Tổng hội y học Việt Nam

Viện y học ứng dụng Việt Nam
ứng dụng y học vì sức khỏe người việt nam

Não úng thủy

Não úng thủy là một bệnh lí thường gặp ở trẻ em nhưng có thể xuất hiện ở bất kì lứa tuổi nào. Nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời, bệnh có thể gây ra những tổn thương não vĩnh viễn.

Não úng thủy là tình trạng xảy ra khi dịch ứ lại ở trong sọ và gây ra phù não.

Tổn thương não có thể xảy ra do hậu quả của sự tích tụ dịch. Nó có thể dẫn đến những rối loạn về phát triển tâm thần cũng như thể chất, đòi hỏi được điều trị để tránh những biến chứng phức tạp.

Não úng thủy chủ yếu xảy ra ở trẻ em và những người trên 60 tuổi nhưng người trẻ tuổi cũng có thể gặp. Theo Viên nghiên của về rối loạn thần kinh và đột quỵ Hoa Kỳ, ước tính cứ khoảng 100 trẻ lại có 1-2 trẻ sinh ra bị não úng thủy.

Nguyên nhân

Bình thường dịch não tủy lưu thông trong não và ống sống. Trong bệnh não úng thủy, lượng dịch trong não sẽ tăng khi:

  • Có sự tắc nghẽn cản trở lưu thông dịch não tủy.
  • Có bất thường về mạch máu cản trở hấp thu dịch não tủy.
  • Não sản xuất quá nhiều dịch não tủy.

Quá nhiều dịch có thể làm tăng áp lực nội sọ, gây phù não và tổn thương các mô não.

Bệnh lí nguyên nhân

Trong một số trường hợp, não úng thủy xuất hiện trước khi trẻ được sinh ra. Nó có thể do:

  • Dị tật bẩm sinh – tật nứt đốt sống
  • Bất thường về gen
  • Một số loại nhiễm trùng khi mang thai, ví dụ như rubella

Bệnh có thể xảy ra ở trẻ sơ sinh, trẻ nhỏ và những trẻ lớn hơn do:

  • Nhiễm trùng hệ thần kinh trung ương, ví dụ như viêm màng não, đặc biệt là ở trẻ em
  • Chảy máu não trong khi hoặc ngay sau khi sinh, đặc biệt là ở trẻ đẻ non
  • Chấn thương trước, trong và sau khi sinh
  • Chấn thương đầu
  • Các khối u của hệ thần kinh trung ương

Não úng thủy có áp lực bình thường

Khi não úng thủy xảy ra ở người lớn, lượng dịch não tủy tăng lên nhưng áp lực trong não vẫn ở mức bình thường. Nó vẫn gây ra phù não và rối loạn chức năng não. Ở người lớn, nguyên nhân gây bệnh thường là do tắc nghẽn lưu thông dịch não tủy. Tuy nhiên, một số trường hợp có thể không rõ nguyên nhân.

Bạn sẽ có nguy cơ cao bị não úng thủy nếu bạn:

  • Nhiễm trùng liên quan đến não, ví dụ như viêm màng não
  • Chấn thương đầu
  • Chảy máu từ các mạch máu trong não
  • Phẫu thuật não

Triệu chứng

Não úng thủy có thể gây ra những tổn thương não vĩnh viễn. Vì vậy, việc nhận biết các triệu chứng và điều trị kịp thời là hết sức quan trọng. Bệnh thường gặp ở trẻ em nhưng có thể xảy ra ở bất kì độ tuổi nào.

Trẻ sơ sinh

Những dấu hiệu sớm ở trẻ sơ sinh bao gồm:

  • Thóp phồng, giãn khớp sọ
  • Vòng đầu tăng
  • Mắt nhìn xuống (dấu hiệu mặt trời lặn)
  • Động kinh
  • Quấy khóc
  • Nôn
  • Li bì
  • Bú kém
  • Giảm trương lực cơ

Trẻ còn bú và những trẻ lớn hơn

Các triệu chứng có thể bao gồm:

  • Khóc thét
  • Thay đổi tính cách
  • Thay đổi cấu trúc khuôn mặt
  • Mắt nhìn ngang
  • Đau đầu
  • Co rút cơ
  • Tăng trưởng chậm
  • Ăn kém
  • Li bì
  • Kích thích, cáu gắt
  • Mất khả năng phối hợp
  • Tiểu không tự chủ
  • Đầu to hơn bình thương
  • Khó thức giấc
  • Buồn nôn, nôn
  • Co giật
  • Giảm tập trung

Người trẻ tuổi và trung niên

  • Đau đầu kéo dài
  • Mất phối hợp
  • Đi lại khó khăn
  • Các vấn đề về bàng quang
  • Vấn đề về thị lực
  • Trí nhớ kém
  • Khó tập trung

Não úng thủy áp lực bình thường

Loại này phát triển từ từ và thường gặp ở người trên 60 tuổi. Một trong những dấu hiệu sớm nhất là đột ngột té ngã nhưng không mất ý thức. Các dấu hiệu khác bao gồm:

  • Thay đổi dáng đi
  • Rối loạn chức năng thần kinh, ví dụ như vấn đề về trí nhớ
  • Khó kiểm soát tiểu tiện, đại tiện
  • Đau đầu

Chẩn đoán

Nếu bạn nghi ngờ bạn hoặc con bạn bị não úng thủy, bác sĩ sẽ thăm khám lâm sàng để đánh giá các dấu hiệu và triệu chứng. Ở trẻ em, bác sĩ sẽ khám thóp, phản xạ, và đo vòng đầu.

Một số xét nghiệm chẩn đoán hình ảnh có thể được sử dụng như siêu âm thóp, cộng hưởng từ hoặc chụp cắt lớp vi tính.

Điều trị

Não ũng thủy có thể gây tử vong nếu không được điều trị. Điều trị không thể đảo ngược tổn thương não đã xuất hiện. Mục đích của điều trị là phòng ngừa những tổn thương não xuất hiện thêm, bao gồm các giải pháp tái lưu thông dịch não tủy ví dụ như dẫn lưu não thất.

Tiên lượng

Tiên lượng tùy thuộc vào mức độ của các triệu chứng. Nhiều trẻ sẽ bị những tổn thương não vĩnh viễn. Cần làm việc với chuyên gia nhi khoa, giáo viên giảng dạy, các chuyên gia tâm thần, nhà vật lí trị liệu… để học các kiểm soát các di chứng và cải thiện chất lượng cuộc sống.

Người lớn bị các triệu chứng nặng của não úng thủy có thể cần làm việc với chuyên gia để có thể có các biện pháp chăm sóc kéo dài, đặc biệt là những người bị mất trí nhớ.

Hậu quả lâu dài của bệnh có thể rất thay đổi tùy vào mỗi cá nhân. Vì vậy, bạn nên gặp bác sĩ để được biết chính xác về tiên lượng của bản thân.

Phòng bệnh

Bạn không thể phòng được não úng thủy nhưng bạn có thể giảm nguy cơ của bạn cũng như con của mình.

Cần đảm bảo chăm sóc trước sinh để làm giảm nguy cơ sinh non, có thể dẫn đến não úng thủy .

Tiêm vaccin phòng bệnh và các nhiễm trùng có liên quan đến não úng thủy. Khám định kì để phát hiện và điều trị kịp thời các bệnh lý có thể đặt bạn vào nguy cơ bị não úng thủy.

Sử dụng các thiết bị bảo hộ, ví dụ như mũ bảo hiểm, thắt dây an toàn để phòng chấn thương đầu khi tham gia giao thông.

Bình luận
Tin mới
  • 15/07/2025

    Các hoạt động thể thao dưới nước phù hợp cho người cao tuổi trong mùa hè

    Mùa hè với những ngày nắng nóng kéo dài không chỉ là thời điểm để thư giãn mà còn là cơ hội tuyệt vời để người cao tuổi tham gia các hoạt động thể thao dưới nước. Đây là hình thức vận động nhẹ nhàng, ít gây áp lực lên cơ thể, đồng thời mang lại nhiều lợi ích sức khỏe vượt trội.

  • 14/07/2025

    Bài tập tốt nhất cho chứng đau thắt lưng

    Đau thắt lưng là một trải nghiệm phổ biến đối với nhiều người. Nó thường có thể dẫn đến đau, ngứa ran hoặc tê ở phần thân dưới. Có nhiều nguyên nhân gây đau thắt lưng, phổ biến nhất bao gồm căng cơ, tư thế xấu và tuổi tác.

  • 13/07/2025

    Lựa chọn trang phục và phụ kiện chống nắng hiệu quả cho thanh thiếu niên

    Mùa hè đến mang theo cái nắng gay gắt, đặc biệt tại Việt Nam – nơi khí hậu nhiệt đới khiến bức xạ tia cực tím (UV) đạt mức cao trong nhiều tháng. Đối với thanh thiếu niên lứa tuổi năng động, thường xuyên tham gia các hoạt động ngoài trời như thể thao, dã ngoại hay đi học việc bảo vệ làn da và sức khỏe trước tia UV là vô cùng cần thiết.

  • 12/07/2025

    Chất tạo ngọt nhân tạo làm thúc đẩy cơn đói, khiến bạn ăn nhiều hơn

    Một nghiên cứu mới đã tìm hiểu cách thức sucralose, một chất tạo ngọt không calo, ảnh hưởng đến các tín hiệu não bộ liên quan đến cảm giác đói.

  • 11/07/2025

    Những dấu hiệu của tình yêu thái quá và cách xử lý

    Việc ai đó thể hiện tình cảm với bạn có thể khiến bạn cảm thấy vui vẻ và phấn khích khi bạn đang trong giai đoạn đầu của một mối quan hệ mới. Tuy nhiên, điều quan trọng là phải phân biệt sự mới lạ của một mối quan hệ mới với các hành vi thái quá.

  • 10/07/2025

    Vận động cùng con - giải pháp gắn kết tình cảm gia đình

    Trong cuộc sống hiện đại, khi thời gian dành cho gia đình ngày càng bị thu hẹp bởi công việc và các thiết bị điện tử, việc tìm kiếm một hoạt động vừa tốt cho sức khỏe vừa giúp gắn kết tình cảm cha con trở nên cần thiết hơn bao giờ hết.

  • 10/07/2025

    Cách phòng tránh và xử trí khi trẻ bị cháy nắng

    Những ngày hè đầy nắng là thời điểm lý tưởng để đưa trẻ ra ngoài chơi, đi biển, cắm trại, picnic,... Tuy nhiên, dành quá nhiều thời gian dưới ánh nắng mặt trời có thể khiến trẻ dễ bị cháy nắng. Cháy nắng nặng không chỉ gây khó chịu mà còn có thể làm tăng nguy cơ mắc các vấn đề sức khỏe về da cho trẻ. Cùng đọc bài viết sau đây để biết cách phòng tránh và xử trí khi trẻ bị cháy nắng.

  • 09/07/2025

    Đau đầu do thời tiết nóng bức: Nguy cơ tiềm ẩn và giải pháp phòng ngừa hiệu quả

    Mùa hè mang theo những ngày nắng kéo dài, không khí oi bức và nền nhiệt độ cao, tạo nên nhiều thách thức đối với sức khỏe con người. Một trong những ảnh hưởng phổ biến nhưng ít được chú ý là tình trạng đau đầu do nóng.

Xem thêm