Tổng hội y học Việt Nam

Viện y học ứng dụng Việt Nam
ứng dụng y học vì sức khỏe người việt nam

Cảm xúc và bệnh tật trong Y học cổ truyền

Cảm xúc rất quan trọng và xứng đáng được quan tâm bởi vì phần tình cảm trong chúng ta rất đặc biệt. Nếu làm cảm xúc biến mất, nếu xua đuổi cảm xúc, chúng ta sẽ đánh mất phần quan trọng của bản thân và cuộc sống của mình.

Cảm xúc và bệnh tật trong Y học cổ truyền

Trong Y học cổ truyền Trung Quốc và Châu Á như Việt Nam, Hàn Quốc, cảm xúc và thể chất có một mối liên hệ mật thiết. Những cảm xúc của mỗi cá nhân như buồn bã, căng thẳng, giận dữ, lo lắng, sợ hãi, làm việc quá sức đều liên quan đến một tạng, phủ/cơ quan nào đó trong cơ thể. Ví dụ, khó chịu và tức giận có thể ảnh hưởng đến CAN (được hiểu như Gan trong tây y), dẫn đến đau bụng kinh, đau đầu, đỏ mặt, chóng mặt và khô miệng.

Một chẩn đoán trong Y học cổ truyền mang tính cá nhân hóa rất cao. Một khi tạng, phủ/ bộ phận được xác định mắc bệnh, các triệu chứng đặc trưng riêng của nó sẽ quyết định đến phương pháp điều trị của bác sĩ, dù đó là xoa bóp, bấm huyệt, châm cứu hay kê đơn  thuốc điều trị.

Tiếp tục lấy CAN - gan là một ví dụ. Đau căng tức ở vú, đau bụng và khó chịu trong chu kỳ kinh nguyệt được điều trị bằng một số loại thảo dược nhất định và châm cứu. Nhức đầu, chóng mặt, giận dữ cùng với các nốt mẩn đỏ trên mặt thể hiện một dạng khác của các bệnh về CAN, được điều trị theo hướng khác.

Một câu hỏi nữa là CAN có liên quan gì đến chứng đau nửa đầu hay không? Các cấu tạo hệ thống tạng phủ dựa trên Y học truyền thống Châu Á vừa bao gồm các chức năng sinh lý theo y học phương Tây, vừa là một phần của hệ thống toàn thân. Ví dụ, CAN chủ về huyết đảm bảo cho năng lượng và lưu lượng máu di chuyển khắp cơ thể. CAN cũng điều tiết việc tiết mật, lưu trữ máu và được kết nối với gân, móng tay và mắt. 

Bằng cách hiểu biết những mối liên kết này, chúng ta có thể thấy một chứng rối loạn mắt như viêm kết mạc có thể là do mất cân bằng ở tạng CAN, hoặc ra máu trong chu kỳ kinh nguyệt nhiều có thể do rối loạn chức năng trong khả năng lưu trữ máu của CAN.

Bên cạnh cảm xúc, các yếu tố khác như chế độ ăn uống, môi trường, lối sống và các yếu tố di truyền cũng góp phần vào việc hình thành sự mất cân bằng.

TÂM: được hiểu như Tim trong tây y

  • Cảm xúc: thiếu sức sống, thiếu nhiệt tình với mọi việc, cảm thấy bồn chồn, trầm cảm, mất ngủ, tuyệt vọng.
  • Chức năng TÂM: Chịu trách nhiệm cho hệ thống tim mạch của cả cơ thể; ảnh hưởng tới sức sống và tinh thần. Tim kết nối với lưỡi, da và động mạch.
  • Các triệu chứng mất cân bằng TÂM: Mất ngủ, tim đập nhanh, nhịp tim bất thường, đầu óc mơ mộng quá mức, trí nhớ dài hạn kém, rối loạn tâm lý.
  • Các bệnh lý của TÂM: Tâm dương hư, Tâm hỏa vượng

CAN: được hiểu như gan trong tây y

  • Cảm xúc: Tức giận, oán giận, thất vọng, khó chịu, cay đắng, mất mát.
  • Chức năng CAN: Chủ về huyết, tham gia vào dòng chảy năng lượng và máu chạy khắp cơ thể, điều tiết tiết mật, lưu trữ máu. CAN kết nối với gân, móng tay và mắt.
  • Các triệu chứng mất cân bằng tại CAN: căng tức ngực/vú, đau dữ dội trong thời kỳ kinh nguyệt, đau đầu, khó chịu, tức giận vô cớ, chóng mặt, mắt khô đỏ và các bệnh khác về mắt, viêm gân.
  • Các bệnh lý của CAN:  Can khí uất kết, Can hỏa vượng 

TỲ: được hiểu như Lách trong tây y

  • Cảm xúc: Lo lắng, tập trung quá nhiều vào một vấn đề, làm việc quá sức.
  • Chức năng của TỲ: Tiêu hóa thức ăn và hấp thụ chất dinh dưỡng; hỗ trợ tạo thành máu và năng lượng; giữ máu trong mạch máu. Lách kết nối với các cơ, miệng và môi; tham gia vào tư duy, học tập và trí nhớ.
  • Các triệu chứng mất cân bằng TỲ: Mệt mỏi, chán ăn, tiết dịch nhầy, tiêu hóa kém, đau bụng, đi ngoài phân lỏng hoặc tiêu chảy, yếu cơ, môi nhợt nhạt, bầm tím, chảy máu nhiều trong chu kỳ kinh nguyệt và các rối loạn chảy máu khác.
  • Các bệnh lý của TỲ:  Tỳ khí hư nhược, Tỳ dương hư, Tỳ âm hư...

PHẾ: được hiểu như Phổi trong tây y

  • Cảm xúc: đau buồn, buồn bã, tách biệt với xung quanh.
  • Chức năng của PHẾ: hô hấp, trao đổi oxy để cung cấp cơ thể; kết hợp với thận điều chỉnh sự trao đổi chất của nước; giữ vai trò quan trọng trong hệ thống miễn dịch; tăng khả năng chống nhiễm khuẩn, điều chỉnh các tuyến mồ hôi và cung cấp độ ẩm cho da.
  • Các triệu chứng mất cân bằng PHẾ: khó thở và thở nông, đổ mồ hôi, mệt mỏi, ho, cảm lạnh thường xuyên, cảm cúm, dị ứng, hen suyễn và các bệnh phổi khác, khô da, trầm cảm và khóc.
  • Các bệnh lý của PHẾ Phế âm hư, Phế khí hư, Phế thấp nhiệt...

THẬN: được hiểu như Thận trong tây y

  • Cảm xúc: Sợ hãi, thiếu ý chí, không an toàn, xa cách, cô lập.
  • Chức năng THẬN : Thận là cơ quan quan trọng để duy trì sự sống; chịu trách nhiệm trong các quá trình sinh sản, tăng trưởng, phát triển và trưởng thành của cơ thể; kết hợp với phổi tham gia vào chuyển hóa nước và hô hấp; kết nối với xương, răng, tai và tóc.
  • Các triệu chứng mất cân bằng THẬN: Đi tiểu thường xuyên, tiểu không tự chủ, đổ mồ hôi vào ban đêm, khô miệng, trí nhớ ngắn hạn, đau vùng lưng dưới, ù tai, mất thính lực và các tình trạng khác; tóc bạc sớm, rụng tóc và loãng xương.
  • Các bệnh lý của THẬN Thận dương hư nhược, Thận âm bất túc, Thận khí hư

Nếu bạn có bất cứ dấu hiệu nào liên quan đến cảm xúc và triệu chứng một số bệnh vừa được kể đến ở trên, bạn có thể lựa chọn đến gặp các bác sỹ y học cổ truyền để được khám bệnh và điều trị bằng các phương pháp y học cổ truyền. Hoặc bạn có thể đi khám các bác sỹ tây y để được điều trị kịp thời.  Bạn hãy nhớ một điều quan trọng: tự điều trị, tránh hoặc trì hoãn việc chăm sóc cho bản thân đều có thể gây ra những hậu quả nghiêm trọng.

Thông tin chi tiết tham khảo thêm tại: Đi tìm mục đích của cảm xúc

Ths.Bs.Trần Thu Nguyệt - Viện Y học ứng dụng Việt Nam - Tổng hợp
Bình luận
Tin mới
  • 18/05/2025

    Lycopene có giúp giảm nguy cơ ung thư?

    Trong bối cảnh các nhà khoa học không ngừng tìm kiếm các biện pháp phòng ngừa ung thư, chế độ ăn uống, đặc biệt là việc tiêu thụ trái cây và rau quả, được xem là một yếu tố quan trọng. Cà chua, với thành phần lycopene nổi bật, đang thu hút sự chú ý đặc biệt.

  • 18/05/2025

    Cách để thức dậy đúng giờ vào buổi sáng

    Việc thiết lập lịch trình ngủ và thói quen trước khi đi ngủ, đặt đồng hồ báo thức và điều chỉnh chế độ ăn uống là một số phương pháp có thể giúp bạn ngủ ngon hơn và thức dậy dễ dàng vào buổi sáng.

  • 17/05/2025

    Chế độ ăn tham khảo với người mắc hội chứng thiên thần

    Tuy không có chế độ ăn kiêng đặc biệt nào có thể chữa khỏi hội chứng thiên thần nhưng dinh dưỡng hợp lý có thể giúp kiểm soát cân nặng, cải thiện giấc ngủ, quản lý táo bón và hỗ trợ phát triển nhận thức.

  • 17/05/2025

    Thanh thiếu niên và tuổi dậy thì

    Dậy thì là một giai đoạn quan trọng trong cuộc đời mỗi người, đánh dấu sự chuyển đổi từ trẻ em sang người trưởng thành. Đây là giai đoạn cơ thể có nhiều thay đổi về mặt thể chất và tâm sinh lý, đặt nền móng cho sức khỏe sinh sản và sức khỏe tổng quát trong tương lai. Việc thấu hiểu những biến đổi này, cùng với sự quan tâm, hỗ trợ từ gia đình và xã hội, sẽ giúp thanh thiếu niên vượt qua giai đoạn dậy thì một cách an toàn và khỏe mạnh.

  • 16/05/2025

    Chế độ ăn uống tốt cho bệnh nhân lao hạch

    Bệnh lao hạch gây ảnh hưởng nhiều đến sức khỏe và khả năng ăn uống. Việc phát hiện sớm, điều trị đúng phác đồ và có chế độ dinh dưỡng hợp lý sẽ giúp người bệnh nhanh phục hồi sức khỏe.

  • 16/05/2025

    Lý do bạn bị đầy hơi sau khi ăn salad

    Bạn có thể dùng salad như một bữa ăn lành mạnh hoặc món ăn kèm, nhưng salad có thể gây ra một số vấn đề về tiêu hóa tùy thuộc vào thành phần của nó. Rau và trái cây sống là những thực phẩm có thể gây đầy hơi và chướng bụng do một số hợp chất và vi khuẩn, và chúng có thể là lý do tại sao bạn có thể bị đau bụng dữ dội sau khi ăn salad.

  • 15/05/2025

    5 lợi ích sức khỏe của quả lê và những kiêng kỵ khi ăn lê

    Quả lê không chỉ đơn thuần là một loại trái cây ngon mà còn là một vị thuốc tự nhiên rất tốt cho sức khỏe.

  • 15/05/2025

    Bệnh lý mùa hè thường gặp

    Mùa hè là thời điểm tuyệt vời để tận hưởng những ngày dài đầy nắng, tham gia các hoạt động ngoài trời và thư giãn. Tuy nhiên, nhiệt độ và độ ẩm cao trong mùa hè cũng có thể gây ra một số vấn đề sức khỏe. Việc nhận biết các bệnh lý mùa hè phổ biến, nguyên nhân, triệu chứng và cách phòng tránh sẽ giúp bạn bảo vệ sức khỏe cho bản thân và gia đình.

Xem thêm