Tổng hội y học Việt Nam

Viện y học ứng dụng Việt Nam
ứng dụng y học vì sức khỏe người việt nam

Vai trò của thiền định đối với sức khỏe con người

Cuộc sống có thật nhiều thứ khiến chúng ta phải bận tâm suy nghĩ, nhiều khi chính những suy nghĩ ấy làm cho chúng ta mệt mỏi. Bài viết của BS. Phạm Thị Vân Ngọc sau đây sẽ giúp bạn đọc nhận ra 1 phương cách giúp cân bằng cho sức khỏe, đó là thiền định.

Khi cơ thể được di chuyển, vận động thì đó chính là bài tập giúp chúng ta mạnh khỏe hơn, nhưng ngược lại, đối với tâm trí thì việc chúng ta làm cho nó 'đứng yên' thì đó lại là cách khiến chúng ta mạnh khỏe, yêu đời và cải thiện chất lượng cuộc sống…

Chúng ta đang phải đối diện với đại dịch COVID-19, một đại dịch lớn chưa từng có trong hàng trăm năm qua. Thiệt hại mang lại do COVID thật chưa thể kể hết, từ sức khỏe thể chất, tinh thần, tài chính, mối quan hệ, xã hội từ cấp độ cá nhân, gia đình cho đến quốc gia, thế giới. COVID không chỉ gây tổn thất về mọi mặt trong đại dịch mà thời kỳ hậu COVID cũng là một vấn đề không nhỏ. Vậy chúng ta cần phải có biện pháp hỗ trợ để giảm bớt được phần nào những thiệt hại do dịch bệnh và những khó khăn trong cuộc sống đang mang nặng trên đôi vai.

Có rất nhiều cách để rèn luyện cho tâm trí, một trong những cách được áp dụng phổ biến hiện nay đó là thiền định.

1. Thiền định là gì?

Nhiều người khi nghe đến Thiền là nghĩ ngay tới việc làm của các thầy tu trên chùa, của các vị thiền sư sống trên núi … Thật vậy, từ xa xưa, cách đây hàng mấy ngàn năm, con người ta đã thực hành thiền định để mang lại sức khỏe và trí tuệ mà chủ yếu là của các thầy tu và các vị thiền sư. Trong vài chục năm gần đây, Thiền định đã và đang dần được đưa vào các hoạt động chăm sóc sức khỏe con người chính thức trong hệ thống y tế và trong cuộc sống hằng ngày.

Bắt đầu từ năm 1979, Tiến sỹ tâm lý học Jon Kabat Zinn đã đưa thiền, chánh niệm vào làm một trong những phương pháp trị liệu tinh thần cho những người bệnh mắc bệnh mạn tính, nghĩa là những người mắc bệnh trong thời gian dài và có ảnh hưởng đến sức khỏe tinh thần, ở bệnh viện Masaachusett, Hoa Kỳ. Thực hành này đã được thiết kế thành các khóa học 8 tuần cho người bệnh, dựa trên nền tảng của thiền, yoga chánh niệm. Đến 1997, tiến sỹ Micheal Speca và Linda E.Calson đã thừa kế và phát huy chương trình của John Kabat Zinn để áp dụng cho người bệnh ung thư tại Trung tâm Ung bướu Tom Baker, Canada. Các chương trình thực hành cho người bệnh đã được chứng minh trên cơ sở khoa học, mang lại sức khỏe thể chất và tinh thần cho người bệnh.

Trong những năm gần đây, Thiền, Yoga đã được đưa vào thực hành trong các doanh nghiệp lớn trên thế giới, điển hình là Google. Nhiều doanh nhân nổi tiếng tham gia các khóa học Thiền và đưa Thiền vào thành một thực hành thường xuyên trong doanh nghiệp của mình.

Nói một cách đơn giản, Thiền là một bài thực hành dành cho tâm trí. Tâm trí của chúng ta vốn dĩ nó hay lang thang, nghĩ về quá khứ, lo cho tương lai... Mỗi ngày chúng ta có 50-70.000 suy nghĩ như vậy, nhưng rất ít khi tâm trí của chúng ta hiện diện trong thời khắc hiện tại. Chính điều đó làm cho chúng ta mệt mỏi. Thiền định giúp chúng ta hướng tâm trí vào một đối tượng và cảm nhận sự hiện diện đó trong thời khắc hiện tại, khi ấy chúng ta sẽ có cảm giác dễ chịu, thoải mái, kết nối và bình an.

Thiền là một bài thực hành dành cho tâm trí.

2. Những tác dụng của Thiền là gì?

2.1. Về mặt cơ thể

  • Thông qua việc quan sát cơ thể trong khi thiền, qua quá trình luyện tập, chúng ta sẽ có khả năng cảm nhận hơi thở và cơ thể được tốt hơn, từ đó giúp chúng ta kết nối và yêu thương chính mình. Việc đi vào kết nối với thế giới nội tâm bên trong cũng là cách giúp chúng ta phát triển sức mạnh nội lực.

  • Thiền giúp thúc đẩy quá trình sản xuất serotonin, một trong những hormone hạnh phúc của cơ thể, khiến cơ thể có tâm trạng thoải mái, vui vẻ. Thực hành thiền định vào buổi sáng sẽ giúp cơ thể bạn có được nguồn năng lượng tràn đầy cho cả ngày.

  • Thiền giúp cơ thể được nghỉ ngơi. Khi cơ thể được nghỉ ngơi đầy đủ, hệ thống miễn dịch được hồi phục và phát huy vai trò của nó. Thiền mỗi ngày giúp hệ miễn dịch của cơ thể được tăng cường, từ đó giúp chống lại và chữa khỏi nhiều bệnh truyền nhiễm.

  • Thiền giúp giảm huyết áp. Vì khi thiền, phần lớn bạn sẽ cảm thấy thư giãn, tĩnh tâm, giảm áp lực căng thẳng…

  • Giảm đau. Thiền giúp bạn tăng cường khả năng chấp nhận những điều bất như ý trong cuộc sống và cơ thể. Vì thế khi có cơn đau, bạn sẵn sàng hiện diện với nó, thả lỏng và bình an với nó, đó chính là chìa khóa để giảm nhẹ những đau khổ mà cơ thể bạn phải gánh chịu.

  • Thiền giúp cân bằng hoạt động cho cả hai bên não. Thông thường con người chúng ta sẽ có một bên não hoạt động nổi trội hơn, não trái thiên về logic, ra quyết định, trong khi não phải thiên về sáng tạo, tưởng tượng, ngôn ngữ … Việc Thiền định sẽ giúp chúng ta cân bằng và phát triển cả 2 bên bán cầu não.

  • Thiền định giúp làm dày phần não bình an, tĩnh lặng, thư giãn và làm teo nhỏ phần não phán xét, căng thẳng…

2.2. Về mặt tâm trí

  • Giảm căng thẳng: Đó là lợi ích đầu tiên và quan trọng nhất của thiền. Thiền giúp cho bộ não được nghỉ ngơi, giúp cho những suy nghĩ quay trở lại với hiện tại, thư giãn từ đó giúp cải thiện chất lượng giấc ngủ… 

  • Thiền định giúp cho tâm trí được tĩnh lặng, tươi mới, đó là cơ sở cho việc phát triển trí tuệ.

  • Thiền giúp tăng cường khả năng tập trung. Vì thiền đưa tâm trí hướng vào một đối tượng với sự hiện diện trong thời khắc hiện tại nên hạn chế được tình trạng suy nghĩ nhiều việc cùng một lúc, tăng cường hiệu quả làm việc. Rất nhiều người thực hành thiền trước khi muốn ra một quyết định quan trọng.

Hành thiền là một quá trình kết nối với bên trong chính mình, nuôi dưỡng và chuyển hóa tâm thức.

2.3. Về mặt tinh thần

  • Hành thiền là một quá trình kết nối với bên trong chính mình, nuôi dưỡng và chuyển hóa tâm thức. Thông qua thiền tập, người hành thiền có khả năng nhận biết mọi việc đang diễn ra bên trong và xung quanh mình trong trạng thái tỉnh thức, dần dần thấy bản thân mình có thể bình tĩnh trước những tình huống khó khăn, có khả năng tập trung cao hơn từ đó nhìn nhận mọi việc sâu sắc và sáng rõ hơn.

  • Thiền định giúp kết nối bản thân với thế giới xung quanh, từ đó nhận thức được sự tồn tại của cá nhân mình là một mắt xích trong tổng thể vũ trụ cùng nhau sinh tồn này. Mình chỉ là một phần tử nhỏ trong thế giới, mình tồn tại được cũng là nhờ những mối liên hệ với thế giới bên ngoài, từ đó tránh việc hình thành tư tưởng 'mình là trung tâm của vũ trụ', giúp mình sống hài hòa hơn với thế giới xung quanh.

  • Người hành thiền luôn hiểu rõ hơn về chính mình, về vai trò của mình khi sinh ra trong cuộc đời này.

Kết quả của quá trình hành thiền không giống nhau ở mỗi người vì mỗi chúng ta là một cá thể, có các yếu tố nền tảng và môi trường thực hành, môi trường trải nghiệm khác nhau. Thiền định được xem là một phương pháp luyện tập bổ sung, áp dụng song hành với các phương pháp chữa bệnh y học cũng như chăm sóc bản thân như dinh dưỡng, thể dục thể thao, công việc, trách nhiệm, cuộc sống...

Thiền có nhiều lợi ích trong việc giảm căng thẳng tâm lý, nhưng không phải là phương pháp điều trị thay thế cho bất cứ loại bệnh tật nào. Chúng ta hành thiền để mang những giá trị của thiền vào cuộc sống, giúp cải thiện sức khỏe, nâng cao chất lượng sống,  tăng hiệu quả công việc … và giúp mỗi người chúng ta trở thành một hạt nhân tốt, làm cho thế giới này trở nên tốt đẹp hơn … Đó chính là những lợi ích lớn nhất của thiền.

Tham khảo thêm thông tin bài viết: Bộ đôi Yoga và Thiền giải phóng sức mạnh tâm trí trị liệu ung thư.

BS. Phạm Thị Vân Ngọc - Theo suckhoedoisong.vn
Bình luận
Tin mới
  • 03/09/2025

    Các bệnh tật thường gặp mùa mưa lũ và cách phòng ngừa

    Mùa mưa lũ là thời điểm thiên nhiên mang đến nhiều thách thức cho con người, không chỉ bởi những tổn thất về tài sản mà còn bởi nguy cơ gia tăng các bệnh tật. Khi nước lũ tràn về, môi trường sống bị ô nhiễm bởi vi sinh vật, chất thải và các yếu tố gây bệnh khác, tạo điều kiện thuận lợi cho dịch bệnh bùng phát.

  • 02/09/2025

    3 nhóm người nên ăn quả na

    Na là một loại trái cây thơm ngon và giàu dinh dưỡng. Ăn na đúng cách mang lại nhiều lợi ích cho sức khỏe mọi người và cho một số nhóm người nhất định.

  • 02/09/2025

    Chăm sóc sức khỏe người lớn tuổi: mùa Vu Lan ý nghĩa

    Mùa Vu Lan là dịp để con cháu bày tỏ lòng hiếu thảo bằng cách quan tâm chăm sóc sức khỏe của ông bà, cha mẹ. Khi lớn tuổi, người cao tuổi dễ gặp các vấn đề về sức khỏe thể chất và tinh thần. Việc chăm sóc dinh dưỡng, khuyến khích vận động, quan tâm sức khỏe tinh thần và kiểm tra sức khỏe định kỳ sẽ giúp cha mẹ sống khỏe mạnh và tận hưởng trọn vẹn những mùa Vu Lan bên gia đình. Bài viết này sẽ hướng dẫn các phương pháp chăm sóc sức khỏe người cao tuổi một cách khoa học.

  • 01/09/2025

    Giá trị dinh dưỡng và 5 lợi ích sức khỏe bất ngờ từ hạt sen

    Hạt sen là loại thực phẩm có giá trị bổ dưỡng cao và còn được sử dụng trong một số bài thuốc y học cổ truyền. Nhiều nghiên cứu y học hiện đại đã chứng minh được những lợi ích sức khỏe tuyệt vời của loại hạt nhỏ bé này.

  • 01/09/2025

    An toàn du lịch lễ 2/9: Mẹo vui chơi khỏe mạnh

    Mỗi dịp lễ 2/9, người dân lại háo hức chuẩn bị cho những chuyến du lịch hoặc tham gia các sự kiện đông người như lễ diễu binh, hội hè. Đây là thời điểm lý tưởng để thư giãn, khám phá những vùng đất mới và gắn kết cùng gia đình, bạn bè.

  • 31/08/2025

    Thực phẩm tự nhiên giúp kiểm soát rối loạn mỡ máu

    Rối loạn mỡ máu không được kiểm soát là nguyên nhân dẫn đến nhiều biến chứng nguy hiểm. Tình trạng này có liên quan trực tiếp đến chế độ ăn uống, đặc biệt là tiêu thụ quá nhiều chất béo không lành mạnh.

  • 31/08/2025

    Ảnh hưởng của mùa mưa tới hệ hô hấp

    Mùa mưa mang tới sự dễ chịu sau mùa hè oi bức, nhưng kèm theo những cơn mưa mát mẻ, nó cũng tìm tàng các mối nguy cơ về sức khỏe, đặc biệt là hệ hô hấp. Để bảo vệ sức khỏe của bạn, bạn cần hiểu rõ thời tiết trong mùa mưa và ngăn ngừa cái mối nguy cơ có thể ảnh hưởng tới sức khỏe của bạn

  • 30/08/2025

    Cảnh giác sốt xuất huyết và tay chân miệng vào mùa mưa

    Mùa mưa không chỉ mang đến không khí mát mẻ mà còn tạo điều kiện thuận lợi cho các bệnh truyền nhiễm phát triển. Trong đó sốt xuất huyết và tay chân miệng là 2 bệnh lý đáng lo ngại nhất do tốc độ lây lan nhanh và nguy cơ biến chứng nghiêm trọng. Việc nhận biết sớm các triệu chứng và áp dụng các biện pháp phòng bệnh là yếu tố then chốt để bảo vệ sức khỏe của trẻ. Bài viết này sẽ cung cấp thông tin chi tiết về hai căn bệnh này, từ nguyên nhân, triệu chứng đến cách phòng tránh, giúp các bậc phụ huynh chủ động hơn trong việc chăm sóc con em mình.

Xem thêm