Vitamin D và ánh nắng mặt trời
Tia cực tím (UV) bức xạ là một phần của quang phổ điện từ phát ra từ mặt trời. Trong khi tia UVC (bước sóng 100-280 nm) được hấp thu bởi ozone trong khí quyển thì đa số các tia UVA (315-400 nm) và khoảng 10% các tia UVB (280-315 nm) sẽ đi tới bề mặt của Trái đất. Cả hai tia UVA và UVB có tầm quan trọng lớn đối với sức khỏe con người
Vitamin D và ánh nắng mặt trời
Cơ thể người sẽ hấp thu vitamin và các chất khoáng thông qua thực phẩm. Tuy nhiên, có rất ít thực phẩm giàu vitamin D một cách tự nhiên. Đa số các loại thực phẩm chỉ có một lượng nhỏ vitamin D. Do vậy, việc có đủ vitamin từ nguồn thực phẩm gần như là không thể. Có 2 cách khác giúp bạn bổ sung đủ vitamin D
- Tiếp xúc với ánh nắng mặt trời, đặc biệt là tia UVB trong ánh nắng mặt trời vì UVB là loại tia giúp cơ thể tạo ra vitamin D (chứ không phải UVA)
- Bổ sung vitamin D đường uống
Lượng vitamin D tạo ra từ việc tiếp xúc với ánh nắng mặt trời phụ thuộc vào một số yếu tố như mùa, thời điểm trong ngày, mức độ che phủ của mây, loại da, và việc sử dụng kem chống nắng.
Thời điểm trong ngày: da sẽ sản xuất ra nhiều vitamin D hơn nếu da được tiếp xúc với ánh nắng mặt trời vào buổi trưa. Tuy nhiên, nên cân nhắc lợi ích và nguy cơ, bởi ánh nắng mặt trời buổi trưa thường rất mạnh và sẽ làm tăng nguy cơ mắc ung thư da
Vĩ độ: càng gần xích đạo thì da càng dễ tạo ra vitamin D từ ánh nắng mặt trời
Kinh độ: Với mỗi 1000m ở độ cao mức độ tia cực tím tăng khoảng 10 %.
Màu da: da càng sáng màu thì tạo ra vitamin D càng nhanh, và dễ hơn da tối màu. Màu da cũng là một trong những yếu tố quan trọng nhất đối với các nguy cơ mắc bệnh về da khi tiếp xúc ánh sáng mặt trời. Thang đo Fitzpatrick là một thang nửa định lượng miêu tả sáu loại màu da dựa vào nước da, mức độ melanin, đáp ứng viêm với UV và nguy cơ ung thư. Liều hồng ban tối thiểu (MED) là phương pháp định tính báo cáo mức độ UV (cụ thể là UVB) có thể gây cháy da trong vòng 24-48h sau khi phơi nhiễm ánh sáng. Các dấu hiệu bao gồm ban đỏ và sưng tấy. Da càng sáng màu thì tia UV càng dễ gây viêm (cháy da). Người có da càng tối màu thì cần nhiều bức xạ UV hơn để làm “cháy” da.
Thông thường người Việt Nam có da thuộc sắc độ IV. Ít cháy da nhưng dễ rám nắng, mức độ MED theo khuyến nghị là 40-60
Diện tích da được tiếp xúc với ánh nắng mặt trời: diện tích da tiếp xúc với ánh nắng mặt trời càng nhiều, thì càng tạo ra nhiều vitamin D.
Kem chống nắng có độ SPF từ 8 trở lên sẽ có thể ngăn chặn việc sản xuất ra vitamin D
Mây và sương mù khiến việc tính toán lượng tia UV không chính xác vì tăng bề mặt phản chiếu tia UV. Lượng tia UV cao nhất khi bầu trời không có một gợn mây, nhưng ánh sáng yếu hoặc mây mỏng có thể tăng cường mức độ tai cực tím vì tán xạ. Nếu trời bị mây che phủ hoàn toàn thì sẽ giảm năng lượng từ các tia UV đi 50%, bóng râm (bào gồm cả bóng râm do tình trạng ô nhiễm không khí gây ra) sẽ giảm năng lượng tia UV đi khoảng 60%. Tia UVB cũng không đi qua được kính, nên tiếp xúc với ánh nắng mặt trời trong phòng, đóng cửa kính sẽ không giúp tạo ra vitamin D
Bảng dưới đây là một ví dụ về lượng tia UV trong ngày tại nước Anh trong ngày ít mây
Như vậy thì để tinh toán được lượng Tia UVB cho một khu vực hoặc địa phương rất phức tạp , dựa vào nhiều yếu tố. Do vậy sẽ không có khuyến cáo cụ thể nào về thời gian nào trong ngày để nhận được lượng vitamin D nhiều nhất.
Một câu hỏi đặt ra là có phải lượng tia UVB càng cao thì càng nhận được nhiều vitamin D?
Không hoàn toàn đúng vì chúng ta đều biết các loại tia UV đều có những ảnh hưởng nhất định đến cơ thể con người khi tiếp xúc với lượng cao. Cấc vấn đề sức khỏe do tia UV gây ra là cháy nắng, thoái hóa tế bào, mô, mạch máu dấn đến lão hóa, ung thư da, …
Để biết chính xác mức độ tia UV của từng địa điểm, dựa vào chỉ số UV (UV index) do Trung tâm thời tiết quốc gia và Cơ quan Bảo vệ môi trường Mỹ xây dựng. Chỉ số UV sẽ thay đổi và sẽ có thể dự báo hàng ngày, theo từng khu vực, từng quốc gia. Các ngưỡng UV index:
- Từ 0-2: thấp
- Từ 3-5: trung bình
- Từ 6-7: cao
- Từ 8-10: rất cao
- Trên 11: cực cao.
Khuyến cáo của WHO về việc bảo vệ dưới nắng:
Bước 1: Tìm ra chỉ số UV tại khu vực bạn sống trong ngày hôm nay
Bước 2: Kiểm tra các khuyến cáo sau đây:
- Nếu chỉ số UV từ 0-2: bạn có thể hoàn toàn thoải mái vui chơi hoặc ra ngoài trời
- Chỉ số UV từ 3-7: Bạn nên tìm bóng râm vào khoảng thời gian giữa trưa (10am – 4pm). Mặc áo sơ mi dài tay, đội mũ rộng vành và thoa kem chống nắng.
- Chỉ số UV trên 8: Tránh ra ngoài vào giữa trưa, bảo đảm rằng bạn đã tìm được bóng râm. Và bắt buộc phải mặc áo sơ mi dài tay, đội mũ và thoa kem chống nắng
Ngay cả đối với người có làn da rất nhạy cảm, nguy cơ gây hại ngắn hạn và dài hạn của chỉ số UV dưới 2 là rất hạn chế, và trong những trường hợp bình thường không cần phải áp dụng các biện pháp bảo vệ nếu chỉ số UV dưới 2. Nếu cần phải chống nắng, hãy áp dụng tất cả các phương pháp bảo vệ có thể, nghĩa là quần áo và kính mát, ở trong bóng râm và dùng kem chống nắng.
Quy tắc bóng râm: Hãy nhìn bóng nắng của bạn, nếu bóng nắng ngắn hơn chiều cao của bạn, hãy tìm nơi có bóng râm để tránh ánh nắng mặt trời ( "Watch your shadow – Short shadow, seek shade!")
Chỉ số UV tại Việt Nam
- Tháng 1: 6
- Tháng 2: 8
- Tháng 3: 10
- Tháng 4: 11
- Tháng 5: 11
- Tháng 6: 11
- Tháng 7: 12
- Tháng 8: 12
- Tháng 9: 10
- Tháng 10: 8
- Tháng 11: 6
- Tháng 12: 6
Khuyến cáo của EPA (Environmental Protection Agency) về việc bảo vệ da dưới ánh nắng mặt trời
Các yếu tố ảnh hưởng đến việc tiếp xúc với tia UV cùng với các nghiên cứu gần đây về lượng ánh nắng mặt trời cần thiết để có đủ lượng vitamin khiến việc đưa ra một khuyến nghị chung là rất khó.
Một số nhà nghiên cứu đưa ra khuyến nghị rằng phơi nắng 5-30 phút trong khoảng từ 10 giờ sáng đến 3 giờ chiều ít nhất 2 lần/tuần với da vùng mặt, cánh tay, chân hoặc lưng mà không cần kem chống nắng sẽ giúp tổng hợp đủ vitamin D.
Theo khuyến nghị NHS tại Anh, thời điểm từ 11 giờ sáng tới 3 giờ chiều từ cuối tháng 3 đến đầu tháng 4 thậm chí tới hết tháng 9 thì có thể phơi nắng hàng ngày để nhận được lượng vitamin D cần thiết. Ở Anh ánh nắng không có đủ lượng UVB vào tháng 10 đến đầu tháng 3 để da có thể tạo đủ lượng vitamin D.
Cho dù ánh nắng mặt trời rất quan trọng cho việc tổng hợp vitamin D, vẫn nên thận trọng và hạn chế trong việc phơi nắng bởi tia UV trong ánh nắng mặt trời là nguyên nhân gây ung thư da và các vấn đề về da khác.
Đáp ứng được nhu cầu vitamin D sẽ không giải quyết được những lo ngại về việc tiếp xúc với ánh nắng mặt trời. Cũng chưa có nghiên cứu nào xác định được xem liệu có cách nào tổng hợp đủ vitamin D nhờ tia UVB mà lại không làm tăng nguy cơ ung thư da hay không. Vấn đề là bạn chấp nhận được việc nào: nhận được nhiều vitamin D và có nguy cơ cao bị cháy nắng hay ung thư da? Hoặc nhận được ít vitamin D và nguy cơ cháy nằng và ung thư da thấp hơn?
-
Dấu hiệu cho thấy cơ thể đang mất nước
Mất nước là tình trạng cơ thể không có đủ chất lỏng để hoạt động bình thường. Vào mùa hè, nguy cơ mất nước thường phổ biến hơn.
-
Giải pháp làm mát phòng hiệu quả trong mùa hè
Mùa hè với nền nhiệt cao kéo dài và độ ẩm tăng mạnh không chỉ gây khó chịu trong sinh hoạt hàng ngày mà còn ảnh hưởng đáng kể đến chất lượng giấc ngủ. Cảm giác oi bức khiến việc chìm vào giấc ngủ trở nên khó khăn và thường xuyên bị gián đoạn trong đêm.
-
Uống bao nhiêu cà phê là quá nhiều?
Cà phê từ lâu đã trở thành thức uống quen thuộc của hàng triệu người mỗi sáng. Tuy nhiên, uống bao nhiêu là đủ để tốt cho sức khỏe và khi nào thì trở thành quá nhiều?
-
Những câu hỏi thường gặp về nước kiềm
Khi nước kiềm ngày càng phổ biến, các tuyên bố xung quanh lợi ích sức khỏe và khả năng cải thiện sức khỏe tổng thể của nó cũng tăng theo. Tuy nhiên, điều quan trọng là phải xem xét kỹ lưỡng những khẳng định này. Vì vậy, hãy cùng tìm hiểu và khám phá sự thật về nước kiềm và những lợi ích thật sự của nước kiềm.
-
Vai trò của chất béo trong chế độ ăn lành mạnh
Chất béo thường bị mang tiếng xấu mỗi khi nói về chế độ dinh dưỡng vì cho rằng đó là nguyên nhân gây bệnh tim mạch, tiểu đường hay béo phì. Quan niệm cắt bỏ hoàn toàn chất béo khỏi bữa ăn đã từng phổ biến trong một số khuyến nghị dinh dưỡng. Thực tế, không phải tất cả các chất béo đều có hại.
-
Bổ sung creatine đúng cách để cải thiện sức khỏe
Chế độ ăn uống lành mạnh không thể thiếu thực phẩm giàu creatine - hợp chất tự nhiên giúp cung cấp năng lượng cho cơ bắp, cải thiện hiệu suất tập luyện và sức khỏe não bộ.
-
Tìm hiểu về các loại bệnh võng mạc
Có rất nhiều loại bệnh võng mạc khác nhau. Những bệnh này có thể do gen di truyền từ cha mẹ hoặc từ tổn thương võng mạc tích lũy trong suốt cuộc đời. Một số loại bệnh võng mạc phổ biến hơn các bệnh khác.
-
5 lợi ích tiềm năng khi ăn chuối luộc
Chuối là một trong những loại thực phẩm có lợi ích dinh dưỡng đáng kể. Vậy khi ăn chuối luộc có tác dụng gì?
