Tổng hội y học Việt Nam

Viện y học ứng dụng Việt Nam
ứng dụng y học vì sức khỏe người việt nam

Những điều cần biết trước khi sử dụng thực phẩm chức năng

Ngày nay, các thực phẩm chức năng, hay còn gọi là thực phẩm bảo vệ sức khỏe, được sử dụng dưới nhiều mục đích: bổ sung cho chế độ ăn, phục hồi và bảo vệ sức khỏe, hoặc sử dụng kèm trong các chế độ ăn có giới hạn về lượng dinh dưỡng nạp vào.

Các thực phẩm chức năng được sản xuất dưới nhiều dạng như viên nén, viên nang, dạng lỏng, bột, hay cả các dạng thanh năng lượng. Các loại thực phẩm chức năng được dán nhãn và bày bán trong các siêu thị, nhà thuốc và cả trên internet bao gồm:

  • Các loại vitamin và khoáng chất
  • Các loại thảo mộc - Có thể gồm các nguyên liệu từ thực vật, tảo, vi nấm hoặc tổng hợp các loại
  • Các sản phẩm axit amin – Axit amin là đơn phân của các protein và đóng vai trò trong quá trình chuyển hóa của cơ thể
  • Sản phẩm bổ sung enzyme – Enzyme là các phức hợp protein có chức năng đẩy nhanh các phản ứng hóa sinh trong cơ thể.

Hiệu quả

Dù đã có những bằng chứng cho thấy thực phẩm chức năng có thể giúp phòng chống và điều trị thiếu dinh dưỡng, tuy nhiên vẫn chưa có đủ bằng chứng để chứng minh hiệu quả của chúng trong việc phòng ngừa và điều trị các loại bệnh khác.

Nếu chế độ ăn của bạn không đủ đa dạng các loại thực phẩm giàu dinh dưỡng thì thực phẩm chức năng có thể giúp bạn bổ sung đủ dưỡng chất. Tuy nhiên, thực phẩm chức năng không thể thay thế các thực phẩm thiết yếu của một chế độ ăn lành mạnh.

Các bằng chứng khoa học cho thấy một số thực phẩm chức năng có lợi cho sức khỏe và giúp kiểm soát một vài tình trạng sức khỏe. Ví dụ như canxi và vitamin D giúp xương chắc khỏe và phòng ngừa loãng xương, axit folic giúp giảm nguy cơ một số dị tật bẩm sinh về thần kinh, và axit béo omega-3 từ dầu cá có thể giúp những người mắc bệnh tim mạch. Ngược lại, còn nhiều thực phẩm chức năng vẫn còn cần nghiên cứu thêm để xác định được hiệu quả chính xác.

An toàn và nguy cơ

Nhiều thực phẩm chức năng có chứa các hoạt chất có tác động mạnh lên cơ thể. Hãy luôn cảnh giác với tác dụng phụ mà thực phẩm chức năng có thể gây ra, đặc biệt là khi bắt đầu sử dụng một sản phẩm mới.

Thực phẩm chức năng có khả năng gây phản ứng phụ nhất khi uống cùng với các thuốc kê đơn hoặc khi uống nhiều loại thực phẩm chức năng với nhau. Một vài loại có thể làm tăng nguy cơ chảy máu hoặc có thể ảnh hưởng đến phản ứng của một người với thuốc gây mê nếu họ uống trước hoặc sau khi phẫu thuật.

Hãy luôn nhớ rằng một vài nguyên liệu có trong các thực phẩm chức năng đang ngày càng được đưa vào nhiều loại đồ ăn, bao gồm cả ngũ cốc ăn sáng và đồ uống. Hệ quả của việc này là bạn có thể đang bổ sung nhiều thực phẩm chức năng hơn bạn nghĩ và điều đó không phải lúc nào cũng tốt hơn. Ví dụ như bổ sung quá nhiều vitamin A có thể gây đau đầu và tổn thương gan, cũng như gây dị tật bẩm sinh. Bổ sung dư thừa sắt cũng có thể gây buồn nôn và có khả năng gây tổn thương gan cũng như các nội tạng khác.

Những lưu ý khi sử dụng thực phẩm chức năng

Thực phẩm chức năng không phải là sản phẩm để chữa bệnh, chẩn đoán, hoặc làm giảm bớt ảnh hưởng của bệnh. Thực phẩm chức năng không thể hoàn toàn phòng ngừa bệnh tật. Tuy nhiên một vài loại có thể giúp ích trong việc giảm nguy cơ các bệnh nhất định và được cho phép quảng cáo trên nhãn về các lợi ịch này. Ví dụ, thực phẩm bổ sung axit folic có thể quảng cáo rằng giúp giảm nguy cơ gây dị tật bẩm sinh ở não và tủy sống của thai nhi.

Sử dụng thực phẩm chức năng không đúng cách có thể gây hại. Việc sử dụng đồng thời nhiều thực phẩm chức năng, sử dụng cùng với các loại thuốc kê đơn, hoặc thậm chí thay thế thuốc chữa bệnh đều có thể dẫn đến hệ quả có hại, thậm chí là nguy hiểm đến tính mạng.

Thực phẩm chức năng “tự nhiên” không luôn đồng nghĩa với “an toàn”. Các thực phẩm chức năng tự nhiên như các loại thảo mộc không phải an toàn tuyệt đối. Độ an toàn của một loại thực phẩm chức năng phụ thuộc vào nhiều yếu tố, ví dụ như thành phần hóa chất, tác động lên cơ thể, phương pháp sản xuất và liều lượng sủ dụng. Ví dụ như lá liên mộc (comfrey) hoặc kava có thể gây hại nghiêm trọng cho gan. Hơn nữa, những cụm từ như “đã được chuẩn hóa” hay “đã được chứng nhận” được in trên nhãn không phải luôn đảm bảo chất lượng của sản phẩm.

Tương tác thuốc là hoàn toàn có khả năng. Nhiều thực phẩm chức năng có thể tương tác với các thuốc chữa bệnh hoặc các thực phẩm chức năng khác. Ví dụ như thảo dược St. John’s Wort có gây ảnh hưởng đến tác dụng của các loại thuốc bao gồm thuốc chống trầm cảm, thuốc tránh thai, thuốc sử dụng điều trị HIV và nhiều loại khác.

Cẩn trọng với các yếu tố gây ô nhiễm. Nhiều loại thực phẩm chức năng đã được phát hiện ẩn chứa các thành phần thuốc kê đơn hoặc các hợp chất khác, đặc biệt là những sản phẩm hỗ trợ giảm cân, hỗ trợ sức khỏe tình dục và hỗ trợ thể hình. Hơn nữa, nhiều sản phẩm đã bị thu hồi do nhiễm vi khuẩn, thuốc trừ sâu và kim loại nặng.

Hãy là người tiêu dùng thông thái. Các quy định về tiếp thị sản phẩm chức năng rất khác so với thuốc chữa bệnh. Luôn tham khảo ý kiến của bác sĩ về việc sử dụng các thực phẩm chức năng cũng như nghiên cứu, tìm hiểu các bằng chứng khoa học về hiệu của và độ an toàn của các thực phẩm chức năng đó đối với trường hợp của bản thân.

Tham khảo thêm thông tin tại bài viết: 15 thành phần trong thực phẩm chức năng cần lưu ý

PGs.Ts.Bs.Nguyễn Xuân Ninh và Dương Thùy Anh - Viện Y học ứng dụng Việt Nam - Tổng hợp từ NIH, NCCIH
Bình luận
Tin mới
  • 17/08/2025

    8 nguyên nhân gây ra tình trạng răng khấp khểnh

    Răng khấp khểnh là tình trạng phổ biến và ảnh hưởng đến trẻ em, thanh thiếu niên và người lớn. Nguyên nhân bao gồm di truyền, răng mọc chen chúc, vấn đề về hàm, mất răng, chấn thương mặt và thói quen vệ sinh răng miệng không đúng cách.

  • 16/08/2025

    Tác động của mạng xã hội đến sức khỏe tinh thần giới trẻ

    Trong bối cảnh công nghệ phát triển mạnh mẽ, mạng xã hội đã trở thành một phần không thể thiếu trong cuộc sống hàng ngày, đặc biệt là đối với giới trẻ. Các nền tảng như Facebook, Instagram, TikTok, Thread không chỉ là công cụ giao tiếp, chia sẻ thông tin mà còn là nơi giải trí phổ biến. Tuy nhiên, bên cạnh những lợi ích rõ ràng, việc sử dụng mạng xã hội một cách mất kiểm soát đang đặt ra nhiều thách thức nghiêm trọng đối với sức khỏe tinh thần của thế hệ trẻ trên toàn cầu.

  • 16/08/2025

    Tầm quan trọng của việc tiêm chủng cho trẻ em và người lớn

    Việc tiêm chủng từ lâu đã được coi là một trong những thành tựu y học nổi bật, mang lại sự bảo vệ thiết yếu cho cả trẻ em và người lớn trước các bệnh truyền nhiễm nguy hiểm.

  • 15/08/2025

    Ăn bao nhiêu rau quả mỗi ngày là đủ?

    Rau xanh và trái cây tươi là nhóm thực phẩm thiếu yếu trong chế độ ăn hằng ngày nhưng nhiều người còn băn khoăn chưa biết lượng rau quả nên ăn mỗi ngày bao nhiêu là đủ?

  • 15/08/2025

    Người cao tuổi vẫn có thể bị suy dinh dưỡng?

    Người cao tuổi thường cần ít năng lượng hơn so với khi còn trẻ, nhưng nhu cầu về các chất dinh dưỡng thiết yếu (vitamin, khoáng chất, protein, chất béo lành mạnh, carbohydrate phức hợp) vẫn tương đương hoặc thậm chí cao hơn.

  • 15/08/2025

    Báo cáo trường hợp: Sốc nhiễm trùng kèm viêm da, cân cơ hoại tử do nhiễm Vibrio vulnificus qua vết thương ở da

    Vibrio vulnificus là một loại trực khuẩn gram âm, di động, ưa mặn được tìm thấy ở khắp mọi nơi, chủ yếu ở vùng nước mặn và nước lợ ven biển. V. Vulnificus gây ra 1 trong 3 hội chứng riêng biệt: viêm dạ dày-ruột, nhiễm trùng huyết tiên phát và nhiễm trùng vết thương với tỉ lệ tử vong cao. Bệnh thường xẩy ra ở những người mắc bệnh gan mãn tính, suy giảm miễn dịch, hoặc các bệnh gây thừa sắt trong cơ thể. Khi nghi ngờ nhiễm V. Vulnificus dựa trên tiền sử, dịch tễ, diễn biến lâm sàng, vi khuẩn học, kháng sinh thích hợp cần dùng càng sớm càng tốt và can thiệp ngoại khoa khi có chỉ định.

  • 15/08/2025

    Cảnh báo: Vi khuẩn “ăn thịt người” Vibrio vulnificus đang gia tăng ở Mỹ. Khuyến cáo cho Việt Nam

    Các chuyên gia y tế cảnh báo sự gia tăng các ca nhiễm vi khuẩn ăn thịt người Vibrio vulnificus tại Mỹ, đặc biệt ở các bang ven biển vùng Vịnh Mexico và Đông Nam Hoa Kỳ như Florida và Louisiana. Mặc dù vẫn được xem là bệnh hiếm gặp, nhưng mức độ nghiêm trọng và xu hướng tăng của các ca nhiễm cho thấy dấu hiệu bất thường và người dân không được chủ quan về nguy cơ lây nhiễm.

  • 14/08/2025

    Ngày nào cũng ăn trứng có được không?

    Trứng là một phần của chế độ ăn giàu dinh dưỡng có thể hỗ trợ sức khỏe tổng thể, bao gồm cả hệ tim mạch và mắt. Vậy, có nên ăn trứng mỗi ngày không?

Xem thêm