Tổng hội y học Việt Nam

Viện y học ứng dụng Việt Nam
ứng dụng y học vì sức khỏe người việt nam

Triệu chứng nhiễm độc phóng xạ

Đọc bài viết sau để tìm hiểu thông tin về nhiễm độc phóng xạ, bao gồm các triệu chứng và cách phòng ngừa.

 

Nhiễm độc phóng xạ xảy ra khi bạn tiếp xúc với mức độ phóng xạ cực cao, giống như mức độ do vụ nổ hạt nhân gây ra. Các triệu chứng ban đầu bao gồm buồn nôn và nôn. Sau đó là tổn thương nội tạng. Nhiễm độc phóng xạ là một bệnh lý cực kỳ hiếm xảy ra khi bạn tiếp xúc với liều lượng phóng xạ rất cao.

Phóng xạ là năng lượng truyền trong không gian với tốc độ ánh sáng. Nếu bạn tiếp xúc với nó, nó có thể làm hỏng DNA trong tế bào của bạn. Nhiễm độc phóng xạ chỉ xảy ra khi bạn tiếp xúc với lượng phóng xạ cực cao trong thời gian ngắn, chẳng hạn như sau vụ nổ hạt nhân hoặc khi trực tiếp xử lý vật liệu phóng xạ. Lượng phóng xạ mà bạn tiếp xúc trong quá trình chụp X-quang, điều trị ung thư và các thủ thuật y tế khác gần như không đủ cao để gây nhiễm độc phóng xạ.

Đọc bài viết: Ngộ độc vitamin – Lời khuyên từ chuyên gia

Nhiễm độc phóng xạ là gì?

Nhiễm độc phóng xạ là một thuật ngữ thường được dùng để chỉ hội chứng bức xạ cấp tính, căn bệnh xảy ra sau khi bạn tiếp xúc với mức độ phóng xạ độc hại. Hội chứng bức xạ cấp tính được định nghĩa là một thuật ngữ rộng mô tả các dấu hiệu và triệu chứng tổn thương nghiêm trọng đối với các hệ cơ quan sau khi tiếp xúc với bức xạ đáng kể. Nhiễm độc phóng xạ có nhiều khả năng xảy ra và nghiêm trọng hơn ở liều lượng phóng xạ cao hơn.

Các nhà khoa học đo lượng bức xạ mà một người hấp thụ bằng hai đơn vị gọi là Gray (Gy) và rads. Liều phóng xạ hơn 0,7 Gy, hay 70 rads, có thể gây nhiễm độc phóng xạ. Các triệu chứng nhiễm độc phóng xạ nhẹ có thể bắt đầu ở mức hấp thụ thấp từ 0,3 Gy, hoặc 30 rads. Tuy nhiên, để nói một cách tương đối thì bạn phải có mức độ tiếp xúc phóng xạ rất cao. Để tham khảo, 0,75 Gy gần tương đương với việc bạn nhận 18.000 lần chụp X-quang ngực cùng một lúc.

 

Nhìn chung, nhiễm độc phóng xạ không xảy ra trừ khi:

  • Bức xạ đến các cơ quan nội tạng của bạn.
  • Một diện tích lớn cơ thể của bạn được tiếp xúc.
  • Lượng phóng xạ được tiếp xúc trong một thời gian ngắn, thường là trong vòng vài phút.

Triệu chứng nhiễm độc phóng xạ

Nhiễm độc phóng xạ phát triển trong bốn giai đoạn:

  • Giai đoạn báo trước: Các triệu chứng như nôn mửa, buồn nôn hoặc tiêu chảy có thể xuất hiện trong vòng vài phút đến vài ngày sau khi tiếp xúc.
  • Giai đoạn tiềm ẩn: Các triệu chứng của bạn giảm dần trong giai đoạn tiềm ẩn và nhìn chung bạn trông và cảm thấy khỏe mạnh trong vài giờ đến vài tuần.
  • Giai đoạn bệnh biểu hiện: Các triệu chứng của bạn phát triển trở lại trong giai đoạn bệnh biểu hiện. Các triệu chứng cụ thể phụ thuộc vào hệ thống cơ quan nào của bạn bị hư hỏng.
  • Hồi phục hoặc tử vong: Quá trình hồi phục của bạn có thể kéo dài vài tuần cho đến 2 năm. Hầu hết mọi người sẽ chết nếu họ không hồi phục trong vòng vài tháng.

Triệu chứng ban đầu

Các triệu chứng nhiễm độc phóng xạ thường phát triển ngay sau khi tiếp xúc và có thể bao gồm:

  • Buồn nôn và nôn mửa
  • Đau đầu
  • Chóng mặt
  • Cơ thể yếu đuối
  • Mệt mỏi
  • Chảy máu
  • Rụng tóc
  • Sưng tấy
  • Ngứa
  • Đỏ da
  • Các vấn đề về da khác

Đọc bài viết: Ngộ độc thực phẩm ở trẻ nhỏ và những điều cần biết

Hội chứng nhiễm độc phóng xạ

Có 3 hội chứng kinh điển liên quan đến nhiễm độc phóng xạ. Một hội chứng là một nhóm các dấu hiệu và triệu chứng xảy ra cùng nhau.

Ba hội chứng xuất hiện trong giai đoạn bệnh biểu hiện bao gồm:

  • Hội chứng tủy xương: Hội chứng tủy xương được đặc trưng bởi sự phá hủy các tế bào trong tủy xương của bạn. Hội chứng này thường xảy ra sau khi tiếp xúc với 0,7 đến 10 Gy, nhưng các triệu chứng nhẹ có thể bắt đầu ở 0,3 Gy.
  • Hội chứng tiêu hóa: Hội chứng tiêu hóa thường xảy ra ở mức độ trên 10 Gy, nhưng một số triệu chứng có thể xuất hiện ở mức độ 6 Gy. Hội chứng này được đặc trưng bởi sự phá hủy đường tiêu hóa, mất nước và mất cân bằng điện giải. Việc có thể sống sót từ hội chứng này là không thể.
  • Hội chứng tim mạch và thần kinh trung ương: Hội chứng này thường xảy ra ở liều trên 50 Gy nhưng đôi khi có thể xảy ra ở liều thấp 20 Gy. Cái chết xảy ra trong vòng 3 ngày, thường là do hệ thống tuần hoàn của bạn đã bị phá hủy.
 

Nguyên nhân nhiễm độc phóng xạ

Nhiễm độc phóng xạ là rất hiếm. Nó thường xảy ra sau:

  • Các sự kiện cực đoan như vụ nổ hạt nhân
  • Trực tiếp xử lý chất phóng xạ cao
  • Tiêu thụ thực phẩm hoặc nước bị ô nhiễm hạt nhân

Vụ nổ Chernobyl ở Liên Xô cũ năm 1986 và vụ đánh bom ở Hiroshima và Nagasaki năm 1945 là hai ví dụ về các sự kiện khiến con người tiếp xúc với lượng phóng xạ gây chết người. Khả năng bạn bị nhiễm độc phóng xạ càng cao khi bạn càng ở gần vụ nổ hạt nhân. Tia X và thiết bị y tế không khiến bạn tiếp xúc với đủ bức xạ để gây nhiễm độc phóng xạ, nhưng việc tiếp xúc nhiều lần có thể làm tăng nhẹ nguy cơ ung thư trong suốt cuộc đời của bạn.

Khử nhiễm và phòng ngừa

Khử nhiễm càng sớm càng tốt sau một sự kiện hạt nhân có thể giúp bạn giảm phơi nhiễm phóng xạ. Cởi bỏ quần áo và rửa cơ thể bằng nước xà phòng có thể loại bỏ phần lớn ô nhiễm phóng xạ. Chỉ với việc cởi bỏ quần áo bị ô nhiễm có thể giảm 80% khả năng phơi nhiễm của bạn.

Trong trường hợp xảy ra tấn công khủng bố, Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Hoa Kỳ (CDC) khuyến nghị:

  • Cởi quần áo nếu có thể trước khi vào nhà của bạn
  • Tránh tiếp xúc trực tiếp bằng tay nếu không cần thiết và tránh nhai kẹo cao su hoặc hút thuốc cho đến sau khi khử nhiễm
  • Tắm bằng nước ấm và xà phòng
  • Xì mũi nhẹ nhàng, lau mi mắt và ngoáy tai
  • Thay quần áo sạch
  • Rửa sạch bồn tắm hoặc vòi hoa sen của bạn
  • Lắng nghe hướng dẫn từ các quan chức y tế công cộng trong khu vực của bạn

Phải làm gì trong trường hợp khẩn cấp về nhiễm bức xạ?

Nếu bạn đang trong trường hợp khẩn cấp về nhiễm bức xạ, bạn có thể giảm rủi ro bằng cách thực hiện các bước sau:

  • Vào bên trong tòa nhà, đóng và khóa cửa sổ và cửa ra vào.
  • Đi đến giữa tòa nhà hoặc tầng hầm, tránh xa cửa ra vào và cửa sổ.
  • Mang vật nuôi vào bên trong nếu bạn đang ở nhà.
  • Ở trong nhà, đóng cửa sổ và cửa ra vào
  • Tắm vòi hoa sen hoặc lau các bộ phận hở trên cơ thể bằng khăn ẩm.
  • Uống nước đóng chai và ăn thức ăn đựng trong hộp kín.
  • Lắng nghe tin tức từ các kênh khẩn cấp để hiểu điều gì đang xảy ra.

Ảnh hưởng lâu dài của nhiễm độc phóng xạ

Tiếp xúc với mức độ phóng xạ cao có thể làm tăng nguy cơ phát triển các vấn đề lâu dài như ung thư hoặc bệnh tim mạch trong tương lai. Một số nghiên cứu đã chỉ ra rằng một loại ung thư máu được gọi là bệnh bạch cầu có thể hình thành trong vòng 2 năm sau khi tiếp xúc với bức xạ, nhưng các khối u ung thư thường không xuất hiện cho đến ít nhất 10 năm sau khi tiếp xúc.

Một nhóm 94.000 người sống sót ở Hiroshima và Nagasaki đã được nghiên cứu trong nhiều năm để hiểu tác động của việc phơi nhiễm phóng xạ. Trong số tất cả những người sống sót mắc bệnh bạch cầu. Bệnh bạch cầu được cho là do phơi nhiễm phóng xạ ở khoảng 1/3 trong số họ.

Tỷ lệ ung thư tuyến giáp ở trẻ em và thanh thiếu niên sống xung quanh vụ nổ Chernobyl cao hơn khoảng 100 lần so với dự kiến. Nguy cơ phát triển ung thư tăng lên khi tiếp xúc với bức xạ ngày càng tăng. Liều 0,005 đến 0,1 Gy được cho là làm tăng nguy cơ ung thư lên 2%. Nhưng nguy cơ của bạn sẽ tăng hơn 60% với liều hơn 2 Gy.

Các câu hỏi thường gặp

Dưới đây là một số câu hỏi thường gặp của mọi người về ảnh hưởng của nhiễm độc phóng xạ.

1. Iốt có điều trị nhiễm độc phóng xạ không?

Iốt không giúp điều trị nhiễm độc phóng xạ, nhưng nó có thể giúp ngăn chặn tuyến giáp của bạn hấp thụ iốt phóng xạ và có thể làm tăng nguy cơ ung thư tuyến giáp. Hơn 6.000 trẻ em bị ung thư tuyến giáp sau vụ nổ Chernobyl. Khuyến cáo rằng tất cả trẻ em và phụ nữ tiếp xúc với mức độ phóng xạ cao nên được bổ sung kali i-ốt.

2. Phương pháp điều trị ung thư có thể gây nhiễm độc phóng xạ?

Lượng phóng xạ được sử dụng trong điều trị ung thư không đủ để gây nhiễm độc phóng xạ. Nhưng nó vẫn có thể gây ra tác dụng phụ. Ví dụ, bức xạ tới não của bạn có thể gây ra các hiệu ứng nhận thức và có thể không xuất hiện trong hơn 6 tháng sau khi điều trị.

3. Bạn có thể sống sót khi bị nhiễm độc phóng xạ?

Có thể sống sót khi bị nhiễm độc phóng xạ. Cơ hội sống sót của bạn giảm đi khi liều phóng xạ càng cao.

4. Có phải mọi người chết vì nhiễm độc phóng xạ ở Chernobyl?

Theo Hiệp hội Hạt nhân Thế giới, hai công nhân nhà máy Chernobyl đã chết trực tiếp từ vụ nổ và 28 người khác chết trong vòng vài tuần do tiếp xúc với lượng phóng xạ rất cao.

Kết luận

Nhiễm độc phóng xạ là do tiếp xúc với liều lượng phóng xạ cao như phóng xạ từ vụ nổ hạt nhân, do xử lý hoặc tiêu thụ trực tiếp chất phóng xạ. Các triệu chứng ban đầu của nhiễm độc phóng xạ, đó là: buồn nôn, nôn hoặc nhức đầu có thể bắt đầu trong vòng vài phút đến vài ngày. Phục hồi sau khi bị nhiễm độc phóng xạ có thể mất từ vài tuần đến 2 năm. Cơ hội sống sót khi nhiễm độc phóng xạ giảm khi liều phóng xạ càng cao.

Chúng tôi mong rằng bài viết này đã cung cấp thông tin quan trọng về sức khỏe dành cho bạn. Nhằm đáp ứng nhu cầu của các khách hàng trong việc chăm sóc sức khỏe, Phòng khám Chuyên khoa Dinh dưỡng VIAM cung cấp các dịch vụ tư vấn, thăm khám dinh dưỡng cho trẻ với cam kết hỗ trợ phát triển sức khỏe và cải thiện các tình trạng như còi xương, suy dinh dưỡng, thừa cân, tư vấn dinh dưỡng cho tất cả các đối tượng… Hãy liên hệ với chúng tôi qua hotline 0935.18.39.39  hoặc 0243.633.5678 để nhận tư vấn chi tiết.

BS. Đoàn Thu Hồng - Phòng khám chuyên khoa dinh dưỡng VIAM - Theo Healthline
Bình luận
Tin mới
Xem thêm