Tổng hội y học Việt Nam

Viện y học ứng dụng Việt Nam
ứng dụng y học vì sức khỏe người việt nam

Chạy đua cho câu hỏi: Vaccine COVID-19 có giúp ngừng lây truyền đại dịch hay không?

Khi các quốc gia triển khai vaccine ngăn ngừa COVID-19, câu hỏi được đặt ra là liệu các mũi tiêm có thể ngăn mọi người bị nhiễm hay ngăn lây truyền virus SARS-CoV-2 hay không? Vaccine có thể giúp kiểm soát đại dịch nếu chúng được tiêm trên số người đủ lớn hay không?

Theo các phân tích sơ bộ cho thấy, ít nhất vẫn có một số loại vaccine có khả năng mang đến tác dụng ngăn chặn sự lây truyền virus. Tuy nhiên, việc xác định tác động đó – cũng như mức độ mạnh mẽ của khả năng này – thực sự rất khó, vì tỉ lệ nhiễm virus nếu giảm trong một khu vực nhất định có thể được giải thích bởi rất nhiều yếu tố khác nhau như cách ly toàn bộ khu vực đó hay những thay đổi hành vi tránh tiếp xúc của những người trong khu vực cách ly. Không chỉ vậy, virus còn có thể lây lan từ những người mang mầm bệnh nhưng không có triệu chứng, nên rất khó phát hiện ra những trường hợp này.

Ngăn nhiễm virus?

Mặc dù hầu hết các thử nghiệm lâm sàng về vaccine COVID-19 cho thấy vaccine ngăn ngừa bệnh tiến triển nặng, tuy nhiên một số kết quả thử nghiệm cũng đưa ra các manh mối rằng các mũi tiêm có thể ngăn ngừa nhiễm virus. Theo các chuyên gia về vaccine cho biết, nếu một loại vaccine có hiệu quả cao trong việc ngăn ngừa nhiễm trùng ngay từ đầu, chúng sẽ giúp giảm sự lây lan của bệnh.

Trong quá trình thử nghiệm vaccine của Moderna (được sản xuất ở Boston), các nhà nghiên cứu đã khảo sát tất cả những người tham gia để xem họ có bất kỳ mã RNA nào của virus hay không. Kết quả cho thấy số ca nhiễm virus không có triệu chứng giảm 2/3 ở những người được tiêm mũi đầu tiên của loại vaccine hai liều, khi so với những người được dùng giả dược. Nhưng họ chỉ xét nghiệm trên các đối tượng nghiên cứu hai lần và cách nhau khoảng một tháng, vì vậy vẫn có thể đã bỏ sót tình trạng nhiễm virus.

Thử nghiệm ở Anh về loại vaccine do Đại học Oxford và AstraZeneca sản xuất (thực hiện xét nghiệm cho những người tham gia mỗi tuần) đã ước tính giảm 49,3% các trường hợp nhiễm virus nhưng không có triệu chứng ở một nhóm nhỏ những đối tượng được tiêm chủng so với nhóm đối tượng không được tiêm chủng. Tượng tự, Pfizer – công ty có trụ sở tại New York và là nhà sản xuất vaccine COVID-19 hàng đầu thông báo rằng họ sẽ bắt đầu kiểm tra người tham gia nghiên cứu hai tuần một lần trong các thử nghiệm vaccine đang diễn ra ở Mỹ và Argentina để đánh giá xem liệu mũi tiêm có thể ngăn ngừa nhiễm virus hay không.

Ít lây nhiễm hơn?

Có thể vaccine sẽ không ngăn chặn hoặc làm giảm được đáng kể nguy cơ bị nhiễm virus, xong việc tiêm vaccine có thể giúp những người bị nhiễm trở nên ít khả năng lan truyền virus hơn/hoặc làm cho họ ít lây nhiễm hơn, kéo theo giảm khả năng lây truyền cộng đồng.

Một số nhóm nghiên cứu ở Israel đang đo tải lượng virus – chỉ số đánh giá nồng độ của các hạt virus - ở những người được tiêm chủng nhưng sau đó có kết quả dương tính với SARS-CoV-2. Các nhà nghiên cứu đã phát hiện ra rằng tải lượng virus là một đại diện tốt để đánh khả năng lây nhiễm. Trong quá trình nghiên cứu sơ bộ, nhóm đã quan sát thấy sự sụt giảm đáng kể tải lượng virus khi so sánh ở một số ít người bị nhiễm virus trong 2-4 tuần đầu sau khi nhận liều vaccine Pfizer đầu tiên, so với những người nhiễm virus trong hai tuần đầu sau khi tiêm mũi 2. Những dữ liệu này mang đến sức hấp dẫn và gợi ý rằng tiêm chủng có thể làm giảm khả năng lây nhiễm của các trường hợp dương tính với COVID-19, ngay cả khi nó không ngăn ngừa được hoàn toàn sự lây nhiễm. Thử nghiệm của Oxford-AstraZeneca cũng quan sát thấy sự giảm tải lượng virus ở một nhóm nhỏ những người tham gia được tiêm chủng nhiều hơn khi so với nhóm không được tiêm chủng.

Tuy nhiên, vẫn cần thêm các nghiên cứu chuyên sâu hơn nữa để có thể biết rằng liệu sự giảm tải lượng virus quan sát được này có đủ để làm cho một người nào đó sau khi được tiêm trở nên ít lây nhiễm hơn trong đời thực hay không.

Tiêu chuẩn vàng

Để thực sự xác định liệu vaccine có ngăn ngừa lây truyền hay không, các nhà nghiên cứu đang theo dõi những trường hợp tiếp xúc gần của những người được tiêm chủng để xem: liệu họ có được được bảo vệ gián tiếp khỏi nhiễm virus từ người bên cạnh hay không.

Các nhà nghiên cứu tại Đại học Nottingham đã kiểm tra các nhân viên chăm sóc sức khỏe người bệnh và những người sống cùng về kháng thể SARS-CoV-2 cũng RNA của virus từ tháng 4 - tháng 8 năm 2020, trong khoảng thời gian của đợt đại dịch đầu tiên. Họ cũng sẽ kiểm tra lại một số người sau khi được tiêm vaccine của Pfizer, cũng như những người tiếp xúc gần gũi với những người được tiêm, những người chưa được tiêm vaccine để xem liệu nguy cơ lây nhiễm có giảm đối với những người có tiếp xúc gần hay không. Nếu nguy cơ giảm, điều đó có nghĩa là vaccine có thể ngăn ngừa sự lây truyền.

Tại Israel, các nhà khoa học cũng đang lên kế hoạch nghiên cứu các hộ gia đình có một thành viên đã được tiêm chủng. Nếu những người này bị nhiễm bệnh, các nhà nghiên cứu có thể xem liệu họ có truyền virus cho các thành viên khác trong gia đình hay không.

Tại Brazil, một cuộc thử nghiệm sẽ phân phối ngẫu nhiên các liều vaccine COVID-19 do công ty dược phẩm Sinovac có trụ sở tại Bắc Kinh sản xuất đến thị trấn Serrana theo từng giai đoạn trong vài tháng. Cách tiếp cận này có thể cho thấy liệu việc giảm tỉ lệ mắc COVID-19 ở những vùng đã được tiêm phòng có góp phần làm giảm sự lây truyền ở những vùng chưa được tiêm hay không. Điều này sẽ chứng minh tác dụng gián tiếp của vaccine.

Tham khảo thêm thông tin tại: Phản đối tiêm chủng và những hệ quả

 

Bình luận
Tin mới
  • 18/07/2025

    5 loại thực phẩm giúp ngăn ngừa loãng xương

    Để hạn chế tình trạng loãng xương cơ thể cần cung cấp đủ vitamin D và canxi theo nhu cầu của từng lứa tuổi qua chế độ ăn khoa học, đủ dinh dưỡng và giàu canxi.

  • 18/07/2025

    Ô nhiễm không khí và nguy cơ với sức khỏe, những giải pháp bảo vệ sức khỏe cho trẻ em.

    Trong những năm gần đây, ô nhiễm không khí đã trở thành một trong những vấn đề môi trường nghiêm trọng nhất, ảnh hưởng sâu rộng đến sức khỏe con người ở mọi lứa tuổi. Đặc biệt, trẻ nhỏ đang ở giai đoạn phát triển thể chất và thần kinh lại là nhóm đối tượng dễ tổn thương nhất.

  • 17/07/2025

    3 tác dụng phụ của quả vải và lưu ý khi ăn vải

    Quả vải tuy ngon miệng và bổ dưỡng nhưng cũng cần đi lưu ý một số điều khi ăn để đảm bảo an toàn cho sức khỏe, đặc biệt là với một số đối tượng.

  • 17/07/2025

    Nhiệt độ thời tiết ảnh hưởng thế nào tới tâm trạng của bạn?

    Thời tiết thất thường có khiến bạn cảm thấy khó chịu. Trời mưa bạn sẽ cảm thấy buồn chán còn trời nắng bạn sẽ cảm thấy vui tươi hơn. Bạn đã bao giờ thắc mắc tại sao cảm xúc của bạn luôn thay đổi khi thời tiết thay đổi hay chưa? Đặc biệt là vào lúc giao mùa? Vậy hãy cùng Viện Y học ứng dụng tìm hiểu thêm với bài viết dưới đây

  • 16/07/2025

    Ăn rau quả nhiều màu sắc có lợi gì cho sức khỏe?

    Ăn rau quả nhiều màu sắc hay còn gọi là 'ăn cầu vồng' không chỉ đơn giản là cách trang trí món ăn hấp dẫn mà còn mang lại nhiều lợi ích cho sức khỏe.

  • 16/07/2025

    Sốt xuất huyết ở trẻ nhỏ: Những dấu hiệu cảnh báo không nên bỏ qua

    Sốt xuất huyết là một bệnh truyền nhiễm nguy hiểm do vi rút Dengue gây ra, lây lan chủ yếu qua vết đốt của muỗi Aedes aegypti. Mặc dù bệnh có thể ảnh hưởng đến mọi lứa tuổi, trẻ nhỏ lại là đối tượng đặc biệt dễ bị tổn thương do hệ miễn dịch còn non yếu.

  • 15/07/2025

    Các hoạt động thể thao dưới nước phù hợp cho người cao tuổi trong mùa hè

    Mùa hè với những ngày nắng nóng kéo dài không chỉ là thời điểm để thư giãn mà còn là cơ hội tuyệt vời để người cao tuổi tham gia các hoạt động thể thao dưới nước. Đây là hình thức vận động nhẹ nhàng, ít gây áp lực lên cơ thể, đồng thời mang lại nhiều lợi ích sức khỏe vượt trội.

  • 14/07/2025

    Bài tập tốt nhất cho chứng đau thắt lưng

    Đau thắt lưng là một trải nghiệm phổ biến đối với nhiều người. Nó thường có thể dẫn đến đau, ngứa ran hoặc tê ở phần thân dưới. Có nhiều nguyên nhân gây đau thắt lưng, phổ biến nhất bao gồm căng cơ, tư thế xấu và tuổi tác.

Xem thêm