Tổng hội y học Việt Nam

Viện y học ứng dụng Việt Nam
ứng dụng y học vì sức khỏe người việt nam

Bệnh Đái tháo đường phát triển như thế nào?

Bệnh Đái tháo đường (ĐTĐ) phát triển khi cơ thể bị thiếu insulin hoặc kháng lại tác dụng của insulin, một hormone giúp điều chỉnh lượng đường trong máu. Bệnh ĐTĐ có thể là kết quả của nhiều yếu tố khác nhau kết hợp, chẳng hạn như di truyền hoặc lựa chọn lối sống.

Bệnh ĐTĐ là một tình trạng xảy ra khi một người không thể điều chỉnh mức độ glucose trong máu của họ. Thông thường, tuyến tụy sản xuất một loại hormone gọi là insulin cho phép các tế bào hấp thụ glucose từ máu. Điều này cho phép cơ thể sử dụng glucose để tạo năng lượng và giữ cho lượng đường trong máu ở mức khỏe mạnh. Tuy nhiên, nhiều yếu tố có thể dẫn đến việc tuyến tụy không sản xuất đủ insulin hoặc các tế bào không thể sử dụng insulin một cách hiệu quả. Điều này có thể gây ra quá nhiều glucose tích tụ trong máu và dẫn đến sự phát triển của bệnh ĐTĐ. 

Bệnh ĐTĐ là gì?

Là một bệnh lý do insulin không thể điều chỉnh lượng đường trong máu một cách thích hợp. Hiệp hội Tiểu đường Hoa Kỳ (ADA) ước tính rằng hơn 34 triệu người Mỹ mắc bệnh tiểu đường vào năm 2018 và khoảng 7 triệu trường hợp trong số đó không được chẩn đoán. Bằng chứng cho thấy rằng bệnh ĐTĐ là nguyên nhân gây tử vong hàng đầu ở Hoa Kỳ. Tuy nhiên, số người chết thực sự có khả năng cao hơn vì giấy chứng tử không báo cáo nguyên nhân bệnh một cách nhất quán. Ngoài các triệu chứng khác nhau, chẳng hạn như mệt mỏi, các vấn đề về thị lực, tăng cảm giác khát và đi tiểu, bệnh cũng làm tăng nguy cơ của nhiều biến chứng nghiêm trọng, chẳng hạn như bệnh tim, đột quỵ và bệnh thận.

Các loại và nguyên nhân của bệnh

Hệ tiêu hóa phân hủy thức ăn thành glucose, glucose sau đó được hấp thu vào máu, và được sử dụng như một nguồn năng lượng cho cơ thể hoạt động, hoặc được dự trữ để sử dụng sau này. Insulin là một loại hormone hướng dẫn glucose để sử dụng trong tế bào hoặc dự trữ trong mô cơ hoặc gan. Bình thường, tuyến tụy tiết ra đủ insulin tùy thuộc vào lượng glucose trong máu. Tuy nhiên, do một số nguyên nhân mà insulin được sản xuất với số lượng không đủ nhu cầu, hoặc tác dụng sinh học của insulin bị kháng lại (kháng insulin), dẫn đến lượng đường glucose bị ứ đọng trong máu với nồng độ vượt mức bình thường, gây nên bệnh ĐTĐ. Có một số dạng tiến triển của bệnh ĐTĐ như sau:

  • Tiền ĐTĐ: giai đoạn sớm của ĐTĐ type 2. Giai đoạn này, lượng đường trong máu hơi tăng, hoặc chuyển hóa có bị rối loạn, kháng insulin có thể xuất hiện. 
  • Bệnh ĐTĐ type 1: do bệnh lý của tuyến tụy không thể sản xuất insulin, thường là bệnh lý di truyền hặc bẩm sinh. 
  • Bệnh ĐTĐ type 2: Cơ thể không sử dụng insulin hiệu quả, hoặc tác dụng sinh học của insulin bị kháng lại, dẫn đến ứ đọng nhiều glucose trong máu. Ví dụ, người quá thừa lượng mỡ dưới da, mỡ bụng, chế độ ăn uống không phù hợp.
  • ĐTĐ thai kỳ: Mang thai có thể gây ra những thay đổi nội tiết tố dẫn đến kháng insulin. Các yếu tố di truyền và lối sống cũng có thể góp phần gây ra bệnh ĐTĐ thai kỳ.

Ngoài ra còn có một số dạng ít phổ biến hơn với các nguyên nhân khác nhau, chẳng hạn như:

  • ĐTĐ khởi phát ở tuổi trưởng thành: Một tập hợp các tình trạng trong đó các đột biến gen di truyền hạn chế khả năng sản xuất insulin của cơ thể. Chúng thường phát triển ở tuổi vị thành niên và thanh niên.
  • ĐTĐ tự miễn tiềm ẩn ở người lớn: do hệ thống miễn dịch can thiệp vào việc sản xuất insulin và làm thay đổi lượng đường trong máu. Bệnh tiến triển chậm hơn so với bệnh tiểu đường loại 1, nhưng hầu hết mọi người sẽ chuyển từ thuốc uống sang điều trị bằng insulin sau 6 tháng kể từ khi chẩn đoán.
  • Bệnh ĐTĐ ở trẻ sơ sinh: Một dạng hiếm gặp, xảy ra ở trẻ sơ sinh dưới 6 tháng tuổi do tuyến tụy sản xuất không đủ insulin.
  • Hội chứng Wolfram: Một bệnh di truyền có thể gây ra bệnh ĐTĐ với các vấn đề về thị lực và thính giác.
  • Hội chứng Alström: Một rối loạn di truyền hiếm gặp khác có thể dẫn đến bệnh ĐTĐ type 2 cùng một số vấn đề khác, bao gồm béo phì, giảm thị lực hoặc thính giác và suy thận.
  • Bệnh ĐTĐ do steroid gây ra: Steroid là phiên bản nhân tạo của hormone có thể làm tăng lượng đường trong máu. Điều này có thể dẫn đến kháng insulin.
  • Bệnh ĐTĐ xơ nang: Một tình trạng di truyền gây ra chất nhầy tích tụ và làm tổn thương tuyến tụy, dẫn đến lượng đường trong máu cao.
  • Bệnh ĐTĐ loại 3c: Còn gọi là dạng pancreatogenic, bệnh xảy ra khi bệnh tật, chấn thương hoặc phẫu thuật tuyến tụy khiến tuyến tụy ngừng sản xuất insulin.

Các yếu tố nguy cơ của bệnh ĐTĐ

Theo Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh (CDC), các yếu tố nguy cơ của bệnh bao gồm:

  • di truyền và lịch sử gia đình
  • tuổi, bao gồm độ tuổi trẻ hơn đối với bệnh ĐTĐ type 1 hoặc độ tuổi lớn hơn đối với type 2
  • thừa cân và béo phì
  • ít hoạt động thể lực
  • một chế độ ăn uống không lành mạnh
  • rối loạn hormone, chẳng hạn như hội chứng buồng trứng đa nang
  • nguồn gốc dân tộc nhất định, chẳng hạn như người Mỹ gốc Phi hoặc người Mỹ gốc Tây Ban Nha
  • mắc một số bệnh, chẳng hạn như bệnh gan nhiễm mỡ không do rượu
  • trước đây bị ĐTĐ thai kỳ
  • cân nặng sơ sinh cao

Triệu chứng của bệnh tiểu đường

Các triệu chứng bệnh tiểu đường sẽ khác nhau tùy thuộc vào loại và nguyên nhân nhưng có thể bao gồm

  • sự mệt mỏi
  • mờ mắt
  • tăng khát và đi tiểu nhiều
  • nạn đói
  • tê tay và chân
  • vết loét dai dẳng
  • giảm cân không mong muốn

Bệnh cũng có thể dẫn đến các biến chứng sức khỏe nghiêm trọng nếu không được điều trị, chẳng hạn như bệnh tim hoặc đột quỵ.

Điều trị bệnh ĐTĐ

Có nhiều hình thức điều trị tùy thuộc vào loại tiểu đường mắc phải. Mục tiêu của điều trị là giữ cho mức đường huyết trong phạm vi lành mạnh để kiểm soát các triệu chứng và nguy cơ biến chứng. Điều trị các loại bệnh phổ biến có thể bao gồm

  • Tiền ĐTĐ: Giảm cân bằng cách ăn uống lành mạnh và tăng cường hoạt động thể chất có thể ngăn ngừa phát triển thành bệnh ĐTĐ loại 2.
  • Bệnh ĐTĐ loại 1: Liều insulin hàng ngày là cần thiết để điều chỉnh lượng đường trong máu. Chúng có thể thông qua ống tiêm, bút insulin,...
  • Bệnh ĐTĐ loại 2: Có thể cần thay đổi lối sống, chẳng hạn như chế độ ăn uống lành mạnh hơn hoặc tăng cường hoạt động thể chất. Nhiều người cũng sẽ yêu cầu thuốc uống và sau đó có thể cần insulin. Trong một số trường hợp, phẫu thuật giảm cân có thể là một lựa chọn.
  • ĐTĐ thai kỳ: Thay đổi lối sống có thể giúp giảm lượng đường trong máu, chẳng hạn như thay đổi chế độ ăn uống. Các bác sĩ cũng có thể đề xuất các loại thuốc điều trị khi thay đổi lối sống không có tác dụng.

Bệnh ĐTĐ có thể hồi phục không?

Một số dạng có thể hồi phục được. Ví dụ, những người bị tiền ĐTĐ có thể ngăn ngừa bệnh tiểu đường loại 2 và giảm lượng đường trong máu của họ bằng cách giảm cân và thường xuyên tập thể dục. Những người mắc bệnh ĐTĐ loại 2 có thể thuyên giảm thông qua thay đổi lối sống lành mạnh.

Tuy nhiên, các dạng khác của bệnh tiểu đường không thể đảo ngược. Ví dụ, bệnh ĐTĐ loại 1

Khi nào cần đến gặp bác sĩ

Bệnh ĐTĐ là một tình trạng nghiêm trọng cần được chăm sóc y tế. Bất cứ ai gặp các dấu hiệu hoặc triệu chứng của bệnh cũng nên đến gặp bác sĩ để được tư vấn và điều trị. CDC khuyên bạn nên đến gặp bác sĩ để xét nghiệm máu nếu có các triệu chứng sau:

  • đi tiểu thường xuyên, kể cả ban đêm
  • khát và đói thường xuyên
  • giảm cân bất ngờ
  • mờ mắt
  • tê hoặc ngứa ran ở bàn tay hoặc bàn chân
  • thường xuyên mệt mỏi
  • da rất khô
  • nhiễm trùng thường xuyên

Tóm lại: Bệnh ĐTĐ do có lượng đường trong máu tăng cao do các vấn đề với insulin. Cơ thể tạo ra quá ít insulin hoặc kháng lại tác dụng của insulin. Có nhiều nguyên nhân có thể gây ra các vấn đề về insulin, bao gồm các yếu tố di truyền đến lối sống. Một số dạng bệnh tiểu đường có thể hồi phục thông qua thay đổi lối sống và phương pháp điều trị, chẳng hạn như tiền ĐTĐ. Các dạng khác, chẳng hạn như ĐTĐ loại 1, hiện chưa có phương pháp chữa trị. Tuy nhiên, dùng thuốc insulin thường xuyên có thể giúp kiểm soát các triệu chứng và giảm nguy cơ biến chứng.

Tham khảo thêm thông tin tại bài viết: Bệnh tiểu đường hay đái tháo đường nguy hiểm như thế nào?

 

Hà Linh - Viện Y học ứng dụng Việt Nam (Theo Medical News Today) -
Bình luận
Tin mới
  • 18/09/2025

    5 loại quả mùa thu tốt cho người bị táo bón

    Mùa thu mang đến cảm giác mát mẻ và hương vị ngọt ngào của nhiều loại quả chín mọng. Có một số loại quả mùa thu rất tốt cho người bị táo bón vì chúng chứa nhiều chất xơ, nước và các hợp chất tự nhiên tốt cho đường ruột.

  • 18/09/2025

    Viêm khớp dạng thấp: Dấu hiệu, biến chứng và phương pháp điều trị

    Viêm khớp dạng thấp là một bệnh lý tự miễn mạn tính, ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng cuộc sống của người bệnh nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời. Bệnh không chỉ gây đau đớn ở các khớp mà còn có thể lan rộng đến các cơ quan khác như tim, phổi, mắt, và da.

  • 17/09/2025

    8 tác dụng của việc ăn một quả lựu mỗi ngày

    Quả lựu giàu chất xơ, vitamin và khoáng chất có thể giúp tăng cường sức khỏe một cách đáng ngạc nhiên. Tìm hiểu những tác dụng của việc ăn một quả lựu mỗi ngày.

  • 17/09/2025

    6 Nguyên nhân gây teo dương vật và cách khắc phục

    Tình trạng dương vật bị teo nhỏ một chút khi bạn già đi do sự suy giảm sản xuất testosterone không hiếm gặp, nhưng có những nguyên nhân khác có thể xảy ra bao gồm béo phì, phẫu thuật tuyến tiền liệt, điều trị ung thư tuyến tiền liệt và các tình trạng như bệnh Peyronie. Mặc dù bạn không phải lúc nào cũng tránh được tình trạng teo dương vật nhưng có những điều bạn có thể làm để ngăn ngừa hoặc điều trị một số nguyên nhân nhất định.

  • 16/09/2025

    Trẻ trên 5 tuổi có cần bổ sung vi chất không?

    Với trẻ trên 5 tuổi, việc bổ sung vi chất vẫn vô cùng cần thiết, bởi đây là độ tuổi vàng để phát triển thể chất, trí tuệ và hình thành nền tảng sức khỏe lâu dài.

  • 16/09/2025

    Phải mất bao lâu để thấy được kết quả khi tiêm Botox?

    Botox (onabotulinumtoxinA) bắt đầu có hiệu lực trong vòng hai đến năm ngày sau khi bạn tiêm. Tuy nhiên, có thể mất đến vài tuần để bạn thấy được kết quả đầy đủ và mốc thời gian cho mỗi cá nhân khác nhau tùy thuộc vào một số yếu tố.

  • 15/09/2025

    Vì sao cá mè xứng đáng có trong thực đơn?

    Cá mè từ lâu đã được biết đến như một loại thực phẩm quen thuộc của người Việt Nam. Không chỉ là nguyên liệu cho những món ăn dân dã, đậm đà, cá mè còn chứa nhiều lợi ích sức khỏe cho mọi lứa tuổi.

  • 15/09/2025

    Thực phẩm giàu omega-3 giúp giảm nguy cơ tử vong sau cơn đau tim: Bằng chứng từ nghiên cứu quốc tế

    Trong bối cảnh các bệnh tim mạch ngày càng phổ biến và trẻ hóa, việc duy trì một lối sống lành mạnh, đặc biệt là chế độ ăn uống, đóng vai trò then chốt trong việc phòng ngừa cũng như cải thiện chất lượng sống cho người bệnh tim.

Xem thêm