Tổng hội y học Việt Nam

Viện y học ứng dụng Việt Nam
ứng dụng y học vì sức khỏe người việt nam

Tìm hiểu về chất nhầy trong cơ thể

Chất nhầy trong cơ thể có thể gây khó chịu khi bạn bị ốm, hoặc khi bạn có quá nhiều chất nhầy, nhưng cơ thể bạn cần chất nhầy để duy trì sức khỏe. Về mặt kỹ thuật, chất nhầy là một chất dính, dạng gelatin do các màng trong mũi và xoang tạo ra, bao gồm phổi, họng, miệng, mũi và xoang. Chức năng chính của nó là giữ lại vi khuẩn, virus và các chất gây dị ứng như bụi hoặc phấn hoa trong mũi của bạn và ngăn chúng lây lan khắp cơ thể và khiến bạn bị bệnh. Cuối cùng, chất nhầy và các chất mà nó giữ lại sẽ đi đến dạ dày và ra khỏi cơ thể.

Chất nhầy cũng được tạo ra bởi hệ tiêu hóa, cổ tử cung và đường tiết niệu. Bài viết này tập trung chủ yếu vào chất nhầy ở đường hô hấp. 

Dấu hiệu và triệu chứng của chất nhầy bất thường

Ngay cả khi bạn khỏe mạnh, việc sản xuất chất nhầy vẫn phục vụ nhiều mục đích. Chất nhầy giúp bảo vệ các mô lót phổi, họng, mũi và xoang của bạn và giữ cho chúng không bị khô. Chất nhầy chứa kháng thể và enzyme, được thiết kế để tiêu diệt hoặc vô hiệu hóa vi khuẩn có hại trong không khí. Hãy coi chất nhầy là một tuyến phòng thủ có thể ngăn bạn bị bệnh.

Trong những trường hợp bình thường, khi mọi thứ hoạt động bình thường, bạn thậm chí sẽ không nhận thấy chất nhầy của mình. Nhưng nếu bạn bị nhiễm trùng, chất nhầy có thể đổi màu. Nếu bạn hút thuốc hoặc tiếp xúc với chất gây kích ứng trong không khí, bạn có thể sản xuất nhiều chất nhầy hơn bình thường. Nếu bạn bắt đầu sản xuất quá nhiều chất nhầy trong, điều đó có nghĩa là bạn đang bị dị ứng và cơ thể bạn đang cố gắng loại bỏ các chất gây kích ứng như phấn hoa hoặc bụi.

Đọc thêm tại bài viết dưới đây: Kỹ thuật súc rửa mũi khi bị cảm lạnh và dị ứng

Khi bạn bị cảm lạnh, viêm xoang hoặc viêm phế quản, chất nhầy của bạn có thể đổi màu, có màu vàng hoặc xanh lục. Đó là vì khi bạn bị nhiễm trùng, cơ thể bạn sản xuất nhiều tế bào bạch cầu hơn và gửi chúng đến đường thở để chống lại nhiễm trùng. Những tế bào  bạch cầu trung tính có thể làm cho chất nhầy của bạn có màu vàng hoặc xanh lục. Chất nhầy cũng có thể có màu xanh lục khi nó đặc lại.

Nếu bạn thấy chất nhầy có màu đỏ hoặc nâu sau khi xì mũi thì thường là dấu hiệu có máu trong đó. Đây thường là kết quả của tình trạng kích ứng và khô mô lót trong khoang mũi, do chà xát, lau hoặc xì mũi quá mức.

Một lượng nhỏ máu trong chất nhầy của bạn không có gì đáng lo ngại. Nhưng nếu bạn bị chảy máu quá nhiều, hãy trao đổi với bác sĩ của bạn. Đây có thể là dấu hiệu của một bệnh nhiễm trùng nghiêm trọng, chẳng hạn như viêm phế quản, viêm phổi hoặc ung thư.

Đờm là một loại chất nhầy do phổi và hệ hô hấp tạo ra. Đây là dấu hiệu của tình trạng viêm và kích ứng. 

Nếu triệu chứng duy nhất của bạn là tình trạng tiết nhiều chất nhầy thì bạn không cần phải lo lắng.

Nguyên nhân và yếu tố nguy cơ gây ra chất nhầy bất thường

Khi bạn bị bệnh, cơ thể bạn không phải lúc nào cũng tăgn tiết chất nhầy, mặc dù bạn có thể cảm thấy như vậy. Những gì bạn nhận thấy rất có thể là sự thay đổi về độ đặc của chất nhầy. Chất nhầy của bạn có thể trở nên đặc hơn hoặc dính hơn. Chất nhầy có thể tích tụ trong phổi và cổ họng, gây tắc nghẽn và trong những trường hợp nghiêm trọng khó thở hoặc khó nuốt.

Bạn có thể bị chảy dịch mũi sau do sự tích tụ này. Điều này xảy ra khi chất nhầy dư thừa ở phía sau mũi chảy xuống cổ họng. Nó thường dẫn đến ho.

Chất nhầy đặc cũng có thể là dấu hiệu cho thấy niêm mạc của bạn quá khô, có thể là do những nguyên nhân sau:

  • Môi trường trong nhà khô (do nhiệt độ cao hoặc điều hòa không khí)
  • Không uống đủ nước hoặc các chất lỏng khác
  • Uống đồ uống như cà phê, trà hoặc rượu có thể dẫn đến mất nước
  • Dùng một số loại thuốc
  • Hút thuốc
  • Chất nhầy quá nhiều có thể là triệu chứng của bệnh viêm phế quản, bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính (COPD), giãn phế quản hoặc xơ nang.

Làm thế nào để chẩn đoán chất nhầy bất thường?

Nếu bạn nghĩ mình có thể bị dị ứng, cảm lạnh hoặc nhiễm trùng đường hô hấp, hoặc nhận thấy sự thay đổi trong chất nhầy, hãy trao đổi với bác sĩ. Họ sẽ đánh giá số lượng, độ đặc và màu sắc của chất nhầy khi đưa ra chẩn đoán.

Dự báo về chất nhầy bất thường

Mặc dù hầu hết các vấn đề về chất nhầy là ngắn hạn, tăng tiết chất nhầy có thể là dấu hiệu của một tình trạng nghiêm trọng, đáng chú ý nhất là xơ nang. Đây là một tình trạng di truyền thường phát triển trong vài năm đầu đời, nhưng cũng có thể xuất hiện ở tuổi trưởng thành.

Nếu chất nhầy của bạn đổi màu và bạn cũng gặp phải các triệu chứng khác, chẳng hạn như sốt, ho dai dẳng, đau ngực hoặc khó thở, hãy đến gặp bác sĩ.

Giảm tiết chất nhầy

Bạn không muốn ngăn chặn chất nhầy hình thành trong cơ thể. Nhưng bạn có thể thử các chiến lược và thuốc được đề xuất ở trên nếu bạn muốn ngăn ngừa tình trạng tăng tiết chấy nhầy hoặc giải quyết tình trạng chất nhầy đặc.

Biến chứng của chất nhầy bất thường hoặc quá nhiều

Nếu chất nhầy không được làm sạch, nó có thể tạo điều kiện cho nhiễm trùng và viêm nhiễm.

Nghiên cứu và thống kê về chất nhầy

Cơ thể bạn tạo ra rất nhiều chất nhầy khoảng 1,5 lít chất nhầy mỗi ngày. Đó là một điều tốt; ví dụ, một bài đánh giá được công bố vào tháng 2 năm 2016 trên Cell Host & Microbe phát hiện ra rằng chất nhầy cung cấp một rào cản quan trọng chống lại virus cúm.

Các tình trạng và nguyên nhân liên quan đến tăng tiết chất nhầy

Tăng tiết chất nhầy có thể là triệu chứng của bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính (COPD). Có hai loại COPD chính là khí phế thũng và viêm phế quản mãn tính. Nhiều người mắc phải một trong hai tình trạng này hoặc mắc cả hai. Tăng tiết chất nhầy cũng có thể là dấu hiệu của tình trạng gọi là giãn phế quản, trong đó các ống trong phổi bị viêm và mất khả năng làm sạch chất nhầy hiệu quả.

Chất nhầy rất đặc có thể là dấu hiệu của bệnh xơ nang, một rối loạn di truyền ảnh hưởng đến các tế bào sản xuất chất nhầy và các chất khác. Với bệnh xơ nang, chất nhầy có thể trở nên đặc đến mức làm tắc nghẽn phổi và hệ tiêu hóa của bạn.

Kết luận

Chất nhầy lót phổi, họng, miệng, mũi và xoang. Mặc dù chất nhầy luôn hiện diện, nhưng nó có thể trở nên đặc hơn hoặc đổi màu do dị ứng, cảm lạnh hoặc nhiễm trùng đường hô hấp.

Mặc dù các vấn đề liên quan đến chất nhầy sẽ nhanh chóng biến mất, nhưng lượng chất nhầy dư thừa có thể chỉ ra tình trạng nghiêm trọng. Nếu bạn cũng gặp các triệu chứng khác, như sốt, ho dai dẳng, đau ngực hoặc khó thở, điều cần thiết là phải tham khảo ý kiến ​​bác sĩ.
 

Phạm Hồng Ngọc - Viện Y học Ứng dụng Việt Nam - Theo Everydayhealth
Bình luận
Tin mới
  • 09/07/2025

    Đau đầu do thời tiết nóng bức: Nguy cơ tiềm ẩn và giải pháp phòng ngừa hiệu quả

    Mùa hè mang theo những ngày nắng kéo dài, không khí oi bức và nền nhiệt độ cao, tạo nên nhiều thách thức đối với sức khỏe con người. Một trong những ảnh hưởng phổ biến nhưng ít được chú ý là tình trạng đau đầu do nóng.

  • 08/07/2025

    Các nguồn cung cấp chất béo cho cơ thể

    Chất béo là một trong ba nhóm dưỡng chất thiết yếu, cùng với carbohydrate và protein, có vai trò vô cùng quan trọng trong hoạt động sống của cơ thể con người.

  • 08/07/2025

    Đột quỵ nhiệt: Nguy hiểm tiềm ẩn trong mùa nắng nóng

    Mùa hè đến, cái nắng gay gắt không chỉ khiến cơ thể mệt mỏi mà còn tiềm ẩn những mối nguy hiểm khôn lường đối với sức khỏe, trong đó đột quỵ nhiệt là một trong những tình trạng đáng lo ngại nhất.

  • 08/07/2025

    Loại cá nhỏ bé có nhiều lợi ích với sức khỏe

    Cá cơm là một nguồn dinh dưỡng ấn tượng, mang lại những lợi ích sức khỏe đáng ngạc nhiên.

  • 08/07/2025

    Kháng sinh và những điều cần biết cho người trưởng thành

    Kháng sinh (hay thuốc kháng sinh) đóng vai trò then chốt trong y học hiện đại, giúp điều trị hiệu quả các bệnh nhiễm trùng do vi khuẩn.

  • 08/07/2025

    Điểm danh 5 loại dầu thực vật mang lại lợi ích sức khỏe tuyệt vời

    Chất béo thường bị hiểu lầm là “kẻ thù” của sức khỏe, đặc biệt là đối với tim mạch và cân nặng. Tuy nhiên, các nghiên cứu gần đây cho thấy không phải tất cả chất béo đều có hại. Ngược lại, một số loại chất béo tốt lại đóng vai trò thiết yếu trong việc duy trì năng lượng, hấp thụ vitamin và bảo vệ cơ thể khỏi viêm nhiễm. Trong đó, dầu ăn có nguồn gốc thực vật như dầu ô liu, dầu bơ, dầu mè... không chỉ mang lại hương vị phong phú cho món ăn mà còn cung cấp các acid béo có lợi cho tim mạch, não bộ và hệ miễn dịch.

  • 07/07/2025

    Dấu hiệu nhận biết và cách xử lý cảm nắng nhanh chóng

    Mùa hè với những ngày nắng gay gắt không chỉ mang đến niềm vui của những chuyến đi chơi mà còn ẩn chứa nguy cơ sức khỏe mà ít ai để ý: cảm nắng. Đây là một tình trạng nghiêm trọng xảy ra khi cơ thể không thể tự điều hòa nhiệt độ trong môi trường nóng bức, dẫn đến những hậu quả khôn lường nếu không được phát hiện và xử lý kịp thời.

  • 07/07/2025

    8 thực phẩm nên tránh để bảo vệ gan khỏe mạnh

    Gan đóng vai trò quan trọng trong việc duy trì sức khỏe tổng thể. Lựa chọn đúng loại thực phẩm cũng như tránh những chất có hại góp phần bảo vệ chức năng gan khỏe mạnh.

Xem thêm