Tổng hội y học Việt Nam

Viện y học ứng dụng Việt Nam
ứng dụng y học vì sức khỏe người việt nam

“U insulin” tuyến tụy: Thủ phạm gây hạ đường máu

Vừa qua, bệnh viện Nhi Đồng 1 đã phẫu thuật thành công khối u tuyến tụy (insulinoma) cho cháu bé N.T.L.T 13 tuổi. Đây là một căn bệnh nội tiết rất hiếm gặp điều trị rất khó khăn, đặc biệt nếu xảy ra ở trẻ nhũ nhi. Tòa soạn giới thiệu bài viết của TS.BS Trần Bá Thoại, chuyên gia ngành Nội tiết & Chuyển hóa, để thông tin thêm về căn bệnh hiếm này.

Tuyến tụy, insulin và đường glucose máu

Tụy nằm dưới dạ dày, cạnh tá tràng, sát thành sau của ổ bụng. Tụy gồm có ba phần: đầu, thân và đuôi. Đầu tụy nằm sát tá tràng và đuôi tụy kéo dài đến sát lá lách.

Tụy có hai chức năng: (1) ngoại tiết chế tiết vào hệ tiêu hóa các enzyme tiêu hóa như amylase, chymotrypsin, trypsin, lipase và (2) nội tiết chế tiết vào máu các hóc môn. Tụy có từ 1-2 triệu đảo Langerhans, đây là những quần thể tế bào nội tiết: tế bào alpha tiết ra hóc môn glucagon làm tăng đường máu và tế bào beta tiết ra insulin làm giảm đường máu.

Thường nồng độ insulin và glucose máu tỷ lệ với nhau: glucose máu tăng thì insulin máu cũng tăng và ngược lại khi glucose máu giảm thì mức độ chế tiết insulin cũng giảm tương ứng. Rối loạn cân bằng này sẽ gây ra bệnh như Đái tháo đường khi cơ thể thiếu insulin và Hạ đường huyết kéo dài gặp trong u tiết insulin (insulinoma).

U tế bào beta, insulinoma

U tế bào tiết insulin (insulinoma, islet cell adenoma, nesidioblastosis) là khối u của tế bào beta tuyến tụy, tế bào đảm trách chế tiết hóc môn insulin. Đây là một dạng u thần kinh nội tiết hiếm (neuroendocrine tumor), tỷ lệ mắc ước tính từ 1-4 ca mới/ triệu người/ năm. Đến 99% insulinoma nguyên phát từ tế bào đảo Langerhans, khoảng 5% các trường hợp insulinoma có liên quan đến u tuyến cận giáp và tuyến yên. Kích thước của insulinoma thường là nhỏ, dưới 2 cm.

Nếu u phát triển sớm ngay tuổi nhũ nhi trẻ sẽ bị hạ đường huyết kéo dài ở nhũ nhi (Persistent hyperinsulinemic hypoglycemia of infancy, PHHI). Đây là một bệnh lý nội tiết rất nặng, nếu không được xử lý đúng, kịp thời những cơn hạ đường huyết kéo dài này sẽ làm tổn thương vĩnh viễn, không hồi phục hệ thần kinh trung ương và gây ra di chứng tâm thần kinh nặng và tàn phế đứa trẻ sau này. Phương pháp điều trị chính thống còn nhiều tranh cãi, nói chung hiện nay vẫn thiên về hướng cắt bỏ bán phần hay toàn bộ tuyến tụy, chấp nhận bị đái tháo đường thể 1 (đái tháo đường lệ thuộc insulin, IDDM) và dùng insulin thay thế.

Cũng may, khoảng 90-95% trường hợp u insulin là lành tính và phương pháp điều trị chọn lựa là phẫu thuật cắt bỏ hay bóc tách khối u.

Dấu hiệu nhận biết và xét nghiệm xác định

Bệnh nhân có u insulin thường có các dấu hiệu thần kinh do hạ glucose máu (neuroglycopenic signs) như : đau đầu dai dẳng, không tập trung, nhìn đôi và mờ mắt, vã mồ hôi, đánh trống ngực, co giật, lú lẫn, hôn mê…

Để xác định u insulin cần làm các xét nghiệm glucose, insulin, C-peptide.. Đặc biệt dùng các phương tiện chẩn đoán hình ảnh như Siêu âm, CT scan, MRI, Chụp động mạch qua da…

Điều trị u insulin

* Với trẻ sơ sinh và nhũ nhi

U insulin ở các trẻ này là nguyên nhân gây hạ đường huyết kéo dài (PHHI) với những di chứng rất nặng nề về thần kinh. Dù chưa thống nhất một phác đồ, mà đang còn nhiều tranh luận, bàn cãi và cũng là thách đố với các nhà nội tiết nhi khoa, nhưng đa số thiên về hướng cắt tụy bán phần hoặc gần toàn phần (97%) để kiểm soát tốt sự hạ đường máu tránh nguy cơ tổn thương hệ thần kinh trung ương (não bộ) đứa bé, chấp nhận sau đó điều trị như một trường hợp đái tháo đường thể 1 (IDDM).

* Với trẻ lớn và người trưởng thành

Dù nguy hiểm, nhưng thường lành tính nên thường được phẫu thuật cắt bỏ khối u sau khi chăm sóc tích cực nội khoa bằng các thuốc như Diazoxide để giảm tiết insulin, Hydrochlorothiazide để giảm phù và tăng kali máu và Octreotide để ngăn ngừa hạ đường huyết.

TS.BS Trần Bá Thoại - Theo Sức khỏe & Đời sống
Bình luận
Tin mới
  • 02/09/2025

    3 nhóm người nên ăn quả na

    Na là một loại trái cây thơm ngon và giàu dinh dưỡng. Ăn na đúng cách mang lại nhiều lợi ích cho sức khỏe mọi người và cho một số nhóm người nhất định.

  • 02/09/2025

    Chăm sóc sức khỏe người lớn tuổi: mùa Vu Lan ý nghĩa

    Mùa Vu Lan là dịp để con cháu bày tỏ lòng hiếu thảo bằng cách quan tâm chăm sóc sức khỏe của ông bà, cha mẹ. Khi lớn tuổi, người cao tuổi dễ gặp các vấn đề về sức khỏe thể chất và tinh thần. Việc chăm sóc dinh dưỡng, khuyến khích vận động, quan tâm sức khỏe tinh thần và kiểm tra sức khỏe định kỳ sẽ giúp cha mẹ sống khỏe mạnh và tận hưởng trọn vẹn những mùa Vu Lan bên gia đình. Bài viết này sẽ hướng dẫn các phương pháp chăm sóc sức khỏe người cao tuổi một cách khoa học.

  • 01/09/2025

    Giá trị dinh dưỡng và 5 lợi ích sức khỏe bất ngờ từ hạt sen

    Hạt sen là loại thực phẩm có giá trị bổ dưỡng cao và còn được sử dụng trong một số bài thuốc y học cổ truyền. Nhiều nghiên cứu y học hiện đại đã chứng minh được những lợi ích sức khỏe tuyệt vời của loại hạt nhỏ bé này.

  • 01/09/2025

    An toàn du lịch lễ 2/9: Mẹo vui chơi khỏe mạnh

    Mỗi dịp lễ 2/9, người dân lại háo hức chuẩn bị cho những chuyến du lịch hoặc tham gia các sự kiện đông người như lễ diễu binh, hội hè. Đây là thời điểm lý tưởng để thư giãn, khám phá những vùng đất mới và gắn kết cùng gia đình, bạn bè.

  • 31/08/2025

    Thực phẩm tự nhiên giúp kiểm soát rối loạn mỡ máu

    Rối loạn mỡ máu không được kiểm soát là nguyên nhân dẫn đến nhiều biến chứng nguy hiểm. Tình trạng này có liên quan trực tiếp đến chế độ ăn uống, đặc biệt là tiêu thụ quá nhiều chất béo không lành mạnh.

  • 31/08/2025

    Ảnh hưởng của mùa mưa tới hệ hô hấp

    Mùa mưa mang tới sự dễ chịu sau mùa hè oi bức, nhưng kèm theo những cơn mưa mát mẻ, nó cũng tìm tàng các mối nguy cơ về sức khỏe, đặc biệt là hệ hô hấp. Để bảo vệ sức khỏe của bạn, bạn cần hiểu rõ thời tiết trong mùa mưa và ngăn ngừa cái mối nguy cơ có thể ảnh hưởng tới sức khỏe của bạn

  • 30/08/2025

    Cảnh giác sốt xuất huyết và tay chân miệng vào mùa mưa

    Mùa mưa không chỉ mang đến không khí mát mẻ mà còn tạo điều kiện thuận lợi cho các bệnh truyền nhiễm phát triển. Trong đó sốt xuất huyết và tay chân miệng là 2 bệnh lý đáng lo ngại nhất do tốc độ lây lan nhanh và nguy cơ biến chứng nghiêm trọng. Việc nhận biết sớm các triệu chứng và áp dụng các biện pháp phòng bệnh là yếu tố then chốt để bảo vệ sức khỏe của trẻ. Bài viết này sẽ cung cấp thông tin chi tiết về hai căn bệnh này, từ nguyên nhân, triệu chứng đến cách phòng tránh, giúp các bậc phụ huynh chủ động hơn trong việc chăm sóc con em mình.

  • 30/08/2025

    5 lợi ích sức khỏe tuyệt vời của giá đỗ ít người biết

    Giá đỗ được biết đến là loại thực phẩm giàu vitamin và khoáng chất, chất xơ tốt cho sức khỏe. Thường xuyên ăn giá đỗ không chỉ có ích cho sức khỏe mà còn hỗ trợ phòng ngừa một số loại ung thư.

Xem thêm