Hơn năm mươi năm qua rất nhiều người theo chế độ ăn chay cho rằng việc ăn thịt, trứng, và mỡ động vật là không tốt cho sức khỏe và rằng chúng ta sẽ sống lâu hơn, có sức khỏe tốt hơn nếu chúng ta hạn chế việc ăn những đồ ăn có nguồn gốc từ động vật.
Có rất nhiều lý do khiến một người chọn ăn chay hoặc trở thành người ăn chay. Một vài người chọn vì họ theo xu hướng bảo vệ môi trường và động vật. Một số khác thì vì họ đi tu hoặc theo đạo Phật. Nhưng một số người chọn chế độ ăn chay bởi họ cho rằng đó là sự lựa chọn tốt nhất cho sức khỏe theo góc độ của dinh dưỡng.
Hơn năm mươi năm qua rất nhiều người theo chế độ ăn chay cho rằng việc ăn thịt, trứng, và mỡ động vật là không tốt cho sức khỏe và rằng chúng ta sẽ sốn lâu hơn, có sức khỏe tốt hơn nếu chúng ta hạn chế việc ăn những đồ ăn có nguồn gốc từ động vật. Trên thực tế cũng có rất nhiều người trả lời rằng chế độ ăn chay hay người ăn chay sẽ có sức khỏe tốt hơn người ăn bình thường. Nhưng liệu điều đó có đúng hoàn toàn không?
Chế độ ăn chay dựa trên các thực phẩm có nguồn gốc thực vật, nhất là những sản phẩm rau củ quả hạt có chứa nhiều chất dinh dưỡng. Tuy nhiên chế độ ăn này cũng bao gồm các loại ngũ cốc (tinh hoặc thô) và các loại đậu có hàm lượng dinh dưỡng sinh học thấp và nhiều chất phi dinh dưỡng cao như phytate. Chế độ ăn chay tránh tất cả các thực phẩm là nội tạng động vât, cá, thịt, các động vật thân mềm chứa hàm lượng dinh dưỡng cao.
Hãy xem xét một cách kỹ lưỡng về các chất dinh dưỡng khi ăn chay.
Vitamin B12
Thiếu B12 thường hay gặp ở những người ăn chay trường. một số nghiên cứu đã thống kê có đến 68% số người ăn chay và 83% số người theo chế độ ăn chay thiếu B12, so với 5% những người ăn tạp.
Vitamin B12 cùng với axit folate tham gia vào quá trình tổng hợp ADN và hồng cầu. Nó cũng tham gia vào quá trình sản xuất các bao myelin thần kinh và dẫn truyền các xung thần kinh. Thiếu B12 có thể gây ra nhiều vấn đề: mệt mỏi, hôn mê, mất trí nhớ, các vấn đề thần kinh và tâm thần, thiếu máu… Thiếu B12 ở trẻ em là tình trạng rất nguy hiểm.
Một số thực phẩm có nguồn gốc thực vật chứa nhiều vitamin B12 như rong biển, đâu nành lên men, tảo spirulina, men bia brewers là những gợi ý cho người theo chế độ ăn chay muốn phòng chống việc thiếu hụt vitamin B12.
Canxi
Trên nghiên cứu, lượng canxi ở người theo chế độ ăn chay và người ăn tạp là như nhau, nhưng người ăn chay trường thì lại thấp hơn. Chúng ta biết rằng lượng cơ thể không hấp thụ được 100% lượng canxi có trong thực phẩm và những thực phẩm có chứa nhiều oxalate và phytate sẽ làm giảm hấp thu can xi. Vì vậy nếu chỉ ăn những loại rau lá xanh như rau bina, cải xoăn – chứa nhiều canxi thì cũng không thể làm tăng được nhiều can xi trong cơ thể
Một nghiên cứu cho thấy có thể hấp thụ lượng canxi trong 16 phần rau bina bằng với việc uống một ly sữa khoảng 200 ml, tương đương với 7cân rau bina hoặc hơn một 1kg rau bina nấu. Cũng có một vài loại rau có hàm lượng canxi cao dễ hấp thu nhưng phải ăn một lượng lớn rau thì mới hâp thu được lượng canxi bằng với lượng canxi có trong sữa, phô mai, sữa chua. Điều này cho thấy những người ăn chay phải bổ sung rất nhiều rau trong bữa ăn hàng ngày của họ để có đủ lượng canxi theo khuyến nghị.
Sắt
Người ăn chay và người ăn tạp cũng có lượng sắt trong cơ thể như nhau, nhưng mức độ ferritin - dạng sắt được dự trữ trong cơ thể, ở người ăn chay thấp hơn người ăn tạp. Đó là dấu hiệu cảnh báo cho việc thiếu máu thiếu sắt. Có thể thấy những người ăn chay dễ bị thiếu máu thiếu sắt hơn những người ăn tạp. Giống như canxi, việc hấp thu sắt cũng bị ảnh hưởng bởi những thực phẩm khác như cà phê, trà, các sản phẩm từ sữa, chất xơ và các viên bổ xung canxi. Điều này giải thích cho việc những người ăn chay thường không hấp thu được nhiều sắt không hem nói riêng và sắt nói chung.
Kẽm
Thiếu kẽm thường không thấy ở người ăn chay ở châu Âu, nhưng tần suất tiêu thụ các thực phẩm có nhiều kẽm thì lại giảm. Điều này rất đáng báo động vì nhiều loại thực phẩm có nguồn gốc thực vật có chứa chất acid phytic ức chế hấp thu kẽm. Chế độ ăn chay sẽ làm giảm hấp thu kẽm đến 35% so với chế độ ăn uống thông thường, người ăn chay cũng chỉ đáp ứng được 50% lượng kẽm cần thiết. Như vậy, ngay cả khi chế độ ăn uống đầy đủ các loại thực phẩm vẫn có thể thiếu hụt kẽm
EPA và DHA
Thực phẩm có nguồn gốc thực vật thường chứa acid linoleic (omega-6) và acid alpha-linolenic (omega-3) đều là những axít béo cần thiết. Các axít béo này một phần cơ thể có thể tự sản xuất và một phần lấy từ thức ăn. Những axít béo đóng vai trò bảo vệ và điều trị các bệnh ung thư, hen suyễn, trầm cảm, bệnh tim mạch, rối loạn tăng động giảm chú ý, các bệnh tự miễn. Acid alpha-linolenic (omega-3, ALA) từ thực vật được chuyển đổi thành EPA và DHA nhưng tỷ lệ này rất thấp, vì vậy mà việc lấy EPA và DHA từ các thực phẩm khác là vô cùng cần thiết. Hơn nữa việc chuyển đổi ALA sang DHA còn phụ thuộc vào nồng độ sắt và pyridoxine nên khả ăn người ăn chay có khả năng thiếu hụt những chất này cao hơn so với người ăn tạp.
Vitamin A và D
Vấn đề lớn nhất với chế độ ăn chay có lẽ là thiếu vitamin A và D là những vitamin tan trong dầu đóng vai trò cực kỳ quan trọng trong cơ thể. Vitamin A và D gần như chỉ có mặt trong các thực phẩm có nguồn gốc động vật nên ý tưởng có thể lấy đủ lượng vitamin cần thiết từ rau củ trái cây là điều không khả thi. Tất nhiên là việc một số loại rau củ có thể chứa chất beeta caroten- tiền vitamin A nhưng việc chuyển đổi chất này sang vitamin A trong cơ thể không hiệu quả như mọi người thường nghĩ, tương tự như vậy một số thực phẩm như nấm chứa vitamin D nhưng việc hấp thu vitamin D từ nấm cũng không được nhiều. Nếu bạn chọn chế dộ ăn chay thì cần phải uống các viên vitamin để bổ sung lượng vitamin thiếu hụt.
Liệu ăn chay có sống lâu hơn ăn tạp
Rất nhiều nghiên cứu đã chỉ ra những người ăn chay trường hoặc theo chế độ ăn chay thường ít mắc bệnh tật và tuổi thọ cao hơn những người ăn tạp? Liệu có quá thiên vị cho chế độ ăn chay hay không?
Chúng ta đều biết những người theo chế dộ ăn chay thường là những người rất quan tâm đến sức khỏe, nghĩa là ngoài việc quan tâm đến chế độ ăn họ còn quan tâm đến việc tập thể dục, việc cân bằng tinh thần và hơn hết là họ quan tâm đến những dấu hiệu của bệnh tật. Chỉ riêng việc có cuộc sống lành mạnh như vậy thôi đã khiến họ có tuổi thọ cao và ít mắc các bệnh mạn tính hơn người khác rất nhiều. Trong khi đó có rất nhiều người ăn tạp thường không quá quan tâm đến sức khỏe của mình. Họ có thói quen ăn uống không lành mạnh, thường nghiêng về chế độ ăn nhiều thịt đỏ, nhiều đồ ăn nhanh hoặc quá nhiều đồ chứa nhiều chất béo không có lợi…., họ cũng có thể lười vận động hoặc có những thói quen ảnh hưởng đến sức khỏe nhu hút thuốc lá, lạm dụng rượu bia.
Công bằng mà nói, chế độ ăn có thể không phải là yếu tố duy nhất quyết định đến việc tuổi thọ kéo dài hay ít mắc bênh tật hơn, nhưng là yếu tố quan trọng để bạn có đạt được nhưng việc trên. Nếu so sánh giữa cơ thể của một vận động viên và cơ thể của một nhà sư bạn sẽ thích cơ thể nào hơn?
Về mặt sức khỏe mà nói có thể những người ăn chay là những người có sức khỏe tốt hơn so với rất nhiều người ăn tạp. Nhưng khi xem xét đến vấn đề dinh dưỡng thì chế độ ăn không phải là tối ưu và quyền năng như các nghiên cứu đã chỉ ra. Thật khó có thể biện minh cho chế độ ăn tạp lại giúp ích nhiều hơn cho con người vì việc đo lường các chất trong ăn uống rất khó kiểm soát. Tuy nhiên chế độ ăn tạp thường sẽ có ích hơn cho trẻ em - đối tượng đang cần sự bổ sung đầy đủ các chất để phát triển một cách toàn diện. Vì không có một chế độ ăn nào là hoàn hảo nên bạn cần cân nhắc kỹ lưỡng việc ăn uống của mình để có thể có một sức khỏe hoàn hảo.
Tham khảo thêm thông tin tại bài viết: Những điều bạn cần biết trước khi bắt đầu ăn chay
Việc thiết lập lịch trình ngủ và thói quen trước khi đi ngủ, đặt đồng hồ báo thức và điều chỉnh chế độ ăn uống là một số phương pháp có thể giúp bạn ngủ ngon hơn và thức dậy dễ dàng vào buổi sáng.
Tuy không có chế độ ăn kiêng đặc biệt nào có thể chữa khỏi hội chứng thiên thần nhưng dinh dưỡng hợp lý có thể giúp kiểm soát cân nặng, cải thiện giấc ngủ, quản lý táo bón và hỗ trợ phát triển nhận thức.
Dậy thì là một giai đoạn quan trọng trong cuộc đời mỗi người, đánh dấu sự chuyển đổi từ trẻ em sang người trưởng thành. Đây là giai đoạn cơ thể có nhiều thay đổi về mặt thể chất và tâm sinh lý, đặt nền móng cho sức khỏe sinh sản và sức khỏe tổng quát trong tương lai. Việc thấu hiểu những biến đổi này, cùng với sự quan tâm, hỗ trợ từ gia đình và xã hội, sẽ giúp thanh thiếu niên vượt qua giai đoạn dậy thì một cách an toàn và khỏe mạnh.
Bệnh lao hạch gây ảnh hưởng nhiều đến sức khỏe và khả năng ăn uống. Việc phát hiện sớm, điều trị đúng phác đồ và có chế độ dinh dưỡng hợp lý sẽ giúp người bệnh nhanh phục hồi sức khỏe.
Bạn có thể dùng salad như một bữa ăn lành mạnh hoặc món ăn kèm, nhưng salad có thể gây ra một số vấn đề về tiêu hóa tùy thuộc vào thành phần của nó. Rau và trái cây sống là những thực phẩm có thể gây đầy hơi và chướng bụng do một số hợp chất và vi khuẩn, và chúng có thể là lý do tại sao bạn có thể bị đau bụng dữ dội sau khi ăn salad.
Quả lê không chỉ đơn thuần là một loại trái cây ngon mà còn là một vị thuốc tự nhiên rất tốt cho sức khỏe.
Mùa hè là thời điểm tuyệt vời để tận hưởng những ngày dài đầy nắng, tham gia các hoạt động ngoài trời và thư giãn. Tuy nhiên, nhiệt độ và độ ẩm cao trong mùa hè cũng có thể gây ra một số vấn đề sức khỏe. Việc nhận biết các bệnh lý mùa hè phổ biến, nguyên nhân, triệu chứng và cách phòng tránh sẽ giúp bạn bảo vệ sức khỏe cho bản thân và gia đình.
Chấy rận không chỉ gây ngứa ngáy khó chịu mà còn ảnh hưởng đến sức khỏe tổng thể. Chế độ ăn uống khoa học, giàu dinh dưỡng có thể giúp tăng cường sức đề kháng, giảm ngứa ngáy và hỗ trợ quá trình điều trị chấy rận hiệu quả hơn.