Những điều cần biết về gốc tự do
Định nghĩa: gốc tự do
Các gốc tự do là các phân tử có khả năng phản ứng rất cao và không ổn định, được sản xuất trong cơ thể một cách tự nhiên như là một sản phẩm phụ của quá trình trao đổi chất (oxy hóa) hoặc do tiếp xúc với chất độc trong môi trường như khói thuốc lá và tia cực tím. Các gốc tự do có tuổi thọ chỉ một phần của một giây.
Cấu trúc của gốc tự do
Các gốc tự do chứa một electron chưa ghép cặp. Do sự thiếu hụt một electron ổn định ở lớp vỏ ngoài nên các gốc tự do liên tục tìm kiếm để liên kết với một electron khác để ổn định cấu trúc - một quá trình có thể gây ra tổn thương cho DNA và các phần khác của tế bào người.
Tổn thương này có thể đóng một vai trò quan trọng trong sự phát triển của bệnh ung thư và các bệnh khác, cũng như thúc đẩy quá trình lão hóa.
Nguyên nhân sinh ra gốc tự do ?
Các gốc tự do có thể được tạo ra theo nhiều cách khác nhau. Chúng có thể được tạo ra từ quá trình trao đổi chất bình thường trong cơ thể, hoặc do tiếp xúc với chất gây ung thư trong môi trường.
Cơ thể chúng ta thường sản xuất các gốc tự do trong quá trình phá vỡ các chất dinh dưỡng để tạo ra năng lượng cung cấp cho cơ thể chúng ta hoạt động. Việc sản xuất các gốc tự do trong quá trình trao đổi chất bình thường như thế này là một trong những lý do khiến nguy cơ ung thư tăng theo tuổi tác, ngay cả khi người ta có ít phơi nhiễm với các chất gây ung thư.
Tiếp xúc với chất gây ung thư trong môi trường sống cũng có thể tạo ra các gốc tự do. Ví dụ về một số chất gây ung thư bao gồm:
Ảnh hưởng của các gốc tự do lên cơ thể
Khi các gốc tự do được tạo ra, cho dù thông qua phơi nhiễm hoặc làm các quá trình chuyển hóa bình thường của cơ thể, chúng sẽ gây tổn thương tế bào một cách tự do, không theo quy luật nào cả.
Sự có mặt của các gốc tự do tạo ra tình trạng stress oxy hóa trong cơ thể. Stress oxy hóa là phản ứng xảy ra dẫn đến các gốc tự do thu được một electron trong môi trường có oxy.
Tổn thương với protein (và các thành phần cơ thể khác có thể trực tiếp gây ra bệnh.
Tổn thương các gen trong DNA có thể dẫn đến các gen tạo ra các protein không hiệu quả - các protein cần thiết để theo dõi các tế bào của cơ thể. Một số trong những đột biến này có thể liên quan đến gen được biết đến dưới tên gen ngăn chặn khối u. Các gen này mã hóa cho các protein có chức năng sửa chữa các thiệt hại trong DNA hoặc loại bỏ các tế bào bị hư hỏng thông qua quá trình chết tế bào theo chương trình (apoptosis). Hậu quả là tế bào được phép phân chia và trở thành một khối u - sự hình thành của một tế bào ung thư.
Chất chống oxy hoá và các gốc tự do
Người ta cho rằng các chất chống oxy hóa, như vitamin C, vitamin E, và beta-carotene, có thể làm giảm các tổn thương gây ra bởi các gốc tự do trong cơ thể chúng ta bằng cách ức chế sự hình thành của chúng.
Mặc dù các nguồn chất chống oxy hoá có trong chế độ ăn có tương quan với nguy cơ phát triển ung thư phổi thấp hơn nhưng điều quan trọng cần lưu ý là việc bổ sung một số chất này (như beta-carotene và vitamin E) có thể làm tăng nguy cơ.
Đối với những người đang điều trị ung thư, điều quan trọng là phải thảo luận về việc bổ sung chất chống oxy hoá với bác sĩ điều trị ung thư của bạn. Một số phương pháp điều trị ung thư, như xạ trị, tạo ra các gốc tự do trong nỗ lực để tiêu diệt tế bào ung thư.
Trong trường hợp này, việc sử dụng các chất chống oxy hoá có thể về lý thuyết làm giảm hiệu quả điều trị.
Gốc tự do và nguy cơ ung thư
Ung thư thường do một loạt các đột biến tạo ra sự tăng trưởng không kiểm soát được của tế bào. Vì trái cây và rau cải trong chế độ ăn uống của chúng ta chứa nhiều chất chống oxy hoá nên người ta cho rằng đây có thể là một trong những lý do tại sao một chế độ ăn uống giàu trái cây và rau quả luôn liên quan đến giảm nguy cơ ung thư. Tuy nhiên, như đã lưu ý trước đây, việc nhận được các chất chống oxy hoá ở dạng thực phẩm chức năng chưa được chứng minh có hiệu quả, và hầu hết các chuyên gia ung thư đều khuyên nên bổ sung các chất chống oxy hóa từ thực phẩm hàng ngày
Ngoài ra, một số chất bổ sung vitamin và khoáng chất có thể gây trở ngại cho điều trị ung thư.
Gốc tự do và tuổi tác
Có một số giả thuyết mô tả lý do tại sao cơ thể chúng ta lại già đi và các gốc tự do được cho là một trong số những lý do gây ra hiện tượng đó. Tuy nhiên hiện tượng lão hóa thông thường thường liên quan đến rất nhiều quá trình khác trong cơ thể nữa, chứ không chỉ liên quan đến gốc tự do.
Bạn có thể làm gì?
Biết được ung thư có thể phát triển như thế nào, mọi người có thể tìm cách làm giảm các gốc tự do sản xuất ra trong cơ thể cũng như tăng các chất chống oxy hoá sẵn có để đối phó với các gốc tự do được tạo ra ngay cả trong quá trình trao đổi chất bình thường.
Thông tin thêm trong bài viết: 11 loại thực phẩm chống ung thư
Trong bối cảnh các nhà khoa học không ngừng tìm kiếm các biện pháp phòng ngừa ung thư, chế độ ăn uống, đặc biệt là việc tiêu thụ trái cây và rau quả, được xem là một yếu tố quan trọng. Cà chua, với thành phần lycopene nổi bật, đang thu hút sự chú ý đặc biệt.
Việc thiết lập lịch trình ngủ và thói quen trước khi đi ngủ, đặt đồng hồ báo thức và điều chỉnh chế độ ăn uống là một số phương pháp có thể giúp bạn ngủ ngon hơn và thức dậy dễ dàng vào buổi sáng.
Tuy không có chế độ ăn kiêng đặc biệt nào có thể chữa khỏi hội chứng thiên thần nhưng dinh dưỡng hợp lý có thể giúp kiểm soát cân nặng, cải thiện giấc ngủ, quản lý táo bón và hỗ trợ phát triển nhận thức.
Dậy thì là một giai đoạn quan trọng trong cuộc đời mỗi người, đánh dấu sự chuyển đổi từ trẻ em sang người trưởng thành. Đây là giai đoạn cơ thể có nhiều thay đổi về mặt thể chất và tâm sinh lý, đặt nền móng cho sức khỏe sinh sản và sức khỏe tổng quát trong tương lai. Việc thấu hiểu những biến đổi này, cùng với sự quan tâm, hỗ trợ từ gia đình và xã hội, sẽ giúp thanh thiếu niên vượt qua giai đoạn dậy thì một cách an toàn và khỏe mạnh.
Bệnh lao hạch gây ảnh hưởng nhiều đến sức khỏe và khả năng ăn uống. Việc phát hiện sớm, điều trị đúng phác đồ và có chế độ dinh dưỡng hợp lý sẽ giúp người bệnh nhanh phục hồi sức khỏe.
Bạn có thể dùng salad như một bữa ăn lành mạnh hoặc món ăn kèm, nhưng salad có thể gây ra một số vấn đề về tiêu hóa tùy thuộc vào thành phần của nó. Rau và trái cây sống là những thực phẩm có thể gây đầy hơi và chướng bụng do một số hợp chất và vi khuẩn, và chúng có thể là lý do tại sao bạn có thể bị đau bụng dữ dội sau khi ăn salad.
Quả lê không chỉ đơn thuần là một loại trái cây ngon mà còn là một vị thuốc tự nhiên rất tốt cho sức khỏe.
Mùa hè là thời điểm tuyệt vời để tận hưởng những ngày dài đầy nắng, tham gia các hoạt động ngoài trời và thư giãn. Tuy nhiên, nhiệt độ và độ ẩm cao trong mùa hè cũng có thể gây ra một số vấn đề sức khỏe. Việc nhận biết các bệnh lý mùa hè phổ biến, nguyên nhân, triệu chứng và cách phòng tránh sẽ giúp bạn bảo vệ sức khỏe cho bản thân và gia đình.