Tổng hội y học Việt Nam

Viện y học ứng dụng Việt Nam
ứng dụng y học vì sức khỏe người việt nam

DHA, EPA và việc ăn cá

Mọi người thường nhắc nhiều đến DHA,EPA, omega 3 mang lại nhiều lợi ích cho sức khỏe con người. Nhưng bạn đã biết gì về những chất này chưa và còn cả việc tại sao cá lại được coi là nguồn cung cấp omega 3 hiệu quả nhất. Hãy đọc những thông tin dưới dây.

A xít béo thiết yếu

Axít béo là một chuỗi các nguyên tử các bon, oxy, hydro tạo thành một nhóm carboxyl. A xít béo được phân loại dựa trên việc có bao nhiêu các bon trong chuỗi cũng như có bao nhiêu liên kết đôi tồn tại trong phân tử.

có chứa rất nhiều chất béo nhưng những chất béo này được coi là có lợi cho sức khỏe vì chúng là những  axít béo omega 3 chuỗi dài: eicosapentanaenoic (EPA) và docosahexaenoic (DHA). Những omega 3 này chỉ được tìm thấy trong hải sản và tảo biển.

Như bạn có nhìn thấy ở biểu đồ dưới đây là quá trình để cơ thể tổng hợp EPA và DHA từ các chuỗi alpha linoleic omega 3 ngắn (ALA). ALA được tìm thấy ở trong thức ăn có nguồn gốc thực vật như hạt lanh, cây gai dầu, hạt bí ngô và hạt óc chó.

 

Tuy nhiên người ta đã chứng minh được một cách rõ ràng là  sự chuyển đổi từ ALA sang EPA và DHA là rất hạn chế. Hiệu quả chuyển đổi từ ALA sang EPA thấp hơn 5% và từ ALA sang DHA chỉ dưới 0,5%.

Một quan niệm của đa số những người ăn chay đó là họ tin rằng thức ăn thực vật có thể cung cấp đủ lượng ALA để chuyển đổi sang DHA và EPA, nhưng những con số trên đã chứng minh rằng quan niệm đó hoàn toàn sai lầm.

Rất nhiều nghiên cứu đã chỉ ra rằng các bổ sung ALA ( như dầu hạt lanh) không có khả năng làm tăng lượng ALA trong huyết thanh ở những người ăn chay mặc dù mức độ DHA có thể rất thấp. Vì vậy trừ khi được bổ sung DHA từ nguồn tảo, còn lại tất cả những người ăn chay đều thiếu DHA và EPA.

Đây là một việc quan trọng bỏi vì các omega 3 được coi là mang  lại rất nhiều lợi ích cho sức khỏe con người.

Sự cần thiết của DHA

Trên thực tế, một số nhà nghiên cứu đã đề suất rằng DHA là một dưỡng chất vô cùng thiết yếu. Khi các nhà khoa học mà dán nhãn “thiết yếu” thì có nghĩa là chúng còn trên cả mức độ “rất quan trọng”. Về mặt giá trị dinh dưỡng thì đo là loại dưỡng chất mà cơ thể con người không tự tổng hợp được nhưng có thể lấy được từ chế độ ăn.

Theo những giáo trình dinh dưỡng mới nhất hiện nay, chỉ có hai a xít béo được gắn mác thiết yếu đó là Omega 6 linoleic (LA) và omega 3 alpha linoleic (ALA). Người  ta tin rằng miễn là trong chế độ ăn có mặt chất béo thì mọi omega 3 hay omega 6 chuỗi dài, cơ thể đều tổng hợp được. Nhưng đây chỉ là mặt lý thuyết còn trong thực tế việc chuyển đổi không bao giờ được như vậy cả. Điều này đúng với cả những người khỏe mạnh và cực kỳ đúng với những người thiếu dinh dưỡng bởi chuyển đổi của ALA sang DHA còn phụ thuộc vào kẽm, sắt và piridoxine

Khả năng hấp thu sắt từ nguồn thực vật con thấp hơn rất nhiều so với động vật vì vậy việc thiếu hụt sắt còn là vấn đề thường xuyên diễn ra ở người ăn chay. Đây cũng là một lý do khác khiến việc chuyển từ ALA sang DHA kém hiệu quả đến thế.

Đây là một vài giả thiết ủng hộ cho việc DHA là thiết yếu

  • DHA trong mô của mọi động vật có vú dều tương tự như nhau mặc dù cấu trúc của axít béo omega 3 có thể khác nhau.
  • Chỉ có DHA và AA ( acis arachidonic) mới có thể chuyển qua nhau thai còn lại các a xít béo khác của omega 3 và omega 6 thì không được như thế
  • 60% não bộ được cấu tạo bởi a xít béo, và DHA,  AA là dạng phổ biến nhất của các phospholipid.
  • Lượng DHA ở trẻ sơ sinh ăn sữa công thức có LA và ALA thấp hơn trẻ ăn sữa hoặc sữa công thức có tiền chất của DHA.

Nói tóm lại là việc ăn cá và thịt là cần thiết để có thể nhận được lượng DHA và AA bởi cơ thể chúng ta không thể đảm đương nổi việc chuyển đôi ALA và LA từ thực vật thành DHA và AA. Hấp thu thẳng dưỡng chất bao giờ cũng hiệu quả hơn việc chuyển đổi từ tiền chất thành dưỡng chất.

Thế còn EPA có phải là chất thiết yếu không?

Epa là một a xít béo omega 3 chuỗi dài được tin là có rất nhiều tác dụng với sức khỏe khi ăn cá.

EPA thường được gọi là chất chống viêm tuy nhiên theo một báo cáo thì EPA có ảnh hưởng đến sự trao đổi chất của a xít arachidonic (AA) hơn là tác dụng chống viêm.

Hãy nhìn vào biểu đồ trên một lần nữa để thấy tại sao người ta lại gọi EPA là chất chống viêm. AA được sử dụng để tổng hợp nên chất prostagladin- đây là một chất tham gia vào quá trình viêm, EPA có cấu trúc tương tự như như AA nên trong cơ thể nó sẽ ức chế cạnh tranh với AA làm cho các enzym không chuyển hóa được AA sang thành protaglandin nên chống được viêm. Nhưng chúng ta không thể chắc chắn được rằng được rằng nếu AA không tham gia vào được tổng hợp protagladin thì những a xít béo khác vẫn có thể tham gia tổng hợp vào protagladin cũng như các chất gây viêm khác. Như thế có nghĩa là hiệu qảu chống viêm của EPA là không cao.

Ngược lại DHA thì khác, DHA được dùng để tổng hợp nên những hợp chất đóng vai trò chống viêm tích cực. EPA có lẽ chỉ giống như một sản phẩm phụ trong quá trình tổng hợp DHA.

Tất cả những điều trên có ý nghĩa gì với bạn

Thông tin sẽ được tóm gọn dưới đây

  • DHA là một trong những a xít béo quan trọng nhất của a xít béo omega 3 và là một trong những chất nền tảng cho việc cải thiện sức khỏe của con người.
  • DHA là một chất vô cùng thiết yếu nghĩa là việc trong chế độăn có DHA sẽ giúp bạn ngăn ngừa được bệnh tật và đảm bảo tối ưu hóa các chức năng trong cơ thể
  • Việc chuyển đổi ALA có trong thực vật như dầu hạt lanh sang DHA kém hiệu quả với người bình thường và có lẽ là rất kém với những người thiếu dinh dưỡng và những người ăn chay.
  • Nếu bạn mua dầu hạt lanh với hy vọng là có thể giúp cung cấp thêm DHA thì bạn chỉ đang tốn tiền cho những việc lãng phí thôi hãy dành tiền đó để mua cá ăn hoặc mua dầu cá để uống
DHA không phải là lý do duy nhất khiến bạn ăn cá, bởi ngoài việc cung cấp DHA thì cá còn cung cấp Selen và vitamin D. Tuy nhiên DHA gần như là lý do cơ bản khiến người ta nên ăn cá thường xuyên hơn và chắc chắn việc ăn cá đem lại nhiều lợi ích sức khỏe hơn bạn nghĩ.
Ts.Bs.Trương Hồng Sơn - Viện Y học ứng dụng Việt Nam - Tổng hợp từ Chriskresser
Bình luận
Tin mới
  • 18/05/2025

    Lycopene có giúp giảm nguy cơ ung thư?

    Trong bối cảnh các nhà khoa học không ngừng tìm kiếm các biện pháp phòng ngừa ung thư, chế độ ăn uống, đặc biệt là việc tiêu thụ trái cây và rau quả, được xem là một yếu tố quan trọng. Cà chua, với thành phần lycopene nổi bật, đang thu hút sự chú ý đặc biệt.

  • 18/05/2025

    Cách để thức dậy đúng giờ vào buổi sáng

    Việc thiết lập lịch trình ngủ và thói quen trước khi đi ngủ, đặt đồng hồ báo thức và điều chỉnh chế độ ăn uống là một số phương pháp có thể giúp bạn ngủ ngon hơn và thức dậy dễ dàng vào buổi sáng.

  • 17/05/2025

    Chế độ ăn tham khảo với người mắc hội chứng thiên thần

    Tuy không có chế độ ăn kiêng đặc biệt nào có thể chữa khỏi hội chứng thiên thần nhưng dinh dưỡng hợp lý có thể giúp kiểm soát cân nặng, cải thiện giấc ngủ, quản lý táo bón và hỗ trợ phát triển nhận thức.

  • 17/05/2025

    Thanh thiếu niên và tuổi dậy thì

    Dậy thì là một giai đoạn quan trọng trong cuộc đời mỗi người, đánh dấu sự chuyển đổi từ trẻ em sang người trưởng thành. Đây là giai đoạn cơ thể có nhiều thay đổi về mặt thể chất và tâm sinh lý, đặt nền móng cho sức khỏe sinh sản và sức khỏe tổng quát trong tương lai. Việc thấu hiểu những biến đổi này, cùng với sự quan tâm, hỗ trợ từ gia đình và xã hội, sẽ giúp thanh thiếu niên vượt qua giai đoạn dậy thì một cách an toàn và khỏe mạnh.

  • 16/05/2025

    Chế độ ăn uống tốt cho bệnh nhân lao hạch

    Bệnh lao hạch gây ảnh hưởng nhiều đến sức khỏe và khả năng ăn uống. Việc phát hiện sớm, điều trị đúng phác đồ và có chế độ dinh dưỡng hợp lý sẽ giúp người bệnh nhanh phục hồi sức khỏe.

  • 16/05/2025

    Lý do bạn bị đầy hơi sau khi ăn salad

    Bạn có thể dùng salad như một bữa ăn lành mạnh hoặc món ăn kèm, nhưng salad có thể gây ra một số vấn đề về tiêu hóa tùy thuộc vào thành phần của nó. Rau và trái cây sống là những thực phẩm có thể gây đầy hơi và chướng bụng do một số hợp chất và vi khuẩn, và chúng có thể là lý do tại sao bạn có thể bị đau bụng dữ dội sau khi ăn salad.

  • 15/05/2025

    5 lợi ích sức khỏe của quả lê và những kiêng kỵ khi ăn lê

    Quả lê không chỉ đơn thuần là một loại trái cây ngon mà còn là một vị thuốc tự nhiên rất tốt cho sức khỏe.

  • 15/05/2025

    Bệnh lý mùa hè thường gặp

    Mùa hè là thời điểm tuyệt vời để tận hưởng những ngày dài đầy nắng, tham gia các hoạt động ngoài trời và thư giãn. Tuy nhiên, nhiệt độ và độ ẩm cao trong mùa hè cũng có thể gây ra một số vấn đề sức khỏe. Việc nhận biết các bệnh lý mùa hè phổ biến, nguyên nhân, triệu chứng và cách phòng tránh sẽ giúp bạn bảo vệ sức khỏe cho bản thân và gia đình.

Xem thêm