Tổng hội y học Việt Nam

Viện y học ứng dụng Việt Nam
ứng dụng y học vì sức khỏe người việt nam

Dậy thì sớm: liệu có cách nào ngăn ngừa không?

Dậy thì sớm là khi cơ thể trẻ em bắt đầu thay đổi thành cơ thể người lớn quá sớm. Dậy thì sớm được coi la ở thời điểm trước 8 tuổi ở bé gái và trước 9 tuổi ở bé trai. Nguyên nhân gây dậy thì sớm thường không rõ ràng. Một số nguyên nhân xảy ra bao gồm nhiễm trùng, các vấn đề về hormone, khối u, vấn đề liên quan đến não hoặc chấn thương dẫn đến dậy thì sớm.

Ở tuổi dậy thì, cơ và xương phát triển nhanh chóng. Cơ thể có những sự thay đổi về hình dáng và các bộ phận sinh dục phát triển, bắt đầu có khả năng sinh sản.

Dấu hiệu

Các dấu hiệu dậy thì sớm bao gồm:

  • Sự phát triển của ngực, tuyến vú và kỳ kinh nguyệt đầu tiên ở bé gái.
  • Sự phát triển của tinh hoàn và dương vật, râu ria trên mặt và giọng nói trầm hơn ở bé trai.
  • Lông mu hoặc lông dưới cánh tay.
  • Phát triển nhanh về chiều cao, cân nặng.
  • Mụn.
  • Mùi (mồ hôi) cơ thể của người lớn.

Hãy tham khảo ý kiến của bác sĩ khi trẻ có các dấu hiệu trên.

Nguyên nhân

Để biết nguyên nhân gây dậy thì sớm ở một số trẻ em, việc hiểu được điều gì xảy ra ở tuổi dậy thì là rất hữu ích. Não bắt đầu quá trình này bằng cách tạo ra một loại hormone gọi là hormone giải phóng gonadotropin (GnRH). Khi hormone này đến tuyến yên, nó sẽ tạo ra nhiều estrogen hơn ở buồng trứng và nhiều testosterone hơn ở tinh hoàn. Estrogen tạo nên các đặc điểm giới tính nữ. Testosterone tạo nên các đặc điểm giới tính nam.

Có hai loại dậy thì sớm: dậy thì sớm trung ương và dậy thì sớm ngoại biên.

Tuổi dậy thì sớm trung ương

Nguyên nhân của loại dậy thì sớm này không rõ ràng. Với dậy thì sớm trung ương, dậy thì bắt đầu quá sớm nhưng trẻ phát triển như bình thường. Đối với hầu hết trẻ em mắc tình trạng này, không có vấn đề y tế hoặc lý do nào khác được biết đến cho tình trạng dậy thì sớm.

Trong một số trường hợp hiếm gặp, những nguyên nhân sau đây có thể gây dậy thì sớm trung ương:

  • Xuất hiện khối u ở não hoặc tủy sống hoặc tích tụ dịch ở não từ khi mới sinh, (não úng thủy).Xạ trị vùng não hoặc tủy sống hoặc chấn thương tại não, tủy sống cũng có thể gây ra tình trạng dậy thì sớm.
  • Một căn bệnh di truyền hiếm gặp ảnh hưởng đến xương và màu da và gây ra các vấn đề về nội tiết tố. Tình trạng này được gọi là hội chứng McCune-Albright.
  • Các vấn đề di truyền, được gọi là tăng sản tuyến thượng thận bẩm sinh, liên quan đến việc tuyến thượng thận sản xuất ra các hormone không điển hình.
  • Suy giáp, trong đó tuyến giáp không sản xuất đủ hormone.

Tuổi dậy thì sớm ngoại vi

Estrogen hoặc testosterone được sản xuất quá sớm sẽ gây ra tình trạng dậy thì sớm này.

Với loại dậy thì sớm này, hormone GnRH thường không phải là nguyên nhân. Thay vào đó, nguyên nhân là do giải phóng estrogen hoặc testosterone vào cơ thể. Vấn đề với buồng trứng, tinh hoàn, tuyến thượng thận hoặc tuyến yên gây ra giải phóng 2 hormone này.

Những nguyên nhân sau đây có thể dẫn đến dậy thì sớm ngoại vi:

  • Một khối u ở tuyến thượng thận hoặc tuyến yên giải phóng estrogen hoặc testosterone.
  • Một căn bệnh di truyền hiếm gặp ảnh hưởng đến xương và màu da và gây ra các vấn đề về nội tiết tố. Tình trạng này được gọi là hội chứng McCune-Albright.
  • Tiếp xúc với kem hoặc thuốc mỡ có chứa estrogen hoặc testosterone.

Ở bé gái, dậy thì sớm ngoại vi cũng có thể liên quan đến:

  • U nang buồng trứng.
  • Khối u buồng trứng.

Ở bé trai, dậy thì sớm ngoại vi cũng có thể do:

  • Khối u ở tế bào sản xuất tinh trùng hoặc ở tế bào sản xuất testosterone.
  • Một tình trạng di truyền hiếm gặp được gọi là tình trạng dậy thì sớm không phụ thuộc gonadotropin. Tình trạng này có thể khiến bé trai, thường ở độ tuổi từ 1 đến 4, sản xuất testosterone quá sớm.

Các yếu tố nguy cơ

Các yếu tố làm tăng nguy cơ dậy thì sớm bao gồm:

  • Giới tính. Các bé gái có nhiều khả năng dậy thì sớm hơn các bé trai.
  • Béo phì. Việc tăng cân quá mức làm tăng nguy cơ dậy thì sớm.

Biến chứng

Các biến chứng có thể xảy ra của tình trạng dậy thì sớm bao gồm:

  • Chiều cao thấp. Trẻ dậy thì sớm có thể phát triển nhanh lúc đầu và cao hơn những trẻ khác cùng tuổi. Nhưng xương của trẻ phát triển quá sớm. Vì vậy, những trẻ này thường ngừng phát triển sớm hơn bình thường. Điều này có thể khiến chúng thấp hơn chiều cao trung bình khi trưởng thành.
  • Các vấn đề xã hội và cảm xúc. Trẻ em bắt đầu dậy thì sớm hơn những trẻ khác cùng độ tuổi có thể buồn phiền về những thay đổi trong cơ thể. Ví dụ, việc đối phó với thời kỳ kinh nguyệt sớm có thể khiến trẻ tự ti. Điều này có thể ảnh hưởng đến lòng tự trọng và làm tăng nguy cơ trầm cảm hoặc sử dụng ma túy hoặc rượu bất hợp pháp.

Tìm hiểu thêm: Rối loạn hành vi ở trẻ nhỏ

Phòng ngừa

Không ai có thể tránh được một số yếu tố nguy cơ gây dậy thì sớm, chẳng hạn như giới tính và chủng tộc. Nhưng có những điều có thể làm giảm nguy cơ dậy thì sớm ở trẻ em, bao gồm:

  • Không cho trẻ sử dụng testosterone và estrogen dưới bất cứ hình thức  nào. Bao gồm cả thực phẩm chứa hormone, thuốc theo toa cho người lớn hoặc thực phẩm bổ sung.
  • Khuyến khích trẻ em duy trì cân nặng khỏe mạnh.

Phòng khám chuyên khoa Dinh dưỡng VIAM (VIAM Clinic) trực thuộc Viện Y học ứng dụng Việt Nam tư vấn, cung cấp chế độ dinh dưỡng cá thể dành cho những người đang điều trị các bệnh mạn tính, trẻ nhẹ cân, suy dinh dưỡng, trẻ thừa cân béo phì phụ nữ mang thai và cho con bú,... Hãy liên hệ với VIAM Clinic nếu bạn muốn có chế độ dinh dưỡng hỗ trợ điều trị và cải thiện sức khỏe TẠI ĐÂY hoặc Hotline: 0935.18.3939 hoặc 024.3633.5678

 
 

 

 

Trương Phan Hồng Hà - Viện y học ứng dụng Việt Nam - Theo Mayoclinic
Bình luận
Tin mới
  • 09/10/2024

    Dấu hiệu thiếu vitamin D ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ

    Tình trạng thiếu vitamin D ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ rất phổ biến và có thể gây ra nhiều hậu quả nghiêm trọng nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời.

  • 08/10/2024

    Các nhóm thực phẩm giúp mái tóc khỏe đẹp

    Mái tóc khỏe đẹp, mượt mà phản ánh tình trạng sức khỏe. Khi cơ thể thiếu một số chất sẽ khiến mái tóc yếu rụng... Dưới đây là một số nhóm thực phẩm giúp mái tóc mượt.

  • 08/10/2024

    Hội chứng Apert

    Hội chứng Apert là một rối loạn di truyền hiếm gặp gây ra sự phát triển bất thường của sọ. Trẻ em mắc hội chứng Apert được sinh ra với hình dáng sọ và khuôn mặt biến dạng, đi cùng nhiều khuyết tật khác. Phẫu thuật tạo hình có thể giúp sửa một số bất thường xương mặt.

  • 07/10/2024

    Những thực phẩm giàu vitamin D bậc nhất

    Bạn có biết Vitamin D rất quan trọng với sức khoẻ nhưng nhiều người lại thiếu hụt? Hãy cùng tìm hiểu những loại thực phẩm chứa hàm lượng vitamin D cao nhất, giúp bạn dễ dàng bổ sung vào chế độ ăn hàng ngày.

  • 06/10/2024

    Quản lý bệnh viêm loét đại tràng

    Viêm loét đại tràng là một căn bệnh mạn tính, nhưng bạn có thể kiểm soát được và chung sống với căn bệnh này. Bác sĩ sẽ làm việc với bạn để tìm ra phương pháp điều trị giúp kiểm soát các triệu chứng và ngăn ngừa chúng tái phát.

  • 05/10/2024

    Vitamin K1 và K2: trẻ sơ sinh nên bổ sung loại nào?

    Vitamin K rất cần thiết cho trẻ sơ sinh, và tình trạng thiếu hụt vitamin K ở trẻ sơ sinh xảy ra phổ biến ở nhiều quốc gia trên thế giới trong đó có Việt Nam. Vậy trong giai đoạn này, nên bổ sung vitamin K dưới dạng K1 hay K2 cho trẻ? Hãy cùng tìm hiểu trong bài viết dưới đây.

  • 04/10/2024

    Tắm khoáng nóng có giúp giảm cân không?

    Việc ngâm mình trong một vùng nước tự nhiên ấm áp, với tiếng chim hót xung quanh và không khí trong lành bên ngoài có thể giúp bạn cảm thấy thư giãn. Đôi khi một số người còn tin rằng tắm khoáng nóng giúp giảm cân. Vậy điều đó có đúng không? Cùng tìm hiểu câu trả lời và khám phá các lợi ích sức khỏe có thể có khi tắm khoáng nóng cùng Bác sĩ Dinh dưỡng VIAM nhé.

  • 03/10/2024

    Tại sao trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ cần bổ sung vitamin D3?

    Vitamin D có những vai trò rất quan trọng trọng việc hấp thu canxi, tham gia vào nhiều chức năng khác như tạo xương, miễn dịch, tăng trưởng. Việc thiếu hay thừa vitamin D đều để lại những ảnh hưởng tới sức khỏe của trẻ nhỏ, đặc biệt là trẻ sơ sinh. Bổ sung vitamin D là điều được nhiều chuyên gia y tế khuyến cáo, tùy thuộc vào độ tuổi của trẻ - trong đó vitamin D3 là dạng bổ sung được khuyến nghị tốt nhất.

Xem thêm