Tổng hội y học Việt Nam

Viện y học ứng dụng Việt Nam
ứng dụng y học vì sức khỏe người việt nam

Chóng mặt và những rối loạn về tiền đình

Chóng mặt là một trong những triệu chứng hay gặp phàn nàn nhất trong y khoa và có thể do rất nhiều nguyên nhân gây nên, trong đó có các bệnh lí về tiền đình.

Chóng mặt là cảm giác như bạn đang chuyển động trong khi thực tế thì không. Hoặc bạn có thể cảm thấy mọi vật xung quanh đang xoay tròn. Chóng mặt có thể gây cảm giác tương tự như say tàu xe.

Nguyên nhân thường gặp nhất gây ra chóng mặt đột ngột khi di chuyển đầu lành tính, bệnh Meniere và cơn chóng mặt khởi phát cấp tính.

Điều trị tùy thuộc vào nguyên nhân gây chóng mặt. Điều trị thường được sử dụng là thuốc ức chế tiền đình.

Tiên lượng của bệnh liên quan đến tiền đình tùy thuộc vào nguyên nhân. Cơn chóng mặt khởi phát cấp thường kéo dài từ 24-48 giờ còn bệnh Meniere không chữa khỏi được.

Nguyên nhân

Có hai loại chóng mặt. Chóng mặt ngoại biên xảy ra do vấn về về tai trong hoặc thần kinh tiền đình (kết nối giữa tai trong và não bộ).

Chóng mặt trung ương xảy ra khi có vấn đề ở não, đặc biệt là tiểu não. Tiểu não là một phần của não sau, điều khiển sự phối hợp động tác và thăng bằng.

Nguyên nhân gây chóng mặt ngoại biên

Khoảng 93% các trường hợp chóng mặt là chóng mặt ngoại biên.

Chóng mặt đột ngột khi di chuyển đầu lành tính là chóng mặt do thay đổi đặc biệt vị trí của đầu. Đó là do các tinh thể canxi đi vào các ống bán khuyên ở tai.

Bệnh Meniere là một rối loạn của tai trong ảnh hưởng tới khả năng thăng bằng và nghe.

Bệnh tiền đình ngoại biên cấp là tình trạng viêm tai trong, gây ra cơn chóng mặt đột ngột.

Những nguyên nhân hiếm gặp hơn gây ra chóng mặt ngoại biên:

  • Rò ngoại dịch hay còn gọi là một bất thường trong liên hệ giữa tai giữa và tai trong
  • Ăn mòn cholesteatoma là sự mài mòn do nang ở tai trong.
  • Chứng xơ cứng tai: phát triển xương bất thường ở tai giữa.

Nguyên nhân gây chóng mặt trung ương:

Triệu chứng

Cảm giác chóng mặt cũng tương tự như khi bạn bị say tàu xe hoặc giống như căn phòng đang xoay tròn.

Những triệu chứng của rối loạn liên quan đến tiền đình bao gồm:

  • Buồn nôn
  • Nôn
  • Đau đầu
  • Vấp ngã khi đang đi bộ

Chẩn đoán

Chẩn đoán rối loạn liên quan đến tiền đình tùy thuộc vào bạn có các triệu chứng sau hay không:

  • Chóng mặt thực sự
  • Nguyên nhân là ngoại biên hay trung ương
  • Sự xuất hiện của các biến chứng đe dọa đến tính mạng

Nghiệm pháp

Bác sĩ có thể xác định loại chóng mặt dựa vào:

  • Nghiệm pháp lắc mạnh đầu: bệnh nhân nhìn vào mũi của người khám, và người khám chuyển động đầu nhanh sang một bên và quan sát sự thay đổi chuyển động mắt của bệnh nhân.
  • Nghiệm pháp Romberg: Bệnh nhân đứng bằng hai chân và mở mắt, sau đó nhắm mắt lại và cố gắng giữ thăng bằng.
  • Nghiệm pháp Fukuda-Unterberget: bệnh nhân được yêu cầu đi tại chỗ, nhắm mắt mà không bị nghiên sang hai bên.

Chẩn đoán hình ảnh thường được sử dụng là chụp cắt lớp vi tính, cộng hưởng từ.

Những dấu hiệu cảnh báo

Những dấu hiệu cảnh báo các biến chứng nguy hiểm bao gồm:

  • Chóng mặt đột ngột không bị ảnh hưởng bởi tư thế
  • Chóng mặt đi kèm với các dấu hiệu thần kinh như mất sự đồng bộ của các cơ
  • Chóng mặt đi kèm với điếc mà không có tiền sử bệnh Meniere

Điều trị

Điều trị tùy thuộc vào nguyên nhân. Thuốc ức chế tiền đình là loại thuốc được sử dụng nhiều nhất.

Các thuốc ức chế tiền đình bao gồm:

  • Thuốc kháng histamin (promethazin, betahistin)
  • Benzodiazepine (diazepam, lorazepam)
  • Thuốc chống nôn (prochlorperazine, metoclopramide)

Điều trị đặc biệt cho từng nguyên nhân bao gồm:

  • Cơn chóng mặt cấp: nghỉ ngơi tại giường, thuốc ức chế tiền đình, các thuốc chống nôn
  • Chóng mặt đột ngột khi di chuyển đầu lành tính: phương pháp tái định vị Epley maneuver (chuyển động đặc biệt để làm long các tinh thể canxi và làm sạch chúng khỏi ống tai)
  • Bệnh tiền đình ngoại biên cấp: nghỉ ngơi tại giường, thuốc ức chế tiền đình
  • Bện Meniere: nghỉ ngơi tại giường, thuốc chống nôn và thuốc ức chế tiền đình

Yếu tố nguy cơ

Những yếu tố làm tăng nguy cơ mắc các rối loạn tiền đình bao gồm:

  • Bệnh tim mạch (đặc biệt là ở người già)
  • Nhiễm trùng tai gần đây (gây mất cân bằng tai trong)
  • Tiền sử chấn thương đầu
  • Sử dụng thuốc (các thuốc chống trầm cảm, chống loạn thần…)

Tiên lượng

Tiên lượng của các rối loạn liên quan đến tiền đình tùy thuộc vào nguyên nhân. Cơn chóng mặt cấp thường kéo dài từ 24-48 giờ. Bệnh Meniere không chữa khỏi được. Bạn nên đến gặp bác sĩ để tìm ra phương pháp điều trị tốt nhất.

Bình luận
Tin mới
  • 17/09/2025

    8 tác dụng của việc ăn một quả lựu mỗi ngày

    Quả lựu giàu chất xơ, vitamin và khoáng chất có thể giúp tăng cường sức khỏe một cách đáng ngạc nhiên. Tìm hiểu những tác dụng của việc ăn một quả lựu mỗi ngày.

  • 17/09/2025

    6 Nguyên nhân gây teo dương vật và cách khắc phục

    Tình trạng dương vật bị teo nhỏ một chút khi bạn già đi do sự suy giảm sản xuất testosterone không hiếm gặp, nhưng có những nguyên nhân khác có thể xảy ra bao gồm béo phì, phẫu thuật tuyến tiền liệt, điều trị ung thư tuyến tiền liệt và các tình trạng như bệnh Peyronie. Mặc dù bạn không phải lúc nào cũng tránh được tình trạng teo dương vật nhưng có những điều bạn có thể làm để ngăn ngừa hoặc điều trị một số nguyên nhân nhất định.

  • 16/09/2025

    Trẻ trên 5 tuổi có cần bổ sung vi chất không?

    Với trẻ trên 5 tuổi, việc bổ sung vi chất vẫn vô cùng cần thiết, bởi đây là độ tuổi vàng để phát triển thể chất, trí tuệ và hình thành nền tảng sức khỏe lâu dài.

  • 16/09/2025

    Phải mất bao lâu để thấy được kết quả khi tiêm Botox?

    Botox (onabotulinumtoxinA) bắt đầu có hiệu lực trong vòng hai đến năm ngày sau khi bạn tiêm. Tuy nhiên, có thể mất đến vài tuần để bạn thấy được kết quả đầy đủ và mốc thời gian cho mỗi cá nhân khác nhau tùy thuộc vào một số yếu tố.

  • 15/09/2025

    Vì sao cá mè xứng đáng có trong thực đơn?

    Cá mè từ lâu đã được biết đến như một loại thực phẩm quen thuộc của người Việt Nam. Không chỉ là nguyên liệu cho những món ăn dân dã, đậm đà, cá mè còn chứa nhiều lợi ích sức khỏe cho mọi lứa tuổi.

  • 15/09/2025

    Thực phẩm giàu omega-3 giúp giảm nguy cơ tử vong sau cơn đau tim: Bằng chứng từ nghiên cứu quốc tế

    Trong bối cảnh các bệnh tim mạch ngày càng phổ biến và trẻ hóa, việc duy trì một lối sống lành mạnh, đặc biệt là chế độ ăn uống, đóng vai trò then chốt trong việc phòng ngừa cũng như cải thiện chất lượng sống cho người bệnh tim.

  • 14/09/2025

    Một chế độ ăn đơn giản giúp giảm ung thư, đái tháo đường và bệnh tim

    Bạn đã bao giờ tự hỏi: Có chế độ ăn uống nào có thể giúp phòng ngừa bệnh tật không? Các nhà khoa học đã phát hiện một chế độ ăn uống đơn giản nhưng mang lại hiệu quả bất ngờ giúp giảm nguy cơ ung thư, đái tháo đường và bệnh tim.

  • 14/09/2025

    Một số loại mất thính lực và nguyên nhân của chúng

    Mất thính lực được phân loại thành ba loại: dẫn truyền, thần kinh cảm giác và hỗn hợp (khi mất thính lực dẫn truyền và thần kinh cảm giác xảy ra đồng thời). Mất thính lực dẫn truyền liên quan đến vấn đề ở tai ngoài hoặc tai giữa, trong khi mất thính lực thần kinh cảm giác là do tổn thương ở tai trong.

Xem thêm