Tổng hội y học Việt Nam

Viện y học ứng dụng Việt Nam
ứng dụng y học vì sức khỏe người việt nam

Kiểm soát tăng huyết áp để giảm nhiều bệnh

Tăng huyết áp (THA) là bệnh mạn tính phổ biến nhất trên toàn cầu, ảnh hưởng đến 1 tỷ người và là 1 trong 8 bệnh gây tử vong lớn nhất hàng năm.

THA là yếu tố nguy cơ lớn của suy tim, đột quỵ, bệnh mạch vành, rối loạn chức năng thận mù mắt…

Tăng huyết áp là bệnh lý tim mạch nguy hiểm được xem như “kẻ giết người thầm lặng” vì toàn bộ sự tiến triển của bệnh thường diễn ra âm thầm không có triệu chứng cảnh báo trước. Huyết áp (HA) tăng cao sẽ làm tăng nguy cơ đau tim và đột quỵ, có khả năng dẫn đến suy thận nếu không được kiểm soát tốt.

Bệnh lý này được xếp cùng nhóm với các rối loạn, bệnh lý nguy hiểm khác như béo phì, tiểu đường type 2, cholesterol cao... Tỷ lệ bị THA đang tăng lên và HA không kiểm soát được vẫn là vấn đề phổ biến và gia tăng biến chứng.

Thế nào là THA?

HA được xác định dựa trên 2 chỉ số (HA tâm thu/ HA tâm trương). Theo Hiệp hội Tim mạch Việt Nam, HA đạt dưới 120/80mmHg được coi là mức bình thường. Khi HA luôn ở mức từ 140/90mmHg trở lên thì được xem là THA. THA độ 1: từ 140/90mmHg trở lên; THA độ 2: từ 160/100mmHg trở lên; THA độ 3: từ 180/110mmHg trở lên.

THA là một bệnh lý mạn tính khi áp lực của máu tác động lên thành động mạch tăng cao. Khi mắc bệnh THA, áp suất máu lưu thông trong các động mạch tăng cao, gây nhiều sức ép hơn đến các mô và khiến các mạch máu bị tổn hại dần theo thời gian. HA tăng cao gây ra nhiều áp lực cho tim (tăng gánh nặng cho tim) và là căn nguyên của nhiều biến chứng tim mạch nghiêm trọng như: tai biến mạch máu não, suy tim, bệnh tim mạch vành, nhồi máu cơ tim,...

Một số loại THA chủ yếu gồm:

THA vô căn (hay nguyên phát, bệnh THA): không có nguyên nhân cụ thể, chiếm đến 90% các trường hợp.

THA thứ phát (THA là triệu chứng của một số bệnh khác): liên quan đến một số bệnh trên thận, động mạch, bệnh van tim và một số bệnh nội tiết.

THA tâm thu đơn độc: Khi chỉ có HA tâm thu tăng trong khi HA tâm trương bình thường.

THA khi mang thai: bao gồm THA thai kỳ và tiền sản giật. Cảnh báo một số nguy cơ tim mạch trong giai đoạn mang thai.

Các yếu tố nguy cơ của THA: Trước tiên đó là vấn đề tuổi tác. Khi tuổi càng cao thì nguy cơ THA càng tăng; thừa cân - béo phì; lối sống (ăn mặn, thiếu vận động thể lực, lạm dụng rượu bia thuốc lá); yếu tố tiền sử gia đình cũng là nguyên nhân mắc bệnh THA

Hấp thụ lượng lớn thức ăn có nhiều chất xơ có thể giảm huyết áp.

Thay đổi thói quen sống để kiểm soát HA hiệu quả hơn

Kiểm soát cân nặng: để phòng ngừa bệnh THA cần luôn duy trì cân nặng ở mức hợp lý. Những người thừa cân  - béo phì thường có nguy cơ mắc THA cao hơn những người có cân nặng bình thường. Do vậy trường hợp thừa cân và có vòng bụng quá to (với nam giới là trên 90cm), thì cần tập luyện và áp dụng  chế độ giảm cân phù hợp.

Chế độ ăn uống khoa học: Trong chế độ ăn uống hằng ngày cần tích cực sử dụng thực phẩm hỗ trợ hiệu quả phòng ngừa THA như:

  • Rau xanh và trái cây: những loại trái cây nên tích cực bổ sung vào khẩu phần dinh dưỡng hằng ngày là: cam, quýt, bưởi, táo, bơ, dâu, thanh long, chuối, dưa hấu, thơm... chứa nhiều vitamin E, C hoặc kali giúp phòng ngừa THA hiệu quả.
  • Ngũ cốc thô: Ngoài tác dụng chống táo bón, chất xơ từ các loại ngũ cốc thô như gạo lứt, bo bo, bắp, yến mạch, bánh mì đen... còn có tác dụng hạn chế sự hấp thu cholesterol vào máu, ngăn ngừa xơ vữa động mạch và tăng cường khả năng tiết axít mật hỗ trợ tiêu hóa.
  • Cá: Để bổ sung đạm, tốt nhất nên dùng cá thay thịt, đặc biệt là 2-3 lần ăn cá biển mỗi tuần vì cá chứa nhiều axít béo không bão hòa, giúp giảm cholesterol máu.
  • Sử dụng chất béo không bão hòa: Để tiết giảm cholesterol, nên dùng chất béo không bão hòa từ dầu ô-liu, dầu bắp, dầu hướng dương, dầu đậu nành... Ngoài ra, hãy thay các món chiên, xào bằng thức ăn nướng hoặc hấp để tốt cho sức khỏe.

Song song với việc bổ sung các thực phẩm trên, bạn cũng cần lưu ý tránh những thực phẩm có thể gây THA như:

  • Muối: Việc giảm bớt thức ăn mặn có thể giúp giảm huyết áp. Qua đó không nên ăn thức ăn kho mặn, nước chấm mặn, các thực phẩm giàu natri như trứng vịt muối, thịt chà bông…
  • Chất béo bão hòa: cần tránh ăn thức ăn xào, chiên, lòng đỏ trứng gà, da hoặc nội tạng động vật, nước xương hầm…
  • Chất bột đường (glucid): Để giảm thiểu nguy cơ THA, cần ăn vừa đủ lượng, cơm, bún, phở, đồng thời tránh các thực phẩm, trái cây nhiều ngọt như bánh kẹo, nước ngọt, mứt, xoài, nhãn, mít, vải, tươi…
  • Thịt đỏ: Đạm từ thịt bò, cừu, dê, chó sẽ làm tăng cholesterol dẫn đến THA cần tránh sử dụng.
  • Thức ăn chế biến sẵn: Hạn chế thịt xông khói, thịt muối, lạp xưởng, xúc xích vì đây là những thực phẩm chứa tỉ lệ muối và chất bảo quản cao.
  • Các chất kích thích: Cà phê, bia rượu, trà, gia vị cay nóng sẽ làm hưng phấn thần kinh, gây mất ngủ, rối loạn nhịp tim, từ đó dẫn đến THA.
  • Giảm căng thẳng: Căng thẳng có thể làm HA tăng cao, vì vậy để kiểm soát HA hiệu quả  cần giảm áp lực công việc, gia đình, sắp xếp thời gian ngủ, nghỉ ngơi hợ lý…
  • Luyện tập thường xuyên: Để kiểm soát THA, cần lên kế hoạch duy trì luyện tập từ 30 - 60 phút/ngày và 5 ngày/tuần. Việc luyện tập còn giúp tránh xa stress - một trong những nguyên nhân khiến HA tăng cao. Các hình thức tập luyện tốt cho sức khoẻ có thể chọn là đi bộ, bơi lội, các môn thể thao vừa sức…
  • Thường xuyên theo dõi HA tại nhà và kiểm tra định kỳ: việc theo dõi tại nhà giúp bạn tự kiểm tra HA của mình thường xuyên và liên tục. Việc khám định kỳ là chìa khoá giúp bạn kiểm soát HA. Nếu HA không được kiểm soát tốt, nên hỏi bác sĩ bao lâu nên tái khám.

Tham khảo thêm thông tin bài viết: 5 sự thật ngạc nhiên về cao huyết áp.

BS. Hữu Hạnh - Theo suckhoedoisong.vn
Bình luận
Tin mới
  • 09/07/2025

    Đau đầu do thời tiết nóng bức: Nguy cơ tiềm ẩn và giải pháp phòng ngừa hiệu quả

    Mùa hè mang theo những ngày nắng kéo dài, không khí oi bức và nền nhiệt độ cao, tạo nên nhiều thách thức đối với sức khỏe con người. Một trong những ảnh hưởng phổ biến nhưng ít được chú ý là tình trạng đau đầu do nóng.

  • 08/07/2025

    Các nguồn cung cấp chất béo cho cơ thể

    Chất béo là một trong ba nhóm dưỡng chất thiết yếu, cùng với carbohydrate và protein, có vai trò vô cùng quan trọng trong hoạt động sống của cơ thể con người.

  • 08/07/2025

    Đột quỵ nhiệt: Nguy hiểm tiềm ẩn trong mùa nắng nóng

    Mùa hè đến, cái nắng gay gắt không chỉ khiến cơ thể mệt mỏi mà còn tiềm ẩn những mối nguy hiểm khôn lường đối với sức khỏe, trong đó đột quỵ nhiệt là một trong những tình trạng đáng lo ngại nhất.

  • 08/07/2025

    Loại cá nhỏ bé có nhiều lợi ích với sức khỏe

    Cá cơm là một nguồn dinh dưỡng ấn tượng, mang lại những lợi ích sức khỏe đáng ngạc nhiên.

  • 08/07/2025

    Kháng sinh và những điều cần biết cho người trưởng thành

    Kháng sinh (hay thuốc kháng sinh) đóng vai trò then chốt trong y học hiện đại, giúp điều trị hiệu quả các bệnh nhiễm trùng do vi khuẩn.

  • 08/07/2025

    Điểm danh 5 loại dầu thực vật mang lại lợi ích sức khỏe tuyệt vời

    Chất béo thường bị hiểu lầm là “kẻ thù” của sức khỏe, đặc biệt là đối với tim mạch và cân nặng. Tuy nhiên, các nghiên cứu gần đây cho thấy không phải tất cả chất béo đều có hại. Ngược lại, một số loại chất béo tốt lại đóng vai trò thiết yếu trong việc duy trì năng lượng, hấp thụ vitamin và bảo vệ cơ thể khỏi viêm nhiễm. Trong đó, dầu ăn có nguồn gốc thực vật như dầu ô liu, dầu bơ, dầu mè... không chỉ mang lại hương vị phong phú cho món ăn mà còn cung cấp các acid béo có lợi cho tim mạch, não bộ và hệ miễn dịch.

  • 07/07/2025

    Dấu hiệu nhận biết và cách xử lý cảm nắng nhanh chóng

    Mùa hè với những ngày nắng gay gắt không chỉ mang đến niềm vui của những chuyến đi chơi mà còn ẩn chứa nguy cơ sức khỏe mà ít ai để ý: cảm nắng. Đây là một tình trạng nghiêm trọng xảy ra khi cơ thể không thể tự điều hòa nhiệt độ trong môi trường nóng bức, dẫn đến những hậu quả khôn lường nếu không được phát hiện và xử lý kịp thời.

  • 07/07/2025

    8 thực phẩm nên tránh để bảo vệ gan khỏe mạnh

    Gan đóng vai trò quan trọng trong việc duy trì sức khỏe tổng thể. Lựa chọn đúng loại thực phẩm cũng như tránh những chất có hại góp phần bảo vệ chức năng gan khỏe mạnh.

Xem thêm