Tổng hội y học Việt Nam

Viện y học ứng dụng Việt Nam
ứng dụng y học vì sức khỏe người việt nam

Glucocorticoid

Glucocorticoid là loại thuốc có tác dụng ngăn chặn quá trình viêm gây ra bởi sự rối loạn của hệ miễn dịch. Không những vậy, thuốc còn có tác dụng trên nhiều khía cạnh khác nhau. Tuy nhiên, chúng cũng có những mặt trái nếu sử dụng không đúng cách, đặc biệt khi bạn sử dụng thuốc trong thời gian dài.

Glucocorticoid là gì?

Glucocorticoid là một loại thuốc tổng hợp nhân tạo, có nguồn gốc từ steroid – chất có sẵn và xuất hiện tự nhiên trong cơ thể. Các steroid có rất nhiều chức năng khác nhau, và một trong số đó là khả năng làm gián đoạn quá trình viêm bằng cách thâm nhập vào các tế bào và ngăn chặn các protein thúc đẩy quá trình viêm. Ngoài ra, chúng cũng giúp cơ thể đáp ứng với các căng thẳng và điều chỉnh cách cơ thể sử dụng chất béo và đường.

Với nhiều tác dụng như vậy, việc tổng hợp glucocorticoid nhân tạo được phát triển cho rất nhiều mục đích khác nhau. Một số loại thuốc có bản chất glucorticoid bao gồm:

  • beclomethasone
  • betamethasone
  • budesonide
  • cortisone
  • dexamethasone
  • hydrocortisone
  • methylprednisolone
  • prednisolone
  • prednisone
  • triamcinolone

Glucocorticoid dùng trong trường hợp nào?

Glucorticoid tổng hợp nhân tạo có thể mạnh hơn và có hiệu quả hơn các steroid tự nhiên. Một số mục đích sử dụng của chúng bao gồm:

  1. Các bệnh tự miễn

Các bệnh tự miễn có thể gây ra những hậu quả rất lớn khi quá trình viêm tác động trên diện rộng do cơ thể nhầm lẫn tự đánh lại chính bản thân. Các bệnh tự miễn bao gồm:

  • Bệnh xơ đa cứng
  • Viêm khớp dạng thấp
  • Viêm ruột
  • Viêm loét đại tràng
  • Vẩy nến, chàm

Glucocorticoid có thể làm giảm hoạt động của các tế bào miễn dịch. Chúng giúp giảm các tổn thương bên trong do các bệnh gây ra. Đồng thời, chúng cũng ngăn chặn tình trạng viêm do các phản ứng tự miễn dịch của cơ thể. Điều này có thể làm giảm tình trạng đau, sưng, chuột rút hay ngứa.

  1. Dị ứng và hen
Dị ứng và hen là hai tình trạng hệ miễn dịch của cơ thể phản ứng lại với các tác nhân có thể là vô hại. Trong nhiều trường hợp, những tác nhân như phấn hoa, đậu phộng cũng có thể gây tình trạng phản ứng viêm mạnh của cơ thể. Các triệu chứng có thể khác nhau, bao gồm:
  • Ngứa
  • Ngứa mắt, chảy nước mắt
  • Cảm giác lâng lâng
  • Mẩn đỏ, nổi ban, phát ban
  • Hắt hơi, nghẹt mũi hoặc chảy nước mũi
  • Phù vùng mặt, môi hay họng
  • Khó khăn trong việc thở

Glucocorticoid có thể điều trị những phản ứng quá mức nay bằng cách ngăn phản ứng viêm và làm dịu phản ứng của các thế bào miễn dịch.

3. Suy tuyến thượng thận

Khi bạn gặp phải bệnh lý suy tuyến thượng thận, cơ thể bạn không thể tổng hợp đủ cortisol. Nó có thể là kết quả của các vấn đề như bệnh Addison hoặc phẫu thuật cắt bỏ tuyến thượng thận. Glucocorticoid lúc này được dùng để thay thế cortisol mà cơ thể không thể sản sinh được nữa.

4. Suy tim

Sử dụng glucocorticoid trong thời gian ngắn (dưới 7 ngày) có thể giúp điều trị suy tim bằng cách tăng khả năng đáp ứng của cơ thể bạn với một số loại thuốc lợi tiểu. Tuy nhiên, đây không phải là cách sử dụng phổ biến.

5. Ung thư

Glucocorticoid có thể dùng trong liệu pháp điều trị ung thư để giảm các tác dụng phụ không mong muốn của phương pháp hóa trị liệu. Ngoài ra, chúng còn có thể được sử dụng để tiêu diệt một số tế bào ung thư trong một số ung thư nhất định, như:

  • Bệnh bạch cầu cấp và bạch cầu kinh (Leukemia cấp và Leukemia kinh)
  • Bệnh u limpho Hodgkin và không Hodgkin
  • Bệnh đa u tủy

6. Các vấn đề về da

Một số bệnh tại da có thể dùng glucocorticoid để điều trị như bệnh chàm, bằng cách sử dụng thuốc dưới dạng bôi và thuốc uống.

7. Phẫu thuật

Glucocorticoid có thể được sử dụng trong các ca phẫu thuật thần kinh. Chúng làm giảm viêm trong các mô nhỏ của hệ thống thần kinh. Chúng cũng được sử dụng ngay sau khi cấy ghép nội tạng để giúp ngăn hệ thống miễn dịch tự từ chối cơ quan được cấy ghép.

Tác dụng phụ

Glucocorticoid thậm chí còn được coi là “thần dược”, là “thuốc tiên” bởi những công dụng của chúng nhưng không hẳn chúng không có tác dụng phụ. Một số tác dụng phụ còn có thể gây rất nhiều tổn hại cho cơ thể. Đây cũng là lý do vì sao chúng không được kê để sử dụng trong thời gian dài.

Nguồn: VTV
Tác dụng phụ của thuốc có thể:
  • Làm tăng mức đường huyết, có thể gây bệnh tiểu đường tạm thời hoặc lâu dài
  • Giảm quá trình hấp thu canxi của cơ thể, có thể dẫn đến tình trạng loãng xương
  • Làm tăng lượng cholesterol và triglycerid
  • Tăng nguy cơ viêm loét dạ dày
  • Làm chậm quá trình liền vết thương do trì hoãn quá trình viêm tại vết thương
  • Ức chế hệ miễn dịch và có thể khiến bạn dễ bị nhiễm trùng hơn theo một cách khác

Sử dụng thuốc trong thời gian dài còn có thể làm mất các mô cơ. Nó được gọi là hội chứng Cushing, kèm theo các vấn đề như:

  • Tạo bướu to ở khu vực vai
  • Mặt tròn (bộ mặt Cushing)
  • Tăng cân
  • Rạn da vết màu hồng
  • Yếu xương
  • Tiểu đường
  • Tăng huyết áp
  • Làm mỏng da
  • Chậm liền vết thương
  • Mụn
  • Bất thường chu kỳ kinh nguyệt
  • Mệt mỏi
  • Trầm cảm
  • Giảm ham muốn tình dục

Nếu bạn đang dùng glucocorticoid trong thời gian trên vài tuần, bác sĩ có thể sẽ giảm liều cho bạn dần dần chứ không ngừng một cách đột ngột. Điều này giúp dự phòng trước hội chứng cai. Có thể hiểu là khi bạn sử dụng thuốc, cơ thể nhận ra việc thêm vào chất đó và giảm sản sinh so với bình thường. Khi bạn ngưng sử dụng, cơ thể cần thời gian để hoạt động sản sinh đầy đủ trở lại. Do vậy, giảm một cách từ từ giúp cơ thể không thiếu hụt một cách đột ngột và khiến rơi vào hội chứng cai.

Tổng kết

Glucocorticoid là thuốc được sử dụng với rất nhiều mục đích khác nhau. Tuy nhiên, điều vô cùng quan trọng là bạn cần cân bằng giữa những lợi ích mà thuốc mang lại so với những ảnh hưởng tiêu cực của thuốc. Nếu bạn được kê đơn sử dụng thuốc, hãy luôn để ý đến bất cứ dấu hiệu nào khác thường và báo lại cho bác sĩ. Điều này là vô cùng quan trọng, giúp bạn đạt được những lợi ích tốt nhất cho quá trình điều trị và tránh khỏi những tác hại không mong muốn.

Tham khảo thêm thông tin tại: Tác dụng phụ của Corticoid và cách khắc phục

 

Bình luận
Tin mới
  • 02/09/2025

    3 nhóm người nên ăn quả na

    Na là một loại trái cây thơm ngon và giàu dinh dưỡng. Ăn na đúng cách mang lại nhiều lợi ích cho sức khỏe mọi người và cho một số nhóm người nhất định.

  • 02/09/2025

    Chăm sóc sức khỏe người lớn tuổi: mùa Vu Lan ý nghĩa

    Mùa Vu Lan là dịp để con cháu bày tỏ lòng hiếu thảo bằng cách quan tâm chăm sóc sức khỏe của ông bà, cha mẹ. Khi lớn tuổi, người cao tuổi dễ gặp các vấn đề về sức khỏe thể chất và tinh thần. Việc chăm sóc dinh dưỡng, khuyến khích vận động, quan tâm sức khỏe tinh thần và kiểm tra sức khỏe định kỳ sẽ giúp cha mẹ sống khỏe mạnh và tận hưởng trọn vẹn những mùa Vu Lan bên gia đình. Bài viết này sẽ hướng dẫn các phương pháp chăm sóc sức khỏe người cao tuổi một cách khoa học.

  • 01/09/2025

    Giá trị dinh dưỡng và 5 lợi ích sức khỏe bất ngờ từ hạt sen

    Hạt sen là loại thực phẩm có giá trị bổ dưỡng cao và còn được sử dụng trong một số bài thuốc y học cổ truyền. Nhiều nghiên cứu y học hiện đại đã chứng minh được những lợi ích sức khỏe tuyệt vời của loại hạt nhỏ bé này.

  • 01/09/2025

    An toàn du lịch lễ 2/9: Mẹo vui chơi khỏe mạnh

    Mỗi dịp lễ 2/9, người dân lại háo hức chuẩn bị cho những chuyến du lịch hoặc tham gia các sự kiện đông người như lễ diễu binh, hội hè. Đây là thời điểm lý tưởng để thư giãn, khám phá những vùng đất mới và gắn kết cùng gia đình, bạn bè.

  • 31/08/2025

    Thực phẩm tự nhiên giúp kiểm soát rối loạn mỡ máu

    Rối loạn mỡ máu không được kiểm soát là nguyên nhân dẫn đến nhiều biến chứng nguy hiểm. Tình trạng này có liên quan trực tiếp đến chế độ ăn uống, đặc biệt là tiêu thụ quá nhiều chất béo không lành mạnh.

  • 31/08/2025

    Ảnh hưởng của mùa mưa tới hệ hô hấp

    Mùa mưa mang tới sự dễ chịu sau mùa hè oi bức, nhưng kèm theo những cơn mưa mát mẻ, nó cũng tìm tàng các mối nguy cơ về sức khỏe, đặc biệt là hệ hô hấp. Để bảo vệ sức khỏe của bạn, bạn cần hiểu rõ thời tiết trong mùa mưa và ngăn ngừa cái mối nguy cơ có thể ảnh hưởng tới sức khỏe của bạn

  • 30/08/2025

    Cảnh giác sốt xuất huyết và tay chân miệng vào mùa mưa

    Mùa mưa không chỉ mang đến không khí mát mẻ mà còn tạo điều kiện thuận lợi cho các bệnh truyền nhiễm phát triển. Trong đó sốt xuất huyết và tay chân miệng là 2 bệnh lý đáng lo ngại nhất do tốc độ lây lan nhanh và nguy cơ biến chứng nghiêm trọng. Việc nhận biết sớm các triệu chứng và áp dụng các biện pháp phòng bệnh là yếu tố then chốt để bảo vệ sức khỏe của trẻ. Bài viết này sẽ cung cấp thông tin chi tiết về hai căn bệnh này, từ nguyên nhân, triệu chứng đến cách phòng tránh, giúp các bậc phụ huynh chủ động hơn trong việc chăm sóc con em mình.

  • 30/08/2025

    5 lợi ích sức khỏe tuyệt vời của giá đỗ ít người biết

    Giá đỗ được biết đến là loại thực phẩm giàu vitamin và khoáng chất, chất xơ tốt cho sức khỏe. Thường xuyên ăn giá đỗ không chỉ có ích cho sức khỏe mà còn hỗ trợ phòng ngừa một số loại ung thư.

Xem thêm