Tổng hội y học Việt Nam

Viện y học ứng dụng Việt Nam
ứng dụng y học vì sức khỏe người việt nam

Sự nguy hiểm của thuốc lá điện tử ở lứa tuổi thanh thiếu niên hiện nay

Thuốc lá điện tử đang ngày càng trở nên phổ biến ở khắp nơi trên thế giới. Xu hướng sử dụng thuốc lá điện tử không còn ở những đối tượng trẻ, trung tuổi mà còn lan dần đến các lứa tuổi thiểu niên, thanh thiếu niên. Việc tiếp cận với thuốc lá điện tử cũng trở nên phổ biến hơn rất nhiều, với khả năng tiếp cận ở mọi góc độ từ trực tiếp cửa hàng đến qua mạng xã hội hay mua sắm trực tuyến. Những ảnh hưởng của thuốc lá điện tử đến thế hệ trẻ được rất nhiều quan tâm và được đánh giá đặc biệt, cho thấy tầm quan trọng của xu thế mới này trong xã hội hiện đại.

Xu thế mới của giới trẻ

Cụm từ vaping là một thuật ngữ được sử dụng để mô tả hành động sử dụng thuốc lá điện tử. Thuốc lá điện tử là thiết bị hoạt động bằng pin làm nóng dung dịch lỏng – còn được gọi thông thường là juice. Thông thường, không phải lúc nào dung dịch lỏng được làm nóng cũng có chứa nicotine và được biến thành dạng hơi có thể được hít vào. Tuy nhiên, hỗn hợp dịch chứa nicotine cơ bản sẽ khiến tạo cảm giác hưng phấn, kết hợp thêm nhiều hương vị chẳng hạn như bạc hà, táo và các loại khác… có thể làm cho hơi sau khi bốc lên trở nên hấp dẫn, đặc biệt là đối với thanh thiếu niên trẻ tuổi.

Thật không may là thanh thiếu niên ngày nay, và thậm chí cả lứa tuổi nhỏ hơn nữa biết về vaping nhiều hơn cả cha mẹ của họ. Thuốc lá điện tử và vaping là một phần của xu hướng gần trở lại đây trong ít nhất 9 năm tại Hoa Kỳ, sau khí nó lần đầu tiên được công bố như một giải pháp thay thế an toàn hơn cho việc hút thuốc lá. Vaping được chú ý vì nó không chứa chất gây ung thư hoặc các chất có trong hầu hết các sản phẩm thuốc lá điếu đốt cháy truyền thống. Ngoài ra, vaping được cho là để loại bỏ sự nguy hiểm của khói thuốc đối với những người xung quanh. Về lý thuyết, tất cả nghe có vẻ vô hại, tuy nhiên lý thuyết này hoàn toàn sai.

Thuốc lá điện tử trở thành xu hướng hot trong những năm gần đây.
Trên thế giới, năm 2011 ước tính có 7 triệu người sử dụng thuốc lá điện tử. Đến năm 2018, con số đó đã tăng lên 41 triệu người. Ước tính sẽ có khoảng 55 triệu người dùng thuốc lá điện tử trên toàn thế giới vào năm 2021. Ba thị trường lớn nhất cho các sản phẩm vaping là Hoa Kỳ, Vương quốc Anh và Nhật Bản.

Việc sử dụng thuốc lá điện tử của thanh niên đã tăng 1800% từ năm 2011 đến năm 2019. Khoảng 61% thanh thiếu niên vaping để “thử nghiệm”, 42% vì họ thích hương vị, 38% để có một khoảng thời gian vui vẻ, 37% để giải tỏa căng thẳng và 29% để cảm thấy dễ chịu hoặc phấn chấn. Vào năm 2019, 10,5% học sinh trung học tại Hoa Kỳ cho biết đã vaping trong tháng qua.

Chỉ tính riêng thị trường Hoa Kỳ - thị trường lớn nhất sử dụng thuốc lá điện tử, đến năm 2018 ước tính có 9% người trưởng thành ở Mỹ cho biết họ “thường xuyên hoặc thỉnh thoảng” vaping, và khoảng 27,5% học sinh trung học sử dụng các sản phẩm thuốc lá điện tử. 20% người Mỹ từ 18 đến 29 tuổi sử dụng các sản phẩm này, so với 16% ở độ tuổi 30 đến 64 và ít hơn 0,5% ở những người 65 tuổi trở lên. Những người trẻ tuổi từ 15 đến 17 có nguy cơ vaping cao hơn 16 lần so với những người từ 25 đến 34 tuổi. Từ năm 2017 đến năm 2019, tỷ lệ học sinh trung học vaping trong 30 ngày qua đã tăng ở học sinh lớp 12 (11% lên 25%), học sinh lớp 10 (8% lên 20%) và học sinh lớp 8 (4% lên 9%).

Xu hướng vaping tại Việt Nam cũng tăng dần trong những năm trở lại đây và có xu hướng trẻ hóa, đặc biệt ở lứa tuổi trẻ nhỏ - lứa tuổi thích khám phá và muốn thử những thứ lạ và muốn khẳng định bản thân qua hình ảnh khói thuốc. Thống kê của Tổ chức Y tế Thế giới năm 2015 cho thấy, có 0,2% người tại Việt Nam hút thuốc lá điện tử và thuốc lá nung nóng. Tuy nhiên, theo kết quả điều tra sức khoẻ học sinh toàn cầu của WHO thực hiện tại 21 tỉnh, thành phố của nước ta vào năm 2019 cho thấy, tỷ lệ sử dụng thuốc lá điện tử chỉ riêng trong nhóm trẻ 13 – 17 tuổi đã tăng lên 2,6%. Nghiên cứu về điều tra sức khoẻ học đường toàn cầu thực hiện tại Việt Nam năm 2019 bởi Trường Đại học Y tế công cộng cho thấy, ngoài tỉ lệ sử dụng thuốc lá điện tử ở học sinh từ 13-17 tuổi là 2,6% (nam 3,6% và nữ 1,5%), tỉ lệ học sinh 15-17 tuổi có tỉ lệ hút thuốc lá điện tử khá cao là 3,1%. Tỉ lệ này ở nam học sinh 15-17 tuổi là 4,8% và nữ học sinh là 1,4%.

Tỉ lệ học sinh, thanh thiếu niên hút thuốc lá điện tử ngày càng tăng.
Rõ ràng, xu hướng sử dụng thuốc lá điện tử đang ngày càng trẻ hóa, và điều này mang đến thách thức trong kiểm soát cũng như hạn chế những tác hại mà vấn đề này gây ra cho cả một thể hệ trẻ.

Những nguy hiểm đã được chứng minh

Bất kể phương pháp “phân phối khói” nào đi chăng nữa, nicotine đều gây nghiện. Đây là điều không thể bàn cãi.

Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng việc cai nghiện nicotine có thể khó hơn nghiện heroin. Hầu hết các cuộc thảo luận về việc giúp thanh thiếu niên ngừng vaping đều không giải quyết được vấn đề cơ bản rằng: họ có thể đã bị nghiện nicotine và điều này thực sự khó khăn. Trong nhiều trường hợp, những thanh thiếu niên ở giai đoạn này có thể cần các biện pháp hỗ trợ mạnh tay hoặc dùng thuốc, chẳng hạn như bupropion để giúp kiềm chế cảm giác thèm muốn hơi thuốc do nicotine có thể xảy ra.

Nếu một ai đó đã từng cố gắng bỏ thuốc lá, hoặc chính bản thân bạn hay thành viên trong gia đình cố gắng bỏ thuốc lá, bạn sẽ biết điều này khó khăn như thế nào. Do vậy, trong một số tình huống nhất định, thuốc lá điện tử được coi là một lựa chọn để chuyển những người đã hút thuốc lá truyền thống trong nhiều năm sang trạng thái không hút thuốc lá truyền thống nữa.

Theo các nhà khoa học, một vấn đề vẫn đang được nghiên cứu là các hương vị và chất ổn định trong thuốc lá điện tử có thể gây ra tình trạng viêm nhiễm chưa rõ cho các mô phổi mỏng manh trong phổi. Cho đến nay, chúng ta đã thấy rất nhiều thông tin trên toàn cầu báo cáo rằng ngày càng nhiều trường hợp tổn thương phổi nghiêm trọng - đôi khi không thể phục hồi, và thậm chí là những trường hợp đặc biệt nghiêm trọng dẫn đến tử vong xảy ra ở thanh thiếu niên bị vaping. Tuy nhiên, những khảo sát trên lứa tuổi thanh thiếu niên cho thấy họ thường cảm thấy các trường hợp đặc biệt trên là điều tồi tệ xảy ra với một cá nhân đặc biệt mà thôi, và nguy cơ chung vẫn là nhỏ. Rõ ràng quan điểm này dẫn đến xu hướng sử dụng gia tăng dù các nguy cơ là có thật – song chưa đủ sức răn đe.

Cần sa – trào lưu du nhập và sự nguy hiểm gấp nhiều lần

Nhiều thanh thiếu niên đang tiến xa hơn một bước so với vaping thông thường: thêm cần sa, dầu CBD và các chất phụ gia nguy hiểm khác vào các thiết bị vaping của bản thân. Theo các nghiên cứu khảo sát các trường hợp khi đến khoa cấp cứu trong tình trạng suy hô hấp do vaping, việc chữa trị trở thành một thách thức đối với các bác sĩ. Điều này là do rất khó xác định chính xác những gì người bệnh hít vào, đặc biệt là khi những người này bắt buộc phải đặt nội khí quản hoặc trong trạng thái bất tỉnh. Ngoài ra, các chuyên gia đã chứng minh nicotine có thể ảnh hưởng đến sự tập trung và phát triển não bộ. Việc sử dụng nicotine ở thanh niên vẫn có thể dẫn đến việc sử dụng các chất bất hợp pháp khác, không chỉ là cần sa.

Một yếu tố không thể bỏ qua chính là khoảng thời gian dành cho vaping có thể lâu hơn nhiều so với hút một điếu thuốc lá tiêu chuẩn. Hầu hết 1 điếu thuốc lá điếu truyền thống được hút trong vòng hai đến năm phút. Tuy nhiên, thuốc lá điện tử có thể kéo dài đến 20 phút, cung cấp một mức nicotin nhiều hơn và các hóa chất gây hại cho phổi. Bên cạnh đó, các hỗn hợp vaping có thể chứa gấp 20 lần lượng nicotine trong một điếu thuốc lá, chưa tính các chất hóa học khác và sự pha trộn với dầu CBD hay cần sa chẳng hạn.

Đã đến lúc cần những can thiệp mạnh tay hơn?

Tình trạng sử dụng thuốc lá điện tử đang ngày càng gia tăng, và điều này kéo theo những thách thức trong kiểm soát và dự phòng những tác hại của nó gây ra. Việc kiểm soát không chỉ dừng lại ở các cấp chính quyền mà còn cần phải từ ngay các bậc phụ huynh, không chỉ dừng lại ở tuyên truyền mà cần có các phương thức kiểm soát sự lan tràn và dễ tiếp cận. Vẫn còn rất nhiều điều phải làm để có thể kiểm soát tình trạng này, và hơn cả là sự tự giác của chính những người trong cuộc – những người được coi là thế hệ mới của cả một quốc gia, một xã hội.

Tham khảo thêm thông tin tại: Thuốc lá điện tử có giúp cai thuốc lá?

 

Bình luận
Tin mới
  • 14/07/2025

    Bài tập tốt nhất cho chứng đau thắt lưng

    Đau thắt lưng là một trải nghiệm phổ biến đối với nhiều người. Nó thường có thể dẫn đến đau, ngứa ran hoặc tê ở phần thân dưới. Có nhiều nguyên nhân gây đau thắt lưng, phổ biến nhất bao gồm căng cơ, tư thế xấu và tuổi tác.

  • 13/07/2025

    Lựa chọn trang phục và phụ kiện chống nắng hiệu quả cho thanh thiếu niên

    Mùa hè đến mang theo cái nắng gay gắt, đặc biệt tại Việt Nam – nơi khí hậu nhiệt đới khiến bức xạ tia cực tím (UV) đạt mức cao trong nhiều tháng. Đối với thanh thiếu niên lứa tuổi năng động, thường xuyên tham gia các hoạt động ngoài trời như thể thao, dã ngoại hay đi học việc bảo vệ làn da và sức khỏe trước tia UV là vô cùng cần thiết.

  • 12/07/2025

    Chất tạo ngọt nhân tạo làm thúc đẩy cơn đói, khiến bạn ăn nhiều hơn

    Một nghiên cứu mới đã tìm hiểu cách thức sucralose, một chất tạo ngọt không calo, ảnh hưởng đến các tín hiệu não bộ liên quan đến cảm giác đói.

  • 11/07/2025

    Những dấu hiệu của tình yêu thái quá và cách xử lý

    Việc ai đó thể hiện tình cảm với bạn có thể khiến bạn cảm thấy vui vẻ và phấn khích khi bạn đang trong giai đoạn đầu của một mối quan hệ mới. Tuy nhiên, điều quan trọng là phải phân biệt sự mới lạ của một mối quan hệ mới với các hành vi thái quá.

  • 10/07/2025

    Vận động cùng con - giải pháp gắn kết tình cảm gia đình

    Trong cuộc sống hiện đại, khi thời gian dành cho gia đình ngày càng bị thu hẹp bởi công việc và các thiết bị điện tử, việc tìm kiếm một hoạt động vừa tốt cho sức khỏe vừa giúp gắn kết tình cảm cha con trở nên cần thiết hơn bao giờ hết.

  • 10/07/2025

    Cách phòng tránh và xử trí khi trẻ bị cháy nắng

    Những ngày hè đầy nắng là thời điểm lý tưởng để đưa trẻ ra ngoài chơi, đi biển, cắm trại, picnic,... Tuy nhiên, dành quá nhiều thời gian dưới ánh nắng mặt trời có thể khiến trẻ dễ bị cháy nắng. Cháy nắng nặng không chỉ gây khó chịu mà còn có thể làm tăng nguy cơ mắc các vấn đề sức khỏe về da cho trẻ. Cùng đọc bài viết sau đây để biết cách phòng tránh và xử trí khi trẻ bị cháy nắng.

  • 09/07/2025

    Đau đầu do thời tiết nóng bức: Nguy cơ tiềm ẩn và giải pháp phòng ngừa hiệu quả

    Mùa hè mang theo những ngày nắng kéo dài, không khí oi bức và nền nhiệt độ cao, tạo nên nhiều thách thức đối với sức khỏe con người. Một trong những ảnh hưởng phổ biến nhưng ít được chú ý là tình trạng đau đầu do nóng.

  • 08/07/2025

    Các nguồn cung cấp chất béo cho cơ thể

    Chất béo là một trong ba nhóm dưỡng chất thiết yếu, cùng với carbohydrate và protein, có vai trò vô cùng quan trọng trong hoạt động sống của cơ thể con người.

Xem thêm