Tổng hội y học Việt Nam

Viện y học ứng dụng Việt Nam
ứng dụng y học vì sức khỏe người việt nam

Cảnh báo hệ lụy khôn lường của ma túy đá

Ma túy đá có thể gây những tác hại gì tới sức khoẻ người sử dụng trước mắt và lâu dài?

Cảnh báo hệ lụy khôn lường của ma túy đá

Ma túy đá là các dẫn xuất của amphetamin như methamphetamin, MDMA (ecstasy). Các chất này được tổng hợp hoàn toàn trong phòng thí nghiệm nên còn được gọi là ma túy tổng hợp. Các ma túy này có tác dụng kích thần và cường giao cảm giống nhau, nhưng khác nhau về cường độ. Chỉ cần một thay đổi nhỏ trong cấu trúc của phân tử cũng dẫn đến sự khác biệt rất lớn về tác dụng. Ecstasy có tác dụng mạnh nhất, tiếp theo là methamphetamin, yếu nhất là amphetamin. Ngày nay, người nghiện ma túy nhóm này chủ yếu dùng methamphetamin và ecstasy. Các ma túy nhóm này đều gọi là thuốc lắc hoặc ma túy “đá” (bắt nguồn từ chữ ice trong tiếng Anh).

Số người sử dụng ma túy đá trên toàn thế giới ước tính khoảng 60 triệu người (hoặc 1% dân số thế giới trong độ tuổi 15-64).

Tỷ lệ sử dụng cao nhất là những người thuộc nhóm tuổi từ 20-24, tiếp theo là nhóm từ 19 tuổi trở xuống. Nhóm tuổi 20-24 cũng có tỷ lệ người sử dụng thường xuyên cao. Độ tuổi trung bình của người sử dụng ma túy đá lần đầu tiên là 21 tuổi.

Ma túy đá được cơ thể xử lý như thế nào?

Sau khi uống, ma túy đá nhanh chóng được hấp thu và đạt nồng độ đỉnh trong máu sau 3 đến 6 giờ. Ma túy đá được chuyển hóa trong vòng 10 đến 24 giờ. Chất này cũng được hấp thu dễ dàng qua đường hút và hít. Sau khi hấp thu, ma túy đá được phân bố ở hầu hết các bộ phận của cơ thể, dễ dàng đi qua hàng rào máu não và qua nhau thai.

Cảnh báo hệ lụy khôn lường của ma túy đá

Trèo lên dây điện nguy hiểm - một hành vi của người bị ngáo đá.

Ma túy đá kích thích lên hệ thần kinh trung ương, tác động trên các chất dẫn truyền thần kinh, làm tăng nhịp tim, tăng thân nhiệt, tăng huyết áp, giảm cảm giác ngon miệng, tăng chú ý, tăng cảm xúc, tăng sự tỉnh táo, tăng đường huyết, giãn phế quản, làm mất cảm giác mệt mỏi.

Tác động của ma túy đá về mặt tâm thần

Tác động trên tâm thần của ma túy đá bao gồm khoan khoái, giảm lo âu, tăng ham muốn tình dục, giảm cảnh giác, tăng tập trung, tăng năng lượng, tăng tự tin, tăng hòa nhập xã hội, dễ kích thích, kích động, rối loạn dạng cơ thể, kích động tâm thần vận động, tự cao, cho rằng có quyền lực vô biên, hành vi lặp đi lặp lại và hành vi ám ảnh, đa nghi. Dùng liều cao hoặc kéo dài gây loạn thần như hoang tưởng và ảo giác.

Một số rối loạn tâm thần thường gặp khi sử dụng ma túy đá, bao gồm: Mất trí nhớ và chóng mặt; Có các cơn đau trong cơ thể; Bị động kinh; Bị phụ thuộc; Giảm khả năng nhận thức, đặc biệt là với trí nhớ và sự tập trung chú ý; Lo âu, trầm cảm, hoang tưởng, ảo giác thường xuyên; Mất ngủ mạn tính.

Tác dụng lâu dài của ma túy đá

Sử dụng liều cao, kéo dài ma túy đá gây tăng nguy cơ bị trầm cảm loạn thần, lo âu, hành vi bạo lực và tự sát, cũng như bị các bệnh tim mạch nặng.

Ma túy đá có khả năng gây nghiện rất cao. Chất này còn gây độc với hệ thần kinh trung ương, tăng nguy cơ bị bệnh Parkinson. Lạm dụng ma túy đá gây nhiễm độc thần kinh và được coi là nguyên nhân gây rối loạn trí nhớ, giảm chú ý và giảm các chức năng khác. Hơn 20% số người nghiện ma túy đá sẽ có các triệu chứng hoang tưởng và ảo giác giống với tâm thần phân liệt. Các triệu chứng này sẽ tồn tại ít nhất 6 tháng sau khi người nghiện đã ngừng sử dụng ma túy đá và thường khó điều trị.

Ma túy đá gây ngộ độc cấp

Hội chứng ngộ độc cấp xảy ra ở người sử dụng ma túy đá liều cao và có thể gây tử vong. Hầu hết tác dụng của ngộ độc cấp ma túy đá đều xảy ra trên hệ giao cảm của thần kinh trung ương. Rối loạn tâm thần là rất phổ biến như lo âu, kích động, rối loạn định hướng và loạn thần. Các triệu chứng khác ít gặp hơn bao gồm nhịp tim nhanh, nhồi máu cơ tim, tăng huyết áp, co giật, nhồi máu hoặc chảy máu não, sững sờ, hôn mê và đột tử.

Triệu chứng liên quan đến cường giao cảm là sốt rất cao dẫn đến một loạt các rối loạn như rối loạn đông máu rải rác trong lòng mạch, hoại tử cơ, suy gan, thận và tử vong. Đến nay, người ta chưa xác định chính xác được liều gây ngộ độc của ma túy đá, một số người có thể tử vong ngay sau khi dùng một liều duy nhất.

Loạn thần (ngáo đá)

Loạn thần do ma túy đá rất hay gặp, liên quan đến việc sử dụng ma túy đá liều cao và kéo dài. Sử dụng ma túy đá dạng tinh thể gây loạn thần mạnh hơn các dạng khác.

Các triệu chứng loạn thần do ma túy đá gây ra có triệu chứng giống như của tâm thần phân liệt. Các triệu chứng này thường hết sau khi ngừng sử dụng ma túy đá vài ngày.

Loạn thần do ma túy đá gây ra có đặc điểm là ảo giác hoặc hoang tưởng nổi bật. Hoang tưởng thường gặp là hoang tưởng bị truy hại. Ảo giác hay gặp là ảo thanh thật với nội dung bình phẩm, đe dọa hoặc ra lệnh cho bệnh nhân. Khoảng 20% số người nghiện ma túy đá có các triệu chứng loạn thần như hoang tưởng bị truy hại (cho rằng có ai đó đang tìm cách giết mình và gia đình mình), ảo thanh thật (có tiếng người nói bên tai) bình phẩm, ra lệnh. Chính hoang tưởng và ảo giác đã chi phối bệnh nhân, gây ra các hành vi nguy hiểm cho họ và cho những người xung quanh. Các triệu chứng loạn thần này có thể bền vững tới 6 tháng sau khi cai ma túy đá.

Các triệu chứng ảo giác hoặc hoang tưởng phải xuất hiện và phát triển trong vòng 1 tháng sau khi ngộ độc hoặc cai ma túy đá.

Và hội chứng cai

Ngừng sử dụng đột ngột ma túy đá gây ra hội chứng cai ở 90% số người sử dụng ma túy đá. Các triệu chứng phổ biến nhất của hội chứng cai ma túy đá là mệt mỏi, trầm cảm, tăng cảm giác ngon miệng. Các triệu chứng này kéo dài vài ngày đến vài tuần, thậm chí nhiều tháng nếu người nghiện dùng ma túy đá lâu ngày. Mức độ nặng, nhẹ của hội chứng cai phụ thuộc vào liều lượng và thời gian dùng ma túy đá. Hội chứng cai còn bao gồm các triệu chứng lo âu, kích động, thất điều, ngủ quá nhiều, hay có ác mộng và ý định tự sát.

Tham khảo thêm thông tin tại bài viết: Ma túy đá và sức khỏe răng miệng

PGS.TS. Bùi Quang Huy - Theo Sức khỏe & Đời sống
Bình luận
Tin mới
  • 18/08/2025

    Sức khỏe tinh thần người cao tuổi tại Việt Nam: thực trạng, thách thức và giải pháp hướng tới một xã hội già hóa khỏe mạnh

    Sức khỏe tinh thần không chỉ đơn thuần là không mắc phải các bệnh tâm thần, mà còn là một trạng thái hạnh phúc, nơi mỗi cá nhân có thể nhận ra khả năng của mình, đối phó với những căng thẳng bình thường của cuộc sống, làm việc hiệu quả và đóng góp cho cộng đồng.

  • 18/08/2025

    Tiêu chảy mùa mưa lũ: Nguyên nhân, triệu chứng và cách phòng tránh

    Mỗi khi mùa mưa lũ đến, không chỉ cảnh quan thiên nhiên bị ảnh hưởng mà sức khỏe con người cũng đối mặt với nhiều nguy cơ, trong đó tiêu chảy là một trong những mối đe dọa phổ biến nhất. Nước lũ tràn ngập mang theo vô số vi sinh vật gây hại, làm ô nhiễm nguồn nước và thực phẩm, tạo điều kiện cho các mầm bệnh phát triển mạnh mẽ.

  • 17/08/2025

    8 nguyên nhân gây ra tình trạng răng khấp khểnh

    Răng khấp khểnh là tình trạng phổ biến và ảnh hưởng đến trẻ em, thanh thiếu niên và người lớn. Nguyên nhân bao gồm di truyền, răng mọc chen chúc, vấn đề về hàm, mất răng, chấn thương mặt và thói quen vệ sinh răng miệng không đúng cách.

  • 16/08/2025

    Tác động của mạng xã hội đến sức khỏe tinh thần giới trẻ

    Trong bối cảnh công nghệ phát triển mạnh mẽ, mạng xã hội đã trở thành một phần không thể thiếu trong cuộc sống hàng ngày, đặc biệt là đối với giới trẻ. Các nền tảng như Facebook, Instagram, TikTok, Thread không chỉ là công cụ giao tiếp, chia sẻ thông tin mà còn là nơi giải trí phổ biến. Tuy nhiên, bên cạnh những lợi ích rõ ràng, việc sử dụng mạng xã hội một cách mất kiểm soát đang đặt ra nhiều thách thức nghiêm trọng đối với sức khỏe tinh thần của thế hệ trẻ trên toàn cầu.

  • 16/08/2025

    Tầm quan trọng của việc tiêm chủng cho trẻ em và người lớn

    Việc tiêm chủng từ lâu đã được coi là một trong những thành tựu y học nổi bật, mang lại sự bảo vệ thiết yếu cho cả trẻ em và người lớn trước các bệnh truyền nhiễm nguy hiểm.

  • 15/08/2025

    Ăn bao nhiêu rau quả mỗi ngày là đủ?

    Rau xanh và trái cây tươi là nhóm thực phẩm thiếu yếu trong chế độ ăn hằng ngày nhưng nhiều người còn băn khoăn chưa biết lượng rau quả nên ăn mỗi ngày bao nhiêu là đủ?

  • 15/08/2025

    Người cao tuổi vẫn có thể bị suy dinh dưỡng?

    Người cao tuổi thường cần ít năng lượng hơn so với khi còn trẻ, nhưng nhu cầu về các chất dinh dưỡng thiết yếu (vitamin, khoáng chất, protein, chất béo lành mạnh, carbohydrate phức hợp) vẫn tương đương hoặc thậm chí cao hơn.

  • 15/08/2025

    Báo cáo trường hợp: Sốc nhiễm trùng kèm viêm da, cân cơ hoại tử do nhiễm Vibrio vulnificus qua vết thương ở da

    Vibrio vulnificus là một loại trực khuẩn gram âm, di động, ưa mặn được tìm thấy ở khắp mọi nơi, chủ yếu ở vùng nước mặn và nước lợ ven biển. V. Vulnificus gây ra 1 trong 3 hội chứng riêng biệt: viêm dạ dày-ruột, nhiễm trùng huyết tiên phát và nhiễm trùng vết thương với tỉ lệ tử vong cao. Bệnh thường xẩy ra ở những người mắc bệnh gan mãn tính, suy giảm miễn dịch, hoặc các bệnh gây thừa sắt trong cơ thể. Khi nghi ngờ nhiễm V. Vulnificus dựa trên tiền sử, dịch tễ, diễn biến lâm sàng, vi khuẩn học, kháng sinh thích hợp cần dùng càng sớm càng tốt và can thiệp ngoại khoa khi có chỉ định.

Xem thêm