Tổng hội y học Việt Nam

Viện y học ứng dụng Việt Nam
ứng dụng y học vì sức khỏe người việt nam

Thiếu hụt men G6PD ở trẻ em: nguyên nhân do đâu?

Thiếu men G6PD là bệnh di truyền phổ biến, bệnh nhân thường không có đủ men glucose-6-phosphate giúp tế bào hồng cầu hoạt động bình thường.

Thiếu hụt men G6PD là gì

Glucose-6-phosphate dehydrogenase (G6PD) là một enzyme có vai trò rất quan trọng trong quá trình chuyển hóa đường glucose giúp cung cấp năng lượng để hồng cầu có thể tồn tại và đảm bảo được chức năng. Một số người có lượng enzyme này trong hồng cầu thấp hơn bình thường được xếp vào nhóm thiếu hụt men G6PD hay còn có tên gọi khác là “favism” bởi vì các cá thể thiếu men này bị dị ứng với loại đậu Fava (đậu tằm).

Thiếu men G6PD có thể di truyền từ cha mẹ sang con cái

Thiếu men G6PD là một rối loạn có tính chất di truyền, nghĩa là có thể truyền từ một hoặc cả hai bố mẹ sang cho con. Căn bệnh này có ảnh hưởng tới nam giới nhiều hơn là nữ giới.

Theo ước tính có khoảng 400 triệu người trên thế giới bị mắc hội chứng thiếu men G6PD. Bất cứ đối tượng nào cũng có thể mắc phải căn bệnh này nhưng chiếm chủ yếu hơn là người gốc Phi hay những khu vực mà bệnh sốt rét khá phổ biến như vùng Địa Trung Hải, Caribe và Đông Nam Á. Chứng thiếu hụt men G6PD thường diến biến nhẹ hơn đối với những người châu Phi và nặng hơn với những người có nguồn gốc Địa Trung Hải và châu Á.

G6PD có khả năng bảo vệ các tế bào hồng cầu

Hồng cầu có chức năng vận chuyển oxy tới các cơ quan của cơ thể. G6PD là enzyme có vai trò giúp các tế bào hồng cầu hoạt động bình thường. Nó giúp bảo vệ hồng cầu khỏi những chất tích lũy sản sinh ra khi bạn bị sốt hoặc do sử dụng một loại thuốc nào đó. Nếu cơ thể không có đủ G6PD, một số hồng cầu sẽ bị phá hủy khi cơ thể bị sốt hoặc khi sử dụng thuốc. Hiện tượng này gọi là “tan huyết”. Nếu hiện tượng này diễn ra, cơ thể sẽ không có đủ hồng cầu và dẫn đến thiếu máu.

Thiếu hụt men G6PD có thể gây một số vấn đề về sức khỏe

Đối với trẻ sơ sinh

Một phụ nữ mang thai bị hội chứng thiếu hụt men G6PD sẽ di truyền lại cho đứa con của mình. Trẻ sơ sinh với hội chứng này có thể bị vàng da một thời gian ngay sau sinh, thường là với bé trai. Tình trạng vàng da nặng có thể rất nguy hiểm đối với trẻ sơ sinh nếu không được điều trị. Phương pháp điều trị phổ biến là chiếu đèn, nghĩa là cho trẻ tiếp xúc với một loại ánh sáng đặc biệt trong vòng vài ngày.

Nhiều trẻ mắc hội chứng thiếu men G6PD được chẩn đoán ngay sau sinh dựa vào triệu chứng vàng da. Khi vàng da đã được điều trị khỏi thì thông thường trẻ sẽ không gặp phải vấn đề nào quá nghiêm trọng với căn bệnh này miễn là tránh tiếp xúc với đậu tằm và một số loại thuốc nhất định.

Đối với trẻ em và người lớn

Phần lớn những người thiếu hụt men G6PD đều có sức khỏe hoàn toàn bình thường, tuy nhiên đôi khi họ cũng gặp phải một số vấn đề.

Một số trẻ em và người lớn có thể xuất hiện tình trạng thiếu máu, tan máu sau khi gặp phải một số yếu tố kích thích sau:

  • Bị sốt
  • Sử dụng một số thuốc (được liệt kê dưới đây)
  • Ăn đậu tằm

Đôi khi một đứa trẻ bị tan máu sẽ không biểu hiện triệu chứng gì. Trong một số trường hợp nguy hiểm hơn, trẻ có thể xuất hiện những triệu chứng của bệnh thiếu máu như:

  • Da xanh tái
  • Mệt mỏi
  • Nhịp tim nhanh
  • Thở gấp
  • Khó thở
  • Vàng da, vàng mắt
  • Đau lưng
  • Nước tiểu sẫm màu, có màu nước chè.

Nếu con bạn xuất hiện một số trong những triệu chứng nêu trên, hãy đưa trẻ tới khám bác sỹ hoặc phòng khám gần nhất.

Một khi các yếu tố kích thích đã được loại bỏ thì triệu chứng của thiếu hụt G6PD sẽ dần được cải thiện và biến mất trong vòng một vài tuần.

Những loại thuốc mà người thiếu men G6PD không nên sử dụng:

  • Acid acetylsalicylic
  • Acid ascorbic (vitamin C)
  • Chloramphenicol
  • Chloroquine
  • Dapsone
  • Dimercaprol
  • Doxorubicin
  • Mepacrine
  • Xanh methylen
  • Methyldopa
  • Acid nalidixic
  • Naphthalene
  • Nitrofurantoin
  • Phenazopyridine
  • Primaquine
  • Quinine
  • Sulfacetamide
  • Sulfadiazine
  • Sulfamethoxazole (Co-trimoxazole, Septra)
  • Sulfanilamide
  • Sulfapyridine
  • Sulfisoxazole (Pediazole)
  • Xanh toluidine

Danh sách này chỉ bao gồm những thuốc dễ gây tan huyết ở những bệnh nhân thiếu men G6PD nhất và có thể được bổ sung một thời gian sau. Đôi khi một số thuốc không trong danh sách cũng gây tan máu. Hãy nói với bác sỹ hoặc dược sỹ về việc con bạn bị thiếu men G6PD và hỏi ý kiến họ về việc sử dụng bất kỳ loại thuốc nào, bao gồm cả thảo dược.

Trong trường hợp bác sỹ thấy trẻ cần thiết phải sử dụng một trong những thuốc trong danh sách nêu trên, trẻ sẽ được xét nghiệm máu khi sử dụng loại thuốc này. Nguy cơ và mức độ nặng của tình trạng tan máu phụ thuộc vào liều sử dụng.

Trẻ nên tránh tiếp xúc với băng phiến và một số loại thức ăn nhất định

Bạn nên hạn chế cho trẻ tiếp xúc với băng phiến (naphthalene).

Ngoài ra, không được cho trẻ ăn đậu tằm. Một số người cũng nên tránh uống rượu vang đỏ, tránh ăn tất cả các loại đậu, việt quất, các sản phẩm từ đậu nành, nước tăng lực và long não (camphor). 

Tham khảo thêm thông tin tại bài viết: Cách phòng tránh thiếu máu, thiếu sắt ở trẻ em

Ts.Bs.Trương Hồng Sơn - Viện Y học ứng dụng Việt Nam - Tổng hợp từ Babycenter
Bình luận
Tin mới
  • 20/05/2025

    6 mẹo chữa nghẹt mũi tại nhà hiệu quả nhất

    Nghẹt mũi là một dấu hiệu khó chịu, rất thường gặp khi chúng ta bị cảm cúm, nhiễm lạnh. Hiện vẫn chưa có cách chữa khỏi bệnh cảm lạnh thông thường, nhưng có rất nhiều mẹo tại nhà có thể làm giảm tình trạng nghẹt mũi do chứng cảm lạnh gây nên. Bài viết này sẽ phân tích các biện pháp khắc phục tình trạng nghẹt mũi tại nhà tốt nhất cùng với những điều cần tránh.

  • 19/05/2025

    Chế độ ăn cho người mắc lỵ trực trùng (lỵ trực khuẩn)

    Lỵ trực khuẩn là tình trạng nhiễm khuẩn đường tiêu hóa cấp tính và cần được điều trị kịp thời để phòng tránh những biến chứng nguy hiểm.

  • 19/05/2025

    10 loại thực phẩm giúp học sinh đạt kết quả tốt trong mùa thi

    Khi mùa thi đến gần, học sinh bước vào giai đoạn căng thẳng và áp lực cao, đòi hỏi sự tập trung tối đa cũng như khả năng ghi nhớ và tư duy sắc bén. Bên cạnh việc học tập chăm chỉ, chế độ dinh dưỡng đóng vai trò quan trọng trong việc tăng cường sức khỏe não bộ, giúp kiểm soát lo âu và tối ưu hóa hiệu suất học tập.

  • 18/05/2025

    Lycopene có giúp giảm nguy cơ ung thư?

    Trong bối cảnh các nhà khoa học không ngừng tìm kiếm các biện pháp phòng ngừa ung thư, chế độ ăn uống, đặc biệt là việc tiêu thụ trái cây và rau quả, được xem là một yếu tố quan trọng. Cà chua, với thành phần lycopene nổi bật, đang thu hút sự chú ý đặc biệt.

  • 18/05/2025

    Cách để thức dậy đúng giờ vào buổi sáng

    Việc thiết lập lịch trình ngủ và thói quen trước khi đi ngủ, đặt đồng hồ báo thức và điều chỉnh chế độ ăn uống là một số phương pháp có thể giúp bạn ngủ ngon hơn và thức dậy dễ dàng vào buổi sáng.

  • 17/05/2025

    Chế độ ăn tham khảo với người mắc hội chứng thiên thần

    Tuy không có chế độ ăn kiêng đặc biệt nào có thể chữa khỏi hội chứng thiên thần nhưng dinh dưỡng hợp lý có thể giúp kiểm soát cân nặng, cải thiện giấc ngủ, quản lý táo bón và hỗ trợ phát triển nhận thức.

  • 17/05/2025

    Thanh thiếu niên và tuổi dậy thì

    Dậy thì là một giai đoạn quan trọng trong cuộc đời mỗi người, đánh dấu sự chuyển đổi từ trẻ em sang người trưởng thành. Đây là giai đoạn cơ thể có nhiều thay đổi về mặt thể chất và tâm sinh lý, đặt nền móng cho sức khỏe sinh sản và sức khỏe tổng quát trong tương lai. Việc thấu hiểu những biến đổi này, cùng với sự quan tâm, hỗ trợ từ gia đình và xã hội, sẽ giúp thanh thiếu niên vượt qua giai đoạn dậy thì một cách an toàn và khỏe mạnh.

  • 16/05/2025

    Chế độ ăn uống tốt cho bệnh nhân lao hạch

    Bệnh lao hạch gây ảnh hưởng nhiều đến sức khỏe và khả năng ăn uống. Việc phát hiện sớm, điều trị đúng phác đồ và có chế độ dinh dưỡng hợp lý sẽ giúp người bệnh nhanh phục hồi sức khỏe.

Xem thêm