Tổng hội y học Việt Nam

Viện y học ứng dụng Việt Nam
ứng dụng y học vì sức khỏe người việt nam

Bao nhiêu tuổi được coi là dậy thì sớm?

Các nghiên cứu gần đây cho thấy tuổi dậy thì dường như đang đến sớm hơn đối với cả trẻ trai và trẻ gái. Trung bình, các bé gái thường sẽ bắt đầu tuổi dậy thì quanh khoảng 11 tuổi và các bé trai thường sẽ bước vào tuổi dậy thì quanh khoảng 12 tuổi. Tuy nhiên, thông thường, trẻ vẫn được coi là bình thường nếu bước vào tuổi dậy thì trong khoảng từ 8-14 tuổi.

Nếu tuổi dậy thì bắt đầu sớm hơn, sẽ được coi là trẻ bị dậy thì sớm, tức là nếu bé gái dậy thì trước 8 tuổi và bé trai dậy thì trước 9 tuổi. Dậy thì sớm là một trường hợp hiếm gặp nhưng sẽ cần phải được điều trị.

Tuổi dậy thì đang diễn ra sớm hơn?

Tiêu chuẩn về tuổi dậy thì đang hạ thấp dần đối với cả trẻ trai và trẻ gái. Nghiên cứu năm 2020 phân tích 30 nghiên cứu về sự phát triển mô vú ở trẻ gái và sự xuất hiện kinh nguyệt lần đầu ở trẻ gái được coi là dấu hiệu đầu tiên của tuổi dậy thì. Tuy nhiên một số nhà nghiên cứu lưu ý rằng chu kỳ kinh nguyệt đầu tiên có thể xuất hiện ở giai đoạn muộn của tuổi dậy thì và đây không phải là một chỉ số tốt để đánh giá sự bắt đầu của tuổi dậy thì. Ngoài ra, nghiên cứu này cũng dựa trên trí nhớ của người trưởng thành về giai đoạn dậy thì của họ, do vậy kết quả có thể kém chính xác. Do đó, các nhà nghiên cứu cho rằng, phát triển vú là chỉ số quan trọng nhất để báo hiệu tuổi dậy thì. Đây cũng là chỉ số được sử dụng trong lâm sàng để phân biệt giữa trẻ gái tiền dậy thì và chưa dậy thì. Đánh giá mức độ phát triển của vú cũng được sử dụng để phân biệt giữa tình trạng dậy thì sớm và dậy thì bình thường.

Các nhà nghiên cứu thấy rằng, độ tuổi phát triển chồi vú đang có xu hướng giảm dần với tốc độ giảm 3 tháng cho mỗi 10 năm trong giai đoạn từ 1977 đến 2013, gợi ý rằng tuổi dậy thì đang có xu hướng diễn ra sớm hơn so với những năm 1970.

Tác giả nghiên cứu này gợi ý rằng, các nguyên nhân dẫn đến việc tuổi dậy thì có thể đang diễn ra sớm hơn bao gồm:

  • Do tác động của môi trường
  • Do đại dịch thừa cân béo phì
  • Do tiếp xúc với các hóa chất làm rối loạn nội tiết.

Nghiên cứu năm 2019 xem xét chiều cao và sự phát triển của hơn 4000 trẻ trai tại Thụy Điểm từ 1947 đến 1996, sử dụng đỉnh tăng trưởng chiều cao (là khi chiều cao tăng vượt trội ở trẻ) là dấu hiệu cho tuổi dậy thì. Nghiên cứu này chỉ ra rằng, những trẻ trai sinh muộn hơn sau này sẽ có tuổi dậy thì bắt đầu sớm hơn. Cứ 10 năm trôi qua, trẻ trai sẽ trải qua đỉnh tăng trưởng sớm hơn 1.5 tháng, cũng tức là tuổi dậy thì sớm hơn 1.5 tháng cho mỗi 10 năm.

Khi nào là quá sớm để dậy thì?

Dậy thì sớm là một tình trạng xảy ra khi trẻ bước vào tuổi dậy thì sớm hơn tiêu chuẩn thông thường (trẻ gái dậy thì trước 8 tuổi và trẻ trai dậy thì trước 9 tuổi). Trẻ bị dậy thì sớm phải đối mặt với nhiều vấn đề về sức khỏe. Xương của trẻ sẽ trưởng thành sớm hơn so với bạn bè cùng tuổi và khi tuổi dậy thì kết thúc, xương của trẻ cũng sẽ ngừng phát triển. Trong giai đoạn đầu của tuổi dậy thì, trẻ bị dậy thì sớm thường phát triển rất nhanh và cao hơn so với bạn bè đồng trang lứa. Nhưng sau đó trẻ sẽ ngừng phát triển sớm và sẽ không đạt được chiều cao toàn diện khi trưởng thành. Trẻ dậy thì sớm cũng sẽ phải trai quả nhiều vấn đề về cảm xúc và xã hội. Trẻ gái phát triển vú sớm và có kinh sớm hơn bạn bè có thể sẽ cảm thấy xấu hổ và bị bạn bè trêu chọc. Trẻ cũng có thể dễ bị kích động và nhạy cảm hơn. Trẻ tra dậy thì sớm có thể sẽ dễ nổi nóng. Trẻ cũng có thể sẽ có ham muốn tình dục sớm hơn bạn bè. Việc trẻ phải đối mặt với các vấn đề về tinh thần khi có các đáp ứng tình dục có thể sẽ là một khó khăn, thậm chí là mối lo ngại khi nhiều người cho rằng, hành vi đó là không phù hợp ở lứa tuổi của trẻ.

Điều trị dậy thì sớm trung ương không phải lúc nào cũng cần thiết nhưng sẽ luôn sẵn có khi trẻ bị dậy thì ở lứa tuổi quá sớm. Điều trị sẽ giúp giảm nồng độ hormone giới tính để làm chậm thậm chí là ngừng dậy thì. Hãy đưa trẻ đến gặp các bác sĩ nhi khoa nếu bạn nghi ngờ trẻ bị dậy thì sớm.

Nguyên nhân dậy thì sớm

Trong đa số các trường hợp, nguyên nhân gây dậy thì sớm chưa được biết rõ.

Dậy thì sớm có thể khởi phát tại một vùng trong não bộ gọi là vùng dưới đồi. Vùng này sẽ gửi tín hiệu đến tuyến yên để giải phóng hormone kích thích buồng trứng hoặc tinh hoàn sản xuất ra hormone giới tính. Ở trẻ dậy thì sớm, não bộ sẽ gửi tín hiệu này đi sớm hơn. Có rất nhiều nguyên nhân dẫn đến tình trạng này. Một trong số những nguyên nhân đã dược biết đến là đột biến ở gen MKRN3. Gen này đóng một vài trò quan trọng trong việc xác định khi nào tuổi dậy thì sẽ bắt đầu. Gen này ó thể di truyền trong gia đình, có khoảng 5% số trẻ trai bị dậy thì sớm do di truyền.

Các yếu tố liên quan đến não bộ cũng có thể gây dậy thì sớm. Bao gồm:

  • Chấn thương đến vùng não
  • Nhiễm trùng
  • Điều trị ung thư hoặc các phương pháp xạ trị khác
  • Khối u não
  • Các sự phát triển bất thường ở não bộ

Bước vào tuổi dậy thì quá sớm cũng có thể dẫn đến các vấn đề về buồng trứng và tuyến giáp ở trẻ gái. Ở trẻ gái, 90-95% số trường hợp dậy thì sớm không tìm được nguyên nhân. Ở trẻ trai, nguyên nhân thường dễ nhận biết hơn.

Các dấu hiệu dậy thì sớm ở trẻ nữ bao gồm:

  • Có kinh trước 10 tuổi
  • Phát triển ngực trước 8 tuổi
  • Tốc độ phát triển nhanh trước 8 tuổi.

Ở trẻ tai, các dấu hiệu dậy thì sớm bao gồm:

  • Tốc độ phát triển nhanh trước 9 tuổi
  • Dương vật hoặc tinh hoàn phát triển trước 9 tuổi

Ở cả trẻ trai và trẻ gái, có một số thay đổi có thể liên quan đến dậy thì sớm nhưng cũng có thể là dấu hiệu phát triển bình thường, bao gồm:

  • Có mùi cơ thể
  • Mọc lông vùng kín, lông nách, lông mặt
  • Giọng nói trầm hơn
  • Mọc mụn trứng cá

Trẻ gái bị thừa cân hoặc béo phì sẽ có nguy cơ bị dậy thì sớm cao hơn so với những trẻ khác

Tham khảo thêm thông tin tại bài viết: Tuổi dậy thì: Cách phát hiện dậy thì sớm và phương pháp điều trị

Ths. Liên Hương - Viện Y học ứng dụng Việt Nam (theo Healthline) -
Bình luận
Tin mới
  • 28/03/2024

    Vì sao bạn nên tẩy lớp trang điểm trước khi tập thể dục?

    Việc trang điểm nhẹ nhàng trước khi đến phòng tập thể dục có thể giúp chị em phụ nữ tự tin hơn. Nhưng theo một nghiên cứu mới được đăng trên Journal of Cosmetic Dermatology, việc này có thể có thể làm giảm lượng dầu trên da, gây khô da.

  • 28/03/2024

    5 nguyên liệu không nên bỏ qua khi pha chế món sinh tố chống viêm

    Sinh tố là thức uống bổ sung năng lượng và vitamin hiệu quả khi bạn mệt mỏi vì thời tiết. Công thức pha chế sinh tố nên có những thực phẩm, nguyên liệu giàu chất chống viêm để bảo vệ sức khỏe.

  • 28/03/2024

    Bà bầu "bỏ túi" ngay những lợi ích không ngờ từ việc uống vitamin trong thai kỳ

    Vitamin dành cho bà bầu là những viên bổ sung được sản xuất đặc biệt nhằm cung cấp cho cơ thể phụ nữ mang thai các vitamin và khoáng chất cần thiết. Bác sĩ khuyên bạn uống vitamin ngay từ khi bắt đầu lên kế hoạch mang thai cũng như trong suốt thai kỳ.

  • 28/03/2024

    Thực phẩm, đồ uống nên hạn chế khi đang bị nghẹt mũi

    Dấu hiệu nghẹt mũi thường gặp khi bạn bị cảm cúm, viêm mũi dị ứng hoặc viêm đường hô hấp. Một số thực phẩm, đồ uống có thể khiến triệu chứng này trầm trọng hơn, cản trở việc hít thở của bạn.

  • 28/03/2024

    Chấn thương sọ não có hồi phục được không?

    Chấn thương sọ não luôn được coi là một trong những thương tổn nghiêm trọng nhất có thể xảy ra với con người. Tuy nhiên, với những tiến bộ mới trong lĩnh vực y tế và phục hồi chức năng, ngày càng có nhiều hy vọng để người bệnh chấn thương sọ não có thể phục hồi và hồi phục các chức năng quan trọng.

  • 27/03/2024

    Những triệu chứng và biến chứng điển hình của bệnh sởi

    Bệnh sởi là một bệnh truyền nhiễm nghiêm trọng do virus sởi gây ra, có thể dẫn đến nhiều biến chứng nguy hiểm. Nhận biết sớm các dấu hiệu và triệu chứng như sốt cao, ho, chảy nước mũi và phát ban da đặc trưng là rất quan trọng để điều trị kịp thời. Hiểu rõ các triệu chứng sởi còn giúp phòng ngừa sự lây lan của căn bệnh này.

  • 27/03/2024

    5 loại thảo mộc giúp tăng cường sức khoẻ hô hấp

    Khi gặp các vấn đề hô hấp, nhiều người có xu hướng tìm các giải pháp từ thiên nhiên để giảm nhanh các triệu chứng khó chịu cũng như tăng cường sức khoẻ đường thở. Dưới đây là 5 loại thảo mộc bạn có thể thử áp dụng.

  • 27/03/2024

    Biện pháp cải thiện triệu chứng viêm họng

    Viêm họng là vấn đề hô hấp có thể xảy ra quanh năm, nhất là trong thời tiết giao mùa do virus, vi khuẩn tấn công đường thở. Cần làm gì để cải thiện triệu chứng viêm họng hiệu quả?

Xem thêm