Trẻ vị thành niên thường hay bắt chước những gì cha mẹ chúng làm chứ không phải chỉ bằng lời nói. Do vậy không quá ngạc nhiên khi những đứa trẻ tập tành hút thuốc lại thường xuất thân từ những gia đình có ít nhất một người nghiện hút thuốc.
Hãy là hình ảnh gương mẫu cho con mình bằng cách từ bỏ thuốc lá. Dưới đây là những điều bạn nên làm:
- Nói chuyện với con về mục tiêu bỏ thuốc lá của bạn và mong muốn sự giúp đỡ của trẻ.
- Chia sẻ với chúng về những khó khăn bạn gặp phải khi nỗ lực từ bỏ thuốc lá. Giải thích với chúng tại sao bạn không muốn chúng học hút thuốc từ bạn.
Hãy nói chuyện thật cởi mở với trẻ và bản thân bạn có thể có ảnh hưởng tích cực đến những suy nghĩ và hành động của trẻ.
Lý do trẻ tập hút thuốc
Trẻ vị thành niên thường bắt đầu tiếp xúc với thuốc lá do nhiều lý do:
- Muốn học đòi theo bạn bè
Trẻ có những người bạn hút thuốc và thường mời trẻ hút, hay thậm chí là thách trẻ dám hút. Thanh thiếu niên dễ sa vào các tệ nạn xã hội chỉ để được công nhận bởi bạn bè của chúng.
- Do căng thẳng
Thanh thiếu niên thường phải đối mặt với nhiều thay đổi: cơ thể đang thay đổi nhanh chóng làm trẻ không kịp thích ứng; trẻ mong muốn được tự do và thể hiện bản thân thật xuất sắc ở trường; trẻ thích kết bạn mới…Để giải tỏa căng thẳng, thanh thiếu niên thường hút thuốc, điều này khiến trẻ tự huyễn hoặc bản thân rằng hút thuốc có thể khiến chúng thấy tự tin hơn.
- Trẻ muốn trông người lớn hơn
Nhiều thanh thiếu niên cho rằng phải hút thuốc mới trở thành người lớn. Việc này khiến trẻ cảm thấy tự tin và trông “ngầu” hơn.
- Tò mò về thuốc lá
Thanh thiếu niên thường khá tò mò về những điều mới lạ. Chúng thấy nhiều người hút thuốc trên tivi, trên internet hay trên những tạp chí và cũng muốn thử xem thuốc lá có vị ra sao. Khi cơ thể đã bị quen với nicotin trong thuốc lá thì việc hút thuốc sẽ trở thành một thói quen hàng ngày khó từ bỏ.
Những mẹo giúp trẻ tránh xa thuốc lá
- Giáo dục trẻ về tác hại của thuốc lá
- Hãy cho trẻ biết về những tác hại của việc hút thuốc như khó thở, làm sạm da, khiến da nhăn nheo, xỉn màu răng, hơi thở có mùi hôi và nó ảnh hưởng đến cả thể lực và khả năng chịu đựng của con người.
- Nếu bạn quen biết những người đã bị mắc bệnh hay tử vong vì những bệnh do thuốc lá (vd: ung thư phổi) thì hay cho con mình biết điều đó. Giải thích với trẻ về việc mọi người cảm thấy buồn thế nào nếu có người thân bị bệnh hay chết do thuốc lá trong khi việc này hoàn toàn có thể ngăn chặn được.
- Hãy dành nhiều thời gian và nói chuyện thật cởi mở với con
- Bạn nên nói chuyện thật thoải mái và thường xuyên hơn với trẻ. Xây dựng một mối quan hệ tốt đẹp với trẻ sẽ khiến chúng dễ mở lòng để chia sẻ những tâm sự của chúng hơn.
- Hãy cho trẻ được tự do mời bạn về nhà, khi đó bạn có thể làm quen và dành nhiều thời gian cho chúng hơn.
- Hãy làm một tấm gương tốt cho con trẻ
- Nếu bạn không hút thuốc, hãy chia sẻ với trẻ những kinh nghiệm bản thân về việc tại sao và bằng cách nào bạn tránh xa được thuốc lá.
- Nếu bạn là người nghiện thuốc, hãy lên kết hoạch từ bỏ nó.
Nếu bạn nghi ngờ rằng con mình đang bắt đầu hút thuốc:
- Đừng vội phán xét chúng
- Hãy tìm hiểu lý do tại sao trẻ hút thuốc và không nên hỏi trẻ như kiểu bạn đang thẩm vấn chúng.
- Hãy lắng nghe quan điểm của trẻ một cách cởi mở và chúng cũng sẽ sẵn sàng hơn để lắng nghe bạn. Trẻ cũng sẽ cảm thấy thoải mái hơn khi chia sẻ những vấn đề của chúng với bạn.
- Hãy thật kiên nhẫn
- Hãy chú ý khi con bạn muốn nói ra những suy nghĩ của chúng. Cố gắng không ngắt lời hay đưa ra nhận xét khi trẻ đang trình bày. Đưa ra những đề nghị thay vì sự phê phán.
- Tốt nhất là không sử dụng những lời lẽ châm biếm kiểu như “Con còn quá trẻ để hiểu được điều đó” hay “Bố/mẹ không quan tâm bạn con nói gì”.
- Không nên cằn nhằn, la hét hay đe dọa trẻ, nói với con bạn cần chút thời gian để bình tĩnh lại. Đừng nên rời bỏ hay phớt lờ chúng. Luôn sẵn sàng ở bên con.
- Hãy tin tưởng trẻ khi trẻ nói rằng việc hút thuốc là do áp lực từ bạn bè.
- Đề xuất những cách giúp trẻ từ chối việc hút thuốc mà không xúc phạm đến bạn bè chúng.
- Khuyên trẻ nên chơi với những người bạn không hút thuốc
Để giúp trẻ tránh xa thuốc lá cần nhiều thời gian, nỗ lực và sự hiểu biết. Việc đồng hành cùng con sẽ giúp bạn không chỉ gần gũi con mình hơn mà còn có thể hiểu rõ hơn những điều mà trẻ sắp phải trải qua.