Tổng hội y học Việt Nam

Viện y học ứng dụng Việt Nam
ứng dụng y học vì sức khỏe người việt nam

Chẩn đoán và điều trị bệnh celiac ở trẻ em

Bệnh celiac là một bệnh lý đường ruột gây ra bởi tình trạng nhạy cảm với protein tên là gluten, dẫn đến viêm và bất sản niêm mạc ruột non.

Bệnh celiac là gì?

Bệnh celiac là một bệnh lý mà cơ thể phản ứng lại với một protein trong thực phẩm tên là gluten. Nếu một trẻ mắc bệnh Celiac ăn những thực phẩm chứa gluten, hệ miễn dịch của trẻ sẽ tấn công niêm mạc ruột non. Gluten không được tiêu hóa có thể hoặc không thể gây ra các triệu chứng nhưng làm tổn thương niêm mạc ruột.

Ruột non bình thường có niêm mạc bao phủ, với các nếp gấp và các vi nhung mao. Các nhung mao làm tăng diện tích bề mặt của ruột non và giúp tăng hấp thu các chất dinh dưỡng từ thực phẩm. Khi một người mắc bệnh celiac ăn gluten, các nhung mao ruột bị tổn thương và mất dần, dẫn đến khó hấp thu các chất dinh dưỡng. Do vậy, căn bệnh này có thể ảnh hưởng đến quá trình tăng trưởng và sức khỏe của trẻ em.

Gluten là tên gọi chung của các protein có trong một số loại ngũ cốc, nhiều trong lúa mạch đen và tất cả các sản phẩm của lúa mỳ. Gluten cũng có mặt trong một số sản phẩm không phải thực phẩm như chất dính của tem và một số loại thuốc.

Nguyên nhân gây bệnh celiac

Bệnh celiac có thể xảy ra ở bất cứ đối tượng nào ở mọi lứa tuổi. Nguyên nhân gây bệnh celiac thường là do sự phối hợp của:

  • Gen di truyền: bạn sẽ có nguy cơ mắc bệnh cao hơn nếu trong gia đình có ít nhất một người thân mắc bệnh.
  • Yếu tố môi trường: bệnh celiac thường khởi phát sau một số yếu tố như nhiễm trùng.

Triệu chứng của bệnh celiac

Trẻ mắc bệnh celiac sau khi ăn thực phẩm chứa gluten có thể xuất hiện các triệu chứng sau:

  • Ợ hơi
  • Tiêu chảy
  • Táo bón
  • Đau bụng
  • Buồn nôn

Trẻ cũng có thể trải qua một số triệu chứng không liên quan đến tiêu hóa như thiếu máu, mệt mỏi, đổi màu men răng, đau khớp, trầm cảm, đau đầu và vô sinh.

Tuy nhiên nếu trẻ không biểu hiện những triệu chứng rõ ràng của bệnh celiac thì cũng không có nghĩa là đường ruột của trẻ bình thường. Trẻ sơ sinh, trẻ độ tuổi mẫu giáo và trẻ lớn nếu không được chẩn đoán kịp thời bệnh celiac có thể ảnh hưởng đến tăng trưởng, bị nôn mửa, đầy bụng và thay đổi hành vi.

Chẩn đoán bệnh celiac

Bác sỹ chẩn đoán bệnh celiac dựa vào xét nghiệm máu. Nếu cần thiết, trẻ sẽ được chỉ định làm sinh thiết ruột.

Điều trị bệnh celiac

Khi bác sỹ đã chẩn đoán xác định trẻ mắc bệnh celiac dựa trên kết quả sinh thiết ruột, liệu pháp điều trị hàng đầu đó là áp dụng một chế độ dinh dưỡng không có gluten. Nếu không được điều trị, bệnh celiac có thể dẫn tới một số vấn đề về sức khỏe khác, như loãng xương, u lympho ruột, vô sinh và một số bệnh tự miễn khác.

Cần lưu ý rằng không bao giờ áp dụng chế độ ăn không có gluten cho trẻ khi chưa có kết quả chẩn đoán sinh thiết ruột. Nhiều trẻ bị ép buộc phải tuân theo chế độ ăn nghiêm ngặt không cần thiết và có thể dẫn đến suy dinh dưỡng mặc dù trẻ không hề mắc bệnh celiac. Ngoài ra, cũng phải kể đến trường hợp khi sinh thiết ruột cho kết quả dương tính giả.

Giúp trẻ duy trì một chế độ ăn không có gluten

Bạn có thể giúp con bạn kiểm soát và duy trì chế độ dinh dưỡng không có gluten bằng cách loại bỏ tất cả các loại ngũ cốc chứa gluten. Ví dụ như trẻ không nên ăn mỳ ống được làm từ lúa mỳ hay các loại ngũ cốc có chứa lúa mạch.

Khi gluten đã được loại bỏ khỏi chế độ ăn, ruột non sẽ bắt đầu quá trình hồi phục. Trẻ sẽ bắt đầu cảm thấy khỏe hơn và các triệu chứng được cải thiện. Không có một khoảng thời gian cụ thể nào để biết chính xác quá trình hồi phục sẽ mất bao lâu.

Bệnh celiac không có biện pháp chữa khỏi hoàn toàn, do vậy chế độ dinh dưỡng không có gluten là biệp pháp buộc phải áp dụng suốt đời. Ngay cả khi các triệu chứng của trẻ đã được cải thiện, việc cho trẻ ăn gluten trở lại sẽ khiến các triệu chứng tiến triển nặng hơn và ngăn cản sự hấp thu các chất dinh dưỡng cần thiết.

Những thực phẩm không chứa gluten

Những thực phẩm không chứa gluten thường từ gạo, ngô và khoai tây như:

  • Kiều mạch
  • Bột năng
  • Hạt kê
  • Diêm mạch

Bạn nên lựa chọn cho trẻ những loại thực phẩm được làm từ những loại hạt kể trên. Ngoài ra cần luôn đọc kỹ nhãn thực phẩm để biết được sản phẩm nào có chứa gluten.

Ngoài ra, trẻ có thể thoải mái ăn những thực phẩm khác như:

  • Tất cả các loại rau và trái cây
  • Hầu hết các sản phẩm sữa
  • Thịt đỏ
  • Thịt gà
  • Trứng
  • Đậu đỗ
  • Các loại quả hạch

Ngay cả đối với những thực phẩm được coi là an toàn, cần luôn kiểm tra nhãn sản phẩm để xem những thành phần được thêm vào.

Biến chứng của bệnh celiac

Một chế độ ăn không chứa gluten sẽ giúp trẻ tránh được những biến chứng nguy hiểm sau:

  • Kém hấp thu dinh dưỡng
  • Giảm mật độ xương, gia tăng nguy cơ gãy xương
  • Tăng nguy cơ ung thư họng và thực quản
  • Sút cân
  • Tiêu chảy
  • Mệt mỏi
  • Thiếu máu
  • Thấp lùn
  • Quáng gà
  • Xuất huyết
  • Các vấn đề về tâm thần

Khi nào nên cần sự can thiệp của bác sỹ

Hãy hỏi ý kiến bác sỹ hoặc chuyên gia dinh dưỡng và xin lời khuyên về chế độ ăn đối với căn bệnh celiac của trẻ. Bạn nên gặp bác sỹ trong trường hợp:

  • Các triệu chứng của trẻ không biến mất sau khi thay đổi chế độ ăn.
  • Các triệu chứng của trẻ tiến triển nặng hơn.

Tham khảo thêm thông tin tại bài viết: Những người mắc bệnh Celiac có cần uống bổ sung vitamin?

PGS.Ts.Bs.Nguyễn Xuân Ninh - Viện Y học ứng dụng Việt Nam - Theo Aboutkidshealth
Bình luận
Tin mới
  • 01/07/2025

    Sự thật về phương pháp thải độc bằng nước cốt chanh

    Nhiều người thực hiện thải độc cơ thể theo hướng dẫn truyền miệng và trên các nền tảng xã hội... và hiện nay đang dấy lên trào lưu thải độc bằng nước cốt chanh. Vậy sự thật về phương pháp thải độc này như thế nào?

  • 01/07/2025

    Cách sử dụng dầu dừa điều trị chàm

    Dầu dừa là một chất dưỡng ẩm tự nhiên. Nhiều người bị chàm nhận thấy dầu dừa có tác dụng làm dịu da và giảm các triệu chứng như khô và ngứa.

  • 01/07/2025

    Vai trò của chất béo trong chế độ ăn lành mạnh

    Chất béo thường bị mang tiếng xấu mỗi khi nói về chế độ dinh dưỡng vì cho rằng đó là nguyên nhân gây bệnh tim mạch, tiểu đường hay béo phì. Quan niệm cắt bỏ hoàn toàn chất béo khỏi bữa ăn đã từng phổ biến trong một số khuyến nghị dinh dưỡng. Thực tế, không phải tất cả các chất béo đều có hại.

  • 30/06/2025

    Dùng nghệ và mật ong cùng nhau có tăng lợi ích không?

    Mật ong với nghệ có thể được dùng cùng nhau trong chế độ ăn hằng ngày và thực phẩm bổ sung, vậy tác dụng của chúng có mạnh hơn khi kết hợp?

  • 30/06/2025

    Nhận biết và xử lý vết thương do côn trùng cắn khi đi du lịch

    Du lịch là dịp để khám phá thiên nhiên, trải nghiệm văn hóa và tận hưởng những khoảnh khắc thư giãn. Tuy nhiên, bên cạnh những điều thú vị, các chuyến đi đôi khi cũng tiềm ẩn những rủi ro nhỏ nhưng phiền toái, chẳng hạn như những vết thương do côn trùng cắn

  • 29/06/2025

    Sữa nguyên chất có dinh dưỡng, lợi ích và rủi ro gì?

    Sữa là nguồn dinh dưỡng quan trọng nên có trong chế độ ăn hằng ngày, trong đó sữa nguyên chất được đánh giá là nguồn cung cấp protein tốt. Tìm hiểu về dinh dưỡng, lợi ích và rủi ro khi tiêu thụ sữa nguyên chất.

  • 29/06/2025

    Làm thế nào để bỏ thói quen dùng điện thoại

    Một số ứng dụng có thể cho bạn biết bạn dành bao nhiêu thời gian cho điện thoại và bạn dành bao nhiêu thời gian cho từng ứng dụng. Ngay cả khi bạn không nghĩ rằng mình sử dụng điện thoại quá nhiều, việc nhìn thấy những con số thống kê tần suất sử dụng có thể khiến bạn muốn đặt điện thoại xuống.

  • 29/06/2025

    Điểm danh 5 loại dầu thực vật mang lại lợi ích sức khỏe tuyệt vời

    Chất béo thường bị hiểu lầm là “kẻ thù” của sức khỏe, đặc biệt là đối với tim mạch và cân nặng. Tuy nhiên, các nghiên cứu gần đây cho thấy không phải tất cả chất béo đều có hại. Ngược lại, một số loại chất béo tốt lại đóng vai trò thiết yếu trong việc duy trì năng lượng, hấp thụ vitamin và bảo vệ cơ thể khỏi viêm nhiễm. Trong đó, dầu ăn có nguồn gốc thực vật như dầu ô liu, dầu bơ, dầu mè... không chỉ mang lại hương vị phong phú cho món ăn mà còn cung cấp các acid béo có lợi cho tim mạch, não bộ và hệ miễn dịch.

Xem thêm