Tổng hội y học Việt Nam

Viện y học ứng dụng Việt Nam
ứng dụng y học vì sức khỏe người việt nam

Nguy cơ quá liều vitamin D và hướng dẫn sử dụng an toàn

Việc lạm dụng hoặc sử dụng quá liều vitamin D có thể gây ra nhiều tác hại nghiêm trọng cho cơ thể. Cùng Viện Y học ứng dụng Việt Nam tìm hiểu về nguyên nhân gây thừa vitamin D, các dấu hiệu dư thừa, tác hại tiềm ẩn và hướng dẫn sử dụng an toàn.

Một trong những cách tốt nhất để đáp ứng đủ nhu cầu vitamin D của cơ thể là dùng thực phẩm bổ sung theo khuyến nghị của bác sỹ vì rất ít thực phẩm tự nhiên có chứa vitamin D. Thực phẩm bổ sung vitamin D có hai dạng: vitamin D2 (ergocanxiferol) và vitamin D3 (cholecanxiferol). 

 
Nguyên nhân gây thừa vitamin D

Vitamin D thuộc loại hòa tan trong dầu, khi hấp thu vào cơ thể được dự trữ ở gan và các mô mỡ, khi thừa không được bài tiết ra nước tiểu giống như các vitamin hòa tan trong nước, do vậy sử dụng liều cao dễ bị ngộ độc.

Một số trường hợp đặc biệt cũng có thể làm tăng nguy cơ thừa vitamin D, như bệnh nhân mắc một số bệnh lý (như sarcoidosis, bệnh ung thư...), hoặc những người sử dụng một số loại thuốc đặc biệt. Trong những trường hợp này, cần có sự theo dõi chặt chẽ của bác sĩ khi bổ sung vitamin D.

Đa số các thực phẩm sử dụng hàng ngày có lượng vitamin D thấp và không gây ra tình trạng dư thừa. Ví dụ, một khẩu phần cá hồi (85g) chỉ cung cấp khoảng 570 IU vitamin D, thấp hơn nhiều so với ngưỡng an toàn tối đa hàng ngày.

Đọc thêm: Giải đáp những thắc mắc về vitamin K và sức khỏe trẻ nhỏ

Các dấu hiệu của tình trạng thừa vitamin D trong cơ thể

Về xét nghiệm: Dư thừa vitamin D, còn được gọi là ngộ độc vitamin D hay tăng vitamin D máu, thường xảy ra khi nồng độ 25-hydroxyvitamin D trong máu vượt quá 150 ng/mL (375 nmol/L) kèm theo tăng canxi huyết, tăng canxi niệu nghiêm trọng và hoạt động của hormone tuyến cận giáp (PTH) rất thấp hoặc không phát hiện được. Tăng canxi niệu và tăng canxi huyết là những biểu hiện đầu tiên có thể đo lường được của ngộ độc vitamin D.

Vitamin D3 Vector Images (over 2,000)

Các dấu hiệu và triệu chứng của thừa vitamin D có thể không rõ ràng trong giai đoạn đầu, nhưng sẽ trở nên nghiêm trọng hơn khi tình trạng kéo dài. Dưới đây là một số dấu hiệu chính của dư thừa vitamin D3:

  • Ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ: nôn trớ nhiều, hay khát nước và tiểu tiện nhiều hơn. Đồng thời, trẻ còn có thể xuất hiện cảm giác chán ăn, bỏ bú, mệt mỏi, hay đau bụng, táo bón.
  • Tăng canxi máu (Hypercalcemia): đây là dấu hiệu quan trọng nhất của dư thừa vitamin D3. Khi cơ thể hấp thu quá nhiều canxi do tác động của vitamin D3 dư thừa, nồng độ canxi trong máu tăng cao, dẫn đến các triệu chứng như buồn nôn, chán ăn, đau bụng, táo bón, tiêu chảy, mệt mỏi, suy nhược...
  • Rối loạn thần kinh: tăng canxi máu có thể ảnh hưởng đến hệ thần kinh, gây ra các triệu chứng như đau đầu, lú lẫn, trầm cảm, khó tập trung.
  • Vấn đề về thận: dư thừa vitamin D3 có thể dẫn đến sự hình thành sỏi thận và suy giảm chức năng thận do tăng canxi niệu (bài tiết canxi qua nước tiểu). Các dấu hiệu bao gồm: đau lưng hoặc hông, tiểu nhiều, cảm giác đau khi đi tiểu…
  • Vấn đề về xương: mặc dù vitamin D3 cần thiết cho sức khỏe xương, nhưng dư thừa có thể gây ra tình trạng mất xương (osteoporosis) do tăng hấp thu canxi từ xương vào máu…
  • Rối loạn tim mạch: Tăng canxi máu có thể ảnh hưởng đến nhịp tim, gây ra các triệu chứng như đánh trống ngực, nhịp tim không đều và tăng huyết áp.
  • Vấn đề về da: Trong một số trường hợp, dư thừa vitamin D3 có thể gây ra các vấn đề về da như ngứa và phát ban.
  • Rối loạn tiêu hóa: Ngoài buồn nôn và nôn, dư thừa vitamin D3 có thể gây ra đau dạ dày, ợ nóng và khó tiêu.

Điều quan trọng cần lưu ý là các dấu hiệu và triệu chứng này có thể xuất hiện từ từ và dễ bị nhầm lẫn với các bệnh lý khác. Do đó, nếu nghi ngờ dư thừa vitamin D, cần thực hiện xét nghiệm máu để kiểm tra nồng độ 25-hydroxyvitamin D và canxi. Việc chẩn đoán và điều trị sớm có thể ngăn ngừa các biến chứng nghiêm trọng.

Tác hại của dư thừa vitamin D

Vitamin D quan trọng đối với cơ thể nhưng sử dụng quá nhiều vitamin D sẽ gây ra nhiều tác hại. Khi sử dụng vitamin D liều cao, kéo dài sẽ dẫn đến nhiễm độc do thừa vitamin D, làm tăng canxi huyết và dẫn đến hàng loạt các triệu chứng đã đề cập ở trên... Nhiều trường hợp còn gây tổn thương thận, tăng huyết áp, loạn nhịp tim, trẻ bị chậm lớn, dị tật bào thai, khó thở, co giật, giảm khả năng tình dục...

Đặc biệt thừa vitamin D có thể gây ra các biến chứng ở mắt với 2 triệu chứng thường gặp sau: tại kết mạc những nốt nhỏ, màu trắng, sắp xếp thành hàng ngang hay cong rồi đổ vào rìa của lòng đen, còn tại giác mạc có hiện tượng viêm giác mạc hình dải băng, gặp chủ yếu ở trẻ em. Khi phát hiện thấy dấu hiệu ngộ độc vitamin D, cần ngừng uống vitamin D và lập tức đến các cơ sở y tế để kịp thời điều trị.

Đọc thêm: Bổ sung vitamin K2 cho trẻ NÊN hay KHÔNG?

Hướng dẫn sử dụng vitamin D an toàn cho các đối tượng

Liều khuyến nghị vitamin D cung cấp lượng cần thiết hàng ngày để duy trì sức khoẻ xương và đảm bảo quá trình chuyển hóa canxi trong cơ thể bình thường. Liều khuyến nghị hàng ngày của vitamin D thay đổi theo độ tuổi:

  • Trẻ sơ sinh đến 12 tháng tuổi: 400 IU (10 mcg)
  • Trẻ em và người lớn từ 1-70 tuổi: 600 IU (15 mcg)
  • Người lớn trên 70 tuổi: 800 IU (20 mcg)
  • Phụ nữ mang thai và cho con bú: 600 IU (15 mcg)

Cần lưu ý rằng một số người có thể cần vitamin D liều cao hơn theo chỉ định của bác sĩ, đặc biệt là những người có nguy cơ thiếu vitamin D như người ít tiếp xúc với ánh nắng mặt trời, người cao tuổi hoặc người có các vấn đề về hấp thu dinh dưỡng.

Mức tối đa có thể dung nạp (UL) của vitamin D là 4.000 IU (100 mcg)/ngày đối với người từ 9 tuổi trở lên - đây là ngưỡng cao nhất được coi là an toàn khi sử dụng lâu dài. Việc tiêu thụ vượt quá ngưỡng này trong thời gian dài có thể dẫn đến dư thừa vitamin D. Do đó, việc tuân thủ ngưỡng UL là cần thiết để đảm bảo an toàn khi bổ sung vitamin D.

Lời khuyên của chuyên gia

Vitamin D rất quan trọng cho sức khỏe, tuy nhiên cần sử dụng đúng cách để tránh tác dụng phụ không mong muốn. Trước khi bổ sung, hãy tham khảo ý kiến bác sĩ để xác định liều lượng phù hợp dựa trên tình trạng cụ thể của bạn và tuân thủ nghiêm ngặt liều lượng được khuyến cáo.

Nếu xuất hiện các dấu hiệu bất thường như buồn nôn, chán ăn, đau đầu hay yếu cơ, hãy ngừng sử dụng ngay, cần đưa con đi khám để được xét nghiệm cụ thể và tìm ra nguyên nhân gây ra tình trạng cơ thể trẻ không được khỏe. Bên cạnh việc bổ sung vitamin D từ thực phẩm chức năng, bạn nên ưu tiên tiếp xúc với ánh nắng mặt trời một cách hợp lý và tăng cường vitamin D từ các thực phẩm tự nhiên như cá béo, trứng và nấm.

Tài liệu tham khảo

https://nutritionsource.hsph.harvard.edu/vitamin-d/

https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6158375/

https://nutritionsource.hsph.harvard.edu/vitamin-d/#:~:text=UL%3A%20The%20Tolerable%20Upper%20Intake,minimum%20requirement%20for%20the%20vitamin

 

PGs. Ts. Nguyễn Xuân Ninh – Phòng khám chuyên khoa dinh dưỡng VIAM -
Bình luận
Tin mới
  • 18/07/2025

    5 loại thực phẩm giúp ngăn ngừa loãng xương

    Để hạn chế tình trạng loãng xương cơ thể cần cung cấp đủ vitamin D và canxi theo nhu cầu của từng lứa tuổi qua chế độ ăn khoa học, đủ dinh dưỡng và giàu canxi.

  • 18/07/2025

    Ô nhiễm không khí và nguy cơ với sức khỏe, những giải pháp bảo vệ sức khỏe cho trẻ em.

    Trong những năm gần đây, ô nhiễm không khí đã trở thành một trong những vấn đề môi trường nghiêm trọng nhất, ảnh hưởng sâu rộng đến sức khỏe con người ở mọi lứa tuổi. Đặc biệt, trẻ nhỏ đang ở giai đoạn phát triển thể chất và thần kinh lại là nhóm đối tượng dễ tổn thương nhất.

  • 17/07/2025

    3 tác dụng phụ của quả vải và lưu ý khi ăn vải

    Quả vải tuy ngon miệng và bổ dưỡng nhưng cũng cần đi lưu ý một số điều khi ăn để đảm bảo an toàn cho sức khỏe, đặc biệt là với một số đối tượng.

  • 17/07/2025

    Nhiệt độ thời tiết ảnh hưởng thế nào tới tâm trạng của bạn?

    Thời tiết thất thường có khiến bạn cảm thấy khó chịu. Trời mưa bạn sẽ cảm thấy buồn chán còn trời nắng bạn sẽ cảm thấy vui tươi hơn. Bạn đã bao giờ thắc mắc tại sao cảm xúc của bạn luôn thay đổi khi thời tiết thay đổi hay chưa? Đặc biệt là vào lúc giao mùa? Vậy hãy cùng Viện Y học ứng dụng tìm hiểu thêm với bài viết dưới đây

  • 16/07/2025

    Ăn rau quả nhiều màu sắc có lợi gì cho sức khỏe?

    Ăn rau quả nhiều màu sắc hay còn gọi là 'ăn cầu vồng' không chỉ đơn giản là cách trang trí món ăn hấp dẫn mà còn mang lại nhiều lợi ích cho sức khỏe.

  • 16/07/2025

    Sốt xuất huyết ở trẻ nhỏ: Những dấu hiệu cảnh báo không nên bỏ qua

    Sốt xuất huyết là một bệnh truyền nhiễm nguy hiểm do vi rút Dengue gây ra, lây lan chủ yếu qua vết đốt của muỗi Aedes aegypti. Mặc dù bệnh có thể ảnh hưởng đến mọi lứa tuổi, trẻ nhỏ lại là đối tượng đặc biệt dễ bị tổn thương do hệ miễn dịch còn non yếu.

  • 15/07/2025

    Các hoạt động thể thao dưới nước phù hợp cho người cao tuổi trong mùa hè

    Mùa hè với những ngày nắng nóng kéo dài không chỉ là thời điểm để thư giãn mà còn là cơ hội tuyệt vời để người cao tuổi tham gia các hoạt động thể thao dưới nước. Đây là hình thức vận động nhẹ nhàng, ít gây áp lực lên cơ thể, đồng thời mang lại nhiều lợi ích sức khỏe vượt trội.

  • 14/07/2025

    Bài tập tốt nhất cho chứng đau thắt lưng

    Đau thắt lưng là một trải nghiệm phổ biến đối với nhiều người. Nó thường có thể dẫn đến đau, ngứa ran hoặc tê ở phần thân dưới. Có nhiều nguyên nhân gây đau thắt lưng, phổ biến nhất bao gồm căng cơ, tư thế xấu và tuổi tác.

Xem thêm