Tổng hội y học Việt Nam

Viện y học ứng dụng Việt Nam
ứng dụng y học vì sức khỏe người việt nam

Tình trạng kháng insulin thúc đẩy nhanh suy giảm nhận thức

Nhiều nghiên cứu cho thấy mối liên quan giữa bệnh Alzheimer và tình trạng kháng insulin. Thậm chí mức đường trong máu thấp cũng có thể làm tăng nguy cơ bị chứng sa sút trí tuệ. Tại sao điều này lại xẩy ra?

Tình trạng kháng insulin thúc đẩy nhanh suy giảm nhận thức

Một nghiên cứu theo dõi những người cao tuổi bị bệnh tim trong hơn 20 năm cho thấy, những người có tình trạng kháng insulin ở mức cao sẽ có khả năng suy giảm nhận thức nhiều nhất được đánh giá qua những bài test về trí nhớ và chức năng vận hành. Kháng insulin dường như thúc đẩy sự suy giảm nhận thức một cách nhanh hơn do ảnh hưởng đến các mạch máu trong não, thúc đẩy sự hình thành các mảng xơ vữa và khiến não "giấu" đi những thông tin cần ghi nhớ.

Chúng ta đang đối mặt với cơn bão bệnh alzheimer. Nguyên nhân gây ra alzheimer vẫn còn là một ẩn số nhưng có một vài giả thuyết lý giải tại sao căn bệnh này xuất hiện. Ví dụ, một số nghiên cứu cho thấy một số chất sản sinh trong quá trình nhiễm trùng là nguyên nhân không thể không đề cập đến trong bệnh Alzheimer.

Thêm vào đó là một số virus, vi khuẩn và nấm hay một protein của nhiễm trùng có tên là TPD-43 ( hoạt động như một protein viêm là prion) có thể là nguyên nhân gây ra những phá hủy cấu trúc não dẫn đến tình tạng suy giảm nhận thứcMột nghiên cứu năm 2014 cho thấy sự có mặt của TDP-43 ở những bệnh nhân bị alzheimer bị suy giảm nhận thức  cao gấp 10 lần so với những trường hợp khác.

Một số nghiên cứu tập trung vào  mối liên quan giữa bệnh alzheimer và tình trạng kháng insulin, thậm chí là lượng đường máu chỉ tăng nhẹ cũng có liên quan đến nguy cơ sa sút trí tuệ. Tiểu đường và bệnh tim mạch cũng được biết đến là nguyên nhân gốc rễ gây ra tình trạng kháng insulin.

Kháng insulin mức độ nhẹ cũng đẩy nhanh tốc độ sa sút trí tuệ

Theo bác sỹ thần kinh David Perlmutter, tác giả cuốn “grain brain and brain maker”, bệnh alzheimer có thể là do cách lựa chọn lối sống không lành mạnh trước đó hoặc bất cứ điều gì thúc đẩy sự đề kháng insulin diễn ra nhanh hơn như chế độ ăn có nhiều thực phẩm chế biến sẵn.

 

Luôn có những bằng chứng sẵn sàng ủng hộ cho luận điểm trên. Rất nhiều nghiên cứu gần đây đã  nhấn mạnh mối liên quan  giữa  tình trạng kháng insulin hiện tại và nguy cơ mắc chứng sa sút trí tuệ trong tương lai, đặc biệt là ở những người có sẵn bệnh tim mạch. Giảm thiểu sự nhạy cảm với insulin có thể dẫn đến sự suy giảm nhận thức và những kỹ năng ở người cao tuổi một cách nhanh chóng, ngay cả với những người  không bị tiểu đường. 

Và cũng có rất nhiều nghiên cứu cho thấy insulin có chức năng bảo vệ não bộ  do đó việc điều hòa insulin không tốt có thể làm việc suy giảm nhận thức diễn ra nhanh hơn. Do đó với những người tiểu đường typ 2 thậm chí chỉ là ở tình trạng kháng insulin nhẹ cũng có thể gia tăng nguy cơ sa sút trí tuệ lên gấp nhiều lần.

Tập luyện thể thao duy trì chế  độ ăn lành mạnh và hợp lý, kiểm soát tốt cân nặng sẽ giúp bạn tránh được tình trạng kháng insulin và đồng thời cũng bảo vệ được bộ não của bạn.

Alzheimer- tiểu đường typ 3

Trong khi cơ chế chính xác vẫn chưa tìm ra, thì tình trạng kháng insulin có thể thúc đẩy việc sa sút trí tuệ tăng  lên nhanh hơn bằng cách phá hủy mạch máu trong não, tăng hình thành những mảng xơ vữa tự do và ngăn cản việc ghi nhớ thông tin, do insulin có liên quan đến sự hình thành các kết nối synap. 

Sự hiểu biết về mối liên quan giữa kháng insulin và alzheimer đã có từ hơn 10 năm nay. Năm 2005, bệnh alzheimer được dự đoán sẽ là "Tiểu đường typ 3" khi các nhà nghiên cứu nhận ra rằng cùng với tuyến tụy thì não bộ của con người cũng sản xuất ra insulin và insulin cần thiết cho sự sống của tế bào não. Điều thú vị ở đây là, mặc dù  mức insulin thấp  sẽ cải thiện được tình trạng sức khỏe nhưng lại không đúng với não bộ. Giảm sản xuất insulin của não bộ sẽ làm thoái hóa tế  bào não và các nghiên cứu đã phát hiện ra rằng những người có lượng insulin và thụ thể insulin thấp thường bị alzheimer.

Vận động giúp  ngăn ngừa tiểu đường

Điều quan trọng là việc nhận ra lối sống tĩnh tại sẽ làm gia tăng nguy cơ tình trạng kháng insulin và lâu dài sẽ dẫn đến tiểu đường typ 2.

Lý do là việc ngồi lỳ ở một chỗ hoặc giảm hoạt động của hệ thống cơ bắp dẫn đến ngăn chặn các tế bào đảm nhiệm việc ổn định lượng đường huyết và hệ thống điều hòa insulin qua trung gian, cũng như làm gia tăng triglycerid và cholesterol. Tất cả những việc này đều diễn ra ở cấp độ phân tử.

Một số nghiên cứu đã chỉ ra đi bộ 10 phút sau mỗi bữa ăn sẽ giúp kiểm soát được lượng đường máu ở bệnh nhân tiểu đường tốt hơn 30 phút tập thể dục một ngày, giảm 22% lượng đường trong máu sau bữa ăn. Vì vậy việc tăng cường di chuyển  sẽ có ích hơn là việc cố tập trung vận động trong một khoảng thời gian cố định. 
Một trong những lý do  của việc  thường xuyên vận động đó là khiến cho bạn sử dụng đường hiệu quả hơn. Không chỉ thế, nếu bạn tập thể dục ở cường độ cao sẽ làm tăng lượng NO2- giúp giãn mạch, hạ huyết áp, làm máu loãng hơn  nên  ngăn chặn được việc hình thành cục máu đông, củng cố hệ thống miễn dịch.
Tập thể dục cũng là cách tập luyện cho não, khiến não bộ phải hoạt động nhiều hơn nên tránh được tình trạng sa sút trí tuệ.
Bên cạnh đó một chế độ ăn lành mạnh và nhiều rau của quả và đồ ăn tươi sẽ giúp bạn đẩy lùi được tình trạng kháng insulin cũng như dự phòng được các bệnh mạn tính khác.

Thông tin thêm tham khảo tại bài viết: Hormon insulin và glucagon hoạt động như thế nào?

Ts.BS. Trương Hồng Sơn - Viện Y học ứng dụng Việt Nam
Bình luận
Tin mới
  • 20/08/2025

    Thực hư tin đồn acid folic gây độc và dẫn đến ung thư

    Gần đây, trên mạng xã hội lan truyền thông tin cho rằng dùng quá nhiều thực phẩm bổ sung và thực phẩm tăng cường acid folic có thể gây độc, thậm chí dẫn đến ung thư. Thực hư thông tin này ra sao?

  • 20/08/2025

    Dị ứng có thể gây chảy máu mũi không?

    Người lớn và trẻ em bị dị ứng đường hô hấp, chẳng hạn như viêm mũi dị ứng (viêm đường mũi sau khi tiếp xúc với chất gây dị ứng), có nguy cơ cao bị chảy máu cam.

  • 19/08/2025

    Cách làm mờ và loại bỏ đốm đồi mồi một cách tự nhiên

    Đốm đồi mồi là những vết sẫm màu, phẳng do tiếp xúc với ánh nắng mặt trời, thường xuất hiện trên mặt, tay và các vùng da hở khác. Hãy trao đổi với bác sĩ chuyên khoa da liễu trước khi sử dụng các biện pháp khắc phục tự nhiên.

  • 18/08/2025

    Sức khỏe tinh thần người cao tuổi tại Việt Nam: thực trạng, thách thức và giải pháp hướng tới một xã hội già hóa khỏe mạnh

    Sức khỏe tinh thần không chỉ đơn thuần là không mắc phải các bệnh tâm thần, mà còn là một trạng thái hạnh phúc, nơi mỗi cá nhân có thể nhận ra khả năng của mình, đối phó với những căng thẳng bình thường của cuộc sống, làm việc hiệu quả và đóng góp cho cộng đồng.

  • 18/08/2025

    Tiêu chảy mùa mưa lũ: Nguyên nhân, triệu chứng và cách phòng tránh

    Mỗi khi mùa mưa lũ đến, không chỉ cảnh quan thiên nhiên bị ảnh hưởng mà sức khỏe con người cũng đối mặt với nhiều nguy cơ, trong đó tiêu chảy là một trong những mối đe dọa phổ biến nhất. Nước lũ tràn ngập mang theo vô số vi sinh vật gây hại, làm ô nhiễm nguồn nước và thực phẩm, tạo điều kiện cho các mầm bệnh phát triển mạnh mẽ.

  • 17/08/2025

    8 nguyên nhân gây ra tình trạng răng khấp khểnh

    Răng khấp khểnh là tình trạng phổ biến và ảnh hưởng đến trẻ em, thanh thiếu niên và người lớn. Nguyên nhân bao gồm di truyền, răng mọc chen chúc, vấn đề về hàm, mất răng, chấn thương mặt và thói quen vệ sinh răng miệng không đúng cách.

  • 16/08/2025

    Tác động của mạng xã hội đến sức khỏe tinh thần giới trẻ

    Trong bối cảnh công nghệ phát triển mạnh mẽ, mạng xã hội đã trở thành một phần không thể thiếu trong cuộc sống hàng ngày, đặc biệt là đối với giới trẻ. Các nền tảng như Facebook, Instagram, TikTok, Thread không chỉ là công cụ giao tiếp, chia sẻ thông tin mà còn là nơi giải trí phổ biến. Tuy nhiên, bên cạnh những lợi ích rõ ràng, việc sử dụng mạng xã hội một cách mất kiểm soát đang đặt ra nhiều thách thức nghiêm trọng đối với sức khỏe tinh thần của thế hệ trẻ trên toàn cầu.

  • 16/08/2025

    Tầm quan trọng của việc tiêm chủng cho trẻ em và người lớn

    Việc tiêm chủng từ lâu đã được coi là một trong những thành tựu y học nổi bật, mang lại sự bảo vệ thiết yếu cho cả trẻ em và người lớn trước các bệnh truyền nhiễm nguy hiểm.

Xem thêm