Thuật ngữ "GAPS" là viết tắt của "hội chứng ruột và tâm lý". GAPS là một chế độ ăn kiêng tuân theo quan niệm rằng sức khỏe đường ruột có liên quan đến sức khỏe thể chất và tinh thần nói chung. Trên lý thuyết, cải thiện sức khỏe đường ruột có thể cải thiện các tình trạng sức khỏe khác.
Tuy hiện nay chưa có nhiều nghiên cứu cũng như bằng chứng về tác dụng của GAPS trong việc điều trị các tình trạng mà chế độ ăn nhắm tới, bài viết này sẽ điểm qua các bằng chứng đã được đưa ra cùng cách thực hiện chế độ ăn và các lợi ích tiềm năng của chế độ ăn GAPS.
Chế độ ăn GAPS là gì?
Trong chế độ ăn GAPS, các loại thực phẩm khó tiêu hóa được thay thế bằng thực phẩm giàu chất dinh dưỡng.
Tiến sĩ Natasha Campbell-McBride, người phát minh ra chế độ ăn kiêng GAPS tin rằng một chế độ ăn ít dinh dưỡng cùng một hệ tiêu hóa không khỏe mạnh là các yếu tố góp phần vào các vấn đề về mặt tâm lý, thần kinh và hành vi.
Cốt lõi của chế độ ăn kiêng này là việc tránh ăn các loại thực phẩm khó tiêu gây tổn hại đến hệ đường ruột và niêm mạc ruột. Các loại thực phẩm đó được thay thế bằng các thực phẩm giàu chất dinh dưỡng giúp đường ruột khỏe mạnh hơn.
Theo lý thuyết GAPS, đường ruột bị rò rỉ (hay còn gọi là Hội chứng rò rỉ ruột) sẽ giải phóng vi khuẩn có hại và độc tố vào máu, sau đó di chuyển đến não và ảnh hưởng tới chức năng của não. Từ đó, hạn chế các loại thực phẩm gây tổn thương đường ruột có thể giúp điều trị các tình trạng như rối loạn phổ tự kỷ (ASD), rối loạn tăng động giảm chú ý (ADHD) và chứng khó đọc.
Mặc dù nghiên cứu đã cho thấy có mối liên hệ giữa não và đường ruột, đặc biệt đối với các tình trạng như lo âu và trầm cảm, nhưng chưa có bằng chứng mạnh mẽ nào chứng minh rằng tuân theo chế độ ăn GAPS sẽ cải thiện các tình trạng tâm lý hoặc hành vi.
GAPS nhắm tới những tình trạng nào?
Theo người sáng chế ra GAPS, chế độ ăn này như một liệu pháp thay thế nhắm tới một loạt các tình trạng tâm lý và hành vi, bao gồm:
Mục đích ban đầu của người sáng lập chế độ ăn này là giúp trẻ em bị rối loạn hành vi và tâm trạng. Tuy nhiên, một số người trưởng thành sử dụng GAPS để cải thiện các vấn đề tiêu hóa.
GAPS và chứng tự kỷ
Tiến sĩ Campbell-McBride tin rằng trẻ em mắc chứng tự kỷ do có chế độ ăn kém dinh dưỡng và đường ruột bị tổn thương. Cô tuyên bố rằng chế độ ăn kiêng GAPS có thể "điều trị" hoặc cải thiện các triệu chứng tự kỷ.
Hội chứng rối loạn phổ tự kỉ (ASD) gây ra một loạt các triệu chứng ảnh hưởng đến cách một người trải nghiệm thế giới và tương tác với xã hội. Các nhà khoa học tin rằng sự kết hợp của các yếu tố di truyền và môi trường góp phần vào sự hình thành của ASD.
Hầu hết các chuyên gia đồng ý rằng không có cách chữa trị tự kỉ. Nhiều người mắc ASD không xem tự kỷ là thứ họ cần phải chữa. Tuy nhiên, có thể cải thiện các tình trạng sức khỏe liên quan đến ASD, chẳng hạn như các vấn đề về đường tiêu hóa.
Một tổng quan hệ thống năm 2014 cho thấy trẻ em mắc chứng tự kỉ có tỷ lệ mắc các vấn đề về đường ruột cao hơn đáng kể so với những trẻ không bị tự kỉ. Nhóm nghiên cứu nhận xét trẻ bị tự kỉ thường dễ bị đau bụng, táo bón và tiêu chảy nhưng vẫn chưa rõ tại sao.
Một nghiên cứu thực tế trên một cậu bé 12 tuổi cho thấy rằng các triệu chứng về đường ruột cùng các triệu chứng căn bản của chứng tự kỷ giảm đáng kể sau 4 tuần điều trị bằng men vi sinh.
Tuy nhiên, những kết quả của một nghiên cứu năm 2014 thử nghiệm với 133 trẻ em không tìm thấy mối liên quan giữa khả năng hấp thụ của đường ruột và các triệu chứng tự kỉ.
Cho đến nay, không có bằng chứng chắc chắn nào cho thấy những thay đổi trong chế độ ăn uống có thể ảnh hưởng đáng kể đến bệnh tự kỉ.
Vậy GAPS sẽ có những lợi ích gì?
Không có bằng chứng cho thấy chế độ ăn GAPS có thể giúp điều trị các tình trạng vốn được nhắm tới.
Tuy nhiên, tuân thủ theo chế độ ăn này có thể giúp cải thiện sức khỏe đường ruột của người ăn. GAPS khuyến khích ăn ít thực phẩm chế biến sẵn công nghiệp, ăn nhiều trái cây, rau xanh và các chất béo tự nhiên. Những thay đổi chế độ ăn uống đơn giản này có thể cải thiện cả sức khỏe đường ruột và sức khỏe tổng thể.
Nhưng bên cạnh đó, các hướng dẫn của chế độ ăn này không tính tới việc đáp ứng tất cả các nhu cầu dinh dưỡng hàng ngày. Vì vậy, khi thực hiện chế độ ăn kiêng này, người ăn cần đảm bảo việc bổ sung đủ vitamin và khoáng chất để tránh thiếu hụt dinh dưỡng.
Dưới đây là những bằng chứng cho những lợi ích tiềm năng của chế độ ăn GAPS.
Cải thiện sức khỏe đường ruột
Chế độ ăn GAPS có thể cải thiện sức khỏe đường ruột theo ba cách chính:
Loại bỏ chất ngọt nhân tạo: Theo một số nghiên cứu chất tạo ngọt nhân tạo có thể tạo ra sự mất cân bằng vi khuẩn đường ruột và làm tăng nguy cơ các vấn đề về trao đổi chất.
Tập trung vào trái cây và rau quả: Một nghiên cứu năm 2016 với 122 người cho thấy rằng ăn trái cây và rau quả có thể ngăn chặn một chủng vi khuẩn có nguy cơ gây hại phát triển trong ruột.
Bao gồm cả men vi sinh: Men vi sinh chứa nhiều vi khuẩn có lợi. Một nghiên cứu cho thấy rằng ăn sữa chua chứa men vi sinh có thể giúp giảm lượng đường trong máu ở những người mắc hội chứng chuyển hóa.
Có thể giúp kiểm soát một vài tình trạng tâm lý và hành vi
Theo một nghiên cứu khảo sát, các nghiên cứu lâm sàng gần đây gợi ý rằng các vi khuẩn trong ruột có thể ảnh hưởng đáng kể đến chức năng não.
Các nhà nghiên cứu cho rằng sự mất cân bằng đường ruột có thể góp phần vào căn bệnh tâm thần phân liệt và những vấn đề phức tạp khác về hành vi.
Các phát hiện từ tổng quan hệ thống năm 2019 cho thấy men vi sinh có tiềm năng trị liệu để điều trị các triệu chứng trầm cảm.
Tuy nhiên, hiện tại vẫ chưa có nghiên cứu vững chắc nào cho thấy việc thay đổi chế độ ăn uống có thể điều trị hiệu quả các tình trạng này.
(Còn tiếp...)
THam khảo thêm thông tin trong bài viết: Bạn nghĩ gì về người ăn chay và chế độ ăn chay
Dị ứng thời tiết là tình trạng phổ biến, đặc biệt trong những giai đoạn chuyển mùa hoặc khi nhiệt độ và độ ẩm thay đổi đột ngột. Những triệu chứng như mẩn đỏ, ngứa da, hắt hơi, hay thậm chí là khó thở có thể ảnh hưởng đáng kể đến chất lượng cuộc sống. Hiểu rõ nguyên nhân, biểu hiện, và cách xử lý dị ứng thời tiết không chỉ giúp giảm thiểu khó chịu mà còn ngăn ngừa các biến chứng nghiêm trọng. Bài viết này sẽ cung cấp những thông tin khoa học và thực tiễn về cách phòng ngừa và điều trị dị ứng thời tiết, giúp bạn bảo vệ sức khỏe một cách hiệu quả.
Khác với quan niệm sai lầm phổ biến rằng tinh bột là 'kẻ thù' của cân nặng, khoai lang lại là thực phẩm giúp đạt được mục tiêu giảm cân một cách lành mạnh.
Mùa mưa lũ là thời điểm thiên nhiên mang đến nhiều thách thức cho con người, không chỉ bởi những tổn thất về tài sản mà còn bởi nguy cơ gia tăng các bệnh tật. Khi nước lũ tràn về, môi trường sống bị ô nhiễm bởi vi sinh vật, chất thải và các yếu tố gây bệnh khác, tạo điều kiện thuận lợi cho dịch bệnh bùng phát.
Na là một loại trái cây thơm ngon và giàu dinh dưỡng. Ăn na đúng cách mang lại nhiều lợi ích cho sức khỏe mọi người và cho một số nhóm người nhất định.
Mùa Vu Lan là dịp để con cháu bày tỏ lòng hiếu thảo bằng cách quan tâm chăm sóc sức khỏe của ông bà, cha mẹ. Khi lớn tuổi, người cao tuổi dễ gặp các vấn đề về sức khỏe thể chất và tinh thần. Việc chăm sóc dinh dưỡng, khuyến khích vận động, quan tâm sức khỏe tinh thần và kiểm tra sức khỏe định kỳ sẽ giúp cha mẹ sống khỏe mạnh và tận hưởng trọn vẹn những mùa Vu Lan bên gia đình. Bài viết này sẽ hướng dẫn các phương pháp chăm sóc sức khỏe người cao tuổi một cách khoa học.
Hạt sen là loại thực phẩm có giá trị bổ dưỡng cao và còn được sử dụng trong một số bài thuốc y học cổ truyền. Nhiều nghiên cứu y học hiện đại đã chứng minh được những lợi ích sức khỏe tuyệt vời của loại hạt nhỏ bé này.
Mỗi dịp lễ 2/9, người dân lại háo hức chuẩn bị cho những chuyến du lịch hoặc tham gia các sự kiện đông người như lễ diễu binh, hội hè. Đây là thời điểm lý tưởng để thư giãn, khám phá những vùng đất mới và gắn kết cùng gia đình, bạn bè.
Rối loạn mỡ máu không được kiểm soát là nguyên nhân dẫn đến nhiều biến chứng nguy hiểm. Tình trạng này có liên quan trực tiếp đến chế độ ăn uống, đặc biệt là tiêu thụ quá nhiều chất béo không lành mạnh.