Tổng hội y học Việt Nam

Viện y học ứng dụng Việt Nam
ứng dụng y học vì sức khỏe người việt nam

Thích sạch sẽ và gọn gàng không đồng nghĩa với mắc hội chứng OCD

Nhiều người lầm tưởng rằng việc sạch sẽ, ngăn nắp và thường xuyên dọn dẹp nhà cửa là dấu hiệu của hội chứng rối loạn ám ảnh cưỡng chế (Obsessive - Compulsive Disorder- OCD). Tuy nhiên, OCD thực tế là một rối loạn tâm thần phức tạp với nhiều biểu hiện vượt xa việc đơn thuần ưa thích sự gọn gàng.

OCD là một rối loạn sức khỏe tâm thần có thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến cuộc sống và các mối quan hệ của người bệnh.

Rối loạn ám ảnh cưỡng chế (OCD) là gì?

Rối loạn ám ảnh cưỡng chế (Obsessive - Compulsive Disorder- OCD) là một tình trạng sức khỏe tâm thần phức tạp, không chỉ đơn thuần liên quan đến việc "mê sạch sẽ" như nhiều người lầm tưởng.

Đặc trưng của OCD là sự xuất hiện dai dẳng của những ám ảnh (những suy nghĩ, hình ảnh hoặc cảm xúc không mong muốn, gây khó chịu) và hành vi cưỡng chế (những hành động hoặc nghi thức lặp đi lặp lại nhằm giảm bớt lo âu do ám ảnh gây ra).

Một số nỗi ám ảnh phổ biến của người OCD bao gồm: sợ vi khuẩn, sợ sự ô nhiễm, ám ảnh về việc ăn cắp vặt, ám ảnh về tình dục, ám ảnh về sự hoàn hảo, sạch sẽ quá mức, lo sợ bản thân phạm sai lầm, ám ảnh về sự an toàn của bản thân... Sự ám ảnh này có thể đi kèm với tình trạng hoang tưởng, stress, rối loạn lo âu...

Một số hành vi cưỡng chế thường gặp bao gồm: rửa tay thường xuyên, sắp xếp mọi vật gọn gàng theo một trật tự nhất định, không chạm vào những vật ở nơi công cộng vì lo sợ vi khuẩn, liên tục kiểm tra đồ đạc nhằm xác định chúng ở đúng vị trí hoặc đã được khóa chặt, luôn thực hiện một hành động vào một khung giờ nhất định.

Nguyên nhân chính xác của tình trạng này vẫn chưa được biết đầy đủ, nhưng một số giả thuyết cho rằng những yếu tố sau đây có thể dẫn đến việc mắc OCD, bao gồm: Yếu tố di truyền; Mất cân bằng chất dẫn truyền thần kinh; Chấn thương hoặc lạm dụng thời thơ ấu; Đặc điểm tính cách (Ví dụ như những người có tính cách quá cầu toàn, cứng nhắc, luôn muốn mọi thứ hoàn hảo dễ mắc OCD hơn);...

Một số trường hợp bệnh OCD không biểu hiện rõ rệt bên ngoài bằng hành vi, mà chỉ diễn ra trong đầu người bệnh.

Một số trường hợp bệnh OCD không biểu hiện rõ rệt bên ngoài bằng hành vi, mà chỉ diễn ra trong đầu người bệnh.

Mối liên hệ giữa OCD và việc sạch sẽ

Rất nhiều người mắc rối loạn ám ảnh cưỡng chế nhận thức được ám ảnh và hành vi cưỡng chế của họ là vô lý, nhưng họ không thể thoát khỏi những ám ảnh đeo bám. Chẳng hạn, một người bị ám ảnh bởi vi khuẩn khi chạm vào những đồ vật mà người khác đã chạm vào, vì vậy mà họ phải liên tục rửa tay. Tuy nhiên, việc rửa tay chỉ mang tác dụng giải tỏa tạm thời và không hề vui vẻ đối với họ.

Để phân biệt giữa việc thích dọn dẹp và OCD, hãy lưu ý những điểm sau:

1. Mức độ

Người thích dọn dẹp thường có xu hướng sắp xếp, tổ chức đồ đạc một cách ngăn nắp, nhưng họ vẫn có thể kiểm soát hành vi của mình và không cảm thấy quá mức lo lắng hay bồn chồn nếu không được dọn dẹp.

Ngược lại, người mắc OCD thường có những hành vi dọn dẹp mang tính nghi thức, lặp đi lặp lại một cách quá mức, và họ cảm thấy vô cùng lo lắng, thậm chí hoảng sợ nếu không được thực hiện những hành vi này.

2. Tác động

Việc thích dọn dẹp thường không gây ảnh hưởng tiêu cực đáng kể đến cuộc sống của người đó.

Tuy nhiên, OCD có thể dẫn đến nhiều hậu quả nghiêm trọng, bao gồm: Mất thời gian và năng lượng cho các hành vi cưỡng chế; Khó khăn trong học tập, công việc và các mối quan hệ; Trầm cảm, lo âu; Cô lập bản thân;…

3. Suy nghĩ ám ảnh

Người mắc OCD thường xuyên có những suy nghĩ ám ảnh, lặp đi lặp lại về những nỗi sợ hãi, lo lắng nhất định, ví dụ như sợ bẩn, sợ lây nhiễm, sợ sai sót...

Những suy nghĩ này khiến họ cảm thấy bồn chồn, khó chịu và thôi thúc họ thực hiện các hành vi cưỡng chế để giảm bớt lo âu.

Cách kiểm soát các triệu chứng của OCD

Để kiểm soát và quản lý hiệu quả các triệu chứng liên quan đến OCD, bạn có thể áp dụng kết hợp các chiến lược sau theo hướng dẫn của chuyên gia:

  • Thay đổi lối sống, điều chỉnh chế độ ăn uống lành mạnh, bao gồm nhiều trái cây, rau xanh, protein nạc, ngũ cốc nguyên cám và các loại hạt.

  • Thực hành chánh niệm giúp bạn tập trung vào nhận thức về hiện tại, giảm lo lắng và cải thiện khả năng kiểm soát những suy nghĩ ám ảnh.

  • Thực hành thở sâu trong 5-10 phút, tập trung vào hơi thở để loại bỏ những suy nghĩ tiêu cực và cảm xúc dồn nén. Bài tập này giúp bạn giữ bình tĩnh ngay cả trong những tình huống căng thẳng.

  • Tập thể dục ít nhất 30-40 phút mỗi ngày giúp cải thiện sức khỏe thể chất và tinh thần, giảm căng thẳng và lo lắng.

  • Duy trì giấc ngủ 7-8 tiếng mỗi đêm để đảm bảo năng lượng và hỗ trợ kiểm soát các triệu chứng của OCD.

Tham khảo thêm thông tin tại bài viết: 5 quan niệm sai về rối loạn ám ảnh cưỡng chế (OCD)

Việt An - Theo suckhoecong
Bình luận
Tin mới
  • 16/07/2025

    Ăn rau quả nhiều màu sắc có lợi gì cho sức khỏe?

    Ăn rau quả nhiều màu sắc hay còn gọi là 'ăn cầu vồng' không chỉ đơn giản là cách trang trí món ăn hấp dẫn mà còn mang lại nhiều lợi ích cho sức khỏe.

  • 16/07/2025

    Sốt xuất huyết ở trẻ sơ sinh: Những dấu hiệu cảnh báo không nên bỏ qua

    Sốt xuất huyết là một bệnh truyền nhiễm nguy hiểm do vi rút Dengue gây ra, lây lan chủ yếu qua vết đốt của muỗi Aedes aegypti. Mặc dù bệnh có thể ảnh hưởng đến mọi lứa tuổi, trẻ sơ sinh lại là đối tượng đặc biệt dễ bị tổn thương do hệ miễn dịch còn non yếu.

  • 15/07/2025

    Các hoạt động thể thao dưới nước phù hợp cho người cao tuổi trong mùa hè

    Mùa hè với những ngày nắng nóng kéo dài không chỉ là thời điểm để thư giãn mà còn là cơ hội tuyệt vời để người cao tuổi tham gia các hoạt động thể thao dưới nước. Đây là hình thức vận động nhẹ nhàng, ít gây áp lực lên cơ thể, đồng thời mang lại nhiều lợi ích sức khỏe vượt trội.

  • 14/07/2025

    Bài tập tốt nhất cho chứng đau thắt lưng

    Đau thắt lưng là một trải nghiệm phổ biến đối với nhiều người. Nó thường có thể dẫn đến đau, ngứa ran hoặc tê ở phần thân dưới. Có nhiều nguyên nhân gây đau thắt lưng, phổ biến nhất bao gồm căng cơ, tư thế xấu và tuổi tác.

  • 13/07/2025

    Lựa chọn trang phục và phụ kiện chống nắng hiệu quả cho thanh thiếu niên

    Mùa hè đến mang theo cái nắng gay gắt, đặc biệt tại Việt Nam – nơi khí hậu nhiệt đới khiến bức xạ tia cực tím (UV) đạt mức cao trong nhiều tháng. Đối với thanh thiếu niên lứa tuổi năng động, thường xuyên tham gia các hoạt động ngoài trời như thể thao, dã ngoại hay đi học việc bảo vệ làn da và sức khỏe trước tia UV là vô cùng cần thiết.

  • 12/07/2025

    Chất tạo ngọt nhân tạo làm thúc đẩy cơn đói, khiến bạn ăn nhiều hơn

    Một nghiên cứu mới đã tìm hiểu cách thức sucralose, một chất tạo ngọt không calo, ảnh hưởng đến các tín hiệu não bộ liên quan đến cảm giác đói.

  • 11/07/2025

    Những dấu hiệu của tình yêu thái quá và cách xử lý

    Việc ai đó thể hiện tình cảm với bạn có thể khiến bạn cảm thấy vui vẻ và phấn khích khi bạn đang trong giai đoạn đầu của một mối quan hệ mới. Tuy nhiên, điều quan trọng là phải phân biệt sự mới lạ của một mối quan hệ mới với các hành vi thái quá.

  • 10/07/2025

    Vận động cùng con - giải pháp gắn kết tình cảm gia đình

    Trong cuộc sống hiện đại, khi thời gian dành cho gia đình ngày càng bị thu hẹp bởi công việc và các thiết bị điện tử, việc tìm kiếm một hoạt động vừa tốt cho sức khỏe vừa giúp gắn kết tình cảm cha con trở nên cần thiết hơn bao giờ hết.

Xem thêm