Tổng hội y học Việt Nam

Viện y học ứng dụng Việt Nam
ứng dụng y học vì sức khỏe người việt nam

Các rối loạn nội tiết sau tổn thương não

Tổn thương não do chấn thương là một tổn thương đột ngột của não, xảy ra khi đầu va chạm mạnh vào vật gì đó hoặc va đập nhiều lần hoặc một vật nào đó va chạm mạnh vào đầu và gây tổn thương cả hộp sọ lẫn não bộ.

Nguyên nhân bao gồm: tai nạn sinh hoạt: ngã trong sinh hoạt hằng ngày; tai nạn giao thông, tai nạn lao động; bạo lực đánh đập, đạn bắn, bị sức ép của các vụ nổ; chấn thương thể thao...

Bệnh nhân Trần Duy Kh. 26 tuổi, quê ở Thường Xuân - Thanh Hóa, bị ngã xe máy đập đầu xuống vật cứng, sau tai nạn hôn mê, được điều trị tại Bệnh viện đa khoa tỉnh Thanh Hóa, phẫu thuật lấy mảnh sọ vỡ nát, sau phẫu thuật ổn định được chuyển đến Bệnh viện Phục hồi chức năng Trung ương để điều trị, trong thời gian điều trị và phục hồi chức năng, bệnh nhân biểu hiện uống nhiều nước hơn bình thường, có ngày uống 4 lít, sau uống tới 7 lít mỗi ngày, kể từ lúc bị tai nạn đến khi xuất hiện uống nhiều nước khoảng 40 ngày - đó là một biểu hiện của rối loạn nội tiết tố chống bài niệu sau tổn thương não.

Hệ thống nội tiết là gì?

Hệ thống nội tiết bao gồm các tuyến và cơ quan làm nhiệm vụ tiết hormon (hay còn được gọi là hệ thống hormon), bản chất của hormon (hay còn gọi là nội tiết tố) là những chất hóa học nội sinh đảm bảo cho hoạt động sống bình thường của cơ thể con người. Hormon tác động lên sự tăng trưởng và phát triển của cơ thể, các vấn đề về tình dục, chuyển hóa và tích trữ năng lượng, đề kháng với bệnh tật...; cơ thể cần có đủ chủng loại và hàm lượng thích hợp để duy trì hoạt động bình thường.

Tổn thương não ảnh hưởng đến hệ thống nội tiết ra sao?

Hai bộ phận quan trọng của hệ thống nội tiết là tuyến yên và vùng dưới đồi tại não và cận não. Chấn thương não có thể gây tổn thương những vùng này, gây ra các vấn đề nội tiết tố. Một người bị tổn thương não có thể bị rối loạn nội tiết tố ngay lập tức hoặc vài tháng hoặc thậm chí nhiều năm sau khi bị thương.

Tuyến yên và vùng dưới đồi bị tổn thương có thể dẫn đến rối loạn nội tiết.

Các rối loạn nội tiết tố sau tổn thương não?

Suy thượng thận: Khi tổn thương tuyến yên, trục điều hành hoạt động tuyến yên - dưới đồi - thượng thận bị mất dẫn đến tuyến thượng thận không hoạt động. Khi các tuyến thượng thận không tạo ra đủ hormon sẽ gây ra các hậu quả như cơ thể luôn mệt mỏi, sụt cân, huyết áp thấp, nôn mửa và mất nước. Suy thượng thận có thể đe dọa tính mạng nếu không được điều trị.

Bệnh đái tháo nhạt: Khi tuyến yên không sản xuất đủ hormon chống bài niệu (Anti Diuretic Hormone/ADH) sẽ dẫn đến hậu quả người bệnh buồn đi tiểu thường xuyên và khát nước và người bệnh phải uống nhiều nước.

Hạ natri máu: Khi không có hormon chống bài niệu, bệnh nhân uống nhiều và đái nhiều dẫn đến phá vỡ sự cân bằng muối và nước trong cơ thể; có thể dẫn đến đau đầu, mệt mỏi, nôn, lú lẫn và co giật.

Các biểu hiện có thể xuất hiện muộn hơn bao gồm

Suy giáp (thiếu hụt nội tiết tố tuyến giáp): Bệnh nhân biểu hiện mệt mỏi, táo bón, tăng cân, chu kỳ kinh nguyệt không đều, không chịu được thời tiết lạnh.

Thiểu năng sinh dục (thiếu hụt nội tiết tố sinh dục): ở phụ nữ có thể biểu hiện là mất chu kỳ kinh nguyệt và rụng tóc; ở nam giới biểu hiện rối loạn chức năng tình dục như mất cương, vú to, rụng tóc và mất cơ bắp.

Thiếu nội tiết tố tăng trưởng: Ở người lớn, tăng tích tụ mỡ, mất cơ bắp và xương, đồng thời giảm sức lực; ở trẻ em thì không lớn lên được.

Tăng nội tiết tố tiết sữa (prolactin): Ở nữ xuất hiện rối loạn kinh nguyệt (chu kỳ kinh nguyệt không đều, núm vú tiết sữa); ở nam giới thì rối loạn chức năng cương dương.

Chẩn đoán rối loạn nội tiết tố do tổn thương não?

Cần hỏi về bệnh sử kỹ càng và thăm khám thực thể. Xét nghiệm máu được thực hiện để kiểm tra mức độ hormon của bệnh nhân. Có thể chụp cộng hưởng từ sọ não để xem tình trạng tuyến yên và kiểm tra xem có các khối u, u nang hoặc các vấn đề khác không?

Điều trị rối loạn nội tiết tố sau tổn thương não như thế nào?

Thông thường, các bác sĩ sẽ dùng nội tiết tố để thay thế những gì còn thiếu (gọi là liệu pháp hormon). Kết hợp các điều trị khác chẳng hạn như điều trị hạ natri máu bằng cách cắt bớt lượng chất lỏng, truyền thêm muối qua đường tĩnh mạch và uống thuốc khác.

Tiên lượng phụ thuộc vào từng bệnh nhân và mức độ nghiêm trọng của nó. Một số vấn đề về nội tiết có thể là tạm thời và biến mất trong vòng 1 năm sau khi tổn thương não. Liệu pháp hormon là một phần rất quan trọng của điều trị. Nó có thể khôi phục lại sức khỏe của bạn, làm giảm triệu chứng và cải thiện chất lượng cuộc sống của bạn. Trong một số trường hợp, nó có thể là liệu pháp để cứu sống bệnh nhân.

TS.BS. Cầm Bá Thức - Theo Sức khỏe & Đời sống
Bình luận
Tin mới
  • 12/05/2025

    Chế độ ăn cho người bệnh dại

    Chế độ ăn phù hợp với người bệnh dại (nhiễm virus dại) giúp giảm bớt sự khó chịu. Việc lựa chọn thức ăn mềm, dễ nuốt, giàu dinh dưỡng và tránh các chất kích thích là rất cần thiết.

  • 12/05/2025

    Tìm hiểu về xuyên tâm liên

    Xuyên tâm liên là một loại thảo dược được trồng ở Nam Á. Thực phẩm bổ sung có chứa thành phần xuyên tâm liên thường được sử dụng để làm giảm các bệnh nhiễm trùng đường hô hấp, giảm tình trạng viêm và giảm các triệu chứng của bệnh cảm lạnh thông thường nhờ chất andrographolide – hoạt chất có trong lá và thân cây xuyên tâm liên.

  • 11/05/2025

    Hướng dẫn chế độ ăn cho người mắc chứng lùn

    Chứng lùn bao gồm một loạt các tình trạng đặc trưng bởi vóc dáng thấp bé. Mặc dù mỗi loại chứng lùn có nguyên nhân khác nhau nhưng việc duy trì chế độ ăn uống lành mạnh rất quan trọng đối với sức khỏe tổng thể, khả năng vận động và kiểm soát các biến chứng sức khỏe tiềm ẩn.

  • 11/05/2025

    Myoglobin là gì?

    Cơ thể bạn là một hệ thống phức tạp gồm xương, da, các cơ quan, chất sinh học,… Trong số các chất sinh học có các protein đặc biệt được gọi là hemeprotein (hay hemoprotein), được tạo thành từ axit amin và sắt. Bạn có thể tìm thấy các protein này trong cơ và máu nơi chúng liên kết với oxy. Các protein trong máu của bạn được gọi là hemoglobin và các protein trong cơ của bạn được gọi là myoglobin. Cùng tìm hiểu về myoglobin qua bài viết sau đây!

  • 10/05/2025

    Mỡ lợn chữa bệnh gì, các bài thuốc từ mỡ lợn

    Mỡ lợn từ xa xưa được con người xem là một thực phẩm rất phổ biến trong cách chế biến món ăn của đại đa số dân tộc trên thế giới, nhưng đây cũng là một vị thuốc quý được dùng chữa một số bệnh trong Đông y.

  • 10/05/2025

    Những điều cần biết về nứt gót chân

    Nứt gót chân thường không nguy hiểm, nhưng đôi khi có thể dẫn đến nhiễm trùng da. Nứt gót chân xảy ra khi da ở dưới gót chân của bạn trở nên cứng và khô. Bất kể nguyên nhân gây nứt gót chân của bạn là gì, bạn đều có thể thực hiện một số bước để điều trị, hoặc ngăn gót chân của bạn không bị nứt ngay từ đầu.

  • 09/05/2025

    Nuôi dưỡng trẻ sơ sinh bị hạ thân nhiệt

    Dinh dưỡng đóng vai trò then chốt trong việc hỗ trợ trẻ sơ sinh bị hạ thân nhiệt vượt qua giai đoạn nguy hiểm này, giúp duy trì đường huyết ổn định, cung cấp năng lượng cần thiết cho cơ thể và tăng cường hệ miễn dịch.

  • 09/05/2025

    Bí quyết chăm sóc sức khỏe toàn diện cho mẹ

    Trong mỗi gia đình, người mẹ không chỉ là trái tim mà còn là nguồn cảm hứng, mang lại sự gắn kết và hạnh phúc cho mọi thành viên. Sức khỏe mẹ không chỉ ảnh hưởng trực tiếp đến bản thân mà còn là nền tảng cho sự phát triển của cả gia đình.

Xem thêm