Tổng hội y học Việt Nam

Viện y học ứng dụng Việt Nam
ứng dụng y học vì sức khỏe người việt nam

Tình trạng kháng insulin thúc đẩy nhanh suy giảm nhận thức

Nhiều nghiên cứu cho thấy mối liên quan giữa bệnh Alzheimer và tình trạng kháng insulin. Thậm chí mức đường trong máu thấp cũng có thể làm tăng nguy cơ bị chứng sa sút trí tuệ. Tại sao điều này lại xẩy ra?

Tình trạng kháng insulin thúc đẩy nhanh suy giảm nhận thức

Một nghiên cứu theo dõi những người cao tuổi bị bệnh tim trong hơn 20 năm cho thấy, những người có tình trạng kháng insulin ở mức cao sẽ có khả năng suy giảm nhận thức nhiều nhất được đánh giá qua những bài test về trí nhớ và chức năng vận hành. Kháng insulin dường như thúc đẩy sự suy giảm nhận thức một cách nhanh hơn do ảnh hưởng đến các mạch máu trong não, thúc đẩy sự hình thành các mảng xơ vữa và khiến não "giấu" đi những thông tin cần ghi nhớ.

Chúng ta đang đối mặt với cơn bão bệnh alzheimer. Nguyên nhân gây ra alzheimer vẫn còn là một ẩn số nhưng có một vài giả thuyết lý giải tại sao căn bệnh này xuất hiện. Ví dụ, một số nghiên cứu cho thấy một số chất sản sinh trong quá trình nhiễm trùng là nguyên nhân không thể không đề cập đến trong bệnh Alzheimer.

Thêm vào đó là một số virus, vi khuẩn và nấm hay một protein của nhiễm trùng có tên là TPD-43 ( hoạt động như một protein viêm là prion) có thể là nguyên nhân gây ra những phá hủy cấu trúc não dẫn đến tình tạng suy giảm nhận thứcMột nghiên cứu năm 2014 cho thấy sự có mặt của TDP-43 ở những bệnh nhân bị alzheimer bị suy giảm nhận thức  cao gấp 10 lần so với những trường hợp khác.

Một số nghiên cứu tập trung vào  mối liên quan giữa bệnh alzheimer và tình trạng kháng insulin, thậm chí là lượng đường máu chỉ tăng nhẹ cũng có liên quan đến nguy cơ sa sút trí tuệ. Tiểu đường và bệnh tim mạch cũng được biết đến là nguyên nhân gốc rễ gây ra tình trạng kháng insulin.

Kháng insulin mức độ nhẹ cũng đẩy nhanh tốc độ sa sút trí tuệ

Theo bác sỹ thần kinh David Perlmutter, tác giả cuốn “grain brain and brain maker”, bệnh alzheimer có thể là do cách lựa chọn lối sống không lành mạnh trước đó hoặc bất cứ điều gì thúc đẩy sự đề kháng insulin diễn ra nhanh hơn như chế độ ăn có nhiều thực phẩm chế biến sẵn.

 

Luôn có những bằng chứng sẵn sàng ủng hộ cho luận điểm trên. Rất nhiều nghiên cứu gần đây đã  nhấn mạnh mối liên quan  giữa  tình trạng kháng insulin hiện tại và nguy cơ mắc chứng sa sút trí tuệ trong tương lai, đặc biệt là ở những người có sẵn bệnh tim mạch. Giảm thiểu sự nhạy cảm với insulin có thể dẫn đến sự suy giảm nhận thức và những kỹ năng ở người cao tuổi một cách nhanh chóng, ngay cả với những người  không bị tiểu đường. 

Và cũng có rất nhiều nghiên cứu cho thấy insulin có chức năng bảo vệ não bộ  do đó việc điều hòa insulin không tốt có thể làm việc suy giảm nhận thức diễn ra nhanh hơn. Do đó với những người tiểu đường typ 2 thậm chí chỉ là ở tình trạng kháng insulin nhẹ cũng có thể gia tăng nguy cơ sa sút trí tuệ lên gấp nhiều lần.

Tập luyện thể thao duy trì chế  độ ăn lành mạnh và hợp lý, kiểm soát tốt cân nặng sẽ giúp bạn tránh được tình trạng kháng insulin và đồng thời cũng bảo vệ được bộ não của bạn.

Alzheimer- tiểu đường typ 3

Trong khi cơ chế chính xác vẫn chưa tìm ra, thì tình trạng kháng insulin có thể thúc đẩy việc sa sút trí tuệ tăng  lên nhanh hơn bằng cách phá hủy mạch máu trong não, tăng hình thành những mảng xơ vữa tự do và ngăn cản việc ghi nhớ thông tin, do insulin có liên quan đến sự hình thành các kết nối synap. 

Sự hiểu biết về mối liên quan giữa kháng insulin và alzheimer đã có từ hơn 10 năm nay. Năm 2005, bệnh alzheimer được dự đoán sẽ là "Tiểu đường typ 3" khi các nhà nghiên cứu nhận ra rằng cùng với tuyến tụy thì não bộ của con người cũng sản xuất ra insulin và insulin cần thiết cho sự sống của tế bào não. Điều thú vị ở đây là, mặc dù  mức insulin thấp  sẽ cải thiện được tình trạng sức khỏe nhưng lại không đúng với não bộ. Giảm sản xuất insulin của não bộ sẽ làm thoái hóa tế  bào não và các nghiên cứu đã phát hiện ra rằng những người có lượng insulin và thụ thể insulin thấp thường bị alzheimer.

Vận động giúp  ngăn ngừa tiểu đường

Điều quan trọng là việc nhận ra lối sống tĩnh tại sẽ làm gia tăng nguy cơ tình trạng kháng insulin và lâu dài sẽ dẫn đến tiểu đường typ 2.

Lý do là việc ngồi lỳ ở một chỗ hoặc giảm hoạt động của hệ thống cơ bắp dẫn đến ngăn chặn các tế bào đảm nhiệm việc ổn định lượng đường huyết và hệ thống điều hòa insulin qua trung gian, cũng như làm gia tăng triglycerid và cholesterol. Tất cả những việc này đều diễn ra ở cấp độ phân tử.

Một số nghiên cứu đã chỉ ra đi bộ 10 phút sau mỗi bữa ăn sẽ giúp kiểm soát được lượng đường máu ở bệnh nhân tiểu đường tốt hơn 30 phút tập thể dục một ngày, giảm 22% lượng đường trong máu sau bữa ăn. Vì vậy việc tăng cường di chuyển  sẽ có ích hơn là việc cố tập trung vận động trong một khoảng thời gian cố định. 
Một trong những lý do  của việc  thường xuyên vận động đó là khiến cho bạn sử dụng đường hiệu quả hơn. Không chỉ thế, nếu bạn tập thể dục ở cường độ cao sẽ làm tăng lượng NO2- giúp giãn mạch, hạ huyết áp, làm máu loãng hơn  nên  ngăn chặn được việc hình thành cục máu đông, củng cố hệ thống miễn dịch.
Tập thể dục cũng là cách tập luyện cho não, khiến não bộ phải hoạt động nhiều hơn nên tránh được tình trạng sa sút trí tuệ.
Bên cạnh đó một chế độ ăn lành mạnh và nhiều rau của quả và đồ ăn tươi sẽ giúp bạn đẩy lùi được tình trạng kháng insulin cũng như dự phòng được các bệnh mạn tính khác.

Thông tin thêm tham khảo tại bài viết: Hormon insulin và glucagon hoạt động như thế nào?

Ts.BS. Trương Hồng Sơn - Viện Y học ứng dụng Việt Nam
Bình luận
Tin mới
  • 01/07/2025

    Sự thật về phương pháp thải độc bằng nước cốt chanh

    Nhiều người thực hiện thải độc cơ thể theo hướng dẫn truyền miệng và trên các nền tảng xã hội... và hiện nay đang dấy lên trào lưu thải độc bằng nước cốt chanh. Vậy sự thật về phương pháp thải độc này như thế nào?

  • 01/07/2025

    Cách sử dụng dầu dừa điều trị chàm

    Dầu dừa là một chất dưỡng ẩm tự nhiên. Nhiều người bị chàm nhận thấy dầu dừa có tác dụng làm dịu da và giảm các triệu chứng như khô và ngứa.

  • 01/07/2025

    Vai trò của chất béo trong chế độ ăn lành mạnh

    Chất béo thường bị mang tiếng xấu mỗi khi nói về chế độ dinh dưỡng vì cho rằng đó là nguyên nhân gây bệnh tim mạch, tiểu đường hay béo phì. Quan niệm cắt bỏ hoàn toàn chất béo khỏi bữa ăn đã từng phổ biến trong một số khuyến nghị dinh dưỡng. Thực tế, không phải tất cả các chất béo đều có hại.

  • 30/06/2025

    Dùng nghệ và mật ong cùng nhau có tăng lợi ích không?

    Mật ong với nghệ có thể được dùng cùng nhau trong chế độ ăn hằng ngày và thực phẩm bổ sung, vậy tác dụng của chúng có mạnh hơn khi kết hợp?

  • 30/06/2025

    Nhận biết và xử lý vết thương do côn trùng cắn khi đi du lịch

    Du lịch là dịp để khám phá thiên nhiên, trải nghiệm văn hóa và tận hưởng những khoảnh khắc thư giãn. Tuy nhiên, bên cạnh những điều thú vị, các chuyến đi đôi khi cũng tiềm ẩn những rủi ro nhỏ nhưng phiền toái, chẳng hạn như những vết thương do côn trùng cắn

  • 29/06/2025

    Sữa nguyên chất có dinh dưỡng, lợi ích và rủi ro gì?

    Sữa là nguồn dinh dưỡng quan trọng nên có trong chế độ ăn hằng ngày, trong đó sữa nguyên chất được đánh giá là nguồn cung cấp protein tốt. Tìm hiểu về dinh dưỡng, lợi ích và rủi ro khi tiêu thụ sữa nguyên chất.

  • 29/06/2025

    Làm thế nào để bỏ thói quen dùng điện thoại

    Một số ứng dụng có thể cho bạn biết bạn dành bao nhiêu thời gian cho điện thoại và bạn dành bao nhiêu thời gian cho từng ứng dụng. Ngay cả khi bạn không nghĩ rằng mình sử dụng điện thoại quá nhiều, việc nhìn thấy những con số thống kê tần suất sử dụng có thể khiến bạn muốn đặt điện thoại xuống.

  • 29/06/2025

    Điểm danh 5 loại dầu thực vật mang lại lợi ích sức khỏe tuyệt vời

    Chất béo thường bị hiểu lầm là “kẻ thù” của sức khỏe, đặc biệt là đối với tim mạch và cân nặng. Tuy nhiên, các nghiên cứu gần đây cho thấy không phải tất cả chất béo đều có hại. Ngược lại, một số loại chất béo tốt lại đóng vai trò thiết yếu trong việc duy trì năng lượng, hấp thụ vitamin và bảo vệ cơ thể khỏi viêm nhiễm. Trong đó, dầu ăn có nguồn gốc thực vật như dầu ô liu, dầu bơ, dầu mè... không chỉ mang lại hương vị phong phú cho món ăn mà còn cung cấp các acid béo có lợi cho tim mạch, não bộ và hệ miễn dịch.

Xem thêm