Tổng hội y học Việt Nam

Viện y học ứng dụng Việt Nam
ứng dụng y học vì sức khỏe người việt nam

Tình trạng kháng insulin thúc đẩy nhanh suy giảm nhận thức

Nhiều nghiên cứu cho thấy mối liên quan giữa bệnh Alzheimer và tình trạng kháng insulin. Thậm chí mức đường trong máu thấp cũng có thể làm tăng nguy cơ bị chứng sa sút trí tuệ. Tại sao điều này lại xẩy ra?

Tình trạng kháng insulin thúc đẩy nhanh suy giảm nhận thức

Một nghiên cứu theo dõi những người cao tuổi bị bệnh tim trong hơn 20 năm cho thấy, những người có tình trạng kháng insulin ở mức cao sẽ có khả năng suy giảm nhận thức nhiều nhất được đánh giá qua những bài test về trí nhớ và chức năng vận hành. Kháng insulin dường như thúc đẩy sự suy giảm nhận thức một cách nhanh hơn do ảnh hưởng đến các mạch máu trong não, thúc đẩy sự hình thành các mảng xơ vữa và khiến não "giấu" đi những thông tin cần ghi nhớ.

Chúng ta đang đối mặt với cơn bão bệnh alzheimer. Nguyên nhân gây ra alzheimer vẫn còn là một ẩn số nhưng có một vài giả thuyết lý giải tại sao căn bệnh này xuất hiện. Ví dụ, một số nghiên cứu cho thấy một số chất sản sinh trong quá trình nhiễm trùng là nguyên nhân không thể không đề cập đến trong bệnh Alzheimer.

Thêm vào đó là một số virus, vi khuẩn và nấm hay một protein của nhiễm trùng có tên là TPD-43 ( hoạt động như một protein viêm là prion) có thể là nguyên nhân gây ra những phá hủy cấu trúc não dẫn đến tình tạng suy giảm nhận thứcMột nghiên cứu năm 2014 cho thấy sự có mặt của TDP-43 ở những bệnh nhân bị alzheimer bị suy giảm nhận thức  cao gấp 10 lần so với những trường hợp khác.

Một số nghiên cứu tập trung vào  mối liên quan giữa bệnh alzheimer và tình trạng kháng insulin, thậm chí là lượng đường máu chỉ tăng nhẹ cũng có liên quan đến nguy cơ sa sút trí tuệ. Tiểu đường và bệnh tim mạch cũng được biết đến là nguyên nhân gốc rễ gây ra tình trạng kháng insulin.

Kháng insulin mức độ nhẹ cũng đẩy nhanh tốc độ sa sút trí tuệ

Theo bác sỹ thần kinh David Perlmutter, tác giả cuốn “grain brain and brain maker”, bệnh alzheimer có thể là do cách lựa chọn lối sống không lành mạnh trước đó hoặc bất cứ điều gì thúc đẩy sự đề kháng insulin diễn ra nhanh hơn như chế độ ăn có nhiều thực phẩm chế biến sẵn.

 

Luôn có những bằng chứng sẵn sàng ủng hộ cho luận điểm trên. Rất nhiều nghiên cứu gần đây đã  nhấn mạnh mối liên quan  giữa  tình trạng kháng insulin hiện tại và nguy cơ mắc chứng sa sút trí tuệ trong tương lai, đặc biệt là ở những người có sẵn bệnh tim mạch. Giảm thiểu sự nhạy cảm với insulin có thể dẫn đến sự suy giảm nhận thức và những kỹ năng ở người cao tuổi một cách nhanh chóng, ngay cả với những người  không bị tiểu đường. 

Và cũng có rất nhiều nghiên cứu cho thấy insulin có chức năng bảo vệ não bộ  do đó việc điều hòa insulin không tốt có thể làm việc suy giảm nhận thức diễn ra nhanh hơn. Do đó với những người tiểu đường typ 2 thậm chí chỉ là ở tình trạng kháng insulin nhẹ cũng có thể gia tăng nguy cơ sa sút trí tuệ lên gấp nhiều lần.

Tập luyện thể thao duy trì chế  độ ăn lành mạnh và hợp lý, kiểm soát tốt cân nặng sẽ giúp bạn tránh được tình trạng kháng insulin và đồng thời cũng bảo vệ được bộ não của bạn.

Alzheimer- tiểu đường typ 3

Trong khi cơ chế chính xác vẫn chưa tìm ra, thì tình trạng kháng insulin có thể thúc đẩy việc sa sút trí tuệ tăng  lên nhanh hơn bằng cách phá hủy mạch máu trong não, tăng hình thành những mảng xơ vữa tự do và ngăn cản việc ghi nhớ thông tin, do insulin có liên quan đến sự hình thành các kết nối synap. 

Sự hiểu biết về mối liên quan giữa kháng insulin và alzheimer đã có từ hơn 10 năm nay. Năm 2005, bệnh alzheimer được dự đoán sẽ là "Tiểu đường typ 3" khi các nhà nghiên cứu nhận ra rằng cùng với tuyến tụy thì não bộ của con người cũng sản xuất ra insulin và insulin cần thiết cho sự sống của tế bào não. Điều thú vị ở đây là, mặc dù  mức insulin thấp  sẽ cải thiện được tình trạng sức khỏe nhưng lại không đúng với não bộ. Giảm sản xuất insulin của não bộ sẽ làm thoái hóa tế  bào não và các nghiên cứu đã phát hiện ra rằng những người có lượng insulin và thụ thể insulin thấp thường bị alzheimer.

Vận động giúp  ngăn ngừa tiểu đường

Điều quan trọng là việc nhận ra lối sống tĩnh tại sẽ làm gia tăng nguy cơ tình trạng kháng insulin và lâu dài sẽ dẫn đến tiểu đường typ 2.

Lý do là việc ngồi lỳ ở một chỗ hoặc giảm hoạt động của hệ thống cơ bắp dẫn đến ngăn chặn các tế bào đảm nhiệm việc ổn định lượng đường huyết và hệ thống điều hòa insulin qua trung gian, cũng như làm gia tăng triglycerid và cholesterol. Tất cả những việc này đều diễn ra ở cấp độ phân tử.

Một số nghiên cứu đã chỉ ra đi bộ 10 phút sau mỗi bữa ăn sẽ giúp kiểm soát được lượng đường máu ở bệnh nhân tiểu đường tốt hơn 30 phút tập thể dục một ngày, giảm 22% lượng đường trong máu sau bữa ăn. Vì vậy việc tăng cường di chuyển  sẽ có ích hơn là việc cố tập trung vận động trong một khoảng thời gian cố định. 
Một trong những lý do  của việc  thường xuyên vận động đó là khiến cho bạn sử dụng đường hiệu quả hơn. Không chỉ thế, nếu bạn tập thể dục ở cường độ cao sẽ làm tăng lượng NO2- giúp giãn mạch, hạ huyết áp, làm máu loãng hơn  nên  ngăn chặn được việc hình thành cục máu đông, củng cố hệ thống miễn dịch.
Tập thể dục cũng là cách tập luyện cho não, khiến não bộ phải hoạt động nhiều hơn nên tránh được tình trạng sa sút trí tuệ.
Bên cạnh đó một chế độ ăn lành mạnh và nhiều rau của quả và đồ ăn tươi sẽ giúp bạn đẩy lùi được tình trạng kháng insulin cũng như dự phòng được các bệnh mạn tính khác.

Thông tin thêm tham khảo tại bài viết: Hormon insulin và glucagon hoạt động như thế nào?

Ts.BS. Trương Hồng Sơn - Viện Y học ứng dụng Việt Nam
Bình luận
Tin mới
  • 31/12/2025

    4 loại đồ uống nên tránh khi bị đầy bụng

    Có một số loại đồ uống có thể làm tăng lượng khí trong dạ dày hoặc kích thích hệ tiêu hóa gây đầy bụng. Tìm hiểu một số loại đồ uống nên tránh hoặc hạn chế để tránh tình trạng đầy bụng trầm trọng hơn.

  • 30/12/2025

    Ăn gì cho đúng ở tuổi học đường?

    Thực phẩm học sinh sử dụng mỗi ngày không chỉ ảnh hưởng đến thể lực trước mắt mà còn quyết định nền tảng sức khỏe lâu dài. Việc phân biệt đúng – sai trong lựa chọn thực phẩm đang trở thành kỹ năng sống quan trọng với mỗi học sinh.

  • 30/12/2025

    Bệnh tiêu sừng lõm lòng bàn chân (Bàn chân rỗ)

    Bệnh tiêu sừng lõm lòng bàn chân là một bệnh nhiễm trùng do vi khuẩn ảnh hưởng đến da lòng bàn chân. Tình trạng này gây ra mùi hôi và ngứa ngáy khó chịu. Bạn có nguy cơ cao mắc bệnh này nếu chân đổ mồ hôi và thường xuyên đi giày không thoáng khí. Cùng tìm hiểu về bệnh này qua bài viết sau đây!

  • 29/12/2025

    Hà Nội ô nhiễm không khí: 6 loại thực phẩm giúp thanh lọc và bảo vệ phổi

    Những ngày gần đây, không khí tại Hà Nội và các tỉnh miền Bắc liên tục ở mức kém, ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe người dân. Bên cạnh các biện pháp che chắn bên ngoài, việc xây dựng chế độ dinh dưỡng hợp lý là cách hiệu quả để tăng cường đề kháng cho phổi.

  • 29/12/2025

    Phục hồi sau khi bị cúm

    Ngay cả khi các triệu chứng cảm lạnh hoặc cúm đã thuyên giảm, cơ thể vẫn cần thêm thời gian để hồi phục hoàn toàn. Các chuyên gia khuyến nghị nên nghỉ ngơi đầy đủ, duy trì lượng nước cần thiết, từng bước quay lại thói quen sinh hoạt thường ngày và ưu tiên các thực phẩm, đồ uống bổ dưỡng, lành mạnh

  • 28/12/2025

    3 công thức sinh tố 'đốt' mỡ bạn có thể tự làm tại nhà

    Không cần đến những thực phẩm chức năng đắt đỏ, bí quyết để thúc đẩy quá trình trao đổi chất và đánh bay mỡ thừa đôi khi nằm ngay trong chính máy xay sinh tố của bạn. Hãy cùng khám phá cách 'thiết kế' một ly sinh tố chuẩn đốt mỡ.

  • 28/12/2025

    Bệnh Alzheimer: Dấu hiệu sớm, phòng ngừa và chăm sóc người bệnh hiệu quả

    Bệnh Alzheimer là một trong những nguyên nhân hàng đầu gây suy giảm trí nhớ và sa sút trí tuệ ở người cao tuổi. Với tỷ lệ mắc bệnh ngày càng gia tăng, đặc biệt ở nhóm người trên 65 tuổi, việc nhận biết sớm các dấu hiệu, áp dụng các biện pháp phòng ngừa và chăm sóc phù hợp là vô cùng quan trọng. Bài viết dưới đây sẽ cung cấp thông tin chi tiết về các dấu hiệu sớm, cách phòng ngừa và chăm sóc hiệu quả cho người bệnh Alzheimer, nhằm hỗ trợ người thân và cộng đồng trong việc đối phó với căn bệnh này.

  • 27/12/2025

    4 loại trà mùa đông hỗ trợ giảm cân hiệu quả

    Mùa đông là thời điểm việc giảm cân trở nên khó khăn do ít vận động và nhu cầu năng lượng tăng cao. Bên cạnh chế độ ăn uống hợp lý, uống trà đúng cách có thể hỗ trợ kiểm soát cân nặng nhờ tăng sinh nhiệt, cải thiện chuyển hóa và giảm cảm giác thèm ăn, giúp duy trì vóc dáng trong mùa lạnh.

Xem thêm