Tác dụng phụ của vắc-xin
Tác dụng phụ của vắc-xin là bất kỳ thay đổi hoặc phản ứng nào có thể quan sát được xảy ra sau khi tiêm vắc-xin. Những tác dụng này có thể dao động từ nhẹ, chẳng hạn như đau nhức tại chỗ tiêm hoặc sốt nhẹ, đến các phản ứng ít phổ biến hơn nhưng có khả năng nghiêm trọng.
Hầu hết mọi người không gặp phải các tác dụng phụ nghiêm trọng từ vắc-xin. Loại và tần suất cụ thể của các tác dụng phụ có thể khác nhau tùy thuộc vào loại vắc-xin, độ tuổi của từng cá nhân và tình trạng sức khỏe hiện tại. Nói chung, hầu hết các tác dụng phụ là nhẹ và tạm thời, chỉ kéo dài một vài ngày. Các tác dụng phụ thường gặp nhất của vắc-xin bao gồm:
Bị ngất là tình trạng ít phổ biến hơn nhưng có thể xảy ra sau bất cứ khi nào, bao gồm cả tiêm chủng.
Tại sao vắc-xin lại có tác dụng phụ?
Theo Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Hoa Kỳ (CDC), vắc-xin hoạt động bằng cách giúp cơ thể học cách chống lại căn bệnh mà không có nguy cơ nhiễm trùng toàn diện. Vắc-xin là chế phẩm có chứa các virus hoặc vi khuẩn sống, giảm độc lực, hoặc bị bất hoạt, bị chết (gọi là kháng nguyên), kích thích cơ thể tạo miễn dịch giống như nhiễm trùng tự nhiên.
Hầu hết các tác dụng phụ phổ biến là dấu hiệu cho thấy cơ thể đang bắt đầu xây dựng khả năng miễn dịch chống lại bệnh tật.
Tại sao một số vắc-xin lại ảnh hưởng nặng nề hơn những loại khác?
Có nhiều lý do khác nhau cho các phản ứng với vắc-xin. Ví dụ, các phản ứng tại chỗ như đau và sưng tại vị trí tiêm, do bị viêm sau tiêm, có thể xảy ra giống như bạn sẽ bị đau và sưng từ vết bầm tím hoặc chấn thương.
Đôi khi phản ứng tại chỗ là một phản ứng với chất bổ trợ trong công thức. Chất bổ trợ là hóa chất được thêm vào vắc-xin kích thích hệ thống miễn dịch có phản ứng miễn dịch mạnh hơn.
Bởi vì hầu hết các loại vắc-xin được phát triển ngày nay bao gồm các phần nhỏ của vi trùng, chẳng hạn như protein của chúng, thay vì toàn bộ virus hoặc vi khuẩn, một chất bổ trợ là cần thiết để giúp cơ thể tạo ra phản ứng miễn dịch đủ mạnh.
Vắc-xin bổ trợ không chỉ có thể gây ra nhiều phản ứng tại chỗ hơn, chúng còn liên quan đến nhiều triệu chứng ảnh hưởng đến toàn bộ cơ thể, như sốt, ớn lạnh và đau nhức cơ thể.
Tại sao một số người không gặp phải tác dụng phụ của vắc-xin?
Thông thường, các tác dụng phụ toàn thân là kết quả của các cytokine tăng lên để đáp ứng với việc tiếp xúc với vắc-xin.
Cytokine là tín hiệu hóa học được tạo ra bởi các tế bào miễn dịch của chính cơ thể dẫn đến các triệu chứng như mệt mỏi, sốt và đau cơ. Mỗi người sẽ gặp phản ứng khác nhau sau tiêm vắc-xin và thậm chí khác nhau giữa các liều của cùng một loại vắc-xin.
Nếu không có tác dụng phụ, có nghĩa là vắc-xin không hoạt động và ngược lại?
Không, bạn có thể có phản ứng tốt với vắc-xin ngay cả khi không gặp phải các tác dụng phụ. Nếu gặp phải tác dụng phụ toàn thân, nó cho thấy bạn đang đáp ứng với vắc-xin, và nó không có nghĩa là bạn đang phản ứng tốt hơn so với những người có ít tác dụng phụ.
Tiêm nhiều loại vắc-xin một lúc có làm nặng thêm các tác dụng phụ?
Nếu bạn có tiền sử có phản ứng mạnh và gặp phải các tác dụng phụ khó chịu đối với vắc-xin, thì bạn sẽ thường không muốn tiêm hai hay nhiều loại vắc-xin cùng một lúc.
Nếu tác dụng phụ của vắc-xin cúm hoặc Covid-19 năm ngoái làm ảnh hưởng nặng đến bạn thì bạn có thể nghĩ rằng tác dụng phụ của các loại vắc-xin này cũng sẽ tương tự trong năm nay. Vì vậy, bác sĩ hoặc y tá sẽ sắp xếp để đem lại sự thoải mái cho bạn.
Nếu bạn tiêm nhiều loại vắc-xin cùng thời điểm, bất kỳ tác dụng phụ nào cũng có thể xảy ra cùng lúc. Điều đó không có nghĩa những tác dụng phụ này là xấu. Nhưng nếu chúng xảy ra cùng một lúc, bạn có thể tưởng tượng đó có thể là nguyên nhân gây ra nhiều triệu chứng hơn.
Nên tiêm cùng 1 bên tay hay tiêm 2 bên khi bạn tiêm nhiều hơn 1 mũi vắc-xin?
Điều này phụ thuộc vào bạn. Một số người cảm thấy ít đau hơn khi tiêm mỗi mũi ở một bên tay, nhưng có những người không muốn bị đau ở cánh tay trái hoặc cánh tay phải.
Uống thuốc giảm đau trước khi tiêm vắc-xin có ảnh hưởng gì không?
Theo Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Hoa Kỳ (CDC), không nên dùng thuốc giảm đau như ibuprofen, aspirin hoặc acetaminophen trước khi tiêm để ngăn ngừa tác dụng phụ của vắc-xin. Nếu bạn lo lắng vắc-xin gây đau đầu hoặc các loại đau khác, hãy nói chuyện với bác sĩ trước khi tiêm.
Biện pháp giảm thiểu tác dụng phụ của vắc-xin?
Chườm lạnh là một biện pháp đã được thử nghiệm để làm giảm đau tại chỗ. Đó là cách giảm viêm và áp lực ở cánh tay, giúp giảm bớt sự khó chịu. Đối với các triệu chứng toàn thân thì NSAID, acetaminophen và aspirin có thể được sử dụng theo chỉ dẫn của bác sĩ. Một số người cảm thấy mệt mỏi sau tiêm, trong trường hợp này, hãy nghỉ ngơi và thông thường bạn sẽ cảm thấy tốt hơn vào ngày hôm sau.
Tập thể dục sau khi tiêm phòng cúm hoặc vắc-xin Covid-19 có giúp giảm tác dụng phụ không?
Mặc dù không có bất kỳ bằng chứng nào kết luận tập thể dục giúp giảm tác dụng phụ, nhưng nó cũng không làm cho chúng trở nên tồi tệ hơn. Nếu bạn cảm thấy muốn hoạt động thể chất sau tiêm, nó có thể tăng cường phản ứng miễn dịch được tạo ra bởi vắc xin mà không làm nặng thêm các tác dụng phụ.
Cần làm gì trong trường hợp gặp phải phản ứng nghiêm trọng sau khi tiêm vắc-xin?
Tác dụng phụ nghiêm trọng từ vắc-xin là cực kỳ hiếm.
Dấu hiệu của một phản ứng dị ứng nghiêm trọng có thể bao gồm khó thở, sưng mặt và họng, nhịp tim nhanh, phát ban khắp cơ thể, chóng mặt, mệt mỏi. Nếu bạn gặp phải phản ứng này sau khi tiêm vắc-xin, hãy đi đến bệnh viện gần nhất để được xử trí kịp thời.
Đau thắt lưng là một trải nghiệm phổ biến đối với nhiều người. Nó thường có thể dẫn đến đau, ngứa ran hoặc tê ở phần thân dưới. Có nhiều nguyên nhân gây đau thắt lưng, phổ biến nhất bao gồm căng cơ, tư thế xấu và tuổi tác.
Mùa hè đến mang theo cái nắng gay gắt, đặc biệt tại Việt Nam – nơi khí hậu nhiệt đới khiến bức xạ tia cực tím (UV) đạt mức cao trong nhiều tháng. Đối với thanh thiếu niên lứa tuổi năng động, thường xuyên tham gia các hoạt động ngoài trời như thể thao, dã ngoại hay đi học việc bảo vệ làn da và sức khỏe trước tia UV là vô cùng cần thiết.
Một nghiên cứu mới đã tìm hiểu cách thức sucralose, một chất tạo ngọt không calo, ảnh hưởng đến các tín hiệu não bộ liên quan đến cảm giác đói.
Việc ai đó thể hiện tình cảm với bạn có thể khiến bạn cảm thấy vui vẻ và phấn khích khi bạn đang trong giai đoạn đầu của một mối quan hệ mới. Tuy nhiên, điều quan trọng là phải phân biệt sự mới lạ của một mối quan hệ mới với các hành vi thái quá.
Trong cuộc sống hiện đại, khi thời gian dành cho gia đình ngày càng bị thu hẹp bởi công việc và các thiết bị điện tử, việc tìm kiếm một hoạt động vừa tốt cho sức khỏe vừa giúp gắn kết tình cảm cha con trở nên cần thiết hơn bao giờ hết.
Những ngày hè đầy nắng là thời điểm lý tưởng để đưa trẻ ra ngoài chơi, đi biển, cắm trại, picnic,... Tuy nhiên, dành quá nhiều thời gian dưới ánh nắng mặt trời có thể khiến trẻ dễ bị cháy nắng. Cháy nắng nặng không chỉ gây khó chịu mà còn có thể làm tăng nguy cơ mắc các vấn đề sức khỏe về da cho trẻ. Cùng đọc bài viết sau đây để biết cách phòng tránh và xử trí khi trẻ bị cháy nắng.
Mùa hè mang theo những ngày nắng kéo dài, không khí oi bức và nền nhiệt độ cao, tạo nên nhiều thách thức đối với sức khỏe con người. Một trong những ảnh hưởng phổ biến nhưng ít được chú ý là tình trạng đau đầu do nóng.
Chất béo là một trong ba nhóm dưỡng chất thiết yếu, cùng với carbohydrate và protein, có vai trò vô cùng quan trọng trong hoạt động sống của cơ thể con người.