10 loại thực phẩm dễ gây bất dung nạp

Không dung nạp thực phẩm còn được gọi là nhạy cảm với thực phẩm có thể dẫn đến các triệu chứng tiêu hóa như đầy bụng và buồn nôn. Mặc dù bạn có thể cảm thấy giống nhau, nhưng các triệu chứng của bất dung nạp thực phẩm không giống như bị dị ứng thực phẩm.

Dưới đây là danh sách các chứng bất dung nạp thực phẩm phổ biến nhất. Bài viết cũng sẽ giúp bạn tìm hiểu xem bất dung nạp thực phẩm khác với dị ứng thực phẩm như thế nào, cách phát hiện xem bạn có bất dung nạp thực phẩm hay không và bạn có thể làm gì nếu bất dung nạp một loại thực phẩm cụ thể.

Bất dung nạp thực phẩm so với dị ứng thực phẩm

Bất dung nạp thực phẩm không giống như dị ứng thực phẩm. Mặc dù các triệu chứng nhạy cảm với thực phẩm và các triệu chứng dị ứng thực phẩm có thể giống nhau, nhưng chúng xảy ra vì những lý do khác nhau. Dưới đây là một vài điểm khác biệt chính giữa bất dung nạp thực phẩm và dị ứng thực phẩm.

Định nghĩa dị ứng thực phẩm

Dị ứng thực phẩm xảy ra do phản ứng của hệ thống miễn dịch đối với thực phẩm hoặc một số phần của thực phẩm là chất gây dị ứng. Khi cơ thể phản ứng với một chất gây dị ứng, nó sẽ giải phóng các chất gọi là histamin có thể gây ra các triệu chứng dị ứng. Những người bị dị ứng thực phẩm có thể có các triệu chứng về tiêu hóa, hô hấp và thậm chí cả về da. Những người bị dị ứng nghiêm trọng có thể bị phản ứng đe dọa tính mạng gọi là sốc phản vệ. Dị ứng thực phẩm được chẩn đoán bằng xét nghiệm máu đo kháng thể IgE, được tạo ra do phản ứng miễn dịch của cơ thể đối với một số loại thực phẩm.

Đọc thêm bài viết: Bất dung nạp Gluten: Nên ăn gì và tránh gì?

Định nghĩa bất dung nạp thực phẩm

Trong khi dị ứng thực phẩm là phản ứng của hệ thống miễn dịch đối với thực phẩm, thì bất dung nạp thực phẩm là vấn đề tiêu hóa thức ăn. Những người bất dung nạp thực phẩm có thể có các triệu chứng tiêu hóa như đầy hơi, chướng bụng, đau bụng và tiêu chảy sau khi ăn một số loại thực phẩm. Không giống như dị ứng thực phẩm, bất dung nạp thực phẩm không gây ra phản ứng phản vệ.

Xác định bất dung nạp thực phẩm đòi hỏi phải quan sát cẩn thận nguyên nhân và kết quả. Một số người không dung nạp các chất phụ gia thực phẩm như hương liệu, màu thực phẩm và chất bảo quản.

Dị ứng thực phẩm so với không dung nạp thực phẩm

Triệu chứng dị ứng thực phẩm:

• Nôn mửa
• Tiêu chảy
• Viêm da
• Khó thở
• Sưng tấy
• Ngứa
• Phát ban
• Sốc phản vệ

Triệu chứng bất dung nạp thực phẩm:

• Đầy hơi
• Chướng bụng
• Đau bụng
• Tiêu chảy

Vai trò của chế độ ăn uống trong chẩn đoán

Một cách để cố gắng xác định tình trạng bất dung nạp thực phẩm là sử dụng chế độ ăn kiêng, sau đó là giai đoạn "thử thách", trong đó bạn thử lại các thực phẩm và đánh giá các triệu chứng. Mặc dù chế độ ăn kiêng có thể hữu ích trong việc tìm ra loại thực phẩm nào khiến bạn bất dung nạp, nhưng nó không hiệu quả với tất cả mọi người. Dựa trên các triệu chứng, bạn có thể không phân biệt được sự khác biệt giữa bất dung nạp thực phẩm và dị ứng thực phẩm.

Bạn nên hỏi ý kiến bác sĩ để thực hiện chế độ ăn kiêng. Trong suốt quá trình, bạn hãy ghi lại nhật ký thực phẩm vì các yếu tố khác như thời tiết, tâm trạng, tập thể dục và chu kỳ kinh nguyệt đều có thể ảnh hưởng đến đường tiêu hóa và các triệu chứng khác của bạn.

Nếu việc thử chế độ ăn kiêng không giúp bạn và bác sĩ tìm ra nguyên nhân gây ra các triệu chứng, bác sĩ có thể thực hiện các xét nghiệm khác. Tuy nhiên, các bài kiểm tra độ nhạy cảm với thực phẩm không phải là một cách đáng tin cậy để xác định tình trạng bất dung nạp thực phẩm so với việc sử dụng chế độ ăn kiêng và thử thách thực phẩm.

Những loại thực phẩm cần loại bỏ

Nếu không biết loại thực phẩm nào bạn không thể dung nạp thì sẽ rất hữu ích nếu bạn bắt đầu chế độ ăn kiêng bằng cách tránh những thực phẩm thường gây ra nhiều rắc rối nhất cho mọi người nói chung. Bạn có thể chọn loại bỏ từng loại thực phẩm hoặc loại bỏ tất cả chúng cùng một lúc.

1. Sản phẩm từ sữa

Có hai lý do tại sao một người có thể bất dung nạp thực phẩm với các sản phẩm từ sữa:

• Nhiều người bất dung nạp đường sữa. Điều này có nghĩa là họ thiếu lactase, một loại men tiêu hóa cần thiết để tiêu hóa đường lactoza có trong các sản phẩm từ sữa.
• Các sản phẩm từ sữa có chứa một loại protein gọi là casein. Casein có thể khó tiêu hóa và có thể dẫn đến viêm trong hệ thống tiêu hóa.

Không dung nạp thực phẩm với các sản phẩm từ sữa có thể gây ra các triệu chứng về đường tiêu hóa và/hoặc hô hấp, cũng như các phản ứng trên da.

Thực phẩm cần loại bỏ:

Nếu bạn chọn loại bỏ các sản phẩm từ sữa để xem mình có mắc chứng không dung nạp thực phẩm hay không, bạn sẽ cần tránh:

• Sữa tươi
• Phô mai
• Bơ
• Sữa chua
• Kem
• Bất kỳ sản phẩm nào có nguồn gốc từ sữa bò, dê và cừu

2. Trứng

Trứng nổi tiếng là một trong những thực phẩm gây dị ứng hàng đầu cho trẻ em. Tuy nhiên, cũng có những loại protein trong trứng mà một số người không dung nạp được.

Triệu chứng không dung nạp trứng:

Nếu bạn bất dung nạp thực phẩm với trứng, bạn có thể có các triệu chứng tiêu hóa như đầy hơi, buồn nôn và tiêu chảy.

Thực phẩm cần loại bỏ:

Lòng trắng trứng có nhiều protein có thể gây ra các triệu chứng bất dung nạp, nhưng nếu bạn định đưa trứng vào chế độ ăn kiêng của mình thì tốt nhất bạn nên tránh chúng hoàn toàn. Khi bạn đã loại bỏ trứng khỏi chế độ ăn uống của mình trong một khoảng thời gian, bạn có thể thử riêng lòng đỏ và lòng trắng trứng để đánh giá xem có bất kỳ phản ứng nào không. Nếu bạn không dung nạp thực phẩm với trứng, bạn có thể tránh các triệu chứng bằng cách tuân theo các khuyến nghị về chế độ ăn uống giống như người bị dị ứng với trứng. Điều này cũng có thể bao gồm việc tránh các loại thực phẩm như bánh nướng được làm từ trứng.

3. Đậu phộng

Đậu phộng được phân loại là cây họ đậu. Chúng là một trong những chất gây dị ứng thực phẩm hàng đầu. Ngay cả khi bạn không bị dị ứng khi ăn đậu phộng, bạn vẫn có thể bất dung nạp chúng.

Triệu chứng không dung nạp đậu phộng: Không dung nạp thực phẩm với đậu phộng có thể bao gồm các triệu chứng hô hấp hoặc tiêu hóa.

Thực phẩm cần loại bỏ: Ngoài việc tránh đậu phộng, bạn nên cắt bỏ các loại thực phẩm làm từ đậu phộng như bơ đậu phộng, kẹo và đồ nướng có chứa đậu phộng.

Đọc thêm bài viết: 7 dấu hiệu không dung nạp Lactose

4. Động vật có vỏ

Không dung nạp thức ăn đối với động vật có vỏ có thể xảy ra do loại protein được tìm thấy trong nhóm thực phẩm này.

Triệu chứng không dung nạp động vật có vỏ:

Nếu bạn không dung nạp thức ăn với động vật có vỏ, bạn có thể có các triệu chứng tiêu hóa nếu ăn nó. Tuy nhiên, bạn sẽ không phát triển các phản ứng đe dọa tính mạng có thể xảy ra như khi bị dị ứng với động vật có vỏ (sốc phản vệ).

Thực phẩm cần loại bỏ:

Để tìm hiểu xem bạn có không dung nạp động vật có vỏ hay không, bạn cần tránh:

• Sò
• Cua
• Tôm hùm
• Hàu
• Sò
• Tôm thường

5. Gluten

Gluten là một loại protein có trong lúa mạch, lúa mì và lúa mạch đen. Gluten phải được tránh hoàn toàn bởi những người mắc bệnh celiac do những người mắc bệnh celiac thực sự dị ứng với gluten. Bạn có thể bất dung nạp gluten thay vì dị ứng gluten. Một số người gọi các triệu chứng tiêu hóa mà họ mắc phải khi ăn gluten là "nhạy cảm với gluten".

Triệu chứng không dung nạp gluten:

Có một số bằng chứng cho thấy nhạy cảm với gluten có thể là nguyên nhân gây ra hội chứng ruột kích thích ở một số người. Những người bị hội chứng này trải qua một loạt các triệu chứng tiêu hóa như tiêu chảy, táo bón và đầy hơi. Thông thường, gluten bị nghi ngờ là một yếu tố gây ra nhiều vấn đề về sức khỏe và hành vi.

Thực phẩm cần loại bỏ:

Để tìm hiểu xem bạn có không dung nạp gluten hay không, bạn có thể thử áp dụng chế độ ăn không có gluten, trong đó bạn tránh các loại thực phẩm làm từ một số loại ngũ cốc.

Không phải tất cả các loại ngũ cốc đều có gluten. Dưới đây là một vài ví dụ về các loại ngũ cốc có gluten bao gồm:

• Lúa mì
• Lúa mạch
• Lúa mạch đen
• Lúa mỳ Xpenta
• Bột ngũ cốc
• Lúa mì Kamut

Bạn cũng cần kiểm tra cẩn thận nhãn thực phẩm vì gluten có thể có trong bánh mì, mì ống, ngũ cốc, thanh ngũ cốc và bánh quy giòn. Gluten cũng thường được tìm thấy trong đồ ngọt, đồ uống, gia vị, nước sốt và thịt chế biến.

6. Ngô

Ngô là một loại rau phổ biến, nhưng nó cũng là một thành phần trong nhiều loại thực phẩm. Nếu bạn bất dung nạp ngô, bạn có thể không tiêu hóa được ngô hoặc bị rối loạn tiêu hóa khi ăn thực phẩm làm từ ngô.

Triệu chứng không dung nạp ngô:

Trong các nghiên cứu, ngô đã được chứng minh là một trong những thực phẩm hàng đầu góp phần gây ra các triệu chứng ruột kích thích như: thay đổi vận động ruột, đau bụng và đầy hơi.

Thực phẩm để loại bỏ:

Mặc dù có thể dễ dàng tránh việc ăn ngô, ngô đóng hộp và bỏng ngô, nhưng ngô có trong rất nhiều loại thực phẩm khác theo những cách ít rõ ràng hơn. Bạn cần đọc nhãn cẩn thận và tránh các loại thực phẩm được làm từ ngô chẳng hạn như siro ngô, bột làm bánh,...

7. Đậu nành

Đậu nành là một thành phần phổ biến trong nhiều công thức nấu ăn và cũng có thể được thưởng thức riêng dưới dạng nguyên hạt hoặc đậu phụ. Đậu nành nằm trong danh sách những chất gây dị ứng hàng đầu cho trẻ em nhưng bạn cũng có thể có cơ địa bất dung nạp đậu nành.

Triệu chứng không dung nạp đậu nành:

Thông thường, nhiều người trưởng thành cho rằng các triệu chứng ruột kích thích đường tiêu hóa của họ là do ăn các sản phẩm làm từ đậu nành.

Các thực phẩm cần tránh:

Giống như ngô, đậu nành và các dạng khác nhau của nó hiện được tìm thấy trong nhiều sản phẩm thực phẩm. Nếu bạn đang loại bỏ đậu nành khỏi chế độ ăn uống của mình để tìm hiểu xem bạn có mắc chứng bất dung nạp thực phẩm hay không, bạn sẽ muốn tránh:

• Đậu phụ
• Đậu nành Nhật
• Xì dầu
• Sốt Teriyaki
• Miso
• Tamari
• Đậu nành lên men chiên Indonesia
• Protein thực vật được lấy từ đậu nành

Bạn phải đọc kỹ nhãn thực phẩm để xem nó có chứa đậu nành hoặc thành phần đậu nành hay không. Nhiều thanh protein, món ăn vặt, mì ống, ngũ cốc và các sản phẩm thay thế thịt được làm bằng đậu nành (ví dụ như protein đậu nành).

8. Thịt bò, thịt lợn

Một số người không dung nạp thịt động vật. Không dung nạp thực phẩm đối với thịt có thể liên quan đến cách thức chăn nuôi gia súc. Gia súc được nuôi thông thường được cho ăn ngô và đậu nành làm nguồn thức ăn chính, trái ngược với việc chăn thả trên đồng cỏ. Những con vật này cũng có thể được tiêm hormone và thuốc kháng sinh, tất cả đều có khả năng ảnh hưởng đến thịt mà bạn đang ăn.

Triệu chứng không dung nạp thịt:

Nếu bạn không dung nạp một số loại thịt, bạn có thể bị khó tiêu, buồn nôn và đầy bụng khi ăn chúng.

Những thực phẩm cần loại bỏ:

Nếu bạn nghĩ rằng mình bất dung nạp thịt, hãy thử tìm những nguồn thịt mà động vật được nuôi trên đồng cỏ, chú ý đến cách chúng được nuôi dưỡng và cho ăn.

9. Cà phê

Những người bất dung nạp thức ăn với cà phê thường bị rối loạn tiêu hóa sau khi uống đồ uống này.

Triệu chứng không dung nạp cà phê:

Nhiều người phàn nàn rằng uống cà phê làm kích thích ruột của họ. Đây có thể là điều tốt đối với một số người, nhưng đối với những người khác, một số protein và hóa chất (salicylat) có trong cà phê có thể góp phần gây ra các triệu chứng tiêu hóa không mong muốn.

Thực phẩm cần tránh:

Nếu bạn định thêm cà phê và đồ uống cà phê như: lattes và mochas vào danh sách thực phẩm cần tránh trong chế độ ăn kiêng của mình, bạn sẽ phải bỏ cà phê từ từ để ngăn ngừa các triệu chứng cai nghiện caffein.

10. Thực phẩm giàu FODMAP

FODMAP là một loại carbohydrate có thể lên men, thẩm thấu và hấp thụ kém. Một số người không thể dung nạp thực phẩm chứa nhiều FODMAP.

Các triệu chứng không dung nạp FODMAP:

Thực phẩm FODMAP cao có thể gây ra các triệu chứng tiêu hóa cho một số người. Các nghiên cứu đã phát hiện ra rằng tuân theo chế độ ăn ít FODMAP sẽ làm giảm các triệu chứng ruột kích thích ở khoảng 75% bệnh nhân mắc hội chứng này.

Thực phẩm cần tránh:

Nếu bạn nghĩ rằng mình có thể không dung nạp được thực phẩm có hàm lượng FODMAP cao, trước tiên bạn có thể thử chế độ ăn kiêng loại bỏ FODMAP, sau đó tiến hành thử thách thực phẩm tiếp theo.

Không dung nạp phụ gia thực phẩm

Một số người không dung nạp một số thành phần trong sản phẩm thực phẩm hơn là bản thân thực phẩm đó. Chất bảo quản, màu thực phẩm hoặc các thành phần khác có thể là nguyên nhân gây ra các triệu chứng của chúng. Các chất không dung nạp phụ gia thực phẩm phổ biến nhất là màu thực phẩm, natri benzoate và sulfite.

Kết luận

Bất dung nạp thực phẩm không giống như dị ứng thực phẩm, mặc dù chúng có thể có các triệu chứng tương tự. Một người bất dung nạp thực phẩm có các triệu chứng tiêu hóa như đầy hơi và chướng bụng khi họ ăn một loại thực phẩm cụ thể. Những người bị dị ứng có phản ứng miễn dịch với các chất gây dị ứng trong các loại thực phẩm cụ thể và họ có thể phát triển các triệu chứng nghiêm trọng như khó thở, phát ban và thậm chí là sốc phản vệ.

Mặc dù bất dung nạp thực phẩm có thể khó xác định nhưng chúng hiếm khi đe dọa đến tính mạng. Cách tốt nhất để biết liệu bạn có bất dung nạp một loại thực phẩm hoặc một thành phần nào đó trong sản phẩm thực phẩm hay không là thực hiện chế độ ăn kiêng dưới sự hướng dẫn của bác sĩ.

Chế độ dinh dưỡng khoa học, bổ sung đầy đủ vi chất dinh dưỡng sẽ giúp bạn tránh được nhiều nguy cơ sức khỏe. Trung tâm Điều trị Béo phì và Hội chứng chuyển hóa VIAM trực thuộc Viện Y học ứng dụng Việt Nam là cơ sở tư vấn dinh dưỡng hàng đầu nước ta. Liên hệ đặt lịch TẠI ĐÂY hoặc Hotline: 0935 18 3939 hoặc 024 3633 5678 để được khám, tư vấn dinh dưỡng cùng các chuyên gia đầu ngành.