Tổng hội y học Việt Nam

Viện y học ứng dụng Việt Nam
ứng dụng y học vì sức khỏe người việt nam

Chất tạo ngọt nhân tạo aspartam có an toàn hay không?

Aspartam là một chất tạo ngọt thay thế đường được tìm thấy trong các loại soda ăn kiêng, các đồ snack ăn vặt, sữa chua và các loại thực phẩm khác. Vậy liệu chất tạo ngọt nhân tạo đã được FDA chấp thuận có thể gây nguy hiểm cho sức khỏe con người hay không?

 

Kể từ khi được Cơ quản Quản lý thực phẩm và dược phẩm Hoa Kỳ FDA chấp thuận đưa vào sử dụng trên thị trường, chất tạo ngọt nhân tạo đã vấp phải vô số luồng ý kiến trái chiều từ một số bộ phận trong giới khoa học. Một số người lo ngại rằng ngộ độc aspartamcó thể dẫn tới các bệnh lý nghiêm trọng như bệnh đa xơ cứng và lupus.

Vậy liệu chất tạo ngọt nhân tạo đã được FDA chấp thuận có thể gây nguy hiểm cho sức khỏe con người hay không?

Aspartam là gì

Aspartam là một chất hóa học tổng hợp kết hợp bởi hai thành phần:

  • Acid aspartic: Đây là một amino acid không thiết yếu được tìm thấy trong cơ thể người và đường mía. Cơ thể sử dụng acid aspartic để tạo ra các hormon và hỗ trợ cho hoạt động bình thường của hệ thần kinh. Các nguồn chứa acid aspartic khác bao gồm đậu, các loại hạt, quả hạch, thịt bò, trứng và cá hồi.
  • Phenylalanine: Đây là một acid amin thiết yếu có trong sữa của động vật có vú nhưng cơ thể không thể tự sản xuất được chúng. Con người lấy acid amin này từ thức ăn. Cơ thể sử dụng phenylalanine để tạo ra protein, hormon và là chất dẫn truyền thần kinh của não bộ. Các nguồn giàu phenylalanine bao gồm thịt nạc, các sản phẩm từ bơ sữa, các loại hạt và quả hạch.

Khi hai thành phần này kết hợp với nhau sẽ tạo ra một chất có độ ngọt gấp 200 lần so với đường thông thường. Do vậy, các nhà sản xuất chỉ cần thêm một lượng rất nhỏ chất tạo ngọt này vào thực phẩm mà vẫn tạo ra được độ ngọt đạt yêu cầu và tạo ra rất ít năng lượng.

Các tuyên bố về chất tạo ngọt nhân tạo

Một số website tuyên bố rằng aspartam có thể gây ra rất nhiều vấn đề về sức khỏe, bao gồm:

  • Đa xơ cứng
  • Lupus ban đỏ
  • Động kinh
  • Hội chứng đau cơ xơ hóa
  • Trầm cảm
  • Mất trí nhớ
  • Các bệnh về mắt
  • Hay nhầm lẫn

FDA đã phê duyệt việc sử dụng aspartam với vai trò là chất tạo ngọt trong thực phẩm từ năm 1981 và được sử dụng trong các loại đồ uống có ga vào năm 1983. Tại thời điểm đó, một số nhà khoa học đã phản đối việc này. Họ hết sức lo ngại do một nghiên cứu trên động vật đã chỉ ra rằng các amino acid có thể gây chậm phát triển trí tuệ, tổn thương não bộ, và khả năng gây ung thư não.

Một ủy ban về an toàn thực phẩm cho rằng con người sẽ không bao giờ tiêu thụ các sản phẩm chứa hàm lượng aspartam cực kỳ cao như vậy. Họ nói thêm rằng thí nghiệm về động vật nêu trên vẫn còn nhiều điểm thiếu sót và các chất tạo ngọt là tương đối an toàn cho sức khỏe.

Website của FDA công bố rằng có hơn 100 nghiên cứu chứng minh tính an toàn của aspartam. Theo Hiệp hội Ung thư Hoa Kỳ, FDA đã thiết lập một lượng tiêu thụ hàng ngày hợp lý cho chất tạo ngọt này. Hàm lượng này là thấp hơn khoảng 100 lần so với lượng nhỏ nhất có thể gây bệnh trên mô hình động vật.

Những nguy cơ tiềm tàng của việc tiêu thụ aspartam

Bệnh phenylketon niệu (PKU)

Những người bị mắc các bệnh về gien hiếm gặp này không có khả năng chuyển hóa phenylalanine là một thành phần của aspartam. Do vậy, họ nên tránh sử dụng chất tạo ngọt nhân tạo. Nếu tiếp tục sử dụng, phenylalanine sẽ tích lũy trong cơ thể và gây tổn thương não bộ.

Ung thư

Một số nghiên cứu trên động vật đã tìm ra mối liên quan giữa aspartam và bệnh ung thư bạch cầu và một số bệnh ung thư máu khác. Một nghiên cứu vào năm 2007 đã chứng minh rằng chuột cống được sử dụng liều thấp aspartam hàng ngày trong suốt cuộc đời, ngay cả giai đoạn mang thai, sẽ có nguy cơ mắc ung thư cao hơn bình thường.

Một nghiên cứu vào năm 2012 cho thấy việc tiêu thụ nhiều hơn một khẩu phần soda ăn kiêng mỗi ngày sẽ làm tăng nguy cơ mắc bệnh u lympho không Hodgkin ở nam giới. Tuy nhiên, nghiên cứu cũng chứng minh rằng tỷ lệ mắc u lympho không Hodgkin ở nam giới tiêu thụ nhiều soda thông thường cũng tăng cao. Do vậy, các nhà khoa học không thể chắc chắn liệu là aspartam hay là một thành phần nào khác là nguyên nhân gây ung thư. Điều đáng lưu ý là các tác giả của nghiên cứu này về sau đã phải nói lời xin lỗi do dữ liệu từ nghiên cứu là quá yếu và khó có thể đưa ra được kết luận nào.

Theo Hiệp hội ung thư Hoa Kỳ, một nghiên cứu lớn trên 500.000 người trưởng thành không tìm thấy mối liên hệ nào giữa aspartam và sự gia tăng nguy cơ mắc u lympho, ung thư máu và u não.

Bệnh đa xơ cứng

Theo Hiệp hội đa xơ cứng quốc gia, chưa có nghiên cứu nào cho thấy mối liên hệ giữa aspartam và bệnh đa xơ cứng.

Lupus ban đỏ hệ thống

Hiệp hội Lupus Hoa Kỳ thông báo rằng cho tới này, còn có quá ít các bằng chứng khoa học về mối liên quan giữa aspartam và bệnh Lupus. Những nghiên cứu trước kia đều cho những kết quả khá mâu thuẫn. Do vậy, hiện chưa có bằng chứng tin cậy chứng minh aspartam làm tăng nguy cơ mắc bệnh Lupus.

Đau đầu

Liệu aspartam có làm tăng nguy cơ mắc chứng đau đầu hay không? Một nghiên cứu vào năm 1987 tìm ra rằng những người tiêu thụ aspartam không biểu hiện triệu chứng đau đầu nhiều hơn những người thuộc nhóm placebo.

Tuy nhiên, một nghiên cứu nhỏ vào năm 1994 lại cho những kết quả khác, rằng một số người có thể bị đau đầu nhiều hơn khi sử dụng aspartam. Nghiên cứu này về sau đã bị chỉ trích do cách thiết kế nghiên cứu của nó.

Động kinh

Trong một nghiên cứu vào năm 1995, các nhà khoa học đã kiểm tra 18 bệnh nhân nói rằng họ đã trải qua các triệu chứng của bệnh động kinh khi tiêu thụ aspartam. Tuy nhiên, kết quả cho thấy ngay cả với liều cao tới 50 mg, aspartam không cho thấy khả năng gây  động kinh so với nhóm chứng. Một nghiên cứu vào đầu năm 1992 trên mô hình động vật bị động kinh và không động kinh cũng cho kết quả tương tự.

Một báo cáo từ Hội đồng an toàn thực phẩm châu Âu đã tuyên bố rằng dựa trên một số lượng lớn các nghiên cứu đã thực hiện, không cho thấy mối liên hệ nào giữa aspartam và căn bệnh động kinh.

Hội chứng đau cơ xơ hóa

Vào năm 2010, các nhà khoa học đã công bố một ca lâm sàng nhỏ về các tác dụng phụ của aspartam trên 2 bệnh nhân.Cả hai bệnh nhân đều thuyên giảm các triệu chứng đau cơ xơ hóa khi loại bỏ aspartam khỏi chế độ ăn.

Một nghiên cứu về sau trên 72 bệnh nhân nữ đã không tìm ra bằng chứng để chứng minh sự liên quan này. Loại bỏ aspartam khỏi chế độ ăn của những người tham gia không hề có tác dụng giảm các cơn đau  cơ xơ hóa.

Thay đổi tâm trạng

Liệu aspartam có thể làm gia tăng nguy cơ bị rối loạn tâm trạng kiểu trầm cảm hay không? Trong một nghiên cứu, các nhà khoa học khi so sánh giữa những người đã từng và chưa từng có tiền sử bị rối loạn cảm xúc. Họ tìm ra rằng aspartam dường như làm gia tăng các triệu chứng này ở bệnh nhân đã có tiền sử bị trầm cảm. Tuy nhiên, nó không có tác động nào trên tâm trạng đối với bệnh nhân không có tiền sử bệnh.

Một nghiên cứu vào năm 2014 trên đối tượng người trưởng thành khỏe mạnh cũng cho kết quả tương tự. Khi những người tham gia tiêu thụ một chế độ ăn giàu aspartam, họ dễ bị kích thích và trầm cảm hơn hẳn.

Liệu có nên tránh sử dụng aspartam hay không?

Những thông tin trên đây chỉ liệt kê một số nghiên cứu về aspartam và các vấn đề sức khỏe có liên quan. Trong đa số các trường hợp, bên cạnh khả năng gây rối loạn cảm xúc, aspartam không hề có mối liên hệ nào với bệnh động kinh, đa xơ cứng, lupus hay các căn bệnh khác.

Các tổ chức sau đây đã chấp nhận sử dụng aspartam như một chất tạo ngọt an toàn thay thế đường:

  • FDA
  • Ủy ban các chuyên gia về các chất phụ gia thực phẩm
  • Tổ chức lương thực và nông nghiệp liên hợp quốc
  • Hội đồng an toàn thực phẩm châu Âu
  • Tổ chức Y tế thế giới WHO

 Không có tổ chức nào đưa ra khái niệm về tình trạng ngộ độc aspartam.

Tuy nhiên, do sự gia tăng những mối lo ngại từ cộng đồng, nhiều nhà sản xuất không lựa chọn aspartam để cho vào sản phẩm. Nếu bạn cho rằng bạn bị dị ứng với aspartam, hãy tránh sử dụng các sản phẩm chứa aspartam bằng cách đọc kỹ nhãn sản phẩm và lựa chọn những sản phẩm không chứa aspartam.

Tham khảo thêm thông tin tại bài viết: Các chất làm ngọt nhân tạo sử dụng trong thực phẩm

Ts.Bs.Trương Hồng Sơn - Viện y học ứng dụng Việt Nam - Tổng hợp từ Healthline
Bình luận
Tin mới
  • 29/03/2024

    5 nguyên tắc ăn uống người bệnh đái tháo đường cần nắm rõ

    Trên thực tế, không có một chế độ ăn uống nào dùng chung được cho tất cả người bệnh đái tháo đường. Chế độ ăn uống cần phải được “cá thể hóa”, tức là xây dựng cho riêng từng người bệnh cụ thể. Để xây dựng chế độ ăn phù hợp, người bệnh cần tuân thủ 5 nguyên tắc quan trọng trong bài viết sau.

  • 29/03/2024

    Đau đầu có nên uống trà?

    Khi bị stress, đau nhức đầu, nhiều người tìm tới thức uống giúp giải tỏa mệt mỏi như trà. Tuy nhiên, liệu trà nhiều caffeine và tannin có giúp giảm đau đầu hiệu quả?

  • 29/03/2024

    Điều gì thực sự xảy ra với cơ thể bạn khi bạn dùng Collagen?

    Theo các thống kê collagen là một trong những chất bổ sung phổ biến và thị trường tiêu thụ ngày càng tăng. Nhưng trước khi bạn đổ tiền vào các gian hàng thực phẩm bổ sung, bạn nên biết rằng không phải tất cả những tuyên bố về lợi ích của collagen đều có cơ sở khoa học.

  • 29/03/2024

    Cảnh báo nguy hiểm khi thiếu vitamin B12: Đau đầu, thiếu máu ác tính

    Vitamin B12 là dưỡng chất rất cần thiết cho các tế bào thần kinh và tế bào máu đỏ và cũng cần thiết cho sự hình thành ADN.

  • 29/03/2024

    Tác dụng phụ có thể xảy ra sau mổ đẻ

    Mổ đẻ là phẫu thuật lấy thai ra ngoài qua đường cắt ở vùng bụng và tử cung, được thực hiện khi sinh thường qua âm đạo có thể gây nguy hiểm cho sức khỏe của mẹ hoặc thai nhi. Mặc dù sinh mổ ngày nay đã an toàn hơn nhờ sự tiến bộ của y học, phương pháp này vẫn tiềm ẩn một số rủi ro và tác dụng phụ đối với cả người mẹ và trẻ sơ sinh.

  • 28/03/2024

    Vì sao bạn nên tẩy lớp trang điểm trước khi tập thể dục?

    Việc trang điểm nhẹ nhàng trước khi đến phòng tập thể dục có thể giúp chị em phụ nữ tự tin hơn. Nhưng theo một nghiên cứu mới được đăng trên Journal of Cosmetic Dermatology, việc này có thể có thể làm giảm lượng dầu trên da, gây khô da.

  • 28/03/2024

    5 nguyên liệu không nên bỏ qua khi pha chế món sinh tố chống viêm

    Sinh tố là thức uống bổ sung năng lượng và vitamin hiệu quả khi bạn mệt mỏi vì thời tiết. Công thức pha chế sinh tố nên có những thực phẩm, nguyên liệu giàu chất chống viêm để bảo vệ sức khỏe.

  • 28/03/2024

    Bà bầu "bỏ túi" ngay những lợi ích không ngờ từ việc uống vitamin trong thai kỳ

    Vitamin dành cho bà bầu là những viên bổ sung được sản xuất đặc biệt nhằm cung cấp cho cơ thể phụ nữ mang thai các vitamin và khoáng chất cần thiết. Bác sĩ khuyên bạn uống vitamin ngay từ khi bắt đầu lên kế hoạch mang thai cũng như trong suốt thai kỳ.

Xem thêm