Tìm hiểu về các loại bớt hay gặp trên da trẻ em

Các loại bớt hay gặp trên da trẻ em

Hai loại bớt bẩm sinh hay gặp nhất trên da trẻ đó là bớt mạch máu và bớt sắc tố.

Bớt mạch máu (thường có màu đỏ, hồng hoặc tím) hình thành do các mạch máu bất thường trong hoặc dưới da và bớt sắc tố (thường có màu nâu) là do các đám tế bào sắc tố trên da tạo thành. Bớt mạch máu thường xuất hiện ở phần đầu và cổ, chủ yếu trên mặt. Tuy nhiên, bớt có thể hình thành ở bất cứ đâu trên cơ thể. Nếu các mạch máu nông trên bề mặt da bị ảnh hưởng, vết bớt mạch máu sẽ có màu đỏ, tím hoặc hồng. Nếu các mạch máu nằm sâu, bớt sẽ có màu xanh lơ.

Bớt sắc tố lại thường tạo thành những vết có màu nâu hoặc màu đen rám trên da.

Bớt mạch máu

Dưới đây là một số dạng phổ biến nhất của bớt mạch máu.

Bớt đốm cá hồi (Salmon patch) hay còn gọi là vết cò mổ/ cắn (stork mark): là những đốm phẳng có màu đỏ hoặc hồng thường xuất hiện dưới mí mắt, cổ hoặc trán của trẻ ngay khi vừa sinh ra. Đây là dạng bớt mạch máu phổ biến nhất, chiếm gần 50% trong số các bớt ở trẻ sơ sinh. Hầu hết các loại bớt sẽ mờ dần trong vòng một vài tháng, tuy nhiên các bớt xuất hiện trên trán thường phải sau 4 năm mới biến mất. Bớt ở phần cổ sau cũng thường tồn tại khá lâu và nổi rõ trên da khi trẻ khóc.

U mạch máu ở trẻ sơ sinh (Infantile haemangioma)

Là một vết bớt lớn, hơi nổi trên bề mặt da, màu đỏ, có thể xuất hiện ở bất cứ chỗ nào trên cơ thể. Do có màu đỏ như trái dâu nên bớt này còn có tên gọi là “strawberry mark”. U mạch máu có thể nằm sâu dưới da, trong trường hợp này chúng có thể có màu xanh hoặc tím.

U mạch máu là một dạng bớt da khá phổ biến ở trẻ em, đặc biệt là trẻ em gái, xuất hiện ở khoảng 5% trẻ sơ sinh. Kích thước của loại bớt này tăng lên nhanh chóng trong vòng 6 tháng đầu đời nhưng sẽ co dần lại và biến mất khi trẻ lên 7 tuổi. Những vết u mạch máu cực lớn tăng rất nhanh về kích thước đôi khi có thể ảnh hưởng đến thị lực hoặc việc ăn uống của trẻ sẽ cần thiết phải điều trị.

Vết bớt rượu vang đỏ (Port wine stain)

Là những vết phẳng có màu đỏ hoặc tím hồng xuất hiện ở khoảng 0,3% trẻ sơ sinh. Loại bớt này rất khác nhau về kích thước, từ vài milimet cho tới vài centimet. Bớt rượu vang đỏ thường chỉ có ở một bên cơ thể và thường xuất hiện trên mặt, ngực và lưng.

Bớt rượu vang đỏ khá nhạy cảm với nồng độ hormon trong cơ thể và thường biểu hiện rõ khi trẻ bước vào tuổi dậy thì, khi mang thai và thời kỳ tiền mãn kinh. Phần lớn loại bớt này sẽ tồn tại vĩnh viễn và sậm màu dần theo thời gian.

Bớt sắc tố

Một vài trong số các dạng bớt sắc tố hay gặp nhất được miêu tả dưới đây.

Bớt cà phê sữa (Café-au-lait spot): là những đám có màu cà phê trên da. Trẻ thường có từ 1 – 2 bớt dạng này trên cơ thể, tuy nhiên nếu nhiều hơn 6 bớt xuất hiện cho tới khi trẻ lên 5 tuổi, hãy cho trẻ đi khám bác sỹ do đó có thể là dấu hiệu của bệnh u sợi thần kinh.

Bớt Mông cổ (Mongolian spot): là dát màu xanh xám hoặc màu bầm thường xuất hiện ở vùng lưng dưới, mông hoặc chân tay. Chúng xuất hiện khá phổ biến trên cơ thể của những người có làn da tối. Bớt Mông cổ có thể tồn tại tới vài tháng hoặc vài năm nhưng thường biến mất cho tới khi trẻ lên 4 tuổi. Loại bớt này hoàn toàn vô hại và không cần phải điều trị. Đôi khi chúng cũng bị nhầm lẫn với các vết bầm tím do va đập.

Nốt ruồi bẩm sinh (Congenital melanocytic naevi – CMN

Là những đốm có màu nâu hoặc đen thường có ngay khi trẻ sinh ra. Nốt ruồi là một dạng bớt da rất phổ biến và thường do sự phát triển quá mức của các đám tế bào sắc tố trên da. Hầu hết các nốt ruồi bẩm sinh sẽ nhỏ dần và khó trông thấy hơn theo thời gian, tuy nhiên chúng thường có màu sẫm hơn trong giai đoạn dậy thì, trở nên lồi hơn hoặc mọc lông trên nốt ruồi.

Chúng có đường kính từ dưới 1,5 cm tới tới hơn 20 cm. Nguy cơ nốt ruồi bẩm sinh phát triển thành ung thư da khá thấp, tuy nhiên nguy cơ này tăng tỷ lệ thuận với kích thước của nốt ruồi.

Nguyên nhân gây các vết bớt trên da

Hiện nay nguyên nhân gây nên các vết chàm/ bớt trên da trẻ vẫn chưa được biết chính xác, và yếu tố di truyền thường không phải là nguyên nhân chính. Như đã đề cập ở trên, vết bớt mạch máu hình thành do các mạch máu bất thường trong hoặc dưới da, trong khi bớt sắc tố lại do các đám tế bào sắc tố trên da.

Có ý kiến cho rằng bớt rượu vang đỏ là do các dây thần kinh kiểm soát sự co giãn của các mao mạch không thể thực hiện được chức năng của chúng, hoặc do không có đủ các dây thần kinh thực hiện chức năng đó. Điều đó có nghĩa là máu sẽ được cung cấp thường xuyên cho vùng da có vết bớt làm nó luôn luôn có màu đỏ hoặc hồng tím.

Bớt rượu vang đỏ đôi khi có liên quan đến một số hội chứng như Sturge-Weber (u mạch não thần kinh sinh ba) hay Kippel-Trenaunay (rối loạn hệ mạch máu bẩm sinh).

Liệu chàm bớt trên da có cần phải điều trị hay không

Hầu hết các vết bớt trên da đều vô hại và không cần thiết điều trị. Một số bớt sẽ mờ dần theo thời gian, tuy nhiên một số bớt như bớt rượu vang sẽ tồn tại vĩnh viễn nếu không được điều trị.

Trong một số trường hợp, các bác sỹ sẽ chỉ định điều trị vì lý do bệnh lý, ví dụ như u mạch máu nếu phát triển quá lớn sẽ bít kín đường dẫn khí, ảnh hưởng đến thị lực hay bị viêm loét. Và hầu hết mọi người đều tìm mọi biện pháp để xóa bớt do nó có ảnh hưởng về mặt thẩm mỹ. 

Thông tin thêm tham khảo tại bài viết: U máu ở trẻ sơ sinh – Không được chủ quan