Tổng hội y học Việt Nam

Viện y học ứng dụng Việt Nam
ứng dụng y học vì sức khỏe người việt nam

Chẩn đoán và điều trị bệnh celiac ở trẻ em

Bệnh celiac là một bệnh lý đường ruột gây ra bởi tình trạng nhạy cảm với protein tên là gluten, dẫn đến viêm và bất sản niêm mạc ruột non.

Bệnh celiac là gì?

Bệnh celiac là một bệnh lý mà cơ thể phản ứng lại với một protein trong thực phẩm tên là gluten. Nếu một trẻ mắc bệnh Celiac ăn những thực phẩm chứa gluten, hệ miễn dịch của trẻ sẽ tấn công niêm mạc ruột non. Gluten không được tiêu hóa có thể hoặc không thể gây ra các triệu chứng nhưng làm tổn thương niêm mạc ruột.

Ruột non bình thường có niêm mạc bao phủ, với các nếp gấp và các vi nhung mao. Các nhung mao làm tăng diện tích bề mặt của ruột non và giúp tăng hấp thu các chất dinh dưỡng từ thực phẩm. Khi một người mắc bệnh celiac ăn gluten, các nhung mao ruột bị tổn thương và mất dần, dẫn đến khó hấp thu các chất dinh dưỡng. Do vậy, căn bệnh này có thể ảnh hưởng đến quá trình tăng trưởng và sức khỏe của trẻ em.

Gluten là tên gọi chung của các protein có trong một số loại ngũ cốc, nhiều trong lúa mạch đen và tất cả các sản phẩm của lúa mỳ. Gluten cũng có mặt trong một số sản phẩm không phải thực phẩm như chất dính của tem và một số loại thuốc.

Nguyên nhân gây bệnh celiac

Bệnh celiac có thể xảy ra ở bất cứ đối tượng nào ở mọi lứa tuổi. Nguyên nhân gây bệnh celiac thường là do sự phối hợp của:

  • Gen di truyền: bạn sẽ có nguy cơ mắc bệnh cao hơn nếu trong gia đình có ít nhất một người thân mắc bệnh.
  • Yếu tố môi trường: bệnh celiac thường khởi phát sau một số yếu tố như nhiễm trùng.

Triệu chứng của bệnh celiac

Trẻ mắc bệnh celiac sau khi ăn thực phẩm chứa gluten có thể xuất hiện các triệu chứng sau:

  • Ợ hơi
  • Tiêu chảy
  • Táo bón
  • Đau bụng
  • Buồn nôn

Trẻ cũng có thể trải qua một số triệu chứng không liên quan đến tiêu hóa như thiếu máu, mệt mỏi, đổi màu men răng, đau khớp, trầm cảm, đau đầu và vô sinh.

Tuy nhiên nếu trẻ không biểu hiện những triệu chứng rõ ràng của bệnh celiac thì cũng không có nghĩa là đường ruột của trẻ bình thường. Trẻ sơ sinh, trẻ độ tuổi mẫu giáo và trẻ lớn nếu không được chẩn đoán kịp thời bệnh celiac có thể ảnh hưởng đến tăng trưởng, bị nôn mửa, đầy bụng và thay đổi hành vi.

Chẩn đoán bệnh celiac

Bác sỹ chẩn đoán bệnh celiac dựa vào xét nghiệm máu. Nếu cần thiết, trẻ sẽ được chỉ định làm sinh thiết ruột.

Điều trị bệnh celiac

Khi bác sỹ đã chẩn đoán xác định trẻ mắc bệnh celiac dựa trên kết quả sinh thiết ruột, liệu pháp điều trị hàng đầu đó là áp dụng một chế độ dinh dưỡng không có gluten. Nếu không được điều trị, bệnh celiac có thể dẫn tới một số vấn đề về sức khỏe khác, như loãng xương, u lympho ruột, vô sinh và một số bệnh tự miễn khác.

Cần lưu ý rằng không bao giờ áp dụng chế độ ăn không có gluten cho trẻ khi chưa có kết quả chẩn đoán sinh thiết ruột. Nhiều trẻ bị ép buộc phải tuân theo chế độ ăn nghiêm ngặt không cần thiết và có thể dẫn đến suy dinh dưỡng mặc dù trẻ không hề mắc bệnh celiac. Ngoài ra, cũng phải kể đến trường hợp khi sinh thiết ruột cho kết quả dương tính giả.

Giúp trẻ duy trì một chế độ ăn không có gluten

Bạn có thể giúp con bạn kiểm soát và duy trì chế độ dinh dưỡng không có gluten bằng cách loại bỏ tất cả các loại ngũ cốc chứa gluten. Ví dụ như trẻ không nên ăn mỳ ống được làm từ lúa mỳ hay các loại ngũ cốc có chứa lúa mạch.

Khi gluten đã được loại bỏ khỏi chế độ ăn, ruột non sẽ bắt đầu quá trình hồi phục. Trẻ sẽ bắt đầu cảm thấy khỏe hơn và các triệu chứng được cải thiện. Không có một khoảng thời gian cụ thể nào để biết chính xác quá trình hồi phục sẽ mất bao lâu.

Bệnh celiac không có biện pháp chữa khỏi hoàn toàn, do vậy chế độ dinh dưỡng không có gluten là biệp pháp buộc phải áp dụng suốt đời. Ngay cả khi các triệu chứng của trẻ đã được cải thiện, việc cho trẻ ăn gluten trở lại sẽ khiến các triệu chứng tiến triển nặng hơn và ngăn cản sự hấp thu các chất dinh dưỡng cần thiết.

Những thực phẩm không chứa gluten

Những thực phẩm không chứa gluten thường từ gạo, ngô và khoai tây như:

  • Kiều mạch
  • Bột năng
  • Hạt kê
  • Diêm mạch

Bạn nên lựa chọn cho trẻ những loại thực phẩm được làm từ những loại hạt kể trên. Ngoài ra cần luôn đọc kỹ nhãn thực phẩm để biết được sản phẩm nào có chứa gluten.

Ngoài ra, trẻ có thể thoải mái ăn những thực phẩm khác như:

  • Tất cả các loại rau và trái cây
  • Hầu hết các sản phẩm sữa
  • Thịt đỏ
  • Thịt gà
  • Trứng
  • Đậu đỗ
  • Các loại quả hạch

Ngay cả đối với những thực phẩm được coi là an toàn, cần luôn kiểm tra nhãn sản phẩm để xem những thành phần được thêm vào.

Biến chứng của bệnh celiac

Một chế độ ăn không chứa gluten sẽ giúp trẻ tránh được những biến chứng nguy hiểm sau:

  • Kém hấp thu dinh dưỡng
  • Giảm mật độ xương, gia tăng nguy cơ gãy xương
  • Tăng nguy cơ ung thư họng và thực quản
  • Sút cân
  • Tiêu chảy
  • Mệt mỏi
  • Thiếu máu
  • Thấp lùn
  • Quáng gà
  • Xuất huyết
  • Các vấn đề về tâm thần

Khi nào nên cần sự can thiệp của bác sỹ

Hãy hỏi ý kiến bác sỹ hoặc chuyên gia dinh dưỡng và xin lời khuyên về chế độ ăn đối với căn bệnh celiac của trẻ. Bạn nên gặp bác sỹ trong trường hợp:

  • Các triệu chứng của trẻ không biến mất sau khi thay đổi chế độ ăn.
  • Các triệu chứng của trẻ tiến triển nặng hơn.

Tham khảo thêm thông tin tại bài viết: Những người mắc bệnh Celiac có cần uống bổ sung vitamin?

PGS.Ts.Bs.Nguyễn Xuân Ninh - Viện Y học ứng dụng Việt Nam - Theo Aboutkidshealth
Bình luận
Tin mới
  • 14/07/2025

    Bài tập tốt nhất cho chứng đau thắt lưng

    Đau thắt lưng là một trải nghiệm phổ biến đối với nhiều người. Nó thường có thể dẫn đến đau, ngứa ran hoặc tê ở phần thân dưới. Có nhiều nguyên nhân gây đau thắt lưng, phổ biến nhất bao gồm căng cơ, tư thế xấu và tuổi tác.

  • 13/07/2025

    Lựa chọn trang phục và phụ kiện chống nắng hiệu quả cho thanh thiếu niên

    Mùa hè đến mang theo cái nắng gay gắt, đặc biệt tại Việt Nam – nơi khí hậu nhiệt đới khiến bức xạ tia cực tím (UV) đạt mức cao trong nhiều tháng. Đối với thanh thiếu niên lứa tuổi năng động, thường xuyên tham gia các hoạt động ngoài trời như thể thao, dã ngoại hay đi học việc bảo vệ làn da và sức khỏe trước tia UV là vô cùng cần thiết.

  • 12/07/2025

    Chất tạo ngọt nhân tạo làm thúc đẩy cơn đói, khiến bạn ăn nhiều hơn

    Một nghiên cứu mới đã tìm hiểu cách thức sucralose, một chất tạo ngọt không calo, ảnh hưởng đến các tín hiệu não bộ liên quan đến cảm giác đói.

  • 11/07/2025

    Những dấu hiệu của tình yêu thái quá và cách xử lý

    Việc ai đó thể hiện tình cảm với bạn có thể khiến bạn cảm thấy vui vẻ và phấn khích khi bạn đang trong giai đoạn đầu của một mối quan hệ mới. Tuy nhiên, điều quan trọng là phải phân biệt sự mới lạ của một mối quan hệ mới với các hành vi thái quá.

  • 10/07/2025

    Vận động cùng con - giải pháp gắn kết tình cảm gia đình

    Trong cuộc sống hiện đại, khi thời gian dành cho gia đình ngày càng bị thu hẹp bởi công việc và các thiết bị điện tử, việc tìm kiếm một hoạt động vừa tốt cho sức khỏe vừa giúp gắn kết tình cảm cha con trở nên cần thiết hơn bao giờ hết.

  • 10/07/2025

    Cách phòng tránh và xử trí khi trẻ bị cháy nắng

    Những ngày hè đầy nắng là thời điểm lý tưởng để đưa trẻ ra ngoài chơi, đi biển, cắm trại, picnic,... Tuy nhiên, dành quá nhiều thời gian dưới ánh nắng mặt trời có thể khiến trẻ dễ bị cháy nắng. Cháy nắng nặng không chỉ gây khó chịu mà còn có thể làm tăng nguy cơ mắc các vấn đề sức khỏe về da cho trẻ. Cùng đọc bài viết sau đây để biết cách phòng tránh và xử trí khi trẻ bị cháy nắng.

  • 09/07/2025

    Đau đầu do thời tiết nóng bức: Nguy cơ tiềm ẩn và giải pháp phòng ngừa hiệu quả

    Mùa hè mang theo những ngày nắng kéo dài, không khí oi bức và nền nhiệt độ cao, tạo nên nhiều thách thức đối với sức khỏe con người. Một trong những ảnh hưởng phổ biến nhưng ít được chú ý là tình trạng đau đầu do nóng.

  • 08/07/2025

    Các nguồn cung cấp chất béo cho cơ thể

    Chất béo là một trong ba nhóm dưỡng chất thiết yếu, cùng với carbohydrate và protein, có vai trò vô cùng quan trọng trong hoạt động sống của cơ thể con người.

Xem thêm