Tổng hội y học Việt Nam

Viện y học ứng dụng Việt Nam
ứng dụng y học vì sức khỏe người việt nam

Dạy trẻ tự đi vệ sinh đúng cách

Càng sớm rèn cho bé thói quen tự giác, đi vệ sinh đúng cách sẽ càng giúp trẻ có được những lợi ích to lớn về sức khỏe cũng như tâm lý.

Dạy trẻ tự đi vệ sinh đúng cách 

Dạy trẻ đi vệ sinh là quá trình cha mẹ dạy trẻ làm thế nào để đại tiện hay tiểu tiện như người trưởng thành. Đây là quá trình tương đối khó khăn, đòi hỏi cố gắng của cả cha mẹ cũng như em bé.

Mặc dù hầu hết trẻ đều có thể tự đi vệ sinh trong khoảng từ 2 – 4 tuổi, mỗi trẻ lại tiếp cận với việc này theo một cách khác nhau. Quá trình này tiêu tốn thời gian và không giống nhau giữa các trẻ. Một số trẻ có thể xuất hiện thêm những thay đổi về thể chất và hành vi khiến việc này tốn nhiều thời gian hơn. Và ngay cả trẻ đã được dạy và thực hành cách đi vệ sinh, đôi khi trẻ vẫn gặp phải những “sự cố”. Do vậy, cha mẹ và các thành viên trong gia đình cần phải giữ một thái độ kiên trì, nhẫn nại và luôn khuyến khích để giúp trẻ hình thành thói quen tự đi vệ sinh tốt nhất.

Thời điểm tốt nhất để dạy trẻ

Độ tuổi không phải là yếu tố duy nhất để quyết định liệu trẻ đã sẵn sàng học cách đi vệ sinh hay chưa. Phương pháp giáo dục cũng rất khác nhau giữa các quốc gia. Ví dụ, ở Canada các chuyến gia khuyến cáo dạy trẻ theo phương pháp tự định hướng. Cách này sẽ khuyến khích quá trình học hỏi này diễn ra một cách tự nhiên khi trẻ đã sẵn sàng. Một số nước khác, chẳng hạn như Việt Nam, thói quen "xi" trẻ đi vệ sinh thường bắt đầu khá sớm, khi trẻ mới vài tháng. 

Thời điểm tốt nhất để dạy trẻ là khi con bạn đã sẵn sàng cả về thể chất, tinh thần và cảm xúc. Có một số dấu hiệu định hướng cho bạn về thời điểm bé đã sẵn sàng cho bài học tự làm vệ sinh cá nhân.

Dấu hiệu cho thấy con bạn đã sẵn sàng học cách tự đi vệ sinh

Con bạn đã đủ sẵn sàng để học khi bạn thấy trẻ có các biểu hiện sau:

  • Có thể ở trạng thái tã hoặc bỉm “khô ráo” trong vài giờ
  • Đã có thể làm theo một hoặc hai bước hướng dẫn
  • Biết cách sử dụng những từ ngữ hay cử chỉ để báo cho cha mẹ biết rằng trẻ muốn sử dụng bô hoặc muốn đi vệ sinh
  • Biết tự đi đến chỗ đặt bô và ngồi xuống
  • Biết cách tự kéo quần để đi vệ sinh
  • Muốn được sử dụng toilet hay bô và đã mặc được quần lót.

Việc dạy trẻ đi vệ sinh mất khá nhiều thời gian

Trẻ thường mất một vài tháng để học cách tự kiểm soát việc đại tiện và tiểu tiện trong ngày, điều này phụ thuộc vào tùy từng trẻ. Việc kiểm soát vào ban đêm sẽ mất nhiều thời gian hơn, đôi khi mất đến hàng tháng hoặc thậm chí hàng năm.

Phương pháp rèn luyện cho trẻ

Chuẩn bị sẵn sàng cho bản thân bạn

Hãy đảm bảo rằng bạn có thời gian để dành cho việc dạy trẻ cách đi vệ sinh vì việc đó thường mất nhiều thời gian hơn bạn nghĩ. Lựa chọn những thời điểm ấm áp trong năm có thể dễ dàng hơn cho việc dạy trẻ do trẻ sẽ mặc ít quần áo hơn.

Chuẩn bị sẵn sàng cho trẻ

Hãy khuyến khích việc trẻ tự thông báo cho cha mẹ biết khi có nhu cầu đi vệ sinh. Dạy trẻ các từ "chuẩn" để sử dụng trong trường hợp này. Cho trẻ mặc những quần áo dễ cởi bỏ như quần chun và áo rời, không nên mặc những loại quần áo yếm, quần áo có nút và khóa kéo.

Để bô ở vị trí dễ lấy

Hãy đặt bô ở vị trí dễ lấy, vừa với tầm với của trẻ để trẻ có thể tự lấy dễ dàng khi muốn đi vệ sinh. Hãy để sẵn sàng bên cạnh bô một ghế hoặc bệ kê chân khi trẻ ngồi.

Có thể mua và lắp nắp/bồn cầu dùng riêng cho trẻ em trong nhà vệ sinh. Và cũng nên chú ý đặt ghế hoặc bệ kê chân ngay cạnh bồn cầu đó để trẻ có thể tự ngồi lên bàn cầu hoặc kê chân khi đi vệ sinh.

Từng bước hình thành nên các thói quen

Hãy chỉ cho con bạn biết cách dùng bô, giải thích cách sử dụng nhà tắm với các bước đơn giản.

  • Trước hết hãy cho trẻ ngồi bô mà vẫn mặc đủ quần áo.
  • Tiếp đó, yêu cầu trẻ ngồi bô sau khi gỡ bỏ tã bẩn. Bạn có thể đặt cả tã bẩn vào bô để chỉ cho trẻ thấy được chức năng của bô là để làm gì.
  • Sau đó, hãy cho trẻ dùng bô khoảng vài lần một ngày.
  • Cuối cùng, hãy thiết lập những thời điểm cụ thể để trẻ sử dụng bô, ví dụ như sau khi trẻ thức dậy, sau ăn và trước khi đi ngủ.
Khen thưởng cho những tiến bộ trẻ đạt được

Hãy khuyến khích trẻ việc nói cho bạn biết khi nào trẻ cần đi vệ sinh. Khi trẻ nói đúng thời điểm hoặc làm đúng các việc như tự lấy bô, tự cởi quần...hãy khen thưởng trẻ bằng những lời nói như "con giỏi lắm", "ồ, đúng thế" hay "con lớn rồi đấy"...hoặc có phần thưởng nho nhỏ cho trẻ. Khuyến khích và có biện pháp hỗ trợ trẻ sẽ giúp động viên trẻ tiếp tục cố gắng thực hiện những bước tiếp theo.

Không nên trừng phạt hay dọa dẫm trẻ mỗi khi trẻ tè dầm hay đại tiện ra quần. 

Sử dụng quần lót hoặc quần bình thường

Khi con bạn đã có thể sử dụng bô một cách thuần thục trong vòng 1 – 2 tuần, bạn có thể chuyển sang cho bé mặc quần lót hay quần bình thường thay vì sử dụng tã bỉm như trước kia.

Những khó khăn gặp phải

Nếu con bạn nhất định không chịu làm theo những gì bạn hướng dẫn hay không chịu sử dụng bô, có thể là trẻ vẫn chưa sẵn sàng học cách tự đi vệ sinh. Khi đó, bạn cũng không nên ép trẻ dùng bô do việc này có thể dẫn tới những mâu thuẫn giữa cha mẹ và con cái, đồng thời trì hoãn thời điểm trẻ có thể học cách tự đi vệ sinh. Hãy chờ đợi thêm một thời gian nữa và thử lại khi trẻ đã sẵn sàng hơn.

Hãy tìm hiểu những nguyên nhân khác làm trẻ không muốn tập đi vệ sinh. Ví dụ, nếu trẻ thường xuyên bị táo bón, trẻ có thể không muốn học cách tự đi vệ sinh vì mỗi lần đi vệ sinh có thể khiến bé đau và kêu khóc.

Hãy hỏi ý kiến bác sỹ để cùng tìm ra những nguyên nhân hoặc bệnh tật (nếu có) gây cản trở đến việc bé học cách tự đi vệ sinh. Đôi khi bạn sẽ phải đưa bé đến bác sỹ để khám và thực hiện theo hướng dẫn của bác sỹ để quyết định xem liệu con bạn đã sẵn sàng học hay chưa.

Khi nào nên đưa trẻ tới bác sỹ

Nếu trẻ vẫn không chịu học hay từ chối học cách tự đi vệ sinh sau một vài tháng thử lại, hoặc khi trẻ trên 4 tuổi mà vẫn không thể tự đi vệ sinh một mình, đây là thời điểm bạn cần đưa trẻ tới bác sỹ để kiểm tra. 

Tham khảo thêm thông tin tại bài viết: Trẻ nhỏ thông minh hơn bạn nghĩ

Ths.Bs. Trần Thu Nguyệt - Viện Y học ứng dụng Việt Nam
Bình luận
Tin mới
  • 02/09/2025

    3 nhóm người nên ăn quả na

    Na là một loại trái cây thơm ngon và giàu dinh dưỡng. Ăn na đúng cách mang lại nhiều lợi ích cho sức khỏe mọi người và cho một số nhóm người nhất định.

  • 02/09/2025

    Chăm sóc sức khỏe người lớn tuổi: mùa Vu Lan ý nghĩa

    Mùa Vu Lan là dịp để con cháu bày tỏ lòng hiếu thảo bằng cách quan tâm chăm sóc sức khỏe của ông bà, cha mẹ. Khi lớn tuổi, người cao tuổi dễ gặp các vấn đề về sức khỏe thể chất và tinh thần. Việc chăm sóc dinh dưỡng, khuyến khích vận động, quan tâm sức khỏe tinh thần và kiểm tra sức khỏe định kỳ sẽ giúp cha mẹ sống khỏe mạnh và tận hưởng trọn vẹn những mùa Vu Lan bên gia đình. Bài viết này sẽ hướng dẫn các phương pháp chăm sóc sức khỏe người cao tuổi một cách khoa học.

  • 01/09/2025

    Giá trị dinh dưỡng và 5 lợi ích sức khỏe bất ngờ từ hạt sen

    Hạt sen là loại thực phẩm có giá trị bổ dưỡng cao và còn được sử dụng trong một số bài thuốc y học cổ truyền. Nhiều nghiên cứu y học hiện đại đã chứng minh được những lợi ích sức khỏe tuyệt vời của loại hạt nhỏ bé này.

  • 01/09/2025

    An toàn du lịch lễ 2/9: Mẹo vui chơi khỏe mạnh

    Mỗi dịp lễ 2/9, người dân lại háo hức chuẩn bị cho những chuyến du lịch hoặc tham gia các sự kiện đông người như lễ diễu binh, hội hè. Đây là thời điểm lý tưởng để thư giãn, khám phá những vùng đất mới và gắn kết cùng gia đình, bạn bè.

  • 31/08/2025

    Thực phẩm tự nhiên giúp kiểm soát rối loạn mỡ máu

    Rối loạn mỡ máu không được kiểm soát là nguyên nhân dẫn đến nhiều biến chứng nguy hiểm. Tình trạng này có liên quan trực tiếp đến chế độ ăn uống, đặc biệt là tiêu thụ quá nhiều chất béo không lành mạnh.

  • 31/08/2025

    Ảnh hưởng của mùa mưa tới hệ hô hấp

    Mùa mưa mang tới sự dễ chịu sau mùa hè oi bức, nhưng kèm theo những cơn mưa mát mẻ, nó cũng tìm tàng các mối nguy cơ về sức khỏe, đặc biệt là hệ hô hấp. Để bảo vệ sức khỏe của bạn, bạn cần hiểu rõ thời tiết trong mùa mưa và ngăn ngừa cái mối nguy cơ có thể ảnh hưởng tới sức khỏe của bạn

  • 30/08/2025

    Cảnh giác sốt xuất huyết và tay chân miệng vào mùa mưa

    Mùa mưa không chỉ mang đến không khí mát mẻ mà còn tạo điều kiện thuận lợi cho các bệnh truyền nhiễm phát triển. Trong đó sốt xuất huyết và tay chân miệng là 2 bệnh lý đáng lo ngại nhất do tốc độ lây lan nhanh và nguy cơ biến chứng nghiêm trọng. Việc nhận biết sớm các triệu chứng và áp dụng các biện pháp phòng bệnh là yếu tố then chốt để bảo vệ sức khỏe của trẻ. Bài viết này sẽ cung cấp thông tin chi tiết về hai căn bệnh này, từ nguyên nhân, triệu chứng đến cách phòng tránh, giúp các bậc phụ huynh chủ động hơn trong việc chăm sóc con em mình.

  • 30/08/2025

    5 lợi ích sức khỏe tuyệt vời của giá đỗ ít người biết

    Giá đỗ được biết đến là loại thực phẩm giàu vitamin và khoáng chất, chất xơ tốt cho sức khỏe. Thường xuyên ăn giá đỗ không chỉ có ích cho sức khỏe mà còn hỗ trợ phòng ngừa một số loại ung thư.

Xem thêm