Tổng hội y học Việt Nam

Viện y học ứng dụng Việt Nam
ứng dụng y học vì sức khỏe người việt nam

Cảnh giác với bệnh thiếu máu

Bệnh thiếu máu hay một sự rối loạn máu được định nghĩa theo hai cách: Có một số lượng hồng cầu thấp hơn bình thường; Có một số lượng hemoglobin ít hơn bình thường (hemoglobin là một phần của hồng cầu mang oxi).

Khi không đủ hồng cầu hoặc có ít hemoglobin, máu sẽ không thể mang đủ oxi tới các cơ quan của cơ thể.
Bệnh này không chừa một ai kể cả nam giới, phụ nữ và trẻ em. Người gầy hay mập cũng khó đoán biết được bệnh.

Nhận biết bệnh thiếu máu

Nếu thường xuyên mệt mỏi dù đã ngủ nhiều hay cảm giác thiếu năng lượng để làm các việc hàng ngày ,bạn có nguy cơ bị thiếu máu. Đây cũng có thể là thủ phạm giấu mặt cho triệu chứng trí nhớ kém và tâm trạng thoắt vui thoắt buồn.

Triệu chứng của bệnh rất đa dạng. Có thể khó nhận biết vì trường hợp thiếu máu nhẹ thường không có triệu chứng. Một số triệu chứng có thể đe dọa mạng sống như yếu mệt, chóng mặt, da xanh tái, đau đầu, tay chân tê dại hoặc lạnh, nhiệt độ cơ thể thấp. Người bị thiếu máu có ít oxi trong máu.

Vì thế, tim của họ phải làm việc nhiều hơn để bơm đủ oxi cho các cơ quan trong cơ thể. Triệu chứng thể hiện ra ngoài là rối loạn nhịp tim, hụt hơi và đau ở ngực.

Những đối tượng có nguy cơ cao

Trẻ am dưới hai tuổi có nguy cơ bị thiếu máu khi chế độ ăn thiếu chất sắt. Trẻ thiếu máu do thiếu sắt có thể có cảm giác thèm ăn những thứ kì lạ như đá, đất sét. Bác sĩ nhi sẽ kiểm tra trẻ em khi có dấu hiệu thiếu máu. Nếu không chữa trị, thiếu máu nặng có thể ảnh hưởng đến phát triển não bộ.

Trẻ dưới hai tuổi có nguy cơ bị thiếu máu khi chế độ ăn thiếu sắt

Phụ nữ và những người mắc bệnh kinh niên như như bệnh thận cũng có nguy cơ này. Nguyên nhân do phụ nữ có chu kỳ “đèn đỏ” nên sẽ mất nhiều máu.

Thời kỳ thai kỳ cũng làm thay đổi lượng máu trong cơ thể. Người mắc bệnh kinh niên có thể gây ảnh hưởng đến sản xuất hồng cầu. Ngay cả ở tuổi teen, nếu thấy mệt mỏi thường xuyên, hãy nghĩ đến khả năng bị thiếu máu. Một số trẻ phát triển quá nhanh có thể thiếu máu do thiếu sắt. Trẻ em gái có nguy cơ cao hơn do có chu kỳ “đèn đỏ”.

Các dạng khác nhau của thiếu máu

Thiếu máu do thiếu sắt: Đây là thể thông thường nhất của thiếu máu do không đủ lượng sắt trong máu. Sắt là thành phần chính của hemoglobin. Thiếu máu có thể do chế độ ăn thiếu sắt hoặc do mất máu. Một nguyên nhân khác của thiếu máu là xuất huyết trong dạ dày (vết loét) hoặc trong ruột (ung thư đại tràng).

Thiếu máu tan huyết: Loại thiếu máu này xảy ra khi hồng cầu bị phá hủy hoặc thương tổn do nhiễm trùng, do thuốc hoặc di truyền.

Thiếu máu do thiếu vitamin B12: Loại thiếu máu này xảy ra khi dạ dày và ruột kém hấp thu vitamin B12. Ví dụ như khi hệ thống miễn dịch bị rối loạn (thiếu máu ác tính) ngăn cản sự hấp thu vitamin bình thường của hệ tiêu hóa. Dạ dày và ruột bị yếu, một số thuốc và sự di truyền có thể gây thiếu vitamin B12.

Thiếu máu do thiếu axit folic: Tình trạng này tương tự như thiếu máu do thiếu vitamin B12, nhưng không gây thương tổn đặc biệt cho hệ thần kinh. Tuy nhiên, nó có thể gây trầm cảm. Loại thiếu máu này thường gặp ở thai phụ, người có hệ tiêu hóa kém hấp thu chất dinh dưỡng, người phải sử dụng thuốc như phenytoin, sulfasalazine và có thể là thuốc ngừa thai hàng ngày, người uống rượu, người thường xuyên thiếu dinh dưỡng.

Thiếu máu gây ra do sự bất thường của hồng cầu do di truyền: thường là hồng cầu hình liềm và thalassemia.

Thiếu máu hồng cầu hình liềm là một bệnh làm cho hồng cầu có hình liềm. Những hồng cầu bất thường bị thương tổn và phá hủy khi di chuyển trong hệ tuần hoàn. Thiếu máu có thể gây tình trạng gọi là cơn bột phát hồng cầu hình liềm. Cơn bột phát này có thể xảy ra dưới điều kiện như độ cao, thay đổi áp suất và thiếu oxi. Trong cơn bột phát, hồng cầu dễ biến dạng và làm tắc nghẽn mạch máu nhỏ, gây đau nghiêm trọng, kéo dài và những biến chứng khác.
Thalassemia là một nhóm của thiếu máu gây nên bởi sự bất thường cùa hemoglobin. Các thể của thalassemia thường nhẹ, nhưng có một số trường hợp có thể đe dọa tính mạng ở trẻ em.

Chẩn đoán bệnh thiếu máu

Xét nghiệm công thức máu toàn diện: cho biết mức độ các tế bào hồng cầu, bạch cầu, tiểu cầu và huyết sắc tố. Đồng thời biết được kích thước trung bình, thay đổi kích thước, khối lượng và nồng độ hemoglobin trong các tế bào hồng cầu.
Xét nghiệm máu khác: một khi xét nghiệm toàn diện cho thấy bị thiếu máu, bạn sẽ được chẩn đoán sâu hơn như kiểm tra hemoglobin, xét nghiệm đếm hồng cầu lưới để xem tủy xương sản xuất hồng cầu như thế nào. Kiểm tra về sắt để  đo lượng sắt dự trữ trong cơ thể và trong máu.

Ngăn ngừa và điều trị:

Bạn có thể ngăn ngừa một số loại thiếu máu bằng chế độ ăn uống khỏe mạnh. Thực phẩm chứa sắt bao gồm thịt nạc đỏ, gan, cá, các loại đậu, rau lá xanh đậm. Đồng thời bạn ăn các thực phẩm có vitamin B12 và axit folic như trứng, các sản phẩm từ sữa, rau bó xôi và chuối.

Thuốc bổ sung: nếu cung cấp bằng thực phẩm không đủ, bạn có thể uống viên thuốc săt. Nên uống thuốc trong và sau khi ăn, kèm với thực phẩm giàu vitamin C (cam, quýt) để giúp hấp thu sắt. Không uống viên sắt chung với viên canxi, cà phê, trà vì chúng ngăn cản hấp thu sắt. Nên uống theo dướng dẫn của bác sĩ vì uống quá liều có thể gây hại gan, tim và tuyến tụy.

Thuốc trị bệnh để chữa bệnh gây thiếu máu. Trong một số trường hợp thiếu máu do bị thận mãn tính, cần tiêm hoocmon erythropoietin. Ở bệnh hồng cầu hình liềm, dùng hydroxyruena để giúp giảm đau.

Chữa trị sâu: khi thiếu máu nặng, cần truyền máu cùng nhóm. Nếu cơ thể không sản xuất đủ hồng cầu, có thể chữa bằng cấy ghép tủy xương hay máu từ cuống rốn. Tế bào máu bị phá hủy quá nhanh, cần điều trị huyết tương hay loại bỏ lá lách.

ThS-BS Trần Thị Hồng An - Theo victoriavn.com
Bình luận
Tin mới
  • 13/07/2025

    Lựa chọn trang phục và phụ kiện chống nắng hiệu quả cho thanh thiếu niên

    Mùa hè đến mang theo cái nắng gay gắt, đặc biệt tại Việt Nam – nơi khí hậu nhiệt đới khiến bức xạ tia cực tím (UV) đạt mức cao trong nhiều tháng. Đối với thanh thiếu niên lứa tuổi năng động, thường xuyên tham gia các hoạt động ngoài trời như thể thao, dã ngoại hay đi học việc bảo vệ làn da và sức khỏe trước tia UV là vô cùng cần thiết.

  • 12/07/2025

    Chất tạo ngọt nhân tạo làm thúc đẩy cơn đói, khiến bạn ăn nhiều hơn

    Một nghiên cứu mới đã tìm hiểu cách thức sucralose, một chất tạo ngọt không calo, ảnh hưởng đến các tín hiệu não bộ liên quan đến cảm giác đói.

  • 11/07/2025

    Những dấu hiệu của tình yêu thái quá và cách xử lý

    Việc ai đó thể hiện tình cảm với bạn có thể khiến bạn cảm thấy vui vẻ và phấn khích khi bạn đang trong giai đoạn đầu của một mối quan hệ mới. Tuy nhiên, điều quan trọng là phải phân biệt sự mới lạ của một mối quan hệ mới với các hành vi thái quá.

  • 10/07/2025

    Vận động cùng con - giải pháp gắn kết tình cảm gia đình

    Trong cuộc sống hiện đại, khi thời gian dành cho gia đình ngày càng bị thu hẹp bởi công việc và các thiết bị điện tử, việc tìm kiếm một hoạt động vừa tốt cho sức khỏe vừa giúp gắn kết tình cảm cha con trở nên cần thiết hơn bao giờ hết.

  • 10/07/2025

    Cách phòng tránh và xử trí khi trẻ bị cháy nắng

    Những ngày hè đầy nắng là thời điểm lý tưởng để đưa trẻ ra ngoài chơi, đi biển, cắm trại, picnic,... Tuy nhiên, dành quá nhiều thời gian dưới ánh nắng mặt trời có thể khiến trẻ dễ bị cháy nắng. Cháy nắng nặng không chỉ gây khó chịu mà còn có thể làm tăng nguy cơ mắc các vấn đề sức khỏe về da cho trẻ. Cùng đọc bài viết sau đây để biết cách phòng tránh và xử trí khi trẻ bị cháy nắng.

  • 09/07/2025

    Đau đầu do thời tiết nóng bức: Nguy cơ tiềm ẩn và giải pháp phòng ngừa hiệu quả

    Mùa hè mang theo những ngày nắng kéo dài, không khí oi bức và nền nhiệt độ cao, tạo nên nhiều thách thức đối với sức khỏe con người. Một trong những ảnh hưởng phổ biến nhưng ít được chú ý là tình trạng đau đầu do nóng.

  • 08/07/2025

    Các nguồn cung cấp chất béo cho cơ thể

    Chất béo là một trong ba nhóm dưỡng chất thiết yếu, cùng với carbohydrate và protein, có vai trò vô cùng quan trọng trong hoạt động sống của cơ thể con người.

  • 08/07/2025

    Đột quỵ nhiệt: Nguy hiểm tiềm ẩn trong mùa nắng nóng

    Mùa hè đến, cái nắng gay gắt không chỉ khiến cơ thể mệt mỏi mà còn tiềm ẩn những mối nguy hiểm khôn lường đối với sức khỏe, trong đó đột quỵ nhiệt là một trong những tình trạng đáng lo ngại nhất.

Xem thêm