Tổng hội y học Việt Nam

Viện y học ứng dụng Việt Nam
ứng dụng y học vì sức khỏe người việt nam

Sử dụng corticoid cho trẻ em

Cũng như ở người lớn, ngoài kháng sinh thì corticoid là thuốc rất thường dùng để điều trị và phòng ngừa nhiều bệnh ở trẻ em. Đây cũng là nhóm thuốc có nhiều tác dụng phụ nguy hiểm nhưng lại hay bị lạm dụng. Vậy phải sử dụng thuốc như thế nào cho chính xác và an toàn?

Corticoid là gì?

Corticosteroid là một nhóm các chất hóa học bao gồm các hormon steroid được sản xuất từ vỏ thượng thận của động vật có xương sống và các chất tổng hợp tương tự các hormon đó. Corticosteroid liên quan đến rất nhiều quá trình sinh lý bao gồm đáp ứng stress, đáp ứng miễn dịch, viêm, chuyển hóa carbohydrate, quá trình dị hóa protein, các mức chất điện giải trong máu, và hành vi.

Corticosteroid có thể được sử dụng để điều trị các triệu chứng viêm (ví dụ như trong bệnh Crohn, hen phế quản và các phản ứng dị ứng) và có tác dụng ức chế miễn dịch (sử dụng sau khi cấy ghép cơ quan hoặc tủy xương). Corticosteroid cũng được sử dụng trong điều trị một số bệnh ung thư. Những thuốc này cũng giúp kiểm soát một số tác dụng phụ như phản ứng dị ứng hay buồn nôn gây ra do một số thuốc chống ung thư.

Một số thuốc thuộc nhóm corticosteroid bao gồm: dexamethasone, hydrocortisone, methylprednisone, methylprednisolon, prednisone, prednisolone…

Trước khi cho trẻ sử dụng corticosteroid

Hãy thông báo với bác sỹ hoặc dược sỹ nếu con bạn gặp phải một số vấn đề sau:

  • Nhiễm trùng 
  • Tiểu đường hay các vấn đề về đường huyết
  • Các vấn đề về dạ dày và ruột
  • Các vấn đề về mắt như tăng nhãn áp
  • Các bệnh về tim, gan, thận
  • Cao huyết áp
  • Các vấn đề về xương như yếu xương, dễ gãy xương
  • Các vấn đề về hành vi

Cách sử dụng các corticosteroid

Con bạn có thể được sử dụng các corticosteroid đường tiêm hay dạng thuốc đường uống (dung dịch lỏng hay viên nén). Trường hợp sử dụng thuốc theo đường uống cần lưu ý:

  • Cho trẻ uống corticosteroid đủ thời gian và liều lượng, ngay cả khi trẻ đã cảm thấy khá hơn.
  • Hãy trao đổi với bác sỹ trước khi cho trẻ ngừng thuốc vì bất cứ lý do nào. Bác sỹ sẽ cho trẻ giảm dần liều trước khi hoàn toàn ngừng thuốc.
  • Cho trẻ uống thuốc vào một thời điểm cố định trong ngày. Nên cho trẻ uống vào buổi sáng nếu chỉ phải sử dụng 1 lần/ngày.
  • Nên cho trẻ sử dụng corticosteroid kèm với thức ăn để hạn chế kích ứng tiêu hóa.
  • Nếu trẻ không thể nuốt toàn bộ viên thuốc, hãy hỏi ý kiến bác sỹ để có thể đổi sang một dạng thuốc khác. Nếu trẻ sử dụng dạng thuốc lỏng, cần lắc đều chai thuốc trước khi uống, sử dụng các dụng cụ định liều chính xác để đong đúng thể tích thuốc sử dụng cho trẻ.

Bạn nên làm gì nếu trẻ quên không uống 1 liều corticosteroid

Nếu trẻ chỉ cần uống thuốc 1 lần trong ngày:

  • Cho trẻ uống ngay liều thuốc đã bị quên ngay khi bạn nhớ ra miễn là trong cùng một ngày. Nếu bạn không thể nhớ cho tới ngày hôm sau, bỏ qua liều thuốc đó và tiếp tục cho trẻ uống như bình thường.

Nếu trẻ cần sử dụng thuốc vài lần trong ngày:

  • Cho trẻ uống liều thuốc đã bị quên ngay khi nhớ ra.
  • Nếu thời điểm bạn nhớ ra gần sát với thời điểm uống liều tiếp theo, bạn vẫn có thể cho trẻ sử dụng 2 liều cùng một lúc trừ khi bác sỹ có chỉ định khác.

Các tác dụng không mong muốn của corticosteroid

Nguy cơ gặp phải các tác dụng không mong muốn phụ thuộc vào thời gian điều trị, tần suất sử dụng thuốc và liều dùng.

Hãy thông báo với bác sỹ nếu con bạn gặp phải những tác dụng không mong muốn sau đây và không chấm dứt:

  • Tăng vị giác
  • Tăng cân
  • Khó tiêu (ợ nóng)
  • Khó ngủ
  • Lo âu, thay đổi tâm trạng
  • Buồn nôn hay nôn mửa
  • Đau đầu
  • Mặt tròn như mặt trăng
  • Mụn trứng cá
  • Mọc lông trên cơ thể
  • Xuất hiện các vết rạn da
  • Mệt mỏi bất thường
  • Thay đổi thị lực
  • Chậm phát triển

Hãy đưa trẻ đi khám nếu xuất hiện các triệu chứng sau:

  • Dấu hiệu của nhiễm trùng (sốt, ớn lạnh, viêm họng, ho)
  • Tiểu nhiều
  • Luôn có cảm giác khát
  • Đau cơ, yếu cơ
  • Đau lưng, sườn, cánh tay, cẳng chân, hông hay vai
  • Sưng phù bàn chân 
  • Đau, tấy đỏ, sưng phù hay xuất hiện vết loét ở trên cơ thể
  • Đau dạ dày, đau họng hay cảm giác nóng rát
  • Đối với nữ giới, thay đổi chu kỳ kinh nguyệt
  • Đối với trẻ em mắc bệnh tiểu đường, không thể kiểm soát đường huyết

Các tác dụng phụ sau đây không quá phổ biến nhưng chúng có thể là dấu hiệu của một vấn đề nghiêm trọng nào đó, trong trường hợp này hãy đưa trẻ đi cấp cứu ngay:

  • Cảm giác đau và bỏng rát khi đi tiểu
  • Đi ngoài ra phân đen hoặc đi ngoài ra máu
  • Nôn ra máu hoặc chất nôn màu cà phê

Trong trường hợp trẻ sử dụng corticoid đường tiêm, cần lưu ý các tác dụng không mong muốn sau để đưa trẻ đi cấp cứu ngay:

  • Nóng rát, tê cứng, đau hay ngứa ở gần vị trí tiêm
  • Mày đay
  • Thở gấp, khó thở hoặc khò khè
  • Sưng mặt và mắt
  • Tức ngực
  • Mặt đỏ bừng
  • Co giật

Nếu trẻ cần sử dụng corticoid trong một thời gian dài, bác sỹ có thể yêu cầu trẻ giảm liều dần dần trước khi ngừng hẳn. Nếu dừng thuốc đột ngột, trẻ có thể gặp phải một số dấu hiệu của hội chứng cai thuốc như:

  • Đau đầu thường xuyên và không rõ nguyên nhân
  • Sốt nhẹ
  • Đau cơ khớp
  • Buồn nôn
  • Mất vị giác kéo dài
  • Sút cân nhanh
  • Các triệu chứng bệnh tái phát
  • Thở gấp
  • Mệt mỏi bất thường

Những điều cần lưu ý khi cho trẻ sử dụng corticosteroid

Hãy thông báo cho bác sỹ nếu các triệu chứng của trẻ tái phát hay tiến triển nặng hơn khi giảm liều hoặc ngừng điều trị.

Bạn cũng cần thông báo cho bác sỹ trẻ đang được sử dụng corticoid nếu trẻ cần phải:

  • Trước khi thực hiện các test trên da
  • Trước khi tiến hành bất cứ phẫu thuật nào (bao gồm cả phẫu thuật nha khoa) hay cấp cứu
  • Nếu trẻ bị ốm hay chấn thương

Nếu trẻ phải sử dụng corticoid kéo dài (trên 3 tháng):

  • Trẻ có thể cần phải thay đổi chế độ dinh dưỡng.
  • Trẻ có thể phải sử dụng các thuốc thể phòng tránh các vấn đề về xương khi dùng corticosteroid.
  • Trẻ có thể cần phải kiểm tra thị lực trước và sau khi điều trị.

Trẻ không nên tiêm chủng mà không được sự đồng ý của bác sỹ. Trẻ cũng không nên sử dụng vaccine bại liệt đường uống nếu đang được điều tri bằng steroid. Trẻ cũng nên tránh tiếp xúc với những người đã sử dụng vaccin bại liệt đường uống. Ngoài ra trẻ cũng cần tuân thủ những điều sau khi được điều trị bằng corticoid:

  • Tránh tiếp xúc với với những người mắc các bệnh nhiễm trùng như cảm lạnh, cúm.
  • Tránh tụ tập ở những nơi đông người.
  • Thận trọng khi chải răng hay dùng chỉ nha khoa.
  • Không đưa tay lên miệng, mũi mà không rửa tay sạch sẽ.

Có một số thuốc không được sử dụng kèm với corticosteroid hoặc có thể phải điều chỉnh liều khi sử dụng kết hợp: cyclosporine, thuốc kháng nấm (ketoconazole), thuốc chống động kinh, một số kháng sinh.

Những thông tin quan trọng cần lưu ý về corticosteroid

Không nên cho người khác sử dụng thuốc của trẻ.

Đảm bảo bạn dự trữ đủ corticoid trong nhà để sử dụng cho trẻ trong ngày cuối tuần và trong những kỳ nghỉ.

Bảo quản thuốc ở nhiệt độ phòng ở khu vực thoáng mát, tránh ánh sáng. Không bảo quản thuốc trong phòng tắm hay nhà bếp.

Không giữ lại các thuốc đã hết hạn.

Để thuốc xa tầm tay trẻ em và ở nơi an toàn.

Tham khảo thêm thông tin tại bài viết: Hiểu đúng về thuốc điều trị bệnh do vi khuẩn, virus, nấm và ký sinh trùng ở trẻ em

Ths.Ds.Hồng Khánh - Viện Y học ứng dụng Việt Nam - Theo aboutkidshealth
Bình luận
Tin mới
  • 02/09/2025

    3 nhóm người nên ăn quả na

    Na là một loại trái cây thơm ngon và giàu dinh dưỡng. Ăn na đúng cách mang lại nhiều lợi ích cho sức khỏe mọi người và cho một số nhóm người nhất định.

  • 02/09/2025

    Chăm sóc sức khỏe người lớn tuổi: mùa Vu Lan ý nghĩa

    Mùa Vu Lan là dịp để con cháu bày tỏ lòng hiếu thảo bằng cách quan tâm chăm sóc sức khỏe của ông bà, cha mẹ. Khi lớn tuổi, người cao tuổi dễ gặp các vấn đề về sức khỏe thể chất và tinh thần. Việc chăm sóc dinh dưỡng, khuyến khích vận động, quan tâm sức khỏe tinh thần và kiểm tra sức khỏe định kỳ sẽ giúp cha mẹ sống khỏe mạnh và tận hưởng trọn vẹn những mùa Vu Lan bên gia đình. Bài viết này sẽ hướng dẫn các phương pháp chăm sóc sức khỏe người cao tuổi một cách khoa học.

  • 01/09/2025

    Giá trị dinh dưỡng và 5 lợi ích sức khỏe bất ngờ từ hạt sen

    Hạt sen là loại thực phẩm có giá trị bổ dưỡng cao và còn được sử dụng trong một số bài thuốc y học cổ truyền. Nhiều nghiên cứu y học hiện đại đã chứng minh được những lợi ích sức khỏe tuyệt vời của loại hạt nhỏ bé này.

  • 01/09/2025

    An toàn du lịch lễ 2/9: Mẹo vui chơi khỏe mạnh

    Mỗi dịp lễ 2/9, người dân lại háo hức chuẩn bị cho những chuyến du lịch hoặc tham gia các sự kiện đông người như lễ diễu binh, hội hè. Đây là thời điểm lý tưởng để thư giãn, khám phá những vùng đất mới và gắn kết cùng gia đình, bạn bè.

  • 31/08/2025

    Thực phẩm tự nhiên giúp kiểm soát rối loạn mỡ máu

    Rối loạn mỡ máu không được kiểm soát là nguyên nhân dẫn đến nhiều biến chứng nguy hiểm. Tình trạng này có liên quan trực tiếp đến chế độ ăn uống, đặc biệt là tiêu thụ quá nhiều chất béo không lành mạnh.

  • 31/08/2025

    Ảnh hưởng của mùa mưa tới hệ hô hấp

    Mùa mưa mang tới sự dễ chịu sau mùa hè oi bức, nhưng kèm theo những cơn mưa mát mẻ, nó cũng tìm tàng các mối nguy cơ về sức khỏe, đặc biệt là hệ hô hấp. Để bảo vệ sức khỏe của bạn, bạn cần hiểu rõ thời tiết trong mùa mưa và ngăn ngừa cái mối nguy cơ có thể ảnh hưởng tới sức khỏe của bạn

  • 30/08/2025

    Cảnh giác sốt xuất huyết và tay chân miệng vào mùa mưa

    Mùa mưa không chỉ mang đến không khí mát mẻ mà còn tạo điều kiện thuận lợi cho các bệnh truyền nhiễm phát triển. Trong đó sốt xuất huyết và tay chân miệng là 2 bệnh lý đáng lo ngại nhất do tốc độ lây lan nhanh và nguy cơ biến chứng nghiêm trọng. Việc nhận biết sớm các triệu chứng và áp dụng các biện pháp phòng bệnh là yếu tố then chốt để bảo vệ sức khỏe của trẻ. Bài viết này sẽ cung cấp thông tin chi tiết về hai căn bệnh này, từ nguyên nhân, triệu chứng đến cách phòng tránh, giúp các bậc phụ huynh chủ động hơn trong việc chăm sóc con em mình.

  • 30/08/2025

    5 lợi ích sức khỏe tuyệt vời của giá đỗ ít người biết

    Giá đỗ được biết đến là loại thực phẩm giàu vitamin và khoáng chất, chất xơ tốt cho sức khỏe. Thường xuyên ăn giá đỗ không chỉ có ích cho sức khỏe mà còn hỗ trợ phòng ngừa một số loại ung thư.

Xem thêm