https://my.clevelandclinic.org/health/symptoms/24875-adverse-childhood-experiences-ace
Trải nghiệm tiêu cực thời thơ ấu là gì?
Trải nghiệm tiêu cực thời thơ ấu là những trải nghiệm tiêu cực xảy ra trong độ tuổi từ 1 đến 17 tuổi. Những trải nghiệm này thường là những sự kiện đau thương và có thể ảnh hưởng đến sức khỏe của trẻ trong suốt cuộc đời. Chúng có thể dẫn đến các vấn đề về tâm thần, bệnh lý mãn tính và rối loạn sử dụng chất gây nghiện. Những tình trạng này có thể cần phải điều trị hoặc kiểm soát trong suốt cuộc đời của trẻ.
Bộ não của trẻ em giống như một miếng bọt biển. Chúng học hỏi từ những trải nghiệm của mình và tiếp thu kiến thức từ thế giới xung quanh. Nếu một trải nghiệm tiêu cực xảy ra, chẳng hạn như ngã xe đạp, trẻ sẽ có thể đi chậm hơn hoặc thực hiện các biện pháp phòng ngừa an toàn để tránh ngã xe lần sau. Nhưng đôi khi, những trải nghiệm tiêu cực nằm ngoài tầm kiểm soát của trẻ và trẻ không thể tự bảo vệ mình khỏi những tổn hại về tinh thần hoặc thể chất. Một số trải nghiệm này có thể là việc mất đi người thân yêu, bị lạm dụng tình dục hoặc lạm dụng thể chất,…
Đọc thêm tại bài viết: Trầm cảm: dấu hiệu nhận biết từ nhẹ đến nặng
Sự kiện chấn thương là gì?
Một sự kiện hoặc trải nghiệm gây ra căng thẳng kéo dài hoặc căng thẳng cực độ (căng thẳng độc hại) được coi là một sự kiện chấn thương. Những sự kiện này ảnh hưởng đến cả mặt thể chất và cảm xúc của trẻ. Các dấu hiệu phổ biến của một sự kiện chấn thương bao gồm cảm giác:
Người lớn hoặc trẻ em có thể cảm thấy chấn thương nếu họ trực tiếp trải qua một sự kiện hoặc xem một sự kiện thông qua phương tiện truyền thông như tivi hoặc internet. Phương tiện truyền thông cũng có thể kích hoạt hồi tưởng về các sự kiện chấn thương đã xảy ra trong thời thơ ấu.
Các loại sự kiện chấn thương khác bao gồm:
Đây chỉ là một số ví dụ về các sự kiện chấn thương, vẫn còn rất nhiều ví dụ khác nữa. Một sự kiện chấn thương có thể xảy ra một lần hoặc có thể xảy ra nhiều lần trong suốt thời thơ ấu của trẻ. Không phải mọi đứa trẻ đều phản ứng với cùng một sự kiện theo cùng một cách. Ví dụ, nếu hai đứa trẻ đều trải qua cùng một sự kiện đau thương, một đứa trẻ có thể bị chấn thương lâu dài, nhưng đứa trẻ còn lại có thể không có bất kỳ tác động lâu dài nào đến sức khỏe của chúng.
Trải nghiệm tiêu cực thời thơ ấu có phổ biến không và nguy cơ cao nhất ở đối tượng nào?
Những trải nghiệm tiêu cực thời thơ ấu rất phổ biến. Một nghiên cứu về người lớn ở Hoa Kỳ đã báo cáo rằng có tới 60% đến 80% người tham gia đã trải qua ít nhất một loại trải nghiệm tiêu cực thời thơ ấu. Trong đó, cứ 1 trong 6 người cho biết họ đã trải qua nhiều hơn 4 loại trải nghiệm tiêu cực trong độ tuổi 1-17 tuổi.
Bất kỳ trẻ em nào dưới 18 tuổi đều có thể gặp các trải nghiệm tiêu cực thời thơ ấu. Tuy nhiên, chúng phổ biến hơn ở những đối tượng sau:
Những dấu hiệu của trải nghiệm tiêu cực thời thơ ấu là gì?
Sau một trải nghiệm tiêu cực thời thơ ấu, trẻ có thể biểu hiện các dấu hiệu chấn thương bao gồm:
Những dấu hiệu này có thể không xuất hiện ngay sau sự kiện tiêu cực. Chúng thường phát triển sau khi trẻ có thời gian để xử lý trải nghiệm. Trong một số trường hợp, một tác nhân nào đó có thể kích hoạt, nhắc nhở trẻ về trải nghiệm tiêu cực và có thể khiến trẻ phản ứng.
Trải nghiệm tiêu cực thời thơ ấu ảnh hưởng đến trẻ khi trưởng thành như thế nào?
Những trải nghiệm tiêu cực thời thơ ấu có thể ảnh hưởng đến trẻ nhiều năm sau khi sự kiện đau thương xảy ra. Nó có thể ảnh hưởng đến sức khỏe, chất lượng cuộc sống và khả năng tiếp cận các cơ hội như sự nghiệp và giáo dục của trẻ.
Các bệnh lý xảy ra do trải nghiệm tiêu cực thời thơ ấu có thể bao gồm:
Trải nghiệm tiêu cực thời thơ ấu có thể dẫn đến các bệnh lý mãn tính như ung thư và bệnh tim. Nguyên nhân vì căng thẳng kéo dài có thể ảnh hưởng đến cơ thể bạn bằng cách ảnh hưởng đến cách các tế bào phân chia và sao chép, từ đó có thể dẫn đến ung thư. Ngoài ra, căng thẳng cũng có thể ảnh hưởng đến sức khỏe tim mạch bằng cách làm tăng huyết áp.
Trung bình, những trải nghiệm tiêu cực thời thơ ấu có thể làm giảm tuổi thọ chung của một người gần 20 năm so với người không có bất kỳ trải nghiệm bất lợi nào.
Đọc thêm tại bài viết: Đừng bỏ qua dấu hiệu này vì rất có thể con bạn đang bị trầm cảm, stress!
Những thay đổi về hành vi do trải nghiệm tiêu cực thời thơ ấu gây ra ở trẻ khi trưởng thành là gì?
Nghiên cứu cho thấy người trưởng thành từng có trải nghiệm tiêu cực thời thơ ấu có thể có nhiều khả năng tham gia vào các hành vi nguy cơ sức khỏe cao, bao gồm:
Trải nghiệm tiêu cực thời thơ ấu ảnh hưởng như thế nào đến cơ thể trẻ?
Những trải nghiệm tiêu cực thời thơ ấu gây ra căng thẳng cực độ cho cơ thể trẻ em. Khi bạn bị căng thẳng, cơ thể bạn sẽ giải phóng các hormone (như cortisol và adrenaline) để giúp bạn thích nghi với tình huống. Đây cũng được gọi là phản ứng "chiến đấu hoặc bỏ chạy" của cơ thể. Việc giải phóng các hormone này khiến nhịp tim tăng, thay đổi nhịp thở, thay đổi thị lực,... Những phản ứng này thường là tạm thời.
Tuy nhiên, căng thẳng kéo dài khiến những hormone này liên tục được sử dụng, đây được gọi là căng thẳng độc hại và khiến não bộ chịu tổn thương, điều này không được phép xảy ra.
Tất cả những trải nghiệm thời thơ ấu, cả tích cực và tiêu cực, đều ảnh hưởng đến cách trẻ lớn lên và phát triển. Não của trẻ rất nhạy cảm, sự phát triển của não cũng giống như việc gieo hạt giống. Hạt giống (não bộ của trẻ) tìm kiếm những thứ nhất định trong môi trường để giúp nó phát triển như ánh sáng mặt trời, nước và đất. Khi những nhu cầu cơ bản của hạt giống được đáp ứng, nó sẽ biến thành một cái cây khỏe mạnh. Nếu không có đủ ánh sáng mặt trời (gặp những trải nghiệm tiêu cực), hạt giống không nhận được đủ chất dinh dưỡng cần thiết, nó vẫn có thể phát triển, nhưng nó sẽ cần phải có hỗ trợ từ những cây xung quanh để có thể đứng vững.
Trải nghiệm bất lợi thường nằm ngoài tầm kiểm soát của trẻ và có thể ảnh hưởng đến sức khỏe tinh thần và não bộ của trẻ. Trẻ có thể cần sự hỗ trợ trong suốt cuộc đời từ bác sĩ chuyên khoa, bạn bè, gia đình và cộng đồng để có thể sống khỏe mạnh cả về thể chất và tinh thần.
Trong khi các sự kiện chấn thương có thể gây hại cho mọi lứa tuổi, thì ở trẻ em sẽ nghiêm trọng hơn vì não của trẻ vẫn đang phát triển. Cụ thể, những trải nghiệm tiêu cực này sẽ nhắm vào trí nhớ của trẻ (hồi hải mã) và các vùng não giúp trẻ suy nghĩ logic (vỏ não trước trán) và xử lý cảm xúc (hạch hạnh nhân). Căng thẳng nghiêm trọng hoặc kéo dài khiến các phần não này của trẻ chuyển sang chế độ sinh tồn trong thời gian dài. Điều này có thể làm suy yếu các phần não đó và ảnh hưởng đến cách trẻ phản ứng với một số tình huống nhất định khi trưởng thành.
Mặc dù những thay đổi này đối với não của trẻ có thể ảnh hưởng đến sự phát triển toàn diện của trẻ, nhưng những tổn thương não bộ này không phải lúc nào cũng vĩnh viễn. Trẻ có thể điều trị và chăm sóc sức khỏe tâm thần để tập trung lại cách não của trẻ xử lý chấn thương và căng thẳng.
Nguyên nhân phổ biến nhất gây ra những trải nghiệm tiêu cực trong thời thơ ấu là gì?
Có nhiều nguyên nhân gây ra trải nghiệm tiêu cực thời thơ ấu, bao gồm:
Ngoài ra còn có các yếu tố xã hội có thể tác động tiêu cực đến cuộc sống của trẻ và gây ra trải nghiệm tiêu cực trong thời thơ ấu, bao gồm:
Trẻ có thể được điều trị và phòng ngừa như thế nào?
Bác sĩ có thể đề xuất phương pháp điều trị sau đây cho những trải nghiệm tiêu cực thời thơ ấu, chẳng hạn như: thường xuyên gặp chuyên gia trị liệu sức khỏe tâm thần để được trị liệu tâm lý (trị liệu trò chuyện) hoặc dùng thuốc để điều trị các vấn đề sức khỏe tiềm ẩn.
Các phương pháp điều trị y tế cho những trải nghiệm tiêu cực thời thơ ấu sẽ khác nhau ở từng người tùy theo nguyên nhân và mức độ ảnh hưởng. Các tình trạng bệnh lý mãn tính lâu dài như bệnh tim và các tình trạng sức khỏe tâm thần như lo lắng và trầm cảm sẽ cần được điều trị và kiểm soát bệnh suốt đời.
Bạn có thể ngăn ngừa tình trạng này xảy ra với con bạn bằng cách:
Mặc dù bạn có thể ngăn ngừa một số trải nghiệm tiêu cực thời thơ ấu cho con, nhưng không có phương pháp phòng ngừa nào có thể tránh được tất cả các loại trải nghiệm tiêu cực. Do đó, phương pháp phòng ngừa tốt nhất là nâng cao nhận thức trong gia đình và cộng đồng xung quanh trẻ về cách những trải nghiệm tiêu cực thời thơ ấu có thể ảnh hưởng đến trẻ khi lớn lên.
Bạn có thể giảm nguy cơ khiến con bạn tiếp xúc với trải nghiệm tiêu cực bằng cách:
Những phương pháp phòng ngừa rủi ro này đôi khi có thể khó thực hiện một mình. Bạn có thể cần sự hỗ trợ từ bạn đời, bạn bè, gia đình và cộng đồng để giúp con bạn phát triển trong một môi trường an toàn.
Quả vải tuy ngon miệng và bổ dưỡng nhưng cũng cần đi lưu ý một số điều khi ăn để đảm bảo an toàn cho sức khỏe, đặc biệt là với một số đối tượng.
Thời tiết thất thường có khiến bạn cảm thấy khó chịu. Trời mưa bạn sẽ cảm thấy buồn chán còn trời nắng bạn sẽ cảm thấy vui tươi hơn. Bạn đã bao giờ thắc mắc tại sao cảm xúc của bạn luôn thay đổi khi thời tiết thay đổi hay chưa? Đặc biệt là vào lúc giao mùa? Vậy hãy cùng Viện Y học ứng dụng tìm hiểu thêm với bài viết dưới đây
Ăn rau quả nhiều màu sắc hay còn gọi là 'ăn cầu vồng' không chỉ đơn giản là cách trang trí món ăn hấp dẫn mà còn mang lại nhiều lợi ích cho sức khỏe.
Sốt xuất huyết là một bệnh truyền nhiễm nguy hiểm do vi rút Dengue gây ra, lây lan chủ yếu qua vết đốt của muỗi Aedes aegypti. Mặc dù bệnh có thể ảnh hưởng đến mọi lứa tuổi, trẻ nhỏ lại là đối tượng đặc biệt dễ bị tổn thương do hệ miễn dịch còn non yếu.
Mùa hè với những ngày nắng nóng kéo dài không chỉ là thời điểm để thư giãn mà còn là cơ hội tuyệt vời để người cao tuổi tham gia các hoạt động thể thao dưới nước. Đây là hình thức vận động nhẹ nhàng, ít gây áp lực lên cơ thể, đồng thời mang lại nhiều lợi ích sức khỏe vượt trội.
Đau thắt lưng là một trải nghiệm phổ biến đối với nhiều người. Nó thường có thể dẫn đến đau, ngứa ran hoặc tê ở phần thân dưới. Có nhiều nguyên nhân gây đau thắt lưng, phổ biến nhất bao gồm căng cơ, tư thế xấu và tuổi tác.
Mùa hè đến mang theo cái nắng gay gắt, đặc biệt tại Việt Nam – nơi khí hậu nhiệt đới khiến bức xạ tia cực tím (UV) đạt mức cao trong nhiều tháng. Đối với thanh thiếu niên lứa tuổi năng động, thường xuyên tham gia các hoạt động ngoài trời như thể thao, dã ngoại hay đi học việc bảo vệ làn da và sức khỏe trước tia UV là vô cùng cần thiết.
Một nghiên cứu mới đã tìm hiểu cách thức sucralose, một chất tạo ngọt không calo, ảnh hưởng đến các tín hiệu não bộ liên quan đến cảm giác đói.