗi giờ bạn ngồi xem TV , nguy cơ tiểu đường của bạn sẽ tăng hơn 3%.

Bạn nên kiểm tra lượng insulin lúc đói của mình

Khi nhắc đến các chỉ số xét nghiệm, các chỉ số như đường huyết hay HbA1C thường sẽ được kiểm tra, nhưng rất ít khi bác sỹ sẽ yêu cầu bạn kiểm tra lượng insulin lúc đói (Insulin là một loại hooc môn do tuyến tụy tiết ra). Chỉ số này có thể dự báo nguy cơ tiền tiểu đường và nguy cơ mắc hội chứng chuyển hóa của bạn. Insulin đóng một vai trò quan trọng trong chuyển hóa, lượng insulin tăng cao có thể dẫn đến béo phì, kích thích cơn đói và làm tăng việc dự trữ mỡ thừa. Khi bạn ăn đồ ngọt, đường huyết của bạn sẽ tăng lên và tụy sẽ giải phóng insulin để chuyển đường từ máu vào trong các tế bào để dự trữ. Nhưng nếu lượng insulin của cơ thể vẫn ở mức cao, các thụ thể tại các tế bào sẽ không đủ để kháng lại ảnh hưởng của insulin, và sẽ làm lượng đường trong máu tăng cao. Đó chính là tình trạng kháng insulin và có thể dẫn đến tình trạng tăng cholesterol, tăng đường huyết, và tăng huyết áp của hội chứng chuyển hóa.

Bạn nên giữ lại các bản sao kết quả xét nghiệm của mình

Bác sỹ bây giờ của bạn có thể sẽ không phải là bác sỹ điều trị cho bạn trong tương lai, nhưng cơ thể của bạn sẽ mãi mãi là của bạn. Nếu bạn đã từng làm bất kỳ loại xét nghiệm máu hay kiểm tra nào, hãy hỏi về việc xin lại bản sao các kết quả này để lưu giữ tại nhà. Điều này rất cần thiết để giúp bạn biết được những chỉ số cơ bản của cơ thể và biết được những sự thay đổi của sức khỏe trong nhiều giai đoạn khác nhau của cuộc đời.

Tham khảo thêm thông tin tại bài viết: Tìm hiểu hai loại hooc môn quan trọng đối với bệnh tiểu đường

Ts.Bs.Trương Hồng Sơn - Viện Y học ứng dụng Việt Nam - Tổng hợp từ Everydayhealth
Bình luận
Tin mới
  • 02/04/2025

    Nâng cao tầm vóc Việt

    Tầm vóc không chỉ là thước đo chiều cao đơn thuần mà còn phản ánh sức khỏe và sự phát triển toàn diện của một dân tộc. Tuy nhiên, thực trạng chiều cao của người Việt Nam hiện nay vẫn còn nhiều hạn chế so với bạn bè quốc tế

  • 01/04/2025

    Tăng cường miễn dịch cho trẻ mùa xuân

    Mùa xuân đến, mang theo không khí ấm áp và sức sống mới cho vạn vật. Tuy nhiên, đây cũng là thời điểm giao mùa, khí hậu biến đổi thất thường, tạo điều kiện cho các loại vi khuẩn, virus và mầm bệnh sinh sôi phát triển.

  • 01/04/2025

    Ngày Thế Giới Nhận Thức về Tự Kỷ: Hiểu đúng và đồng hành cùng người tự kỷ

    Ngày 2 tháng 4 hàng năm, thế giới cùng hướng về Ngày Thế Giới Nhận Thức về Tự Kỷ – một sự kiện do Liên Hợp Quốc khởi xướng nhằm kêu gọi sự quan tâm sâu sắc hơn đến rối loạn phổ tự kỷ (ASD).

  • 31/03/2025

    Chăm sóc da cho bé vào mùa xuân: Mẹo nhỏ cho mẹ

    Mùa xuân là thời điểm giao mùa, khí hậu thất thường, hanh khô, độ ẩm thấp, dễ gây ra những ảnh hưởng không tốt đến làn da nhạy cảm của trẻ nhỏ.

  • 30/03/2025

    Những thay đổi về làn da tuổi mãn kinh

    Tuổi mãn kinh không chỉ gây ra nhiều vấn đề về sức khỏe sinh lý nữ, mà còn ảnh hưởng đến làn da. Chị em phụ nữ nên lưu ý điều gì khi chăm sóc da tuổi ngoài 40?

  • 30/03/2025

    Người cao tuổi và bệnh giao mùa

    Giao mùa là thời điểm chuyển tiếp giữa các mùa trong năm, kéo theo sự thay đổi của thời tiết, khí hậu. Đối với người cao tuổi, giai đoạn này thường tiềm ẩn nhiều nguy cơ sức khỏe do hệ miễn dịch suy giảm và cơ thể dần lão hóa.

  • 29/03/2025

    Đi bộ nhanh mỗi ngày có thể giúp giảm nguy cơ tử vong

    Một nghiên cứu mới cho thấy, hoạt động thể chất vừa phải như đi bộ nhanh, yoga, làm vườn… mỗi ngày có thể giúp giảm nguy cơ tử vong.

  • 29/03/2025

    Tại sao bạn bị đau bụng khi chạy?

    Các vấn đề dạ dày khi chạy bộ là một trong những nguyên nhân phổ biến gây khó chịu cho người chạy. Bạn có thể gặp tình trạng co thắt, đau bụng dẫn đến tiêu chảy trong khi chạy.

Xem thêm