Tổng hội y học Việt Nam

Viện y học ứng dụng Việt Nam
ứng dụng y học vì sức khỏe người việt nam

Ảnh hưởng kính thực tế ảo tới sức khỏe

Khi nghĩ đến thực tế ảo, người ta thường liên tưởng đến trò chơi điện tử và các loại hình giải trí khác. Nhưng nó cũng cho thấy triển vọng như một phương pháp điều trị bổ sung trong y học. Nhiều nghiên cứu ban đầu cho thấy công nghệ thực tế ảo có thể hỗ trợ giảm đau, điều trị rối loạn căng thẳng sau sang chấn, ám ảnh sợ hãi và một số triệu chứng trầm cảm.

Thực tế ảo hoạt động như thế nào?

Thực tế ảo đưa người dùng vào một môi trường 3D được tạo ra bởi máy tính. Thông thường, kính thực tế ảo được dùng để quan sát hình ảnh. Khi di chuyển đầu, ta có thể nhìn quanh không gian mô phỏng. Một số hệ thống kính thực tế ảo còn cho phép người dùng tương tác với môi trường ảo thông qua bộ điều khiển hoặc các thiết bị theo dõi chuyển động. Ngoài ra, hiệu ứng âm thanh từ loa hoặc tai nghe giúp tăng cường tính chân thực của trải nghiệm.

Dưới đây là tổng quan về ứng dụng của kính thực tế ảo trong điều trị các vấn đề sức khỏe, những tác dụng phụ có thể gặp phải và tiềm năng phát triển của công nghệ này.

Thực tế ảo giúp kiểm soát cơn đau như thế nào?

Nhiều nghiên cứu cho thấy thực tế ảo có thể giúp giảm cơn đau bằng cách gây sao nhãng. Một số ứng dụng thực tế gồm:

  • Mô phỏng trải nghiệm bơi
  • Thư giãn trên bãi biển
  • Khám phá rừng hoặc các cảnh quan thiên nhiên khác

Trong một nghiên cứu, thực tế ảo giúp giảm đau cho phụ nữ trong quá trình chuyển dạ. Một nghiên cứu khác chỉ ra rằng công nghệ này giúp trẻ em cảm thấy bớt đau và lo lắng khi thực hiện thủ thuật đặt ống thông tĩnh mạch.

Một số nghiên cứu báo cáo rằng những người trưởng thành sử dụng kính thực tế ảo trong quá trình nội soi đại tràng mô tả trải nghiệm này là "dễ chịu và giúp phân tán sự chú ý". Ngoài ra, trong điều trị vết thương đau đớn, bệnh nhân sử dụng  kính thực tế ảo cần ít thuốc giảm đau opioid hơn so với nhóm không sử dụng.

Kính thực tế ảo cũng đã được áp dụng trong điều trị cho các quân nhân bị bỏng, giúp họ giảm đau khi làm sạch vết thương và loại bỏ mô tổn thương. Một số chuyên gia vật lý trị liệu cũng sử dụng kính thực tế ảo để hỗ trợ điều trị cơn đau và các vấn đề vận động. Tuy nhiên, cần thêm nhiều nghiên cứu chuyên sâu để đánh giá hiệu quả dài hạn của phương pháp này.

Cục Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Hoa Kỳ (FDA) gần đây đã phê duyệt EaseVRx, một thiết bị kính thực tế ảo  hỗ trợ điều trị đau lưng mãn tính. Hệ thống này sử dụng liệu pháp nhận thức hành vi và các kỹ thuật thở sâu để giúp kiểm soát cơn đau. Liệu trình điều trị EaseVRx bao gồm 56 buổi trong vòng 8 tuần, mỗi buổi kéo dài từ 2 đến 16 phút.

Ứng dụng của kính thực tế ảo trong điều trị rối loạn tâm thần

Kính thực tế ảo có tiềm năng hỗ trợ điều trị một số rối loạn tâm thần bằng cách giúp bệnh nhân đối mặt với nỗi sợ trong môi trường an toàn và có kiểm soát. Dưới sự hướng dẫn của chuyên gia tâm lý, người bệnh có thể dần làm quen với các tình huống gây căng thẳng, từ đó giảm thiểu lo âu và căng thẳng.

PTSD (Rối loạn căng thẳng sau sang chấn)

Các nghiên cứu cho thấy kính thực tế ảo có thể giúp điều trị rối loạn căng thẳng sau sang chấn bằng cách mô phỏng lại sự kiện chấn thương mà bệnh nhân đã trải qua, chẳng hạn như chiến tranh, thiên tai hoặc tai nạn giao thông.

Một đánh giá tổng hợp các nghiên cứu cho thấy liệu pháp kính thực tế ảo có hiệu quả trong việc giảm triệu chứng rối loạn căng thẳng sau sang chấn và trầm cảm. Tuy nhiên, phần lớn các nghiên cứu này tập trung vào nhóm quân nhân nam, do đó cần thêm các nghiên cứu đa dạng hơn để xác nhận hiệu quả trên phạm vi rộng.

Một nghiên cứu trên cựu chiến binh và quân nhân đang tại ngũ cho thấy rằng liệu pháp kính thực tế ảo kết hợp với các phương pháp điều trị khác giúp giảm tình trạng cô lập xã hội, trầm cảm và tức giận sau 6 tháng. Tuy nhiên, các chuyên gia nhấn mạnh rằng kính thực tế ảo không thể thay thế hoàn toàn các phương pháp điều trị truyền thống như liệu pháp tâm lý và sử dụng thuốc.

Chứng ám ảnh sợ hãi

Nghiên cứu cho thấy kính thực tế ảo kết hợp với liệu pháp tâm lý có thể giúp điều trị các chứng sợ hãi cụ thể. Ví dụ:

  • Nếu bạn sợ bay, kính thực tế ảo có thể mô phỏng trải nghiệm trên máy bay
  • Nếu bạn sợ độ cao, kính thực tế ảo có thể tạo ra tình huống đứng trên thang máy kính hoặc tòa nhà cao tầng

Điều này giúp bệnh nhân dần tiếp xúc với nỗi sợ trong môi trường an toàn trước khi đối mặt với nó trong thực tế.

Trầm cảm và lo âu

Các đánh giá nghiên cứu cho thấy liệu pháp kính thực tế ảo có thể hỗ trợ điều trị trầm cảm và lo âu, thậm chí có hiệu quả với bệnh nhân ung thư. Tuy nhiên, vẫn cần thêm nhiều nghiên cứu chất lượng cao để đánh giá hiệu quả của kính thực tế ảo đối với rối loạn lo âu tổng quát và lo âu xã hội.

Các rối loạn tâm thần khác

Các chuyên gia đang nghiên cứu tiềm năng của kính thực tế ảo trong điều trị một số bệnh lý như:

  • Rối loạn ám ảnh cưỡng chế (OCD)
  • Tâm thần phân liệt
  • Rối loạn sử dụng chất kích thích

Vì sao Thích sạch sẽ và gọn gàng không đồng nghĩa với mắc hội chứng OCD?

Mặt tiêu cực của kính thực tế ảo

Một số người (ước tính khoảng 1 trên 4.000) có thể gặp tình trạng chóng mặt nghiêm trọng, co giật, giật cơ, rối loạn vận động mắt hoặc thậm chí ngất xỉu do tiếp xúc với ánh sáng nhấp nháy hoặc các mẫu hình thị giác cụ thể. Hiện tượng này có thể xảy ra khi xem TV, chơi trò chơi điện tử hoặc sử dụng công nghệ thực tế ảo (kính thực tế ảo), ngay cả khi trước đây họ chưa từng có tiền sử co giật, ngất xỉu hoặc động kinh.

Những cơn co giật cảm quang có xu hướng phổ biến hơn ở trẻ em và thanh thiếu niên dưới 20 tuổi. Nếu người dùng gặp bất kỳ triệu chứng nào kể trên khi sử dụng thiết bị  kính thực tế ảo, họ nên ngừng ngay lập tức và tìm đến cơ sở y tế để được tư vấn.

Ngoài ra, những người có tiền sử co giật, mất ý thức hoặc các triệu chứng liên quan đến động kinh nên tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi sử dụng kính thực tế ảo để đảm bảo an toàn.

Sử dụng kính thực tế ảo lâu dài có thể gây các triệu chứng khó chịu, được gọi là "say kính thực tế ảo" (cybersickness). Các triệu chứng tương tự say tàu xe, bao gồm:

  • Mỏi mắt
  • Đau đầu
  • Chóng mặt
  • Rối loạn thăng bằng
  • Buồn nôn và nôn

Các biện pháp phòng ngừa chung

Để giảm thiểu tác dụng phụ, người dùng nên tháo kính thực tế ảo và nghỉ ngơi trong khoảng thời gian tương đương với thời gian sử dụng. Bác sĩ hoặc chuyên gia trị liệu có thể hướng dẫn thêm các bài tập phối hợp tay-mắt hoặc kỹ thuật thở giúp giảm cảm giác buồn nôn.

Một số nghiên cứu cũng cảnh báo rằng kính thực tế ảo có thể gây ra ký ức sai lệch ở trẻ em dưới 12 tuổi. Trẻ có thể nhầm lẫn giữa trải nghiệm trongv và thực tế, do đó cần cân nhắc khi cho trẻ nhỏ sử dụng công nghệ này.

Nếu bạn quan tâm đến liệu phápv trong điều trị sức khỏe, hãy tham khảo ý kiến bác sĩ hoặc chuyên gia để đảm bảo sử dụng đúng cách và an toàn.

Để giảm nguy cơ chấn thương hoặc khó chịu khi sử dụng kính thực tế ảo, hãy luôn chỉ sử dụng trong môi trường an toàn (trống trải, không gian rộng) và tuân thủ các hướng dẫn và biện pháp phòng ngừa sau:

  • Kính thực tế ảo tạo ra trải nghiệm thực tế ảo sống động, có thể khiến bạn mất tập trung và che khuất hoàn toàn tầm nhìn của môi trường thực xung quanh.
  • Trước và trong khi sử dụng, hãy luôn ý thức về môi trường xung quanh. Hãy thận trọng để tránh chấn thương và chỉ đứng lên nếu nội dung trải nghiệm yêu cầu.
  • Việc sử dụng kính thực tế ảo có thể gây mất thăng bằng. Hãy nhớ rằng các vật thể bạn nhìn thấy trong thế giới ảo không tồn tại trong thực tế, vì vậy không được ngồi, đứng hoặc dựa vào chúng để tránh té ngã.
  • Có nguy cơ bị thương nghiêm trọng nếu bạn vấp ngã, va chạm vào tường, đồ nội thất hoặc các vật thể khác. Do đó, hãy dọn dẹp khu vực xung quanh để tạo không gian an toàn trước khi sử dụng kính.
  • Đặc biệt chú ý tránh xa những khu vực có người khác, đồ vật, cầu thang, ban công, cửa ra vào, cửa sổ, quạt trần, đèn treo hoặc các vật có thể va chạm hoặc làm đổ khi sử dụng kính thực tế ảo.
  • Loại bỏ các vật cản có thể gây vấp ngã trong khu vực sử dụng.
  • Khi đang sử dụng kính thực tế ảo, bạn có thể không nhận thức được sự xuất hiện của những người khác xung quanh mình.
  • Không cầm nắm các vật sắc nhọn hoặc nguy hiểm khi sử dụng kính thực tế ảo.
  • Không sử dụng kính thực tế ảo trong các tình huống đòi hỏi sự chú ý, chẳng hạn như khi đi bộ, đạp xe hoặc lái xe.

Điều chỉnh kính thực tế ảo đúng cách

  • Đảm bảo kính thực tế ảo được đeo ngay ngắn, vừa vặn và hiển thị hình ảnh rõ ràng.
  • Nếu sử dụng tai nghe có dây, hãy đảm bảo dây không gây nguy cơ vấp ngã.
  • Khi bắt đầu sử dụng kính thực tế ảo, hãy sử dụng trong thời gian ngắn để cơ thể thích nghi, chỉ tăng dần thời gian sử dụng khi đã quen với môi trường thực tế ảo.
  • Khi bước vào không gian thực tế ảo, hãy nhìn xung quanh để cơ thể thích nghi với sự khác biệt giữa chuyển động thực tế và trải nghiệm trong thực tế ảo.
  • Không sử dụng kính thực tế ảo khi đang di chuyển trên các phương tiện như ô tô, xe buýt hoặc tàu hỏa vì điều này có thể làm tăng nguy cơ xuất hiện các triệu chứng khó chịu.
  • Hãy nghỉ ít nhất 10-15 phút sau mỗi 30 phút sử dụng, ngay cả khi bạn không cảm thấy cần thiết. Tùy vào thể trạng, bạn có thể cần nghỉ ngơi lâu hơn và thường xuyên hơn.
  • Nếu sử dụng tai nghe, không nghe âm thanh ở mức âm lượng quá cao để tránh tổn thương thính giác. Tiếng ồn xung quanh có thể làm bạn không nhận ra âm lượng thực tế, và thực tế ảo có thể khiến bạn không ý thức được mức âm thanh đang quá lớn.
 
Trương Phan Hồng Hà - Viện Y Học ứng dụng Việt Nam - Theo Tổng hợp
Bình luận
Tin mới
  • 20/06/2025

    5 loại thực phẩm nên ăn để hỗ trợ giải độc thận

    Để giải độc thận, một chế độ ăn uống thông minh là chìa khóa. Ưu tiên thực phẩm tươi, giảm đồ ăn chế biến sẵn và nước ngọt để bảo vệ 'bộ lọc' quan trọng của cơ thể.

  • 20/06/2025

    Trải nghiệm tiêu cực thời thơ ấu ảnh hưởng đến trẻ khi trưởng thành như thế nào?

    Trải nghiệm tiêu cực thời thơ ấu là những sự kiện tiêu cực xảy ra trong độ tuổi từ 1 đến 17 tuổi. Những trải nghiệm tiêu cực này ảnh hưởng đến não bộ và sức khỏe của trẻ khi chúng lớn lên thành người trưởng thành và gây nên các vấn đề về sức khỏe tâm thần hoặc các bệnh lý mãn tính. Đọc bài viết sau để hiểu thêm về các vấn đề mà trẻ có thể gặp phải lúc trưởng thành khi có các trải nghiệm tiêu cực thời thơ ấu!

  • 19/06/2025

    Cập nhật nghiên cứu về mối liên quan giữa vitamin K2 và nguy cơ thấp còi

    Nói đến phát triển chiều cao, chắc chắc phải nói đến canxi và vitamin D – những thành phần cốt lõi cho sự phát triển và duy trì sức khỏe của xương. Các bằng chứng khoa học gần đây chứng minh rằng, cùng với canxi và vitamin D còn có vai trò vô cùng quan trọng của vitamin K2. Một số nghiên cứu gần đây đã cho thấy vitamin K2 có thể tác động trực tiếp đến sự tăng trưởng chiều cao của trẻ, đặt ra vấn đề cấp thiết cần cung cấp đủ K2 trong những giai đoạn vàng của sự phát triển ở trẻ nhỏ.

  • 19/06/2025

    Sử dụng D3K2 hiệu quả: Vai trò của công nghệ tiên tiến

    Vitamin D3 và K2 là hai vi chất thiết yếu giúp trẻ phát triển hệ xương chắc khỏe và tăng trưởng chiều cao tối ưu. Tuy nhiên, không phải cứ bổ sung là cơ thể sẽ hấp thu hiệu quả. Thực tế, cả vitamin D3 và K2 đều là vitamin tan trong dầu, và đặc tính này khiến chúng rất khó hấp thu qua đường tiêu hóa, đặc biệt là ở trẻ nhỏ. Việc bổ sung mà không có sự hỗ trợ của công nghệ có thể dẫn đến hấp thu kém, giảm hiệu quả và gây lãng phí.

  • 19/06/2025

    5 loại rau đặc biệt tốt cho gan

    Các bệnh về gan ngày càng gia tăng, ảnh hưởng đến hàng triệu người trên toàn cầu. Chế độ ăn uống đóng vai trò quan trọng trong việc duy trì sức khỏe của gan.

  • 19/06/2025

    Làm thế nào để trung hòa tác dụng của Caffeine?

    Có thể bạn uống quá liều cà phê hay uống một ly nước tăng lực, bạn gặp dấu hiệu run rẩy, nhịp tim không đều, đau bụng và các tác dụng phụ khác của caffeine. Từ việc uống nước đến ăn chuối, hãy tìm hiểu cách thực sự hiệu quả để trung hòa tác dụng của quá nhiều caffeine.

  • 19/06/2025

    Lựa chọn vitamin D3 K2: Đừng chỉ nhìn vào nhãn, hãy xem kỹ chất lượng nguyên liệu

    Vitamin D3 (cholecalciferol) và vitamin K2 (menaquinone) là hai vi chất dinh dưỡng đóng vai trò thiết yếu trong quá trình chuyển hóa canxi và phát triển hệ xương. Trong bối cảnh trẻ em có xu hướng giảm đáng kể tiếp xúc với ánh nắng tự nhiên (nguồn tổng hợp chính của vitamin D3) và chế độ ăn uống của trẻ không đảm bảo đủ lượng vitamin K2, việc bổ sung phối hợp hai vi chất này thông qua các sản phẩm bổ sung ngày càng được quan tâm của các chuyên gia dinh dưỡng nhi khoa cũng như các bậc cha mẹ.

  • 18/06/2025

    6 cách ăn uống để hạn chế suy thận ở người trẻ

    Suy thận thường được coi là bệnh của người lớn tuổi nhưng thực tế, các yếu tố nguy cơ và thói quen ăn uống không lành mạnh ở một bộ phận người trẻ có thể âm thầm dẫn đến suy thận.

Xem thêm