Tổng hội y học Việt Nam

Viện y học ứng dụng Việt Nam
ứng dụng y học vì sức khỏe người việt nam

Hiểu đúng về thuốc điều trị bệnh do vi khuẩn, virus, nấm và ký sinh trùng ở trẻ em

Nhiều người có thói quen tự kê đơn và uống thuốc ngay khi có những biểu hiện bất thường về sức khỏe. Trẻ em có các triệu chứng sốt, ho, sổ mũi thường được cha mẹ cho uống thuốc ngay, phổ biến là thuốc kháng sinh. Vậy cách dùng thuốc như vậy có đúng hay không?

Hiểu đúng về thuốc điều trị bệnh do vi khuẩn, virus, nấm và ký sinh trùng ở trẻ em

Bài viết dưới đây cung cấp cho bạn đọc một số thông tin cơ bản về các loại thuốc điều trị các bệnh phổ biến do vi khuẩn, virus, nấm và ký sinh trùng gây ra ở trẻ em.

Mỗi người đều có thể tiếp xúc với các vi sinh vật gây bệnh hàng ngày trong không khí, đất và nước, thực phẩm và trên các loại bề mặt, vật dụng mà chúng ta tiếp xúc. Rất may là hệ miễn dịch của một đứa trẻ khỏe mạnh có đủ khả năng để chống lại hầu hết các vi sinh vật gây bệnh cho cơ thể. Trong trường hợp cơ thể không đủ khỏe để chống lại các bệnh nhiễm trùng do vi sinh vật gây ra, các bác sỹ sẽ sử dụng một số loại thuốc điều trị để giúp bệnh của trẻ tiến triển tốt hơn.

Thuốc kháng sinh

Thuốc kháng sinh là các loại thuốc kê đơn mà hầu hết các bậc phụ huynh đều khá quen thuộc. Hầu như người nào cũng đã từng ít nhất một lần cho trẻ sử dụng thuốc kháng sinh để điều trị các bệnh phổ biến như viêm tai, viêm họng. Một số thuốc kháng sinh có thể kể tên như penicillin, amoxicillin, Azythromcin… Mặc dù con bạn sẽ thường được sử dụng thuốc điều trị nhiễm khuẩn, trên thị trường cũng tồn tại các loại thuốc điều trị các bệnh do virus, nấm và do ký sinh trùng gây ra.

Chúng ta cần nhớ rằng:

  • Thuốc kháng sinh chỉ có hiệu quả đối với các bệnh do vi khuẩn gây ra. Đối với những bệnh do những nguyên nhân khác, kháng sinh thường sẽ không có tác dụng gì. Thậm chí chúng còn có thể gây hại do những tác dụng phụ của thuốc.
  • Ngoài ra, việc sử dụng thuốc kháng sinh bừa bãi có gây ra những hậu quả nghiêm trọng do làm tăng tình trạng vi khuẩn đề kháng lại các kháng sinh.

Thuốc kháng virus

Đôi khi trẻ cũng bị mắc những bệnh do virus gây ra. Các nhiễm trùng do virus thường ảnh hưởng đến cơ quan hô hấp như mũi, họng và đường hô hấp và gây nên các bệnh phổ biến như cảm lạnh, cúm, viêm họng và viêm xoang. Virus còn có thể gây nên các bệnh nguy hiểm như hội chứng suy giảm miễn dịch mắc phải (AIDS), viêm gan và bệnh dại. Việc tiêm chủng có thể bảo vệ trẻ khỏi một số căn bệnh do virus gây ra, do vậy hãy lên lịch để cho con bạn đi tiêm phòng đầy đủ các loại vaccine được khuyến cáo bởi chương trình tiêm chủng quốc gia.

Các thuốc kháng virus mới được phát triển trong thời gian gần đây, nhưng số lượng các thuốc được sử dụng trong cuộc sống ngày càng gia tăng đáng kể. Thuốc kháng virus có khả năng phòng những nhiễm trùng do virus hoặc rút ngắn thời gian bị nhiễm trùng bằng cách ngăn cản virus phát tán, chúng không thể tiêu diệt virus một khi virus đã tồn tại trong cơ thể. Tuy nhiên, loại thuốc này không phải thích hợp với tất cả các nhiễm trùng do virus – ví dụ như nếu trẻ bị cảm lạnh thì thường không phải điều trị gì mà bệnh sẽ tự khỏi. Các bác sỹ sẽ quyết định xem khi nào con bạn cần phải sử dụng thuốc kháng virus để điều trị.

Khác với các loại thuốc kháng sinh phổ rộng thường có hiệu quả với một số lượng lớn các vi khuẩn, thuốc kháng virus có xu hướng đặc hiệu với từng loại virus. Một số loại thuốc kháng virus khá phổ biến thường hay được kê cho trẻ em bao gồm:

  • Acyclovir: là thuốc có thể được sử dụng để điều trị thủy đậu cũng như các nhiễm trùng do virus herpes trên da, mắt, miệng, sinh dục hoặc thần kinh. Acyclovir làm giảm bớt sự khó chịu và đẩy nhanh quá trình lành các vết tổn thương trên da do herpes, tuy nhiên nó không hoàn toàn tiêu diệt được virus. Các virus herpes simplex thường sẽ tồn tại dưới dạng ngủ trong cơ thể và gây tái phát bệnh về sau.
  • Amantadine là loại thuốc phòng và điều trị nhiễm cúm. Thuốc này hiệu quả nhất khi được dùng trong giai đoạn sớm ngay khi mới xuất hiện triệu chứng. Nói chung thuốc nên được sử dụng trong vòng 2 ngày đầu khi mắc bệnh. Amantadine chỉ có hiệu quả duy nhất đối với virus cúm typ A.
  • Ribavirin và interferon là các thuốc kháng virus được kê cho những người bị viêm gan mạn tính. Tuy nhiên hiện nay việc sử dụng những thuốc này trên trẻ em đang bị hạn chế.
  • Một số loại thuốc khác như thuốc kháng retrovirus được sử dụng để chống lại các nhiễm trùng do retrovirus gây ra như virus gây suy giảm miễn dịch (HIV) gây bệnh AIDS.

Mặc dù các thuốc kháng sinh không được dùng để điều trị bệnh do virus gây ra nhưng trong một số trường hợp nhiễm khuẩn lại xảy ra như là một biến chứng thứ cấp của bệnh do virus. Khí đó, kháng sinh có thể được sử dụng để điều trị nhiễm khuẩn thứ cấp.

Thuốc kháng nấm

Bệnh do nhiễm nấm thường do trẻ hít phải các bào tử nấm nhỏ bay lơ lửng trong không khí. Chúng cũng có thể xâm nhập vào cơ thể qua những vết thương hở trên da. Khi vào cơ thể trẻ, những bào tử nấm sẽ phát triển trong phổi và tạo thành đám cụm nấm. Thậm chí nấm sẽ tìm cách xâm nhập vào hệ tuần hoàn và di chuyển khắp cơ thể. Cũng giống như các vi sinh vật khác, nấm có thể gây những bệnh nhiễm trùng nguy hiểm ở trẻ em có hệ miễn dịch suy yếu như trẻ đang mắc bệnh ung thư, bệnh AIDS...

Cơ thể con người khá quen thuộc với các loại nấm thường, nấm men, nấm mốc… Một số loại nấm có thể sống trong cơ thể mà không gây bệnh gì. Tuy nhiên, một số loại nấm ký sinh có thể gây một số bệnh như: nấm da, nấm tóc và nấm móng; bệnh nấm da chân; nấm vùng đùi, bẹn; nấm miệng hay nhiễm nấm âm đạo.

Các loại thuốc trị nấm thường dưới dạng kem bôi tại chỗ, đôi khi có thể dưới dạng viên uống kê đơn hoặc không cần kê đơn.

Đối với các bệnh nhiễm nấm nặng, bác sỹ có thể kê amphotericin B hoặc một số thuốc kháng nấm thuộc nhóm azole, phổ biến nhất là fluconazole và itraconazole. Một số loại thuốc kháng nấm bị chống chỉ định sử dụng cho trẻ em do có quá ít nghiên cứu về bằng chứng lâm sàng sử dụng thuốc trên nhóm đối tượng này. Nói chung, thuốc kháng nấm nên được sử dụng thận trọng dưới sự hướng dẫn của bác sỹ do chúng có thể gây ra các tác dụng phụ nghiêm trọng.

Thuốc chống ký sinh trùng

Ký sinh trùng có thể gây ra rất nhiều bệnh nguy hiểm cho trẻ em. Rất nhiều quốc gia trong đó có Việt Nam vẫn phải đối mặt với các bệnh do ký sinh trùng gây ra như: sốt rét, nhiễm giun, sán... ở cả người lớn và trẻ em.

Đa số các ký sinh trùng đều nhỏ tới mức mà chúng chỉ có thể được quan sát dưới kính hiển vi, tuy nhiên một số ký sinh trùng khác có thể được nhìn thấy bằng mắt thường. Chúng sống chủ yếu trong thức ăn, đất và nước. Khi trẻ bị nhiễm ký sinh trùng, thường do ăn và uống thực phẩm bị nhiễm ký sinh trùng, hệ miễn dịch của trẻ khỏe mạnh có thể chống chọi với chúng. Tuy nhiên trong nhiều trường hợp, ký sinh trùng thường gây ra các bệnh nguy hiểm ở trẻ.

Loại ký sinh trùng gây bệnh cho trẻ phổ biến nhất là giun kim, một số loại khác bao gồm ký sinh trùng sốt rét, sán dây, giun móc và giun xoắn… Mốt số thuốc kháng khuẩn có tác dụng tiêu diệt ký sinh trùng như metronidazole có thể chặn chu kỳ sinh sản của một số ký sinh trùng cũng như vi khuẩn.

Kháng thuốc điều trị ký sinh trùng hiện nay cũng đang trở thành một vấn đề khá đau đầu đối với các nhà khoa học. Ví dụ như một số thuốc điều trị sốt rét hiện đang bị kháng, tuy nhiên các nhà khoa học cũng đang nghiên cứu những thuốc điều trị sốt rét mới và sẽ đưa vào thử nghiệm lâm sàng trong thời gian sắp tới.

Có một sự thật hiển nhiên rằng một số bệnh do ký sinh trùng gây ra thường là do lối sống và sinh hoạt thiếu vệ sinh và chỉ có thể phòng tránh được bằng cách cải thiện vệ sinh cá nhân. Do vậy, với sự hiện diện của rất nhiều bệnh nhiễm trùng nguy hiểm bao gồm cả bệnh do ký sinh trùng gây ra, rửa tay sạch sẽ, đúng cách luôn là một thói quen vệ sinh quan trọng để góp phần phòng tránh nhiễm vi sinh vật gây bệnh nguy hiểm cho trẻ em. 

Tham khảo thêm thông tin tại bài viết: Bảo vệ trẻ khỏi 14 bệnh truyền nhiễm trong trường học

Ts.Bs.Trương Hồng Sơn - Viện Y học ứng dụng Việt Nam
Bình luận
Tin mới
  • 15/07/2025

    Các hoạt động thể thao dưới nước phù hợp cho người cao tuổi trong mùa hè

    Mùa hè với những ngày nắng nóng kéo dài không chỉ là thời điểm để thư giãn mà còn là cơ hội tuyệt vời để người cao tuổi tham gia các hoạt động thể thao dưới nước. Đây là hình thức vận động nhẹ nhàng, ít gây áp lực lên cơ thể, đồng thời mang lại nhiều lợi ích sức khỏe vượt trội.

  • 14/07/2025

    Bài tập tốt nhất cho chứng đau thắt lưng

    Đau thắt lưng là một trải nghiệm phổ biến đối với nhiều người. Nó thường có thể dẫn đến đau, ngứa ran hoặc tê ở phần thân dưới. Có nhiều nguyên nhân gây đau thắt lưng, phổ biến nhất bao gồm căng cơ, tư thế xấu và tuổi tác.

  • 13/07/2025

    Lựa chọn trang phục và phụ kiện chống nắng hiệu quả cho thanh thiếu niên

    Mùa hè đến mang theo cái nắng gay gắt, đặc biệt tại Việt Nam – nơi khí hậu nhiệt đới khiến bức xạ tia cực tím (UV) đạt mức cao trong nhiều tháng. Đối với thanh thiếu niên lứa tuổi năng động, thường xuyên tham gia các hoạt động ngoài trời như thể thao, dã ngoại hay đi học việc bảo vệ làn da và sức khỏe trước tia UV là vô cùng cần thiết.

  • 12/07/2025

    Chất tạo ngọt nhân tạo làm thúc đẩy cơn đói, khiến bạn ăn nhiều hơn

    Một nghiên cứu mới đã tìm hiểu cách thức sucralose, một chất tạo ngọt không calo, ảnh hưởng đến các tín hiệu não bộ liên quan đến cảm giác đói.

  • 11/07/2025

    Những dấu hiệu của tình yêu thái quá và cách xử lý

    Việc ai đó thể hiện tình cảm với bạn có thể khiến bạn cảm thấy vui vẻ và phấn khích khi bạn đang trong giai đoạn đầu của một mối quan hệ mới. Tuy nhiên, điều quan trọng là phải phân biệt sự mới lạ của một mối quan hệ mới với các hành vi thái quá.

  • 10/07/2025

    Vận động cùng con - giải pháp gắn kết tình cảm gia đình

    Trong cuộc sống hiện đại, khi thời gian dành cho gia đình ngày càng bị thu hẹp bởi công việc và các thiết bị điện tử, việc tìm kiếm một hoạt động vừa tốt cho sức khỏe vừa giúp gắn kết tình cảm cha con trở nên cần thiết hơn bao giờ hết.

  • 10/07/2025

    Cách phòng tránh và xử trí khi trẻ bị cháy nắng

    Những ngày hè đầy nắng là thời điểm lý tưởng để đưa trẻ ra ngoài chơi, đi biển, cắm trại, picnic,... Tuy nhiên, dành quá nhiều thời gian dưới ánh nắng mặt trời có thể khiến trẻ dễ bị cháy nắng. Cháy nắng nặng không chỉ gây khó chịu mà còn có thể làm tăng nguy cơ mắc các vấn đề sức khỏe về da cho trẻ. Cùng đọc bài viết sau đây để biết cách phòng tránh và xử trí khi trẻ bị cháy nắng.

  • 09/07/2025

    Đau đầu do thời tiết nóng bức: Nguy cơ tiềm ẩn và giải pháp phòng ngừa hiệu quả

    Mùa hè mang theo những ngày nắng kéo dài, không khí oi bức và nền nhiệt độ cao, tạo nên nhiều thách thức đối với sức khỏe con người. Một trong những ảnh hưởng phổ biến nhưng ít được chú ý là tình trạng đau đầu do nóng.

Xem thêm