Tổng hội y học Việt Nam

Viện y học ứng dụng Việt Nam
ứng dụng y học vì sức khỏe người việt nam

Chóng mặt và những rối loạn về tiền đình

Chóng mặt là một trong những triệu chứng hay gặp phàn nàn nhất trong y khoa và có thể do rất nhiều nguyên nhân gây nên, trong đó có các bệnh lí về tiền đình.

Chóng mặt là cảm giác như bạn đang chuyển động trong khi thực tế thì không. Hoặc bạn có thể cảm thấy mọi vật xung quanh đang xoay tròn. Chóng mặt có thể gây cảm giác tương tự như say tàu xe.

Nguyên nhân thường gặp nhất gây ra chóng mặt đột ngột khi di chuyển đầu lành tính, bệnh Meniere và cơn chóng mặt khởi phát cấp tính.

Điều trị tùy thuộc vào nguyên nhân gây chóng mặt. Điều trị thường được sử dụng là thuốc ức chế tiền đình.

Tiên lượng của bệnh liên quan đến tiền đình tùy thuộc vào nguyên nhân. Cơn chóng mặt khởi phát cấp thường kéo dài từ 24-48 giờ còn bệnh Meniere không chữa khỏi được.

Nguyên nhân

Có hai loại chóng mặt. Chóng mặt ngoại biên xảy ra do vấn về về tai trong hoặc thần kinh tiền đình (kết nối giữa tai trong và não bộ).

Chóng mặt trung ương xảy ra khi có vấn đề ở não, đặc biệt là tiểu não. Tiểu não là một phần của não sau, điều khiển sự phối hợp động tác và thăng bằng.

Nguyên nhân gây chóng mặt ngoại biên

Khoảng 93% các trường hợp chóng mặt là chóng mặt ngoại biên.

Chóng mặt đột ngột khi di chuyển đầu lành tính là chóng mặt do thay đổi đặc biệt vị trí của đầu. Đó là do các tinh thể canxi đi vào các ống bán khuyên ở tai.

Bệnh Meniere là một rối loạn của tai trong ảnh hưởng tới khả năng thăng bằng và nghe.

Bệnh tiền đình ngoại biên cấp là tình trạng viêm tai trong, gây ra cơn chóng mặt đột ngột.

Những nguyên nhân hiếm gặp hơn gây ra chóng mặt ngoại biên:

  • Rò ngoại dịch hay còn gọi là một bất thường trong liên hệ giữa tai giữa và tai trong
  • Ăn mòn cholesteatoma là sự mài mòn do nang ở tai trong.
  • Chứng xơ cứng tai: phát triển xương bất thường ở tai giữa.

Nguyên nhân gây chóng mặt trung ương:

Triệu chứng

Cảm giác chóng mặt cũng tương tự như khi bạn bị say tàu xe hoặc giống như căn phòng đang xoay tròn.

Những triệu chứng của rối loạn liên quan đến tiền đình bao gồm:

  • Buồn nôn
  • Nôn
  • Đau đầu
  • Vấp ngã khi đang đi bộ

Chẩn đoán

Chẩn đoán rối loạn liên quan đến tiền đình tùy thuộc vào bạn có các triệu chứng sau hay không:

  • Chóng mặt thực sự
  • Nguyên nhân là ngoại biên hay trung ương
  • Sự xuất hiện của các biến chứng đe dọa đến tính mạng

Nghiệm pháp

Bác sĩ có thể xác định loại chóng mặt dựa vào:

  • Nghiệm pháp lắc mạnh đầu: bệnh nhân nhìn vào mũi của người khám, và người khám chuyển động đầu nhanh sang một bên và quan sát sự thay đổi chuyển động mắt của bệnh nhân.
  • Nghiệm pháp Romberg: Bệnh nhân đứng bằng hai chân và mở mắt, sau đó nhắm mắt lại và cố gắng giữ thăng bằng.
  • Nghiệm pháp Fukuda-Unterberget: bệnh nhân được yêu cầu đi tại chỗ, nhắm mắt mà không bị nghiên sang hai bên.

Chẩn đoán hình ảnh thường được sử dụng là chụp cắt lớp vi tính, cộng hưởng từ.

Những dấu hiệu cảnh báo

Những dấu hiệu cảnh báo các biến chứng nguy hiểm bao gồm:

  • Chóng mặt đột ngột không bị ảnh hưởng bởi tư thế
  • Chóng mặt đi kèm với các dấu hiệu thần kinh như mất sự đồng bộ của các cơ
  • Chóng mặt đi kèm với điếc mà không có tiền sử bệnh Meniere

Điều trị

Điều trị tùy thuộc vào nguyên nhân. Thuốc ức chế tiền đình là loại thuốc được sử dụng nhiều nhất.

Các thuốc ức chế tiền đình bao gồm:

  • Thuốc kháng histamin (promethazin, betahistin)
  • Benzodiazepine (diazepam, lorazepam)
  • Thuốc chống nôn (prochlorperazine, metoclopramide)

Điều trị đặc biệt cho từng nguyên nhân bao gồm:

  • Cơn chóng mặt cấp: nghỉ ngơi tại giường, thuốc ức chế tiền đình, các thuốc chống nôn
  • Chóng mặt đột ngột khi di chuyển đầu lành tính: phương pháp tái định vị Epley maneuver (chuyển động đặc biệt để làm long các tinh thể canxi và làm sạch chúng khỏi ống tai)
  • Bệnh tiền đình ngoại biên cấp: nghỉ ngơi tại giường, thuốc ức chế tiền đình
  • Bện Meniere: nghỉ ngơi tại giường, thuốc chống nôn và thuốc ức chế tiền đình

Yếu tố nguy cơ

Những yếu tố làm tăng nguy cơ mắc các rối loạn tiền đình bao gồm:

  • Bệnh tim mạch (đặc biệt là ở người già)
  • Nhiễm trùng tai gần đây (gây mất cân bằng tai trong)
  • Tiền sử chấn thương đầu
  • Sử dụng thuốc (các thuốc chống trầm cảm, chống loạn thần…)

Tiên lượng

Tiên lượng của các rối loạn liên quan đến tiền đình tùy thuộc vào nguyên nhân. Cơn chóng mặt cấp thường kéo dài từ 24-48 giờ. Bệnh Meniere không chữa khỏi được. Bạn nên đến gặp bác sĩ để tìm ra phương pháp điều trị tốt nhất.

Bình luận
Tin mới
  • 15/06/2025

    5 thói quen gây cao răng

    Cao răng không hình thành ngay lập tức mà là kết quả của những thói quen tưởng chừng vô hại trong sinh hoạt hàng ngày. Nhận biết và điều chỉnh kịp thời những thói quen này sẽ giúp ngăn ngừa sự tích tụ cao răng hiệu quả hơn...

  • 15/06/2025

    BMI: Liệu có còn là thước đo sức khỏe đáng tin cậy?

    Trong những thập kỷ gần đây, việc sử dụng BMI đã bị giám sát chặt chẽ vì phân loại sai những người có nguy cơ cao mắc các bệnh liên quan đến béo phì mà không tính đến các yếu tố quan trọng khác, chẳng hạn như bao nhiêu phần trăm trọng lượng của họ đến từ cơ và mỡ của họ nằm ở đâu.

  • 14/06/2025

    Uống quá nhiều nước có hại không?

    Tất cả các tế bào trong cơ thể chúng ta đều cần nước để hoạt động tốt. Mất nước gây ảnh hưởng sức khỏe nghiêm trọng. Tuy nhiên, nếu uống quá nhiều nước dẫn đến dư thừa nước cũng gây hậu quả nghiêm trọng.

  • 14/06/2025

    Hiến máu cứu người: Hành động ý nghĩa và nhân văn

    Máu là nguồn sống quý giá, là món quà vô giá mà con người có thể trao tặng lẫn nhau để duy trì sự sống. Trong những tình huống khẩn cấp như tai nạn, phẫu thuật hay điều trị các bệnh lý nghiêm trọng, việc tiếp cận nguồn máu an toàn là yếu tố quyết định giữa sự sống và cái chết.

  • 13/06/2025

    6 cách ăn cam giúp giảm cân nên thử

    Nhiều người thích ăn cam nhưng e ngại lượng đường trong cam ảnh hưởng đến quá trình giảm cân. Tìm hiểu cách ăn cam giúp no lâu và kiểm soát đường huyết hiệu quả.

  • 13/06/2025

    Những điều cần biết về nhóm máu và truyền máu: Kiến thức quan trọng cho sức khỏe cộng đồng

    Máu là nguồn sống quý giá, đóng vai trò không thể thay thế trong việc duy trì sự sống và điều trị nhiều bệnh lý nguy hiểm. Từ những phát hiện mang tính cách mạng của Karl Landsteiner vào đầu thế kỷ 20 về nhóm máu cho đến các tiến bộ y học hiện đại trong lĩnh vực truyền máu, con người đã không ngừng khám phá và hoàn thiện kiến thức về lĩnh vực này.

  • 12/06/2025

    Phòng tránh tai nạn thương tích cho trẻ em trong mùa hè

    Mùa hè là thời điểm các em nhỏ được nghỉ ngơi, vui chơi sau một năm học tập căng thẳng. Đây cũng là dịp để các gia đình tổ chức những chuyến đi chơi, hoạt động ngoại khóa, hay đơn giản là để trẻ tự do khám phá thế giới xung quanh. Tuy nhiên, cùng với niềm vui ấy là nỗi lo lắng của các bậc phụ huynh về tai nạn trẻ em mùa hè, một vấn đề có xu hướng gia tăng đáng kể trong giai đoạn này.

  • 12/06/2025

    Uống nước có giúp giảm cân không?

    Khi muốn giảm cân, mọi người thường tập trung vào tập luyện và ăn ít thực phẩm giàu calo, tăng lượng rau. Tuy nhiên, việc uống đủ nước cũng có thể giúp bạn giảm cân...

Xem thêm