Tổng hội y học Việt Nam

Viện y học ứng dụng Việt Nam
ứng dụng y học vì sức khỏe người việt nam

Tình trạng kháng insulin thúc đẩy nhanh suy giảm nhận thức

Nhiều nghiên cứu cho thấy mối liên quan giữa bệnh Alzheimer và tình trạng kháng insulin. Thậm chí mức đường trong máu thấp cũng có thể làm tăng nguy cơ bị chứng sa sút trí tuệ. Tại sao điều này lại xẩy ra?

Tình trạng kháng insulin thúc đẩy nhanh suy giảm nhận thức

Một nghiên cứu theo dõi những người cao tuổi bị bệnh tim trong hơn 20 năm cho thấy, những người có tình trạng kháng insulin ở mức cao sẽ có khả năng suy giảm nhận thức nhiều nhất được đánh giá qua những bài test về trí nhớ và chức năng vận hành. Kháng insulin dường như thúc đẩy sự suy giảm nhận thức một cách nhanh hơn do ảnh hưởng đến các mạch máu trong não, thúc đẩy sự hình thành các mảng xơ vữa và khiến não "giấu" đi những thông tin cần ghi nhớ.

Chúng ta đang đối mặt với cơn bão bệnh alzheimer. Nguyên nhân gây ra alzheimer vẫn còn là một ẩn số nhưng có một vài giả thuyết lý giải tại sao căn bệnh này xuất hiện. Ví dụ, một số nghiên cứu cho thấy một số chất sản sinh trong quá trình nhiễm trùng là nguyên nhân không thể không đề cập đến trong bệnh Alzheimer.

Thêm vào đó là một số virus, vi khuẩn và nấm hay một protein của nhiễm trùng có tên là TPD-43 ( hoạt động như một protein viêm là prion) có thể là nguyên nhân gây ra những phá hủy cấu trúc não dẫn đến tình tạng suy giảm nhận thứcMột nghiên cứu năm 2014 cho thấy sự có mặt của TDP-43 ở những bệnh nhân bị alzheimer bị suy giảm nhận thức  cao gấp 10 lần so với những trường hợp khác.

Một số nghiên cứu tập trung vào  mối liên quan giữa bệnh alzheimer và tình trạng kháng insulin, thậm chí là lượng đường máu chỉ tăng nhẹ cũng có liên quan đến nguy cơ sa sút trí tuệ. Tiểu đường và bệnh tim mạch cũng được biết đến là nguyên nhân gốc rễ gây ra tình trạng kháng insulin.

Kháng insulin mức độ nhẹ cũng đẩy nhanh tốc độ sa sút trí tuệ

Theo bác sỹ thần kinh David Perlmutter, tác giả cuốn “grain brain and brain maker”, bệnh alzheimer có thể là do cách lựa chọn lối sống không lành mạnh trước đó hoặc bất cứ điều gì thúc đẩy sự đề kháng insulin diễn ra nhanh hơn như chế độ ăn có nhiều thực phẩm chế biến sẵn.

 

Luôn có những bằng chứng sẵn sàng ủng hộ cho luận điểm trên. Rất nhiều nghiên cứu gần đây đã  nhấn mạnh mối liên quan  giữa  tình trạng kháng insulin hiện tại và nguy cơ mắc chứng sa sút trí tuệ trong tương lai, đặc biệt là ở những người có sẵn bệnh tim mạch. Giảm thiểu sự nhạy cảm với insulin có thể dẫn đến sự suy giảm nhận thức và những kỹ năng ở người cao tuổi một cách nhanh chóng, ngay cả với những người  không bị tiểu đường. 

Và cũng có rất nhiều nghiên cứu cho thấy insulin có chức năng bảo vệ não bộ  do đó việc điều hòa insulin không tốt có thể làm việc suy giảm nhận thức diễn ra nhanh hơn. Do đó với những người tiểu đường typ 2 thậm chí chỉ là ở tình trạng kháng insulin nhẹ cũng có thể gia tăng nguy cơ sa sút trí tuệ lên gấp nhiều lần.

Tập luyện thể thao duy trì chế  độ ăn lành mạnh và hợp lý, kiểm soát tốt cân nặng sẽ giúp bạn tránh được tình trạng kháng insulin và đồng thời cũng bảo vệ được bộ não của bạn.

Alzheimer- tiểu đường typ 3

Trong khi cơ chế chính xác vẫn chưa tìm ra, thì tình trạng kháng insulin có thể thúc đẩy việc sa sút trí tuệ tăng  lên nhanh hơn bằng cách phá hủy mạch máu trong não, tăng hình thành những mảng xơ vữa tự do và ngăn cản việc ghi nhớ thông tin, do insulin có liên quan đến sự hình thành các kết nối synap. 

Sự hiểu biết về mối liên quan giữa kháng insulin và alzheimer đã có từ hơn 10 năm nay. Năm 2005, bệnh alzheimer được dự đoán sẽ là "Tiểu đường typ 3" khi các nhà nghiên cứu nhận ra rằng cùng với tuyến tụy thì não bộ của con người cũng sản xuất ra insulin và insulin cần thiết cho sự sống của tế bào não. Điều thú vị ở đây là, mặc dù  mức insulin thấp  sẽ cải thiện được tình trạng sức khỏe nhưng lại không đúng với não bộ. Giảm sản xuất insulin của não bộ sẽ làm thoái hóa tế  bào não và các nghiên cứu đã phát hiện ra rằng những người có lượng insulin và thụ thể insulin thấp thường bị alzheimer.

Vận động giúp  ngăn ngừa tiểu đường

Điều quan trọng là việc nhận ra lối sống tĩnh tại sẽ làm gia tăng nguy cơ tình trạng kháng insulin và lâu dài sẽ dẫn đến tiểu đường typ 2.

Lý do là việc ngồi lỳ ở một chỗ hoặc giảm hoạt động của hệ thống cơ bắp dẫn đến ngăn chặn các tế bào đảm nhiệm việc ổn định lượng đường huyết và hệ thống điều hòa insulin qua trung gian, cũng như làm gia tăng triglycerid và cholesterol. Tất cả những việc này đều diễn ra ở cấp độ phân tử.

Một số nghiên cứu đã chỉ ra đi bộ 10 phút sau mỗi bữa ăn sẽ giúp kiểm soát được lượng đường máu ở bệnh nhân tiểu đường tốt hơn 30 phút tập thể dục một ngày, giảm 22% lượng đường trong máu sau bữa ăn. Vì vậy việc tăng cường di chuyển  sẽ có ích hơn là việc cố tập trung vận động trong một khoảng thời gian cố định. 
Một trong những lý do  của việc  thường xuyên vận động đó là khiến cho bạn sử dụng đường hiệu quả hơn. Không chỉ thế, nếu bạn tập thể dục ở cường độ cao sẽ làm tăng lượng NO2- giúp giãn mạch, hạ huyết áp, làm máu loãng hơn  nên  ngăn chặn được việc hình thành cục máu đông, củng cố hệ thống miễn dịch.
Tập thể dục cũng là cách tập luyện cho não, khiến não bộ phải hoạt động nhiều hơn nên tránh được tình trạng sa sút trí tuệ.
Bên cạnh đó một chế độ ăn lành mạnh và nhiều rau của quả và đồ ăn tươi sẽ giúp bạn đẩy lùi được tình trạng kháng insulin cũng như dự phòng được các bệnh mạn tính khác.

Thông tin thêm tham khảo tại bài viết: Hormon insulin và glucagon hoạt động như thế nào?

Ts.BS. Trương Hồng Sơn - Viện Y học ứng dụng Việt Nam
Bình luận
Tin mới
  • 17/11/2025

    Thời điểm và cách ăn hạt chia giúp giảm cân

    Hạt chia được mệnh danh là 'siêu thực phẩm' hỗ trợ giảm cân nhờ hàm lượng chất xơ và protein dồi dào, giúp tạo cảm giác no kéo dài, từ đó kiểm soát lượng calo nạp vào cơ thể. Bí quyết để hạt chia phát huy tối đa hiệu quả là nằm ở thời điểm và cách chế biến...

  • 17/11/2025

    Bệnh viêm não tự miễn

    Viêm não tự miễn là bệnh xảy ra do hệ miễn dịch tấn công nhầm các tế bào não. Các triệu chứng của viêm não tự miễn có thể khác nhau nhưng có thể bao gồm mất trí nhớ, thay đổi suy nghĩ, thay đổi hành vi và co giật. Cùng tìm hiểu về bệnh lý này qua bài viết sau đây!

  • 16/11/2025

    8 loại thực phẩm bảo vệ động mạch, ngăn ngừa đột quỵ

    Xơ vữa động mạch xảy ra khi các mảng bám mỡ tích tụ dọc theo thành động mạch, khiến động mạch bị hẹp, hạn chế lưu lượng máu đến tim và các bộ phận khác của cơ thể, dễ dẫn tới nguy cơ đột quỵ.

  • 16/11/2025

    Kiểm soát dị ứng giao mùa: Bí quyết giảm triệu chứng và sống khỏe

    Mùa thu mang đến thời tiết mát mẻ và dễ chịu, nhưng sự thay đổi nhiệt độ, độ ẩm dao động và sự gia tăng các dị nguyên như phấn hoa, nấm mốc lại khiến đây trở thành mùa cao điểm của các bệnh dị ứng. Dị ứng giao mùa gây khó chịu, mệt mỏi và ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống. Bài viết này sẽ hướng dẫn cách nhận biết, phòng ngừa và giảm triệu chứng dị ứng để có một mùa thu khỏe mạnh.

  • 15/11/2025

    Cách tự làm nước gạo lên men giúp tóc đẹp như đi spa

    Dùng nước gạo lên men để làm đẹp tóc là một phương pháp được áp dụng từ lâu. Việc xả tóc bằng nước gạo lên men mang lại nhiều lợi ích vượt trội hơn so với nước vo gạo thông thường.

  • 15/11/2025

    Bệnh hô hấp ở trẻ nhỏ vào mùa đông: Cha mẹ cần biết gì?

    Mùa đông với không khí lạnh và khô hanh khiến trẻ nhỏ dễ mắc các bệnh về đường hô hấp. Khi thời tiết chuyển lạnh, trẻ thường ở trong nhà nhiều hơn, tạo điều kiện cho vi khuẩn và virus lây lan nhanh chóng. Hiểu biết về các bệnh này, từ nguyên nhân, triệu chứng đến cách phòng ngừa, là chìa khóa để cha mẹ bảo vệ sức khỏe trẻ nhỏ, giúp các bé vượt qua mùa đông an toàn và khỏe mạnh.

  • 15/11/2025

    Khi nào chức năng xương khớp bắt đầu suy giảm?

    Hệ xương khớp đóng vai trò nền tảng trong việc duy trì khả năng vận động, giữ tư thế, và đảm bảo chất lượng cuộc sống. Hệ thống này bao gồm xương, sụn, dây chằng, gân và cơ bắp – chúng phối hợp nhịp nhàng đảm bảo các chức năng di chuyển linh hoạt và chịu đựng áp lực cơ học hàng ngày.

  • 15/11/2025

    Tập luyện mùa thu: Vừa khỏe mạnh, vừa tận hưởng không khí trong lành

    Mùa thu với không khí mát mẻ là thời điểm lý tưởng để bắt đầu hoặc duy trì thói quen tập luyện thể thao ngoài trời. Tập ngoài trời không chỉ mang lại lợi ích về mặt thể chất, mà còn giúp bạn tận hưởng thiên nhiên, giảm căng thẳng và cải thiện sức khỏe toàn diện. Bài viết này sẽ khám phá những lợi ích của việc tập luyện và gợi ý các bài tập phù hợp để bạn duy trì sức khỏe trong mùa thu.

Xem thêm