Tổng hội y học Việt Nam

Viện y học ứng dụng Việt Nam
ứng dụng y học vì sức khỏe người việt nam

Thở ngắn, khó thở - nguyên nhân và cách để phòng?

Thở ngắn là một trong những cảm giác có thể khiến hoảng sợ, gặp nhiều trong các tình trạng bệnh lý ở phổi. Trong bệnh COVID-19, thở ngắn kèm với khó thở là một trong những triệu chứng có thể gặp phải, khá phổ biến. Vậy tình trạng này thực sự là như thế nào? Có cách nào có thể dự phòng được hay không?

Nguyên nhân gây ra tình trạng thở ngắn

Thở ngắn – hay khó thở thường được mô tả là cảm giác căng tức ở ngực, “đói không khí”, khó khăn trong việc thở hoặc có cảm giác nghẹt thở. Điều này gây ra cảm giác khó chịu, đôi khi là hoảng sợ khi không thể hít đủ không khí. Tình trạng thở ngắn xuất hiện kèm theo các biểu hiện được mô tả như thở nhanh, hơi thở nông, thở gấp gáp và có cảm giác như có vật gì đó đè chặt lên phổi. Đôi khi, việc tập thể dục với cường độ quá cao (vận động mạnh), ở trong môi trường có nhiệt độ khắc nghiệt (không khí quá ngột ngạt), tình trạng béo phì hay việc đang ở một nơi có độ cao lớn so với mặt đất (không khí loãng) cũng có thể xuất hiện tình trạng này. Nhìn chung, khi cơ thể thiếu oxy và chúng ta không hít đủ, dấu hiệu “đói không khí” sẽ xuất hiện và gây khó thở.

Bên cạnh những ví dụ điển hình ở một người bình thường, khó thở có thể là dấu hiệu dưới góc độ một vấn đề sức khỏe y tế. Nếu gặp phải tình trạng khó thở không rõ nguyên nhân, đặc biệt là xảy ra đột ngột và mức độ nghiêm trọng, điều này rất có thể báo hiệu một vấn đề sức khỏe nghiêm trọng và cần được khám để xác định và có biện pháp điều trị càng sớm càng tốt.

Các trường hợp thở ngắn liên quan đến vấn đề sức khỏe

Hầu hết các trường thởi ngắn hay khó thở là do các bệnh lý về tim hoặc phổi. Tim và phổi tham gia vào việc vận chuyển oxy đến các mô cơ quan và loại bỏ carbon dioxide, và các vấn đề gặp phải với một trong hai quá trình này sẽ ảnh hưởng đến toàn bộ quá trình hô hấp.

Khó thở xảy ra đột ngột (tình trạng cấp tính) có một số nguyên nhân gây ra bao gồm:

  • Sốc phản vệ (một phản ứng dị ứng nghiêm trọng của toàn bộ cơ thể)

  • Bệnh hen suyễn

  • Ngộ độc carbon monoxide

  • Chèn ép tim (chất lỏng dư thừa xung quanh tim)

  • Đợt cấp COPD (bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính) – khiến các triệu chứng trở nên tồi tệ hơn

  • COVID-19

  • Rối loạn nhịp tim (các vấn đề về nhịp tim)

  • Suy tim

  • Viêm phổi (và các bệnh nhiễm trùng phổi khác)

  • Tràn khí màng phổi (xẹp phổi)

  • Thuyên tắc phổi (cục máu đông trong động mạch phổi)

  • Mất máu đột ngột làm giảm thể tích máu cơ thể

  • Tắc nghẽn đường thở trên (tắc nghẽn đường thở)

Trong trường hợp khó thở kéo dài nhiều tuần hoặc lâu hơn (được gọi là mạn tính), tình trạng thở ngắn hay khó thở thường là do:

  • Bệnh hen suyễn

  • Đợt cấp COPD (bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính)

  • Rối loạn chức năng tim mạch

  • Bệnh viêm phổi kẽ

  • Tràn dịch màng phổi (tích tụ chất lỏng xung quanh phổi)

Một số tình trạng sức khỏe khác cũng có thể gây ra tình trạng không hít đủ không khí, bao gồm các:

Các vấn đề về phổi

  • Hội chứng Croup (đặc biệt ở trẻ nhỏ) – tình trạng viêm cấp tính đường hô hấp trên và dưới thường do virus á cúm type1

  • Ung thư phổi

  • Viêm màng phổi

  • Phù phổi (dư thừa chất lỏng trong phổi)

  • Xơ phổi (phổi có sẹo và bị tổn thương)

  • Tăng huyết áp động mạch phổi

  • Sarcoidosis (tình trạng tập hợp các tế bào viêm trong cơ thể)

  • Bệnh lao

Các vấn vấn đề về tim

  • Bệnh cơ tim (vấn đề với cơ tim)

  • Suy tim

  • Viêm màng ngoài tim (viêm mô xung quanh tim)

Các vấn đề khác

  • Tình trạng thiếu máu

  • Rối loạn cảm xúc lo âu

  • Gãy xương sườn

  • Nghẹt thở trong sơ cứu

  • Viêm nắp thanh quản (sưng "nắp" của khí quản)

  • Dị vật hít phải bít tắc đường thở

  • Hội chứng Guillain Barre

  • Kyphoscoliosis (một biến dạng thành ngực)

  • Bệnh nhược cơ

Khi nào cần đi khám?

Nếu gặp phải tình trạng thở ngắn, khó thở nghiêm trọng xảy ra đột ngột và ảnh hưởng đến khả năng hoạt động của cơ thể, hãy tìm sự chăm sóc y tế ngay lập tức. Đặc biệt, nếu tình trạng này đi kèm với các dấu hiệu như đau tức ngực, ngất xỉu, buồn nôn, da niêm mạc tái xanh hoặc thay đổi ý thức như giảm tỉnh táo… thì cần được cấp cứu khẩn cấp. Đây có thể là dấu hiệu của cơn đau tim hoặc tình trạng tắc nghẽn phổi.

Một số dấu hiệu có thể đi kèm trong tình trạng thở ngắn, khó thở như:

  • Sưng ở bàn chân và mắt cá chân

  • Khó thở khi nằm ngửa

  • Sốt cao, ớn lạnh và ho

  • Thở khò khè

  • Tình trạng khó thở nặng lên và kéo theo các dấu hiệu khác nặng lên, không suy giảm

Dự phòng tình trạng này như thế nào?

Có nhiều biện pháp để dự phòng cũng như hạn chế mức độ nghiêm trọng của tình trạng này. Điều cơ bản là cần có một lối sống lành mạnh, sinh hoạt điều độ và tránh các tác nhân có thể gây ra. Các chuyên gia y tế đưa ra lời khuyên như sau:

  • Ngừng hút thuốc. Bỏ hút thuốc, hoặc không hút thuốc nếu chưa từng hút. Hút thuốc lá là nguyên nhân hàng đầu của COPD. Việc bỏ thuốc lá có thể làm chậm sự tiến triển của bệnh và ngăn ngừa các biến chứng, cũng như hồi phục cho cơ thể.

  • Tránh tiếp xúc với các chất ô nhiễm. Càng nhiều càng tốt, tránh các chất gây dị ứng hô hấp và độc tố môi trường, chẳng hạn như khói hóa học hoặc khói thuốc thụ động…

  • Tránh các thái cực về nhiệt độ. Hoạt động trong điều kiện khí hậu rất nóng và ẩm hoặc rất lạnh có thể khuếch đại tình trạng khó thở do các bệnh phổi mạn tính gây ra.

  • Lên kế hoạch cụ thể cho bản thân nếu đang gặp phải các vấn đề về hô hấp. Nếu bản thân đang gặp phải một sức khỏe có thể gây khó thở, hãy nói điều này với các chuyên gia y tế để được tư vấn phải làm gì nếu các triệu chứng có dấu hiệu trở nên tồi tệ hơn.

  • Hãy ghi nhớ các điều kiện có thể gây ra tình trạng khó thở như độ cao, khí hậu,... khi đi du lịch, đồng thời điều chỉnh bản thân và tránh gắng sức.

  •  Tập thể dục thường xuyên. Tập thể dục có thể giúp cải thiện thể lực và sức bền của cơ thể. Tập thể dục - cùng với giảm cân nếu thừa cân - có thể giúp giảm tình trạng khó thở do cơ thể được vận động và rèn luyện.

  • Uống thuốc. Nếu đang gặp phải các vấn đề sức khỏe cần phải sử dụng thuốc để điều trị, hãy cố gắng duy trì sử dụng thuốc đều đặn, đúng hướng dẫn của chuyên gia y tế để có thể kiểm soát tình trạng tốt và đạt hiệu quả cao.

  • Thường xuyên kiểm tra các thiết bị hỗ trợ của bản thân. Nếu bản thân cần các thiết bị hỗ trợ như oxy bổ sung, hãy chắc chắn rằng các thiết bị này hoạt động đúng cách, an toàn và đảm bảo.

Lời kết

Có nhiều vấn đề có thể dẫn đến tình trạng thở ngắn hay khó thở. Tình trạng này có thể gây ra những ảnh hưởng tiêu cực đến sức khỏe, và nếu không được phát hiện hay điều trị kịp thời có thể ảnh hưởng lâu dài và kéo theo những hậu quả khó lường. Do vậy, nếu gặp phải các dấu hiệu này, hãy liên hệ ngay cơ sở y tế để được hỗ trợ kịp thời.

Tham khảo thêm thông tin tại: Nguyên nhân gây khó thở khi mang thai.

BS. Minh Khánh - Viện Y học ứng dụng Việt Nam (theo Mayoclinic)
Bình luận
Tin mới
  • 28/08/2025

    Tác động của thời tiết ẩm ướt mùa mưa lũ đến sức khỏe da và cách chăm sóc

    Mùa mưa lũ không chỉ gây khó chịu bởi những cơn mưa kéo dài và không khí ẩm ướt mà còn là "kẻ thù" tiềm ẩn của làn da. Môi trường ẩm ướt, nguồn nước ô nhiễm và sự phát triển mạnh mẽ của vi sinh vật có hại tạo điều kiện thuận lợi cho hàng loạt vấn đề da liễu bùng phát.

  • 27/08/2025

    Có nên chạy bộ mỗi ngày để giảm cân?

    Chạy bộ là một bài tập thể dục đã được chứng minh là có thể cải thiện sức bền và giảm mỡ cơ thể một cách an toàn. Tuy nhiên, việc chạy bộ mỗi ngày có mang lại hiệu quả giảm cân như mong muốn?

  • 27/08/2025

    Tại sao ngón chân của bạn bị tê?

    Tê ở ngón chân là một trong triệu chứng dai dẳng khó xác định. Nó có thể là triệu chứng của một căn bệnh nghiêm trọng ví dụ như bệnh tiểu đường hoặc có thể chỉ là do bạn đi giày không phù hợp.

  • 26/08/2025

    6 thói quen giúp giảm mỡ bụng sau tuổi 45

    Sự thay đổi hormone, quá trình trao đổi chất chậm lại là nguyên nhân khiến mỡ dễ tích tụ quanh vùng eo, đặc biệt là với chị em sau tuổi 45. Để giảm mỡ bụng 'cứng đầu' này có thể chỉ cần thực hiện một số thói quen đơn giản.

  • 26/08/2025

    10 Dấu hiệu cảnh báo bệnh tim mạch ở người cao tuổi

    Bệnh tim mạch là một trong những nguyên nhân gây tử vong hàng đầu, đặc biệt ở người cao tuổi. Mỗi năm, có khoảng 5 triệu người mắc suy tim trên thế giới và gần 50% trong số đó tử vong sau 5 năm. Tại Việt Nam, bệnh tim mạch chiếm 60% các ca bệnh nội khoa.

  • 25/08/2025

    Ăn trứng vào bữa sáng có giúp giảm cân nhanh hơn?

    Bữa sáng giàu protein từ trứng không chỉ giúp no lâu mà còn hỗ trợ đốt mỡ hiệu quả hơn so với các bữa sáng nhiều tinh bột. Vậy ăn trứng vào buổi sáng có thật sự giúp bạn đạt mục tiêu giảm cân nhanh hơn?

  • 25/08/2025

    Tác hại của thuốc lá đối với sức khỏe và cách cai nghiện hiệu quả

    Thuốc lá từ lâu đã trở thành một vấn đề sức khỏe cộng đồng đáng báo động trên toàn cầu. Với hàng triệu người sử dụng mỗi ngày, tác hại của thuốc lá không chỉ ảnh hưởng đến người hút mà còn gây tổn hại nghiêm trọng cho những người xung quanh thông qua khói thuốc thụ động.

  • 24/08/2025

    Tác dụng của vỏ khoai lang không nên bỏ qua

    Khi ăn khoai lang, nhiều người thường có thói quen bỏ vỏ. Tuy nhiên, ít ai biết rằng phần vỏ này lại chứa dinh dưỡng mang lại một số lợi ích sức khỏe đáng ngạc nhiên.

Xem thêm