Tổng hội y học Việt Nam

Viện y học ứng dụng Việt Nam
ứng dụng y học vì sức khỏe người việt nam

Thở ngắn, khó thở - nguyên nhân và cách để phòng?

Thở ngắn là một trong những cảm giác có thể khiến hoảng sợ, gặp nhiều trong các tình trạng bệnh lý ở phổi. Trong bệnh COVID-19, thở ngắn kèm với khó thở là một trong những triệu chứng có thể gặp phải, khá phổ biến. Vậy tình trạng này thực sự là như thế nào? Có cách nào có thể dự phòng được hay không?

Nguyên nhân gây ra tình trạng thở ngắn

Thở ngắn – hay khó thở thường được mô tả là cảm giác căng tức ở ngực, “đói không khí”, khó khăn trong việc thở hoặc có cảm giác nghẹt thở. Điều này gây ra cảm giác khó chịu, đôi khi là hoảng sợ khi không thể hít đủ không khí. Tình trạng thở ngắn xuất hiện kèm theo các biểu hiện được mô tả như thở nhanh, hơi thở nông, thở gấp gáp và có cảm giác như có vật gì đó đè chặt lên phổi. Đôi khi, việc tập thể dục với cường độ quá cao (vận động mạnh), ở trong môi trường có nhiệt độ khắc nghiệt (không khí quá ngột ngạt), tình trạng béo phì hay việc đang ở một nơi có độ cao lớn so với mặt đất (không khí loãng) cũng có thể xuất hiện tình trạng này. Nhìn chung, khi cơ thể thiếu oxy và chúng ta không hít đủ, dấu hiệu “đói không khí” sẽ xuất hiện và gây khó thở.

Bên cạnh những ví dụ điển hình ở một người bình thường, khó thở có thể là dấu hiệu dưới góc độ một vấn đề sức khỏe y tế. Nếu gặp phải tình trạng khó thở không rõ nguyên nhân, đặc biệt là xảy ra đột ngột và mức độ nghiêm trọng, điều này rất có thể báo hiệu một vấn đề sức khỏe nghiêm trọng và cần được khám để xác định và có biện pháp điều trị càng sớm càng tốt.

Các trường hợp thở ngắn liên quan đến vấn đề sức khỏe

Hầu hết các trường thởi ngắn hay khó thở là do các bệnh lý về tim hoặc phổi. Tim và phổi tham gia vào việc vận chuyển oxy đến các mô cơ quan và loại bỏ carbon dioxide, và các vấn đề gặp phải với một trong hai quá trình này sẽ ảnh hưởng đến toàn bộ quá trình hô hấp.

Khó thở xảy ra đột ngột (tình trạng cấp tính) có một số nguyên nhân gây ra bao gồm:

  • Sốc phản vệ (một phản ứng dị ứng nghiêm trọng của toàn bộ cơ thể)

  • Bệnh hen suyễn

  • Ngộ độc carbon monoxide

  • Chèn ép tim (chất lỏng dư thừa xung quanh tim)

  • Đợt cấp COPD (bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính) – khiến các triệu chứng trở nên tồi tệ hơn

  • COVID-19

  • Rối loạn nhịp tim (các vấn đề về nhịp tim)

  • Suy tim

  • Viêm phổi (và các bệnh nhiễm trùng phổi khác)

  • Tràn khí màng phổi (xẹp phổi)

  • Thuyên tắc phổi (cục máu đông trong động mạch phổi)

  • Mất máu đột ngột làm giảm thể tích máu cơ thể

  • Tắc nghẽn đường thở trên (tắc nghẽn đường thở)

Trong trường hợp khó thở kéo dài nhiều tuần hoặc lâu hơn (được gọi là mạn tính), tình trạng thở ngắn hay khó thở thường là do:

  • Bệnh hen suyễn

  • Đợt cấp COPD (bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính)

  • Rối loạn chức năng tim mạch

  • Bệnh viêm phổi kẽ

  • Tràn dịch màng phổi (tích tụ chất lỏng xung quanh phổi)

Một số tình trạng sức khỏe khác cũng có thể gây ra tình trạng không hít đủ không khí, bao gồm các:

Các vấn đề về phổi

  • Hội chứng Croup (đặc biệt ở trẻ nhỏ) – tình trạng viêm cấp tính đường hô hấp trên và dưới thường do virus á cúm type1

  • Ung thư phổi

  • Viêm màng phổi

  • Phù phổi (dư thừa chất lỏng trong phổi)

  • Xơ phổi (phổi có sẹo và bị tổn thương)

  • Tăng huyết áp động mạch phổi

  • Sarcoidosis (tình trạng tập hợp các tế bào viêm trong cơ thể)

  • Bệnh lao

Các vấn vấn đề về tim

  • Bệnh cơ tim (vấn đề với cơ tim)

  • Suy tim

  • Viêm màng ngoài tim (viêm mô xung quanh tim)

Các vấn đề khác

  • Tình trạng thiếu máu

  • Rối loạn cảm xúc lo âu

  • Gãy xương sườn

  • Nghẹt thở trong sơ cứu

  • Viêm nắp thanh quản (sưng "nắp" của khí quản)

  • Dị vật hít phải bít tắc đường thở

  • Hội chứng Guillain Barre

  • Kyphoscoliosis (một biến dạng thành ngực)

  • Bệnh nhược cơ

Khi nào cần đi khám?

Nếu gặp phải tình trạng thở ngắn, khó thở nghiêm trọng xảy ra đột ngột và ảnh hưởng đến khả năng hoạt động của cơ thể, hãy tìm sự chăm sóc y tế ngay lập tức. Đặc biệt, nếu tình trạng này đi kèm với các dấu hiệu như đau tức ngực, ngất xỉu, buồn nôn, da niêm mạc tái xanh hoặc thay đổi ý thức như giảm tỉnh táo… thì cần được cấp cứu khẩn cấp. Đây có thể là dấu hiệu của cơn đau tim hoặc tình trạng tắc nghẽn phổi.

Một số dấu hiệu có thể đi kèm trong tình trạng thở ngắn, khó thở như:

  • Sưng ở bàn chân và mắt cá chân

  • Khó thở khi nằm ngửa

  • Sốt cao, ớn lạnh và ho

  • Thở khò khè

  • Tình trạng khó thở nặng lên và kéo theo các dấu hiệu khác nặng lên, không suy giảm

Dự phòng tình trạng này như thế nào?

Có nhiều biện pháp để dự phòng cũng như hạn chế mức độ nghiêm trọng của tình trạng này. Điều cơ bản là cần có một lối sống lành mạnh, sinh hoạt điều độ và tránh các tác nhân có thể gây ra. Các chuyên gia y tế đưa ra lời khuyên như sau:

  • Ngừng hút thuốc. Bỏ hút thuốc, hoặc không hút thuốc nếu chưa từng hút. Hút thuốc lá là nguyên nhân hàng đầu của COPD. Việc bỏ thuốc lá có thể làm chậm sự tiến triển của bệnh và ngăn ngừa các biến chứng, cũng như hồi phục cho cơ thể.

  • Tránh tiếp xúc với các chất ô nhiễm. Càng nhiều càng tốt, tránh các chất gây dị ứng hô hấp và độc tố môi trường, chẳng hạn như khói hóa học hoặc khói thuốc thụ động…

  • Tránh các thái cực về nhiệt độ. Hoạt động trong điều kiện khí hậu rất nóng và ẩm hoặc rất lạnh có thể khuếch đại tình trạng khó thở do các bệnh phổi mạn tính gây ra.

  • Lên kế hoạch cụ thể cho bản thân nếu đang gặp phải các vấn đề về hô hấp. Nếu bản thân đang gặp phải một sức khỏe có thể gây khó thở, hãy nói điều này với các chuyên gia y tế để được tư vấn phải làm gì nếu các triệu chứng có dấu hiệu trở nên tồi tệ hơn.

  • Hãy ghi nhớ các điều kiện có thể gây ra tình trạng khó thở như độ cao, khí hậu,... khi đi du lịch, đồng thời điều chỉnh bản thân và tránh gắng sức.

  •  Tập thể dục thường xuyên. Tập thể dục có thể giúp cải thiện thể lực và sức bền của cơ thể. Tập thể dục - cùng với giảm cân nếu thừa cân - có thể giúp giảm tình trạng khó thở do cơ thể được vận động và rèn luyện.

  • Uống thuốc. Nếu đang gặp phải các vấn đề sức khỏe cần phải sử dụng thuốc để điều trị, hãy cố gắng duy trì sử dụng thuốc đều đặn, đúng hướng dẫn của chuyên gia y tế để có thể kiểm soát tình trạng tốt và đạt hiệu quả cao.

  • Thường xuyên kiểm tra các thiết bị hỗ trợ của bản thân. Nếu bản thân cần các thiết bị hỗ trợ như oxy bổ sung, hãy chắc chắn rằng các thiết bị này hoạt động đúng cách, an toàn và đảm bảo.

Lời kết

Có nhiều vấn đề có thể dẫn đến tình trạng thở ngắn hay khó thở. Tình trạng này có thể gây ra những ảnh hưởng tiêu cực đến sức khỏe, và nếu không được phát hiện hay điều trị kịp thời có thể ảnh hưởng lâu dài và kéo theo những hậu quả khó lường. Do vậy, nếu gặp phải các dấu hiệu này, hãy liên hệ ngay cơ sở y tế để được hỗ trợ kịp thời.

Tham khảo thêm thông tin tại: Nguyên nhân gây khó thở khi mang thai.

BS. Minh Khánh - Viện Y học ứng dụng Việt Nam (theo Mayoclinic)
Bình luận
Tin mới
  • 13/07/2025

    Lựa chọn trang phục và phụ kiện chống nắng hiệu quả cho thanh thiếu niên

    Mùa hè đến mang theo cái nắng gay gắt, đặc biệt tại Việt Nam – nơi khí hậu nhiệt đới khiến bức xạ tia cực tím (UV) đạt mức cao trong nhiều tháng. Đối với thanh thiếu niên lứa tuổi năng động, thường xuyên tham gia các hoạt động ngoài trời như thể thao, dã ngoại hay đi học việc bảo vệ làn da và sức khỏe trước tia UV là vô cùng cần thiết.

  • 12/07/2025

    Chất tạo ngọt nhân tạo làm thúc đẩy cơn đói, khiến bạn ăn nhiều hơn

    Một nghiên cứu mới đã tìm hiểu cách thức sucralose, một chất tạo ngọt không calo, ảnh hưởng đến các tín hiệu não bộ liên quan đến cảm giác đói.

  • 11/07/2025

    Những dấu hiệu của tình yêu thái quá và cách xử lý

    Việc ai đó thể hiện tình cảm với bạn có thể khiến bạn cảm thấy vui vẻ và phấn khích khi bạn đang trong giai đoạn đầu của một mối quan hệ mới. Tuy nhiên, điều quan trọng là phải phân biệt sự mới lạ của một mối quan hệ mới với các hành vi thái quá.

  • 10/07/2025

    Vận động cùng con - giải pháp gắn kết tình cảm gia đình

    Trong cuộc sống hiện đại, khi thời gian dành cho gia đình ngày càng bị thu hẹp bởi công việc và các thiết bị điện tử, việc tìm kiếm một hoạt động vừa tốt cho sức khỏe vừa giúp gắn kết tình cảm cha con trở nên cần thiết hơn bao giờ hết.

  • 10/07/2025

    Cách phòng tránh và xử trí khi trẻ bị cháy nắng

    Những ngày hè đầy nắng là thời điểm lý tưởng để đưa trẻ ra ngoài chơi, đi biển, cắm trại, picnic,... Tuy nhiên, dành quá nhiều thời gian dưới ánh nắng mặt trời có thể khiến trẻ dễ bị cháy nắng. Cháy nắng nặng không chỉ gây khó chịu mà còn có thể làm tăng nguy cơ mắc các vấn đề sức khỏe về da cho trẻ. Cùng đọc bài viết sau đây để biết cách phòng tránh và xử trí khi trẻ bị cháy nắng.

  • 09/07/2025

    Đau đầu do thời tiết nóng bức: Nguy cơ tiềm ẩn và giải pháp phòng ngừa hiệu quả

    Mùa hè mang theo những ngày nắng kéo dài, không khí oi bức và nền nhiệt độ cao, tạo nên nhiều thách thức đối với sức khỏe con người. Một trong những ảnh hưởng phổ biến nhưng ít được chú ý là tình trạng đau đầu do nóng.

  • 08/07/2025

    Các nguồn cung cấp chất béo cho cơ thể

    Chất béo là một trong ba nhóm dưỡng chất thiết yếu, cùng với carbohydrate và protein, có vai trò vô cùng quan trọng trong hoạt động sống của cơ thể con người.

  • 08/07/2025

    Đột quỵ nhiệt: Nguy hiểm tiềm ẩn trong mùa nắng nóng

    Mùa hè đến, cái nắng gay gắt không chỉ khiến cơ thể mệt mỏi mà còn tiềm ẩn những mối nguy hiểm khôn lường đối với sức khỏe, trong đó đột quỵ nhiệt là một trong những tình trạng đáng lo ngại nhất.

Xem thêm