Tổng hội y học Việt Nam

Viện y học ứng dụng Việt Nam
ứng dụng y học vì sức khỏe người việt nam

Đâu là sự khác biệt giữa suy thận cấp tính và mạn tính?

Suy thận là khi thận của bạn không hoạt động như bình thường. Suy thận cấp thường xảy ra đột ngột và thường hồi phục. Suy thận mạn tính có nghĩa là bạn đã mất chức năng thận theo thời gian.

Bạn luôn muốn thận ở trạng thái tốt nhất. Thận chịu trách nhiệm lọc chất thải và giữ cân bằng chất lỏng trong cơ thể bạn. Suy thận là khi thận của bạn không hoạt động như bình thường. Suy thận cấp đề cập đến các vấn đề ngắn hạn với chức năng thận. Các bác sĩ sử dụng thuật ngữ tổn thương thận cấp tính.

Suy thận mạn tính có nghĩa là thận của bạn không hoạt động tốt trong vài tháng. Trong hầu hết các trường hợp, bệnh thận mạn tính (CKD) và suy thận mạn tính có nghĩa giống nhau. Trong một số trường hợp, suy thận mạn tính đề cập cụ thể đến những người mắc bệnh thận giai đoạn cuối (ESRD) hoặc bận thận mạn tính giai đoạn 5.

Nguyên nhân gây ra suy thận cấp tính và mạn tính?

Nguyên nhân suy thận cấp tính

Các bác sĩ chia nguyên nhân suy thận cấp thành ba loại: trước thận, nội tại và sau thận.

Nguyên nhân trước thận

Nguyên nhân trước thận là trường hợp bạn không có đủ chất lỏng trong cơ thể hoặc lượng máu đến thận gồm:

  • chảy máu mất máu nhiều
  • tiêu chảy nặng
  • nôn mửa nghiêm trọng
  • sốc nhiễm trùng
  • sốc phản vệ
  • suy tim
  • phản ứng với thuốc như: thuốc ức chế men chuyển angiotensin, thuốc chẹn thụ thể angiotensin II

Nguyên nhân tại thận

Đây là những nguyên nhân ảnh hưởng đến khả năng làm việc của thận. Đôi khi các nguyên nhân trước thận có thể dẫn đến các nguyên nhân tại thận nếu thận của bạn không nhận đủ máu và oxy như:

  • phản ứng với các loại thuốc như thuốc chống viêm không steroid hoặc amphotericin B
  • phản ứng với thuốc nhuộm tương phản
  • bệnh lupus

Nguyên nhân sau thận

Nguyên nhân sau thận bao gồm bất cứ điều gì ngăn máu hoặc chất lỏng rời khỏi thận như:

  • sỏi thận lớn
  • các cục máu đông
  • khối u trong hoặc xung quanh bàng quang

Nguyên nhân suy thận mạn

Suy thận cấp có thể dẫn đến suy thận mạn tính nhưng không phải lúc nào cũng vậy. Suy thận mạn tính thường xảy ra do ảnh hưởng của một hoặc nhiều tình trạng mạn tính như:

  • tắc nghẽn trong đường tiết niệu của bạn
  • viêm cầu thận mạn tính (viêm thận)
  • bệnh tiểu đường
  • tăng huyết áp
  • bệnh thận đa nang

Các bác sĩ sẽ khuyên bạn nên kiểm soát chặt chẽ các vấn đề sức khỏe này để ngăn ngừa tiến triển thành suy thận mạn tính.

Bệnh Suy Thận Độ 4: Các Biến Chứng Nguy Hiểm Và Điều Trị

Các triệu chứng của suy thận cấp tính và mạn tính là gì?

Suy thận cấp tính thường gây ra các triệu chứng xảy ra nhanh chóng. Để các bác sĩ coi suy thận là một tình trạng mạn tính, bạn phải trải qua những thay đổi trong khoảng 3 tháng. Suy thận cấp không phải lúc nào cũng gây ra nhiều triệu chứng rõ ràng. Triệu chứng phổ biến nhất mà bạn có thể nhận thấy là sự thay đổi lượng nước tiểu. Thận của bạn lọc nước và chất thải trong cơ thể, vì vậy khi chúng không hoạt động tốt, bạn sẽ đi tiểu ít hơn.

Nếu bạn gặp các triệu chứng sau bạn nên đi kiểm tra:

  • Bồn chồn
  • Tăng huyết áp
  • Co giật
  • Sưng phù, đặc biệt là ở bàn chân và bàn tay

Đọc thêm bài viết: Chế độ ăn cho bệnh thận mạn tính

Một người bị suy thận mạn tính có thể không biểu hiện triệu chứng cho đến khi chức năng thận của họ giảm xuống dưới 20%. Tại thời điểm này, các triệu chứng sẽ tương tự như suy thận cấp và kèm theo

  • ngứa
  • miệng có vị kim loại
  • co giật cơ và chuột rút
  • buồn nôn
  • tê và ngứa ran ở bàn tay và bàn chân
  • khó ngủ
  • sụt cân không rõ nguyên nhân
  • nôn

Nếu không được điều trị, chức năng thận của bạn hoạt động ở mức 10% hoặc thấp hơn mức thông thường và cần lọc máu hoặc ghép thận để ngăn ngừa các biến chứng chết người.

Làm thế nào để các bác sĩ chẩn đoán suy thận cấp tính và mạn tính?

Xét nghiệm creatinine là cách tốt nhất để bác sĩ đánh giá chức năng thận của bạn và xác định tình trạng suy thận. Creatinine là một chất thải mà thận của bạn lọc. Nếu có quá nhiều creatinine tích tụ trong máu, điều đó có nghĩa là thận của bạn không hoạt động tốt. Nếu bạn đi tiểu ít hơn, mặc dù vẫn uống cùng một lượng chất lỏng như bình thường, bác sĩ cũng có thể nghi ngờ bạn bị suy thận cấp.

Theo thời gian, suy thận cấp và mạn tính đều có thể gây ra các biến chứng sức khỏe nghiêm trọng. Thận lọc không chỉ chất lỏng mà còn cả chất điện giải như kali, canxi và phốt pho. Quá nhiều kali trong máu có thể gây hại cho tim mạch.

Vì lý do này, suy thận cấp và mạn tính nếu không được điều trị có thể dẫn đến các vấn đề như:

  • loạn nhịp tim
  • thiếu máu
  • khó thở

Nếu những triệu chứng này xảy ra cùng với bệnh tật hoặc chấn thương, bác sĩ thường nghi ngờ thận của bạn không hoạt động như mong đợi. Để chẩn đoán suy thận mạn tính, bác sĩ sẽ đánh giá các các dấu hiệu tổn thương thận trong 3 tháng trở lên và sử dụng xét nghiệm tốc độ lọc cầu thận (GFR). Đây là một xét nghiệm máu đơn giản có thể đánh giá chức năng thận.

Tốc độ lọc cầu thận GFR dựa trên yếu tố:

  • mức độ creatinine
  • tuổi
  • giới
  • cân nặng

GFR thấp hơn có nghĩa là chức năng thận yếu hơn.

Ý nghĩa của tốc độ lọc cầu thận

  • Từ 60 trở lên:  Thận của bạn đang hoạt động ở mức bình thường.
  • Dưới 60 : Bạn có thể bị suy thận mạn tính nếu chỉ số này duy trì trong 3 tháng trở lên.
  • 15 hoặc thấp hơn suy thận mạn tính cần phải lọc máu.

Điều trị suy thận cấp tính và mạn tính

Phương pháp điều trị suy thận cấp tính là giải quyết bất kỳ nguyên nhân nào gây ra lỗi. Một số nguyên nhân như mất nước và mất máu, có thể khắc phục được. Những nguyên nhân khác như tổn thương thận do thuốc hoặc chất độc hại, không thể đảo ngược.

Bác sĩ có thể cung cấp cho bạn một lượng chất lỏng nhất định để xem lượng nước tiểu của bạn có tăng lên không. Nếu các nguyên nhân trước thận dẫn đến suy thận cấp, cơ thể sẽ “phản ứng” và tăng lượng nước tiểu.

Đọc thêm bài viết: Dinh dưỡng và bệnh thận mạn tính

Sau khi test chất lỏng, bác sĩ sẽ yêu cầu bạn ngừng dùng các thuốc gây hại cho thận của bạn. Các bác sĩ cũng có thể kê toa các phương pháp điều trị sau:

  • lọc máu để loại bỏ chất lỏng dư thừa và chất điện giải
  • điều trị thay thế thận liên tục nếu bạn không thể chạy thận nhân tạo
  • thuốc lợi tiểu để ngăn ngừa quá nhiều chất lỏng tích tụ

Càng sớm phát hiện và điều trị suy thận cấp, bạn càng có cơ hội ngăn ngừa tổn thương vĩnh viễn.

Đối với suy thận mạn tính, các phương pháp điều trị là điều trị các bệnh lý nền như huyết áp cao và tiểu đường. Ở bệnhnhân suy thận giai đoạn cuối có thể cần lọc máu hoặc ghép thận.

Tiên lượng những người bị suy thận cấp tính và mạn tính

Suy thận cấp tính là nguyên nhân cơ bản của khoảng 1% trong số tất cả các trường hợp nhập viện ở Hoa Kỳ. Khoảng hai phần ba của tất cả những người trong phòng chăm sóc đặc biệt bị suy thận cấp tính. Hầu hết suy thận cấp có thể phục hồi bằng cách điều trị nguyên nhân cơ bản. Nhưng một số người có thể tiến triển thành suy thận mạn tính. Tình trạng suy thận mạn tính còn có thể ảnh hưởng đến các vấn đề huyết áp, tim mạch và các bệnh mạn tính không lây khác.

Tham khảo thêm thông tin tại bài viết: Phì đại tiền liệt tuyến lành tính có gây suy thận không? 

BS Hoài Thu - Phòng khám chuyên khoa Dinh dưỡng VIAM - Viện Y học ứng dụng Việt Nam -
Bình luận
Tin mới
  • 16/08/2025

    Tác động của mạng xã hội đến sức khỏe tinh thần giới trẻ

    Trong bối cảnh công nghệ phát triển mạnh mẽ, mạng xã hội đã trở thành một phần không thể thiếu trong cuộc sống hàng ngày, đặc biệt là đối với giới trẻ. Các nền tảng như Facebook, Instagram, TikTok, Thread không chỉ là công cụ giao tiếp, chia sẻ thông tin mà còn là nơi giải trí phổ biến. Tuy nhiên, bên cạnh những lợi ích rõ ràng, việc sử dụng mạng xã hội một cách mất kiểm soát đang đặt ra nhiều thách thức nghiêm trọng đối với sức khỏe tinh thần của thế hệ trẻ trên toàn cầu.

  • 16/08/2025

    Tầm quan trọng của việc tiêm chủng cho trẻ em và người lớn

    Việc tiêm chủng từ lâu đã được coi là một trong những thành tựu y học nổi bật, mang lại sự bảo vệ thiết yếu cho cả trẻ em và người lớn trước các bệnh truyền nhiễm nguy hiểm.

  • 15/08/2025

    Ăn bao nhiêu rau quả mỗi ngày là đủ?

    Rau xanh và trái cây tươi là nhóm thực phẩm thiếu yếu trong chế độ ăn hằng ngày nhưng nhiều người còn băn khoăn chưa biết lượng rau quả nên ăn mỗi ngày bao nhiêu là đủ?

  • 15/08/2025

    Người cao tuổi vẫn có thể bị suy dinh dưỡng?

    Người cao tuổi thường cần ít năng lượng hơn so với khi còn trẻ, nhưng nhu cầu về các chất dinh dưỡng thiết yếu (vitamin, khoáng chất, protein, chất béo lành mạnh, carbohydrate phức hợp) vẫn tương đương hoặc thậm chí cao hơn.

  • 15/08/2025

    Báo cáo trường hợp: Sốc nhiễm trùng kèm viêm da, cân cơ hoại tử do nhiễm Vibrio vulnificus qua vết thương ở da

    Vibrio vulnificus là một loại trực khuẩn gram âm, di động, ưa mặn được tìm thấy ở khắp mọi nơi, chủ yếu ở vùng nước mặn và nước lợ ven biển. V. Vulnificus gây ra 1 trong 3 hội chứng riêng biệt: viêm dạ dày-ruột, nhiễm trùng huyết tiên phát và nhiễm trùng vết thương với tỉ lệ tử vong cao. Bệnh thường xẩy ra ở những người mắc bệnh gan mãn tính, suy giảm miễn dịch, hoặc các bệnh gây thừa sắt trong cơ thể. Khi nghi ngờ nhiễm V. Vulnificus dựa trên tiền sử, dịch tễ, diễn biến lâm sàng, vi khuẩn học, kháng sinh thích hợp cần dùng càng sớm càng tốt và can thiệp ngoại khoa khi có chỉ định.

  • 15/08/2025

    Cảnh báo: Vi khuẩn “ăn thịt người” Vibrio vulnificus đang gia tăng ở Mỹ. Khuyến cáo cho Việt Nam

    Các chuyên gia y tế cảnh báo sự gia tăng các ca nhiễm vi khuẩn ăn thịt người Vibrio vulnificus tại Mỹ, đặc biệt ở các bang ven biển vùng Vịnh Mexico và Đông Nam Hoa Kỳ như Florida và Louisiana. Mặc dù vẫn được xem là bệnh hiếm gặp, nhưng mức độ nghiêm trọng và xu hướng tăng của các ca nhiễm cho thấy dấu hiệu bất thường và người dân không được chủ quan về nguy cơ lây nhiễm.

  • 14/08/2025

    Ngày nào cũng ăn trứng có được không?

    Trứng là một phần của chế độ ăn giàu dinh dưỡng có thể hỗ trợ sức khỏe tổng thể, bao gồm cả hệ tim mạch và mắt. Vậy, có nên ăn trứng mỗi ngày không?

  • 14/08/2025

    Bỏng nắng và các phản ứng khác của da với ánh nắng mặt trời

    Mặt trời tạo ra các tia vô hình gọi là tia cực tím A (UVA) và tia cực tím B (UVB) có thể gây hại cho da của bạn . Quá nhiều ánh nắng mặt trời có thể gây cháy nắng , thay đổi kết cấu da và ung thư da. Phát ban cũng có thể là do ánh nắng mặt trời. Ngay cả trong những ngày nhiều mây, bức xạ UV vẫn chiếu xuống mặt đất và có thể gây hại cho da.

Xem thêm