Tổng hội y học Việt Nam

Viện y học ứng dụng Việt Nam
ứng dụng y học vì sức khỏe người việt nam

Thế giới trước ngã ba đường về thực phẩm sạch

Cách nay mươi năm, thực phẩm “sạch” hay thực phẩm tự nhiên thường được cho là chỉ dành cho một thiểu số trong xã hội, có điều kiện sống khá giả. Nhận thức về vấn đề này ngày nay đã thay đổi rất nhiều. Tại nhiều quốc gia phát triển và đang phát triển, thị phần thực phẩm được nuôi trồng theo phương thức tự nhiên đang gia tăng nhanh chóng. Nhiều nghiên cứu công phu trong thời gian gần đây đặt vấn đề: Liệu nông nghiệp “sạch” có thể trở thành nền nông nghiệp chủ đạo của thế kỷ 21, đủ sức nuôi 10 tỷ cư dân trên hành tinh ?

Về vấn đề này, nhà nông học Pháp Jacques Caplat, trong cuốn sách phổ biến khoa học mới xuất bản, ông khẳng định thực phẩm sạch có thể đủ chu cấp cho từ 9 tỷ đến 12 tỷ dân cư hành tinh. Jacques Caplat nhận định rằng, nông nghiệp tự nhiên hoàn toàn có thể thay thế được nông nghiệp chủ đạo hiện nay.
Nhà nông học Pháp đặc biệt nhấn mạnh đến khía cạnh tiết kiệm diện tích của nông nghiệp tự nhiên, đi liền với việc thay đổi thói quen tiêu thụ của xã hội. Một cơ sở nghiên cứu tại thành phố Rennes, miền tây nước Pháp, đưa ra một so sánh đáng chú ý.
Để đáp ứng nhu cầu tiêu thụ thực phẩm  theo nền nông nghiệp chủ đạo hiện nay, Rennes với hơn 200.000 dân phải cần đến một vành đai nông nghiệp bao quanh rộng tới 15 km. Trong khi đó, với lối tiêu thụ thực phẩm sạch (ít thịt hơn), Rennes chỉ cần 8 km vành đai nông nghiệp.

Trong bài  “Thực phẩm sạch có thể nuôi được thế giới ?” đăng trên tạp chí Pháp “Science et avenir” số ra mới đây, đã giới thiệu kết quả nghiên cứu của một nhóm nhà nông học thuộc đại học bang Washington (WSU) về vấn đề này. Dựa trên việc tổng hợp, đối chiếu ít nhất 70 nghiên cứu trên quy mô toàn cầu trong thời gian gần đây, nghiên cứu của đại học WSU nhấn mạnh trước hết đến năng suất của thực phẩm sạch.

Theo nghiên cứu, năng suất của nông nghiệp tự nhiên (nông nghiệp sinh thái) vẫn còn tương đối thấp so với “nông nghiệp chuyên canh” tức nền nông nghiệp chủ đạo hiện hành, với cơ giới hóa cao độ, sử dụng nhiều thuốc trừ sâu, phân bón. Tuy nhiên, ngày càng có nhiều đồng thuận hơn trong việc các chủng loại cây trồng tự nhiên, nếu được chọn lọc tốt, có khả năng kháng cự tốt hơn với các điều kiện thời tiết khắc nghiệt. Đây là điều đặc biệt quan trọng trong một kỷ nguyên mà các hệ quả của biến đổi khí hậu đang ngày càng hiện hữu.

Về chất lượng, theo WSU, 12 nghiên cứu so sánh các thực phẩm tự nhiên với thực phẩm quy ước, được công bố từ năm 2000, cho thấy ưu thế của thực phẩm sạch, ví dụ như về hàm lượng vitamin C, oméga 3 hay các chất chống ô-xy hóa…

Thực phẩm sạch còn có ưu điểm là tránh cho người tiêu thụ các thuốc trừ sâu độc hại. Tuy nhiên, theo nghiên cứu tổng hợp nói trên của WSU, tác động đến sức khỏe con người của thực phẩm có chứa các thành phần độc hại trong thuốc trừ sâu (ở các thực phẩm quy ước) còn chưa được chỉ ra rõ ràng.

Nhìn chung, các nhà khoa học Đại học Mỹ WSU ghi nhận 2 ưu thế không thể bác bỏ được của nông nghiệp sinh thái. Thứ nhất là bảo vệ môi trường, đa dạng sinh học, đất đai, ít thải ra các loại khí gây hiệu ứng nhà kính; thứ hai là, cùng với việc môi trường được bảo vệ, nông nghiệp sinh thái cũng mang lại một cuộc sống khỏe mạnh, hạnh phúc hơn cho người làm nông, đặc biệt do ít bị tiếp xúc với các thuốc trừ sâu độc hại.

Về hiệu suất kinh tế, các tác giả WSU ghi nhận : Một nghiên cứu duy nhất hiện nay về 55 quốc gia, thuộc năm lục địa, và trải dài trong suốt gần nửa thế kỷ, cho thấy thực phẩm sạch mang lại doanh thu cao hơn từ 22% đến 35% so với thực phẩm quy ước cùng loại, với điều kiện người tiêu thụ chấp nhận mua đắt hơn. Tuy nhiên, thực phẩm sạch có xu hướng ngày càng rẻ hơn. Bên cạnh đó, nếu tính gộp cả các khoản tiết kiệm như ở không tác hại môi trường như thực phẩm quy ước, hàng « bio » tỏ ra ngày càng hiệu quả hơn về kinh tế.

Bên cạnh 2 ưu điểm nói trên, nhiều lợi thế khác của nông nghiệp tự nhiên cũng được nhấn mạnh, như tạo thêm nhiều việc làm (như do việc giảm bớt cơ khí hóa trong canh tác nông nghiệp) tạo điều kiện tăng cường quan hệ giữa người sản xuất và người tiêu thụ, giúp cho các vật nuôi có một đời sống tốt hơn…

Công trình của nhóm tác giả WSU kết luận: Nông nghiệp canh tác theo lối tự nhiên sẽ có một vị trí hết sức quan trọng trong thế kỷ 21. Theo các nhà nghiên cứu Mỹ, để đáp ứng nhu cầu về thực phẩm, bên cạnh việc nhân loại chuyển hướng sang nông nghiệp tự nhiên, cần phải hạn chế nạn lãng phí thực phẩm (ước tính lên tới 1/3 tổng sản lượng toàn cầu), cải thiện phương thức phân phối, hãm mức tăng dân số…

Trên toàn thế giới, diện tích nông nghiệp tự nhiên tăng gấp rưỡi trong vòng một thập niên qua. Năm 2014, tổng diện tích nông nghiệp tự nhiên là 43,7 triệu hecta, tăng nửa triệu hecta so với 2013. Australia là quốc gia dành nhiều đất nhất cho nông nghiệp tự nhiên: 17,2 triệu hecta (chủ yếu cho chăn nuôi).

Xét trên toàn thế giới, diện tích nông nghiệp sinh thái chỉ chiếm khoảng 1%, nhưng tại các quốc gia phát triển, như ở Liên minh Châu Âu, tỷ lệ này là rất lớn. 5% đất nông nghiệp của châu Âu là cho nông nghiệp sạch, diện tích này ở một số nước như Áo (19,4%), Thụy Điển (16,2%), CH Séc (11%) hay Ý (10,8%) còn lớn hơn nhiều. Riêng trong năm 2015, đất cho nông nghiệp tự nhiên tại Pháp tăng hơn 17%. Nhiều mặt hàng thực phẩm sạch tăng vọt như trứng (15%), sữa (12%)…

Năm 2014, tổng doanh thu của thị trường thực phẩm sạch là hơn 60 tỷ USD, Mỹ đứng đầu với 27 tỷ, tiếp theo đó là Đức (7,9 tỷ) và Pháp (4,8 tỷ).

Ngày 09/05/2016, nước Pháp khánh thành một khu vực lớn dành cho thực phẩm sạch tại Chợ Quốc tế Rungis (vùng thủ đô Paris), chợ thực phẩm được xem như lớn nhất thế giới.

Trong cuộc thi đua giữa hai nền nông nghiệp, một bên là nông nghiệp thâm canh cơ giới hóa cao (đã trở thành truyền thống), sử dụng khối lượng rất lớn phân bón, thuốc trừ sâu, một bên là nông nghiệp canh tác theo lối tự nhiên, thì nền nông nghiệp (thuận) tự nhiên - dù diện tích và thị phần còn nhỏ  - đã tỏ ra có sức bật lớn trong những năm gần đây, đặc biệt tại nhiều quốc gia phát triển, cũng như tại một số quốc gia đang trỗi dậy.

Đúng là nhân loại đang trước ngã ba đường: Tiếp tục nền nông nghiệp lạm dụng thuốc trừ sâu, phân bón, với vô số hiểm họa trước mắt và dài hạn, hoặc chuyển sang một nền nông nghiệp thân thiện với môi trường, với nhiều lợi thế như trên. Có lẽ câu trả lời đã có đối với mỗi người. Như vậy có thể nói thế giới đang bước vào kỷ nguyên của thực phẩm sạch hay cuả một nền nông nghiệp tự nhiên./.

Linh Đức - Theo Sức khỏe môi trường
Bình luận
Tin mới
  • 08/07/2025

    Các nguồn cung cấp chất béo cho cơ thể

    Chất béo là một trong ba nhóm dưỡng chất thiết yếu, cùng với carbohydrate và protein, có vai trò vô cùng quan trọng trong hoạt động sống của cơ thể con người.

  • 08/07/2025

    Đột quỵ nhiệt: Nguy hiểm tiềm ẩn trong mùa nắng nóng

    Mùa hè đến, cái nắng gay gắt không chỉ khiến cơ thể mệt mỏi mà còn tiềm ẩn những mối nguy hiểm khôn lường đối với sức khỏe, trong đó đột quỵ nhiệt là một trong những tình trạng đáng lo ngại nhất.

  • 08/07/2025

    Loại cá nhỏ bé có nhiều lợi ích với sức khỏe

    Cá cơm là một nguồn dinh dưỡng ấn tượng, mang lại những lợi ích sức khỏe đáng ngạc nhiên.

  • 08/07/2025

    Kháng sinh và những điều cần biết cho người trưởng thành

    Kháng sinh (hay thuốc kháng sinh) đóng vai trò then chốt trong y học hiện đại, giúp điều trị hiệu quả các bệnh nhiễm trùng do vi khuẩn.

  • 08/07/2025

    Điểm danh 5 loại dầu thực vật mang lại lợi ích sức khỏe tuyệt vời

    Chất béo thường bị hiểu lầm là “kẻ thù” của sức khỏe, đặc biệt là đối với tim mạch và cân nặng. Tuy nhiên, các nghiên cứu gần đây cho thấy không phải tất cả chất béo đều có hại. Ngược lại, một số loại chất béo tốt lại đóng vai trò thiết yếu trong việc duy trì năng lượng, hấp thụ vitamin và bảo vệ cơ thể khỏi viêm nhiễm. Trong đó, dầu ăn có nguồn gốc thực vật như dầu ô liu, dầu bơ, dầu mè... không chỉ mang lại hương vị phong phú cho món ăn mà còn cung cấp các acid béo có lợi cho tim mạch, não bộ và hệ miễn dịch.

  • 07/07/2025

    Dấu hiệu nhận biết và cách xử lý cảm nắng nhanh chóng

    Mùa hè với những ngày nắng gay gắt không chỉ mang đến niềm vui của những chuyến đi chơi mà còn ẩn chứa nguy cơ sức khỏe mà ít ai để ý: cảm nắng. Đây là một tình trạng nghiêm trọng xảy ra khi cơ thể không thể tự điều hòa nhiệt độ trong môi trường nóng bức, dẫn đến những hậu quả khôn lường nếu không được phát hiện và xử lý kịp thời.

  • 07/07/2025

    8 thực phẩm nên tránh để bảo vệ gan khỏe mạnh

    Gan đóng vai trò quan trọng trong việc duy trì sức khỏe tổng thể. Lựa chọn đúng loại thực phẩm cũng như tránh những chất có hại góp phần bảo vệ chức năng gan khỏe mạnh.

  • 07/07/2025

    Liệu bạn có đang lo lắng về hiệu suất tình dục?

    Tình dục được cho là một hoạt động thú vị, nhưng thật khó để vui vẻ nếu bạn liên tục lo lắng về việc mình đang làm tốt như thế nào. Nếu bạn muốn làm cho cuộc sống tình yêu của mình trở nên hấp dẫn trở lại, hãy tìm hiểu lý do tại sao bạn có thể bị lo lắng về hiệu suất tình dục và nhận một số mẹo để giúp bạn thoải mái.

Xem thêm