Tổng hội y học Việt Nam

Viện y học ứng dụng Việt Nam
ứng dụng y học vì sức khỏe người việt nam

Xẹp phổi

Xẹp phổi là xẹp một phần hoặc hoàn toàn phổi, do các phế nang trong phổi bị xẹp lại.

Xẹp phổi

Xẹp phổi thường là một biến chứng hô hấp, có thể xảy ra sau phẫu thuật, biến chứng của bệnh lí như xơ nang, dị vật đường thở, u phổi, dịch ở phổi, suy hô hấp và các chấn thương ngực.

Số lượng các mô phổi bị xẹp có thể thay đổi tùy thuộc vào nguyên nhân. Xẹp phổi có thể gây khó thở và giảm nồng độ oxy đặc biệt nếu bạn đã có bệnh phổi từ trước. Điều trị sẽ tùy thuộc vào nguyên nhân và mức độ nặng của bệnh.

Triệu chứng

Các triệu chứng và dấu hiệu của xẹp phổi có thể không rõ ràng. Tuy nhiên, bạn có thể bị:

  • Khó thở
  • Thở nhanh nông
  • Ho

Khi nào cần đến gặp bác sĩ?

Xẹp phổi có thể xảy ra khi bạn nằm viện, hoặc tại nhà. Tuy nhiên, hãy gọi cấp cứu ngay lập tức nếu bạn bị khó thở. Ngoài xẹp phổi có những bệnh lí khác có thể gây khó thở cần được chẩn đoán chính xác và điều trị kịp thời, đặc biệt là nếu bạn bị khó thở tăng dần.

Nguyên nhân

Xẹp phổi có thể do tắc nghẽn đường thở hoặc do áp lực ở bên ngoài phổi chèn vào.

Hầu hết những người trải qua phẫu thuật có gây mê có thể bị xẹp một phần phổi. Gây mê làm thay đổi kiểu thở, sự trao đổi khí và áp lực đường thở, có thể gây ra xẹp các phế nang trong phổi ở các mức độ khác nhau. Đặc biệt, xẹp phổi thường xảy ra sau phẫu thuật tim.

Những nguyên nhân gây xẹp phổi do tắc nghẽn:

Đờm dãi: Tăng tiết đờm dãi ở đường thở thường xảy ra trong và sau khi phẫu thuật do bạn không thể ho, là nguyên nhân phổ biến dẫn đến viêm phổi. Các thuốc sử dụng trong quá trình phẫu thuật có thể làm phổi không nở được hoàn toàn so với bình thường, vì vậy các chất tiết thông thường bị ứ lại ở đường thở. Hút phổi được thực hiện trong khi phẫu thuật sẽ làm sạch những chất tiết này nhưng chúng vẫn có thể tiếp tục ứ đọng lại sau đó. Tắc nghẽn do đờm thường gặp ở trẻ em, người bị xơ phổi và trong các cơn hen nặng.

Dị vật: Xẹp phổi thường gặp ở trẻ em do dị vật như các loại hạt hoặc phần đồ chơi nhỏ.

Hẹp đường thở lớn do bệnh lí: Các nhiễm trùng mạn tính, như nhiễm nấm, lao hoặc các bệnh khác có thể gây sẹo và hẹp đường thở lớn.

Khối u ở đường thở lớn: một khối bất thường có thể gây hẹp đường thở.

Cục máu đông: chỉ xảy ra khi một lượng máu lớn chảy vào phổi và không thể khạc ra ngoài được.

Những nguyên nhân có thể gây xẹp phổi không do tắc nghẽn:

Chấn thương: chấn thương ngực do ngã hoặc tai nạn, có thể khiến bạn không dám thở sâu (do đau) và chèn ép lên phổi.

Tràn dịch màng phổi: là sự tích tụ dịch trong khoang màng phổi

Viêm phổi: có nhiều loại viêm phổi khác nhau có thể gây ra xẹp phổi tạm thời

Tràn khí màng phổi: sự rò rỉ không khí vào khoang giữa phổi và thành ngực, gián tiếp gây ra xẹp một phần hoặc toàn bộ phổi

Sẹo ở mô phổi: sẹo có thể gây ra bởi chấn thương, bệnh phổi hoặc phẫu thuật. Trong những trường hợp hiếm gặp, xẹp phổi nhẹ đi kèm với tổn thương nhu mô phổi do sẹo

U: khối u lớn có thể chèn ép làm xẹp phổi hoặc gây tắc nghẽn đường thở

Yếu tố nguy cơ

Các yếu tố làm tăng nguy cơ bị xẹp phổi bao gồm:

  • Tuổi: dưới 3 tuổi hoặc trên 60 tuổi
  • Bất kì bệnh lí nào gây ho, ngáp và thở dài
  • Phải nằm tại giường, ít thay đổi tư thế
  • Chức năng hô hấp bị suy giảm, đặc biệt ở người già – sự ứ đọng đờm dãi là nguồn chính gây nhiễm trùng
  • Bệnh lí về phổi như hen suyễn ở trẻ em, giãn phế quản hoặc kén khí ở phổi
  • Đẻ non
  • Phẫu thuật ngực hoặc bụng gần đây
  • Gây mê toàn thân gần đây
  • Yếu các cơ hô hấp do loạn dưỡng cơ, chấn thương cột sống hoặc các bệnh lí về thần kinh – cơ khác
  • Bất kì nguyên nhân nào gây ra khó thở - bao gồm các thuốc và tác dụng phụ của chúng hoặc sự hạn chế cơ học như đau bụng, gãy xương sườn

Biến chứng

Một số biến chứng có thể xảy ra do xẹp phổi:

  • Thiếu oxy: xẹp phổi cản trở khả năng lấy oxy vào các phế nang
  • Viêm phổi: bạn có nguy cơ cao bị viêm phổi cho đến khi xẹp phổi được giải quyết hoàn toàn. Đờm dãi ứ đọng ở phần phổi xẹp có thể dẫn đến nhiễm trùng
  • Suy hô hấp: xẹp phổi ở diện tích nhỏ thường điều trị được, đặc biệt là ở người lớn. Nhưng nếu mất một thùy hoặc toàn bộ phổi, nhất là ở trẻ em hoặc những người bị bệnh phổi có thể đe dọa tính mạng

Xét nghiệm và chẩn đoán

Để chẩn đoán xác định xẹp phổi và tìm nguyên nhân, bác sĩ có thể chỉ định một số xét nghiệm như:

  • Chụp X quang ngực: Xquang ngực thường có thể chẩn đoán được xẹp phổi. Thông thường, dị vật là nguyên nhân thường gặp gây ra xẹp phổi do tắc nghẽn ở trẻ em và người lớn, có thể được nhìn thấy trên phim chụp
  • Chụp cắt lớp vi tính: hình ảnh cắt lớp vi tính cho thông tin chi tiết hơn về cấu trúc của phổi so với Xquang. Cắt lớp vi tính cũng có thể giúp xác định khối u gây xẹp phổi mà thường không thấy trên Xquang
  • Đo độ bão hòa oxy máu: là một xét nghiệm đơn giản, sử dụng một dụng cụ nhỏ kẹp ở đầu ngón tay của bạn
  • Soi phế quản: bác sĩ sử dụng một ống mềm, có đèn soi ở đầu đưa xuống họng của bạn để quan sát và có thể loại bỏ ít nhất là một phần tắc nghẽn trong đường thở của bạn, chẳng hạn như một nút nhầy, khối u hoặc dị vật

Điều trị

Điều trị xẹp phổi tùy thuộc vào nguyên nhân. Xẹp phổi ở một diện tích nhỏ của phổi có thể giảm đi mà không cần điều trị gì. Nếu có bệnh lí nguyên nhân, ví dụ như khối u, điều trị có thể bao gồm cắt bỏ hoặc làm nhỏ bớt khối u bằng phẫu thuật, hóa trị, hoặc xạ trị.

Vật lí trị liệu

Các kĩ thuật giúp bệnh nhân thở sâu hơn sau phẫu thuật để giúp mô phổi nở trở lại là hết sức quan trọng. Các kĩ thuật này tốt nhất nên được học trước khi phẫu thuật:

  • Ho
  • Vỗ rung ở khu vực phổi xẹp để làm loãng đờm. Bạn cũng có thể sử dụng các thiết bị làm sạch đờm cơ học.
  • Những bài tập hít thở sâu
  • Dẫn lưu tư thế (tư thế đầu thấp hơn ngực) cho phép đờm ở đáy phổi được dẫn lưu ra ngoài tốt hơn
  • Thở oxy có thể giúp bạn giảm khó thở

Phẫu thuật hoặc các thủ thuật khác

Bác sĩ có thể sử dụng các phương pháp để lấy bỏ tắc nghẽn ở đường thở như hút đờm hoặc soi phế quản.

Sử dụng áp lực dương liên tục có thể hữu ích đối với những người quá yếu để ho hoặc có nồng độ oxy thấp sau phẫu thuật

Phòng bệnh

Xẹp phổi ở trẻ em thường do tắc nghẽn đường thở. Để giảm nguy cơ bị xẹp phổi cần giữ những vật nhỏ tránh xa tầm với của trẻ.

Ở người lớn, xẹp phổi thường gặp nhiều nhất sau phẫu thuật. Nếu bạn có lịch phẫu thuật, hãy trao đổi với bác sĩ cách để giảm nguy cơ bị xẹp phổi của bạn.

Tham khảo thêm thông tin tại bài viết: Giữ bầu không khí trong nhà trong lành cho người bệnh phổi

Bs. Thanh Thanh - Viện Y học ứng dụng Việt Nam - Theo Mayoclinic
Bình luận
Tin mới
  • 28/03/2024

    Vì sao bạn nên tẩy lớp trang điểm trước khi tập thể dục?

    Việc trang điểm nhẹ nhàng trước khi đến phòng tập thể dục có thể giúp chị em phụ nữ tự tin hơn. Nhưng theo một nghiên cứu mới được đăng trên Journal of Cosmetic Dermatology, việc này có thể có thể làm giảm lượng dầu trên da, gây khô da.

  • 28/03/2024

    5 nguyên liệu không nên bỏ qua khi pha chế món sinh tố chống viêm

    Sinh tố là thức uống bổ sung năng lượng và vitamin hiệu quả khi bạn mệt mỏi vì thời tiết. Công thức pha chế sinh tố nên có những thực phẩm, nguyên liệu giàu chất chống viêm để bảo vệ sức khỏe.

  • 28/03/2024

    Bà bầu "bỏ túi" ngay những lợi ích không ngờ từ việc uống vitamin trong thai kỳ

    Vitamin dành cho bà bầu là những viên bổ sung được sản xuất đặc biệt nhằm cung cấp cho cơ thể phụ nữ mang thai các vitamin và khoáng chất cần thiết. Bác sĩ khuyên bạn uống vitamin ngay từ khi bắt đầu lên kế hoạch mang thai cũng như trong suốt thai kỳ.

  • 28/03/2024

    Thực phẩm, đồ uống nên hạn chế khi đang bị nghẹt mũi

    Dấu hiệu nghẹt mũi thường gặp khi bạn bị cảm cúm, viêm mũi dị ứng hoặc viêm đường hô hấp. Một số thực phẩm, đồ uống có thể khiến triệu chứng này trầm trọng hơn, cản trở việc hít thở của bạn.

  • 28/03/2024

    Chấn thương sọ não có hồi phục được không?

    Chấn thương sọ não luôn được coi là một trong những thương tổn nghiêm trọng nhất có thể xảy ra với con người. Tuy nhiên, với những tiến bộ mới trong lĩnh vực y tế và phục hồi chức năng, ngày càng có nhiều hy vọng để người bệnh chấn thương sọ não có thể phục hồi và hồi phục các chức năng quan trọng.

  • 27/03/2024

    Những triệu chứng và biến chứng điển hình của bệnh sởi

    Bệnh sởi là một bệnh truyền nhiễm nghiêm trọng do virus sởi gây ra, có thể dẫn đến nhiều biến chứng nguy hiểm. Nhận biết sớm các dấu hiệu và triệu chứng như sốt cao, ho, chảy nước mũi và phát ban da đặc trưng là rất quan trọng để điều trị kịp thời. Hiểu rõ các triệu chứng sởi còn giúp phòng ngừa sự lây lan của căn bệnh này.

  • 27/03/2024

    5 loại thảo mộc giúp tăng cường sức khoẻ hô hấp

    Khi gặp các vấn đề hô hấp, nhiều người có xu hướng tìm các giải pháp từ thiên nhiên để giảm nhanh các triệu chứng khó chịu cũng như tăng cường sức khoẻ đường thở. Dưới đây là 5 loại thảo mộc bạn có thể thử áp dụng.

  • 27/03/2024

    Biện pháp cải thiện triệu chứng viêm họng

    Viêm họng là vấn đề hô hấp có thể xảy ra quanh năm, nhất là trong thời tiết giao mùa do virus, vi khuẩn tấn công đường thở. Cần làm gì để cải thiện triệu chứng viêm họng hiệu quả?

Xem thêm