Tổng hội y học Việt Nam

Viện y học ứng dụng Việt Nam
ứng dụng y học vì sức khỏe người việt nam

Phòng ngừa viêm xoang và biến chứng

Viêm xoang thường phát triển sau khi bị nhiễm trùng đường hô hấp do virus, chẳng hạn như cảm lạnh thông thường hoặc cúm.

Trong những trường hợp như vậy, viêm xoang thường tự khỏi sau khoảng một tuần. Nhưng một số người bị viêm xoang thứ phát do vi khuẩn có thể cần điều trị bằng kháng sinh.

Viêm xoang cũng có thể trở thành mãn tính, cần điều trị kéo dài. Cả viêm xoang cấp tính và mãn tính đều có thể có những biến chứng nghiêm trọng, có thể cần phải điều trị tích cực hơn.

Thực hiện một số bước cơ bản để ngăn ngừa viêm xoang có thể làm tăng cơ hội tránh được các biến chứng liên quan và giảm nhu cầu điều trị.

Viêm xoang: Nguyên nhân gốc rễ và tác nhân

Viêm xoang phát triển sau khi tắc nghẽn mũi khiến chất nhầy tích tụ trong khoang mũi và xoang. Chất nhầy này trở thành nơi sinh sản của vi khuẩn gây nhiễm trùng. Mặc dù nhiễm virus thường gây viêm xoang nhưng nhiều tác nhân khác có thể làm tăng nguy cơ viêm xoang hoặc khiến tình trạng nhiễm trùng trở nên trầm trọng hơn.

Những yếu tố kích hoạt hoặc yếu tố nguy cơ gây viêm xoang bao gồm:

  • Dị ứng
  • Sự phát triển bất thường bên trong mũi, được gọi là polyp mũi
  • Các bất thường về thể chất, chẳng hạn như lệch vách ngăn mũi, gãy xương mặt do chấn thương làm hạn chế đường mũi hoặc mô sẹo do phẫu thuật ở vùng mũi
  • Hệ thống miễn dịch suy yếu do bệnh tật (chẳng hạn như bệnh tiểu đường không kiểm soát được hoặc do thuốc điều trị HIV/AIDS) hoặc do các phương pháp điều trị (hóa trị liệu)
  • Các bệnh bẩm sinh như xơ nang, gây tích tụ chất nhầy trong phổi và dẫn đến nhiễm trùng phổi dai dẳng
  • Hen suyễn và các bệnh phản ứng khác
  • Trẻ em đi nhà trẻ, ngậm núm vú giả, bú bình khi nằm hoặc tiếp xúc với khói thuốc lá cũng có nguy cơ cao bị viêm xoang.

Kiểm soát các tác nhân này, chẳng hạn như điều trị bệnh và giảm tiếp xúc với các chất gây dị ứng như mạt bụi, lông động vật, nấm mốc và gián, có thể giúp ngăn ngừa nhiễm trùng xoang.

Ngăn ngừa nhiễm trùng đường hô hấp do virus có thể dẫn đến viêm xoang

Thực hiện các bước để tránh cảm lạnh và cúm thông thường cũng có thể giúp ngăn ngừa viêm xoang.

  • Ngoài việc tránh tiếp xúc với người bị nhiễm trùng đường hô hấp trên, bạn cũng có thể:
  • Rửa tay thường xuyên, đặc biệt là trước khi xử lý thực phẩm và sau khi đi vệ sinh, lau mũi hoặc tiếp xúc thân thể với người bị cảm lạnh hoặc cúm
  • Tránh chạm vào mặt, có thể lây lan virus trên tay
  • Khử trùng các bề mặt thường xuyên sử dụng, chẳng hạn như tay nắm cửa, bàn phím máy tính, điện thoại di động và mặt bàn bếp
  • Giữ cho hệ thống miễn dịch của bạn mạnh mẽ bằng cách ngủ đủ giấc, ăn uống lành mạnh, tập thể dục và giảm căng thẳng
  • Tiêm phòng cúm hàng năm

Nếu bạn bị nhiễm virus, bạn có thể giúp ngăn ngừa lây lan sang người khác bằng cách che mũi và miệng khi hắt hơi hoặc ho và ở nhà không đi làm hoặc đi học cho đến khi bạn cảm thấy khỏe hơn. 

Ngăn ngừa viêm xoang

Ngoài việc kiểm soát các tác nhân gây bệnh và giảm nhiễm trùng đường hô hấp, bạn có thể ngăn ngừa viêm xoang hơn nữa bằng cách thúc đẩy việc thoát nước mũi và giữ cho đường mũi thông thoáng.

Một số gợi ý bao gồm:

  • Tránh hút thuốc và tiếp xúc với khói thuốc thụ động và các chất ô nhiễm trong không khí khác, có thể gây kích ứng xoang (hút thuốc cũng làm tổn thương các tế bào giống như tóc gọi là lông mao, giúp di chuyển chất nhầy)
  • Uống đủ nước để giữ cho chất nhầy mỏng và lỏng
  • Tránh môi trường khô ráo và sử dụng máy tạo độ ẩm sạch để làm ẩm không khí và giúp đường mũi của bạn không bị khô (bạn cũng có thể hít hơi nước khi tắm nước nóng)
  • Sử dụng bình xông, dung dịch muối hoặc các kỹ thuật rửa mũi khác thường xuyên để làm sạch chất nhầy tích tụ và làm ẩm màng nhầy của đường mũi và xoang
  • Xì mũi nhẹ nhàng, từng lỗ mũi một để tránh gây kích ứng đường mũi và phát tán virus, vi khuẩn vào xoang
  • Chỉ sử dụng thuốc kháng histamine khi cần thiết và theo chỉ dẫn (thuốc kháng histamine làm đặc chất nhầy, khiến việc thoát nước trở nên khó khăn hơn)
  • Dùng thuốc thông mũi nếu bạn bị nhiễm trùng đường hô hấp trên, nhưng chỉ trong thời gian ngắn (sử dụng thuốc thông mũi lâu dài có thể làm trầm trọng thêm tình trạng nghẹt mũi).

Triệu chứng viêm xoang

Nếu bị viêm xoang, bạn có thể sẽ gặp nhiều triệu chứng, chẳng hạn như:

  • Nghẹt mũi và chảy nước mũi từ xanh đến vàng
  • Đau xoang, áp lực hoặc đầy ở mặt, bao gồm cả tai và răng
  • Đau đầu và sốt
  • Ho và đau họng
  • Mệt mỏi
  • Hơi thở hôi

Một số biện pháp phòng ngừa nói trên cũng có thể giúp giảm bớt một số triệu chứng viêm xoang, bao gồm sử dụng máy tạo độ ẩm (hoặc hơi nước), rửa mũi và uống nước.

Nếu bị đau họng, bạn cũng có thể uống đồ uống ấm, súc miệng bằng nước muối hoặc ngậm đá bào hoặc đá viên. Nếu bị ho, bạn có thể dùng viên ngậm không chứa thuốc hoặc uống đồ uống ấm với mật ong.

Ngoài ra, chườm ấm có thể giúp giảm đau hoặc áp lực xoang, kể cả ở tai, cũng như thuốc giảm đau không kê đơn - ibuprofen (Advil), acetaminophen (Tylenol) và naproxen (Aleve). Bạn cũng nên tránh nhiệt độ quá cao và thay đổi nhiệt độ đột ngột, cũng như cúi đầu về phía trước những điều này có thể làm trầm trọng thêm cơn đau và áp lực xoang.

Bromelain, một loại protein có trong thân dứa được bán dưới dạng thực phẩm bổ sung, có thể giúp giảm viêm xoang, mặc dù không có nhiều nghiên cứu về công dụng của nó với bệnh viêm xoang. Nếu nó được sử dụng, điều quan trọng là phải nói với bác sĩ của bạn vì nó cũng có thể tương tác với amoxicillin, một loại kháng sinh thường được sử dụng để điều trị viêm xoang do vi khuẩn.

Ngoài ra, thức ăn cay (mù tạt, ớt cay, cà ri, cải ngựa và wasabi) có thể giúp làm sạch xoang.

Bất kể triệu chứng là gì, điều quan trọng là phải nghỉ ngơi nhiều.

Biến chứng của viêm xoang

Viêm xoang do virus thường khỏi sau 7 đến 10 ngày.

Một biến chứng có thể xảy ra của viêm xoang là viêm xoang thứ phát do vi khuẩn. Các dấu hiệu của viêm xoang do vi khuẩn bao gồm “trở nặng lần thứ 2” (các triệu chứng cải thiện rồi lại nặng hơn) và các triệu chứng viêm xoang kéo dài hơn 10 ngày.

Giảm khứu giác là một triệu chứng phổ biến khác của viêm xoang, nhưng triệu chứng này cũng có thể là một biến chứng. Viêm dây thần kinh khứu giác mãn tính có thể làm tổn thương dây thần kinh, ảnh hưởng đến khứu giác về lâu dài.

Tắc nghẽn xoang cũng có thể dẫn đến u nhầy xoang hoặc khối nang nhỏ. Những khối này có thể bị nhiễm trùng.

Trong một số trường hợp rất hiếm, viêm xoang có thể lan sang các cấu trúc khác.

Các mô mắt có thể bị nhiễm trùng, dẫn đến viêm mô tế bào hốc mắt hoặc mủ có thể tích tụ phía sau hốc mắt (áp xe dưới màng xương hoặc ổ mắt).

Trong một số trường hợp, viêm xoang có thể dẫn đến nhiễm trùng và đông máu ở các mạch máu gần đó, tình trạng này gọi là huyết khối xoang hang.

Nếu nhiễm trùng lây lan qua hộp sọ, nó có thể ảnh hưởng đến não, gây viêm màng não hoặc áp xe não. Nhiễm trùng xương bên dưới (viêm tủy xương) đôi khi cũng xảy ra.

Lớp da bên dưới cũng có thể bị nhiễm trùng, dẫn đến viêm mô tế bào hoặc áp xe da.

Một số biến chứng này có thể đe dọa tính mạng và cần được chăm sóc y tế ngay lập tức. Những biến chứng như vậy rất hiếm, nhưng chúng có thể phổ biến hơn ở những người mắc các bệnh lý tiềm ẩn, chẳng hạn như bệnh tiểu đường hoặc hệ miễn dịch suy yếu.

Hồng Ngọc - Viện Y học Ứng dụng Việt Nam - Theo Everydayhealth
Bình luận
Tin mới
  • 01/07/2025

    Sự thật về phương pháp thải độc bằng nước cốt chanh

    Nhiều người thực hiện thải độc cơ thể theo hướng dẫn truyền miệng và trên các nền tảng xã hội... và hiện nay đang dấy lên trào lưu thải độc bằng nước cốt chanh. Vậy sự thật về phương pháp thải độc này như thế nào?

  • 01/07/2025

    Cách sử dụng dầu dừa điều trị chàm

    Dầu dừa là một chất dưỡng ẩm tự nhiên. Nhiều người bị chàm nhận thấy dầu dừa có tác dụng làm dịu da và giảm các triệu chứng như khô và ngứa.

  • 01/07/2025

    Vai trò của chất béo trong chế độ ăn lành mạnh

    Chất béo thường bị mang tiếng xấu mỗi khi nói về chế độ dinh dưỡng vì cho rằng đó là nguyên nhân gây bệnh tim mạch, tiểu đường hay béo phì. Quan niệm cắt bỏ hoàn toàn chất béo khỏi bữa ăn đã từng phổ biến trong một số khuyến nghị dinh dưỡng. Thực tế, không phải tất cả các chất béo đều có hại.

  • 30/06/2025

    Dùng nghệ và mật ong cùng nhau có tăng lợi ích không?

    Mật ong với nghệ có thể được dùng cùng nhau trong chế độ ăn hằng ngày và thực phẩm bổ sung, vậy tác dụng của chúng có mạnh hơn khi kết hợp?

  • 30/06/2025

    Nhận biết và xử lý vết thương do côn trùng cắn khi đi du lịch

    Du lịch là dịp để khám phá thiên nhiên, trải nghiệm văn hóa và tận hưởng những khoảnh khắc thư giãn. Tuy nhiên, bên cạnh những điều thú vị, các chuyến đi đôi khi cũng tiềm ẩn những rủi ro nhỏ nhưng phiền toái, chẳng hạn như những vết thương do côn trùng cắn

  • 29/06/2025

    Sữa nguyên chất có dinh dưỡng, lợi ích và rủi ro gì?

    Sữa là nguồn dinh dưỡng quan trọng nên có trong chế độ ăn hằng ngày, trong đó sữa nguyên chất được đánh giá là nguồn cung cấp protein tốt. Tìm hiểu về dinh dưỡng, lợi ích và rủi ro khi tiêu thụ sữa nguyên chất.

  • 29/06/2025

    Làm thế nào để bỏ thói quen dùng điện thoại

    Một số ứng dụng có thể cho bạn biết bạn dành bao nhiêu thời gian cho điện thoại và bạn dành bao nhiêu thời gian cho từng ứng dụng. Ngay cả khi bạn không nghĩ rằng mình sử dụng điện thoại quá nhiều, việc nhìn thấy những con số thống kê tần suất sử dụng có thể khiến bạn muốn đặt điện thoại xuống.

  • 29/06/2025

    Điểm danh 5 loại dầu thực vật mang lại lợi ích sức khỏe tuyệt vời

    Chất béo thường bị hiểu lầm là “kẻ thù” của sức khỏe, đặc biệt là đối với tim mạch và cân nặng. Tuy nhiên, các nghiên cứu gần đây cho thấy không phải tất cả chất béo đều có hại. Ngược lại, một số loại chất béo tốt lại đóng vai trò thiết yếu trong việc duy trì năng lượng, hấp thụ vitamin và bảo vệ cơ thể khỏi viêm nhiễm. Trong đó, dầu ăn có nguồn gốc thực vật như dầu ô liu, dầu bơ, dầu mè... không chỉ mang lại hương vị phong phú cho món ăn mà còn cung cấp các acid béo có lợi cho tim mạch, não bộ và hệ miễn dịch.

Xem thêm