Tổng hội y học Việt Nam

Viện y học ứng dụng Việt Nam
ứng dụng y học vì sức khỏe người việt nam

Những điều cần biết về bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính (COPD)

Bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính - COPD, là một nhóm bệnh phổi tiến triển. Phổ biến nhất là bệnh khí phế thũng và viêm phế quản mạn tính. Nhiều người bị COPD gặp phải cả hai tình trạng này. Khí phế thũng sẽ phá hủy chậm rãi các túi khí trong phổi, gây cản trở dòng khí đi ra ngoài. Viêm phế quản gây viêm và hẹp ống phế quản, khiến chất nhầy tích tụ.

COPD gây khó thở. Triệu chứng ban đầu có thể nhẹ, với ho và khó thở. Khi bệnh tiến triển nặng hơn sẽ gây khó thở nặng hơn, thở khò khè và có cảm giác thắt ở ngực khi hít thở. COPD có thể có những đợt cấp tính, với các biểu hiện khó thở kịch phát, viêm phế quản hay viêm phổi nghiêm trọng.

Nguyên nhân hàng đầu gây nên COPD là hút thuốc lá. Phơi nhiễm kéo dài với những chất hóa học gây kích ứng cũng có thể gây COPD. COPD là một bệnh cần một thời gian dài để hình thành. Chẩn đoán thường bao gồm chẩn đoán hình ảnh, xét nghiệm máu và xét nghiệm chức năng phổi.

Không thể chữa khỏi hoàn toàn bệnh COPD, nhưng việc điều trị có thể làm giảm nhẹ triệu chứng, giảm biến chứng, và nâng cao chất lượng sống. Thuốc, liệu pháp oxy, và phẫu thuật là một số cách điều trị phổ biến. Nếu không được điều trị, COPD có thể gây bệnh tim và làm việc nhiễm khuẩn đường hô hấp trầm trọng hơn.

Triệu chứng của COPD

Những triệu chứng COPD sẽ tiến triển nặng hơn theo thời gian. Bệnh sẽ nặng hơn nếu thường xuyên tiếp xúc với khói, đặc biệt là khói thuốc lá. Vì vậy, người mắc COPD cần bỏ thuốc lá và tránh không sống chung hoặc ở gần với người hút thuốc lá.

Lúc đầu, triệu chứng có thể khá nhẹ, có thể nhầm với cảm lạnh. Những triệu chứng sớm bao gồm:

  • Đôi khi khó thở, nhất là sau khi tập luyện
  • Ho nhẹ nhưng tái phát liên tục
  • Cần khạc đờm liên tục, nhất là vào buổi sáng
  • Người bệnh có thể có những thay đổi kín đáo, như là tránh leo cầu thang hay hoạt động thể chất.

Khi phổi bị tổn thương, bệnh sẽ xuất hiện những triệu chứng điển hình:

  • Khó thở, kể cả sau khi vận động nhẹ như leo cầu thang
  • Thở khò khè
  • Đau thắt ngực
  • Ho liên tục, có đờm hoặc không. Thường xuyên khạc đờm hàng ngày
  • Thường xuyên bị cảm lạnh, cúm, hoặc những nhiễm khuẩn đường hô hấp khác
  • Cảm thấy thiếu năng lượng, mệt mỏi, thở dốc

Ở giai đoạn muộn, các triệu chứng nói trên sẽ trở nên nặng hơn và có thể bao gồm thêm các triệu chứng:

  • Mệt mỏi
  • Phình bàn chân, gót chân và chân
  • Sút cân

Cần cấp cứ ngay nếu bệnh nhân xuất hiện các triệu chứng sau:

  • Móng tay và môi tím hoặc xám, đây là biểu hiện của việc trong máu có quá ít oxy
  • Thở một cách khó nhọc hoặc không thể nói chuyện
  • Lú lẫn hoặc lả đi
  • Tim đập nhanh

Nguyên nhân gây COPD

Ở những nước phát triển, nguyên nhân lớn nhất gây bệnh là hút thuốc lá. Khoảng 90% người mắc COPD hút thuốc hoặc đã từng hút. Trong số những người hút thuốc, 20-30%  mắc COPD, nhiều người khác gặp vấn đề về phổi hoặc suy giảm chức năng phổi. Đa số những người bị COPD ngoài 40 tuổi và đã từng hút thuốc. Càng hút dài, càng dễ mắc COPD. Ngoài thuốc lá, xì gà, dùng tẩu hoặc hút thuốc thụ động cũng có thể gây COPD.

Ở những nước đang phát triển, cùng với hút thuốc lá, nhà ở thường không thoáng khí, khiến các thành viên trong nhà phải hít khói và không khí ô nhiễm từ việc nấu nướng và sưởi ấm.

COPD có thể gây ra bởi sự lạc chỗ gen. Khoảng 5% số người mắc COPD bị thiếu một loại protein tên là alpha-1-antitrypsin. Điều này khiến phổi bị tổn thương và có thể ảnh hưởng đến gan. Có thể có những yếu tố gen khác cũng đóng vai trò. 

COPD là một bệnh không lây.

Chẩn đoán COPD

Không có xét nghiệm duy nhất cho COPD. Chẩn đoán dựa trên triệu chứng, thăm khám thực thể, và kết quả xét nghiệm. Khi bạn gặp bác sĩ, hãy kể tất cả triệu chứng gặp phải.

Để phát hiện bệnh sớm, hãy đi khám bác sĩ nếu bạn có các tình trạng sau đây:

  • Bạn hút thuốc, hoặc đã từng hút
  • Bạn phơi nhiễm chất gây kích thích phổi khi làm việc
  • Bạn hút thuốc lá thụ động do tiếp xúc thường xuyên hoặc chung sống với nười hút thuốc
  • Gia đình có người mắc COPD
  • Bạn bị hen suyễn hoặc những bệnh hô hấp mạn tính khác

Khi thăm khám thực thể, bác sĩ sẽ khám phổi của bạn. Đồng thời, bác sĩ có thể cho bạn làm một số xét nghiệm để chẩn đoán bệnh COPD:

  • Đo khí dung phổi là một xét nghiệm không xâm lấn để chẩn đoán chức năng phổi. Bạn sẽ được hướng dẫn hít sâu rồi thổi vào một cái ống kết nối với máy đo.
  • Chẩn đoán hình ảnh bao gồm X-quang hoặc chụp CT, MRI, để xác định chính xác tình trạng của phổi, mạch máu và tim
  • Xét nghiệm khí máu động mạch cần lấu mẫu máu của động mạch để đo nồng độ oxy

Những xét nghiệm này có thể chẩn đoán xác định bạn có COPD không, hay là bệnh liên quan đến các tình trạng khác, như là hen hoặc suy tim.

Điều trị COPD

Điều trị COPD để giảm nhẹ triệu chứng, ngừa biến chứngv à làm chậm tiến triển bệnh.

Thuốc

Thuốc giãn phế quản là loại thuốc giúp giãn cơ của đường dẫn khí giúp bạn thở dễ hơn. Nó thường được dùng dưới dạng thuốc xịt. Glucocorticosteroid có thể được dùng để giảm viêm ở đường dẫn khí.

Để giảm nguy cơ nhiễm khuẩn hô hấp, hãy hỏi bác sĩ xem bạn có cần tiêm phòng cúm, vắc xin phế cầu khuẩn, tiêm phòng uốn ván tăng cường bao gồm cả ho gà hàng năm hay không.

Liệu pháp oxy

Nếu mức oxy trong máu bạn thấp, bạn có thể nhận oxy qua mặt nạ hoặc gọng mũi để thở dễ hơn.

Phẫu thuật

Phẫu thuật đề phòng COPD nặng hoặc khi những điều trị khác thất bại, thường gặp khi bạn bị khí phế thũng. Một loại phẫu thuật là cắt bỏ túi khí. Khi đó bác sĩ loại bỏ những túi khí lớn khỏi phổi. Một loại khác là phẫu thuật giảm thể tích phổi, tức là cắt bỏ phần phổi bị hư hại. Ghép phổi là lựa chọn trong một số trường hợp.

Thay đổi lối sống

Một số thay đổi trong lối sống có thể giúp giảm nhẹ triệu chứng bao gồm

  • Bỏ thuốc lá. Bác sĩ có thể gợi ý những sản phẩm thích hợp hoặc dịch vụ hỗ trợ
  • Nếu có thể, tránh hút thuốc thụ động và hóa chất
  • Cung cấp đầy đủ dinh dưỡng cho cơ thể.
  • Nói chuyện với bác sĩ về cường độ luyện tập phù hợp

Những loại thuốc cho COPD

Thuốc có thể giảm nhẹ triệu chứng và chặn những đợt kịch phát. Có thể cần một vài lần thử và sai đêt tìm được loại thuốc và liều phù hợp nhất với bạn. Đây là một số lựa chọn:

  • Thuốc giãn phế quản: giúp giãn những cơ đang co chặt quanh đường dẫn khí, thường được dùng dưới dạng xịt. Loại có tác dụng ngắn kéo dài từ 4 đến 6 tiếng, chỉ dùng khi cần. Với những triệu chứng kéo dài, có loại tác dụng dài kỳ trong 12 tiếng mà bạn có thể dùng hàng ngày. Một số thuốc giãn phế quản là chất kháng beta, hoạt động bằng cách làm giãn các cơ đang co chặt quanh đường dẫn khí. Một số là loại kháng cholinergics, ngăn cơ khỏi co lại và dọn chất nhầy khỏi phổi
  • Corticosteroid: Đôi khi thuốc giãn phế quản được dùng kết hợp với glucocorticosteroid. Dùng hai thứ cùng lúc làm giảm viêm và giảm tiết đờm. Corticosteroid còn được dùng dưới dạng viên.
  • Chất ức chế Phosphodiesterase-4: Loại thuốc mới này được dùng dưới dạng viên giúp giảm viêm và giảm tiết đờm, được kê rộng rãi cho COPD.
  • Theophylline: Loại thuốc này làm giảm cơn đau thắt ngực và khó thở, có thể chặn các cơn kịch phát, thường được dùng dưới dạng viên.
  • Kháng sinh và kháng virus: Kháng sinh và kháng virus có thể được kê khi bạn bị nhiễm khuẩn hô hấp.
  • Vắc xin: COPD làm tăng nguy cơ mắc các bênh hô hấp khác. Vì thế, bác sĩ có thể đề nghị tiêm phòng cúm, vắc xin phế cầu khuẩn hoặc vắc xin ho gà hàng năm.

Tham khảo thêm thông tin tại bài viết: Tác hại của hút thuốc lá thụ động

CTV Huy Quang - Viện Y học ứng dụng Việt Nam - Theo Healthline
Bình luận
Tin mới
  • 06/07/2025

    Dấu hiệu cho thấy cơ thể đang mất nước

    Mất nước là tình trạng cơ thể không có đủ chất lỏng để hoạt động bình thường. Vào mùa hè, nguy cơ mất nước thường phổ biến hơn.

  • 06/07/2025

    Giải pháp làm mát phòng hiệu quả trong mùa hè

    Mùa hè với nền nhiệt cao kéo dài và độ ẩm tăng mạnh không chỉ gây khó chịu trong sinh hoạt hàng ngày mà còn ảnh hưởng đáng kể đến chất lượng giấc ngủ. Cảm giác oi bức khiến việc chìm vào giấc ngủ trở nên khó khăn và thường xuyên bị gián đoạn trong đêm.

  • 05/07/2025

    Uống bao nhiêu cà phê là quá nhiều?

    Cà phê từ lâu đã trở thành thức uống quen thuộc của hàng triệu người mỗi sáng. Tuy nhiên, uống bao nhiêu là đủ để tốt cho sức khỏe và khi nào thì trở thành quá nhiều?

  • 05/07/2025

    Những câu hỏi thường gặp về nước kiềm

    Khi nước kiềm ngày càng phổ biến, các tuyên bố xung quanh lợi ích sức khỏe và khả năng cải thiện sức khỏe tổng thể của nó cũng tăng theo. Tuy nhiên, điều quan trọng là phải xem xét kỹ lưỡng những khẳng định này. Vì vậy, hãy cùng tìm hiểu và khám phá sự thật về nước kiềm và những lợi ích thật sự của nước kiềm.

  • 05/07/2025

    Vai trò của chất béo trong chế độ ăn lành mạnh

    Chất béo thường bị mang tiếng xấu mỗi khi nói về chế độ dinh dưỡng vì cho rằng đó là nguyên nhân gây bệnh tim mạch, tiểu đường hay béo phì. Quan niệm cắt bỏ hoàn toàn chất béo khỏi bữa ăn đã từng phổ biến trong một số khuyến nghị dinh dưỡng. Thực tế, không phải tất cả các chất béo đều có hại.

  • 04/07/2025

    Bổ sung creatine đúng cách để cải thiện sức khỏe

    Chế độ ăn uống lành mạnh không thể thiếu thực phẩm giàu creatine - hợp chất tự nhiên giúp cung cấp năng lượng cho cơ bắp, cải thiện hiệu suất tập luyện và sức khỏe não bộ.

  • 04/07/2025

    Tìm hiểu về các loại bệnh võng mạc

    Có rất nhiều loại bệnh võng mạc khác nhau. Những bệnh này có thể do gen di truyền từ cha mẹ hoặc từ tổn thương võng mạc tích lũy trong suốt cuộc đời. Một số loại bệnh võng mạc phổ biến hơn các bệnh khác.

  • 03/07/2025

    5 lợi ích tiềm năng khi ăn chuối luộc

    Chuối là một trong những loại thực phẩm có lợi ích dinh dưỡng đáng kể. Vậy khi ăn chuối luộc có tác dụng gì?

Xem thêm