Tất cả những điều cần biết về vô sinh

Chẩn đoán của bệnh vô sinh đó là tình trạng các cặp vợ chồng không thể có con sau một năm mặc dù quan hệ tình dục đều đặn và không sử dụng bất kỳ biện pháp tránh thai nào. Với phụ nữ từ 35 tuổi trở lên, tình trạng này được xác định khi họ không thể mang thai sau 6 tháng cố gắng. Phụ nữ có khả năng thụ thai nhưng không mang thai đủ tháng cũng có thể được chẩn đoán là vô sinh.

Một phụ nữ không bao giờ có thể mang thai sẽ được chẩn đoán là vô sinh nguyên phát. Trường hợp mà người phụ nữ đã có ít nhất một lần mang thai thành công trước đó sẽ được chẩn đoán vô sinh thứ phát. Vô sinh không chỉ gặp ở phụ nữ mà đàn ông cũng có thể bị vô sinh. Trên thực tế, nam giới và nữ giới đều có khả năng gặp các vấn đề về sinh sản như nhau.

Thông thường, tình trạng vô sinh ở nam giới thường liên quan đến các vấn đề sau:

• Khả năng sản xuất tinh trùng
• Số lượng tinh trùng
• Hình dạng tinh trùng
• Chuyển động của tinh trùng

Ngoài ra, các yếu tố nguy cơ khác, bệnh lý và thuốc cũng có thể ảnh hưởng đến khả năng sinh sản của nam giới.

Các yếu tố nguy cơ

Các yếu tố nguy cơ có liên quan đến tình trạng vô sinh ở nam giới bao gồm: Tuổi tác, hút thuốc lá, sử dụng nhiều rượu, thừa cân hoặc béo phì, tiếp xúc với chất độc như thuốc trừ sâu, thuốc diệt cỏ và kim loại nặng.

Tình trạng bệnh lý

Một số tình trạng bệnh lý có liên quan đến vô sinh bao gồm: Xuất tinh ngược, giãn tĩnh mạch thừng tinh, tinh hoàn chưa xuống bìu, các kháng thể tấn công tinh trùng và tiêu diệt chúng, rối loạn nội tiết tố như giảm sản xuất testosterone.

Nguyên nhân do thuốc

Các loại thuốc ảnh hưởng đến khả năng sinh sản của nam giới, chẳng hạn như:

• Hóa trị hoặc xạ trị
• Sulfasalazine được sử dụng cho bệnh viêm khớp dạng thấp hoặc viêm loét đại tràng
• Thuốc chẹn kênh canxi, được sử dụng cho bệnh tăng huyết áp
• Thuốc chống trầm cảm ba vòng
• Steroid được sử dụng trong trường hợp để cải thiện thành tích thể thao hoặc các vấn đề về nội tiết tố như dậy thì muộn
• Sử dụng cần sa hoặc cocaine

Nguyên nhân vô sinh ở nữ giới

Vô sinh nữ có thể do nhiều yếu tố ảnh hưởng hoặc cản trở các quá trình sinh học như:

• Quá trình rụng trứng, khi trứng trưởng thành được giải phóng khỏi buồng trứng
• Quá trình thụ tinh, xảy ra khi tinh trùng gặp trứng trong ống dẫn trứng sau khi đi qua cổ tử cung và tử cung
• Quá trình thụ thai, xảy ra khi trứng được thụ tinh bám vào niêm mạc tử cung, nơi phôi có thể lớn lên và phát triển thành em bé

Đọc thêm bài viết: Top 10 thực phẩm cải thiện chất lượng trứng giúp tăng khả năng thụ thai

Các yếu tố nguy cơ

Các yếu tố gây vô sinh ở nữ giới bao gồm: Tuổi cao, hút thuốc lá, uống nhiều rượu, bị thừa cân béo phì hoặc thiếu cân nặng trầm trọng, mắc bệnh lây nhiễm qua đường tình dục (STIs).

Tình trạng bệnh lý

Một số bệnh lý gây ảnh hưởng đến hệ thống sinh sản của nữ giới và gây vô sinh, gồm:

• Rối loạn rụng trứng do mắc hội chứng buồng trứng đa nang hoặc mất cân bằng nội tiết tố.
• Bệnh viêm nhiễm vùng chậu
• Lạc nội mạc tử cung
• U xơ tử cung
• Suy buồng trứng sớm
• Sẹo từ phẫu thuật trước đó

Nguyên nhân do thuốc

Một số loại thuốc và thuốc có thể ảnh hưởng đến vô sinh nữ bao gồm: hóa trị hoặc xạ trị, sử dụng chống viêm không steroid liều cao trong thời gian dài (NSAIDS) như aspirin và ibuprofen, thuốc chống loạn thần, cần sa và cocaine

Xét nghiệm vô sinh

Dưới đây là những trường hợp mà các cặp đôi cần chú ý nên đi khám khi đã cố gắng nhưng không thể có con:

Ở nam giới

Nam giới cần đi khám sau một năm cố gắng thụ thai hoặc nếu gặp bất kỳ trường hợp nào sau đây:

• Rối loạn cương dương
• Vấn đề về xuất tinh như xuất tinh muộn hoặc xuất tinh ngược
• Ham muốn tình dục thấp
• Đau hoặc sưng ở vùng sinh dục
• Trải qua một cuộc phẫu thuật trước đó ở vùng sinh dục

Sau khi khai thác tiền sử bệnh, các yếu tố nguy cơ và thăm khám, các bác sĩ có thể chỉ định xét nghiệm tinh trùng để đánh giá chất lượng tinh trùng. Tùy thuộc vào xét nghiệm tinh trùng, bạn có thể được yêu cầu thực hiện một số xét nghiệm bổ sung như: xét nghiệm nội tiết tố, siêu âm bộ phận sinh dục, xét nghiệm di truyền.

Ở nữ giới

Khả năng sinh sản của phụ nữ sẽ bắt đầu bị suy giảm sau 30 tuổi. Các khuyến nghị cũng chỉ ra rằng phụ nữ dưới 35 tuổi nên đi khám sau một năm cố gắng mang thai, trong khi phụ nữ từ 35 tuổi trở lên nên đi khám sau 6 tháng cố gắng mang thai.

Khi đi khám, các bác sĩ sẽ khai thác tiền sử bệnh, tiền sử tình dục, sức khỏe hiện tại của bạn và tình trạng rụng trứng hàng tháng. Sau đó, bác sĩ sẽ khám vùng xương chậu để kiểm tra các bất thường như u xơ, tình trạng lạc nội mạc tử cung hoặc viêm nhiễm vùng chậu. Bác sĩ cũng có thể sẽ chỉ định siêu âm để kiểm tra buồng trứng và tử cung. Ngoài ra, một số xét nghiệm khác dành cho phụ nữ gồm:

• hysterosalpingography, là một loại tia X được sử dụng để đánh giá ống dẫn trứng và tử cung
• nội soi để kiểm tra các cơ quan nội tạng
• xét nghiệm dự trữ buồng trứng, sử dụng kết hợp các xét nghiệm hormone để xác định khả năng thụ thai của phụ nữ - các xét nghiệm liên quan bao gồm xét nghiệm hormone kích thích nang trứng (FSH)

Điều trị vô sinh

Tùy thuộc vào nguyên nhân gây vô sinh, một số phương pháp điều trị được khuyến nghị gồm:

Ở nam giới

Vô sinh ở nam giới có thể được điều trị bằng nhiều phương pháp khác nhau, bao gồm: phẫu thuật, thuốc hoặc công nghệ hỗ trợ sinh sản như phương pháp hỗ trợ sinh sản như IVF.

Phẫu thuật có thể khắc phục các yếu tố gây cản trở tinh trùng trong quá trình xuất tinh. Phương pháp này cũng có thể điều chỉnh các tình trạng như giãn tĩnh mạch thừng tinh. Trong một số trường hợp, tinh trùng có thể được lấy trực tiếp từ tinh hoàn, sau đó nó có thể được sử dụng trong điều trị hỗ trợ sinh sản.

Thuốc có thể được sử dụng để điều trị các vấn đề như mất cân bằng nội tiết tố. Chúng cũng có thể được sử dụng để điều trị các tình trạng khác có thể ảnh hưởng đến khả năng sinh sản của nam giới, chẳng hạn như rối loạn cương dương hoặc nhiễm trùng ảnh hưởng đến số lượng tinh trùng.

Ở nữ giới

Việc điều trị vô sinh nữ cũng có thể bao gồm phẫu thuật, thuốc và hỗ trợ sinh sản. Đôi khi một số loại điều trị là cần thiết để giúp giải quyết tình trạng vô sinh nữ. Mặc dù phẫu thuật đôi khi có thể được sử dụng để điều trị vô sinh nữ, nhưng hiện nay phương pháp này trở nên hiếm hơn do những tiến bộ trong các phương pháp điều trị sinh sản khác. Phẫu thuật có thể cải thiện khả năng sinh sản bằng cách:

• Điều chỉnh tử cung có hình dạng bất thường
• Thông tắc ống dẫn trứng
• Loại bỏ u xơ

Các loại thuốc dùng để điều trị vô sinh nữ hoạt động giống như các hormone tự nhiên có trong cơ thể để khuyến khích hoặc điều chỉnh sự rụng trứng.

Phương pháp điều trị vô sinh tự nhiên

Một đánh giá năm 2018 cho thấy ít nhất 29% các cặp vợ chồng đã thử một số hình thức điều trị vô sinh tự nhiên hoặc các biện pháp khác thay thế, độc lập hoặc để bổ sung cho các phương pháp điều trị truyền thống.

Đọc thêm bài viết: Lựa chọn bổ sung canxi khi mang thai

Châm cứu

Châm cứu là phương pháp sử dụng châm kim nhỏ, mỏng vào các điểm khác nhau của cơ thể. Các quan điểm cho rằng những điểm này có thể giúp kích thích dòng năng lượng của cơ thể. Không có bằng chứng chắc chắn nào chứng minh châm cứu là một phương pháp điều trị vô sinh.

Một đánh giá gần đây của nhiều thử nghiệm lâm sàng đã tìm thấy bằng chứng hạn chế rằng châm cứu có thể cải thiện cả quá trình rụng trứng và kinh nguyệt ở phụ nữ mắc hội chứng buồng trứng đa nang.

Yoga

Yoga kết hợp các tư thế và kỹ thuật thở để thúc đẩy thư giãn và giảm mức độ căng thẳng. Các nghiên cứu về yoga như một phương pháp điều trị vô sinh còn hạn chế. Tuy nhiên, người ta tin rằng tập yoga có thể có lợi trong việc giảm bớt căng thẳng liên quan đến việc điều trị sinh sản.

Vitamin

Các vitamin và chất khoáng có thể giúp thúc đẩy quá trình thụ thai, bao gồm:

• Folate
• Kẽm
• Vitamin C
• Vitamin E
• Sắt

Bạn cũng có thể xem xét các chất bổ sung khác, chẳng hạn như men vi sinh. Vì men vi sinh có thể thúc đẩy quá trình tiêu hóa khỏe mạnh và cải thiện sức khỏe tổng thể.

Trà

Các nghiên cứu về tác động của các loại trà đối với khả năng sinh sản là vô cùng hạn chế. Tuy nhiên, một đánh giá gần đây cho thấy các hợp chất chống oxy hóa có trong trà xanh có thể hỗ trợ khả năng sinh sản bằng cách cải thiện các giá trị như số lượng và khả năng vận động của tinh trùng.

Tinh dầu

Tinh dầu có nguồn gốc từ thực vật, điển hình là từ rễ, hạt hoặc lá. Các loại tinh dầu này có thể được sử dụng trong liệu pháp mùi hương để thúc đẩy thư giãn và giảm mức độ căng thẳng. Trị liệu bằng hương thơm có thể bao gồm xoa bóp, tắm hoặc đốt tinh dầu.

Tuy nhiên vẫn cần nhiều nghiên cứu hơn để đánh giá tác động của tinh dầu đối với khả năng sinh sản.

Chế độ ăn uống giúp thụ tinh tốt hơn

Đối với phụ nữ, các khuyến nghị về thực phẩm tăng cường khả năng sinh sản nhằm mục đích cải thiện tình trạng vô sinh do các vấn đề về rụng trứng gây ra. Do đó, các khuyến nghị về dinh dưỡng này sẽ không có tác dụng đối với trường hợp vô sinh do các tình trạng thể chất như tắc ống dẫn trứng hoặc u xơ tử cung.

Một số khuyến nghị về chế độ ăn uống để tăng cường khả năng sinh sản bao gồm:

• Chọn carbs một cách thông minh bằng cách tập trung vào thực phẩm giàu chất xơ (như rau và ngũ cốc nguyên hạt) đồng thời tránh carbs tinh chế có nhiều đường
• Tránh sử dụng chất béo dạng trans có trong nhiều sản phẩm thực phẩm chiên và chế biến sẵn
• Thay đổi một số protein động vật bằng các nguồn protein chay
• Chọn sữa giàu chất béo (như sữa nguyên chất) thay vì các sản phẩm ít chất béo

Thực hiện theo các khuyến nghị này và ăn một chế độ ăn giàu chất dinh dưỡng nói chung cũng có thể giúp nam giới cải thiện sức khỏe của tinh trùng. Thực hiện thay đổi chế độ ăn cùng với thay đổi lối sống như năng động hơn có thể giúp thúc đẩy khả năng sinh sản.

Chu kỳ sinh sản

Phụ nữ dễ thụ thai nhất vào khoảng thời gian họ rụng trứng. Theo dõi quá trình rụng trứng của bạn và sau đó tập trung hoạt động tình dục vào khoảng thời gian này có thể cải thiện cơ hội thụ thai.

Sự rụng trứng xảy ra vào một ngày trong tháng. Tại thời điểm này, buồng trứng của bạn giải phóng một quả trứng trưởng thành, trứng này bắt đầu di chuyển qua ống dẫn trứng. Nếu trứng gặp tinh trùng trong hành trình đó, quá trình thụ tinh có thể xảy ra.

Nếu trứng không được thụ tinh, trứng sẽ chết trong khoảng 24 giờ sau thời điểm rụng trứng. Tuy nhiên, tinh trùng có thể sống trong cơ thể phụ nữ tới 5 ngày, từ đó làm tăng cơ hội thụ tinh. Do đó, bạn thực sự có khả năng thụ thai trong khoảng 5 đến 6 ngày trong tháng.

Sự rụng trứng không xảy ra cùng một thời điểm mỗi tháng, vì vậy điều quan trọng là phải nhận biết các dấu hiệu rụng trứng. Chúng có thể bao gồm những thay đổi về cơ thể như chuột rút ở bụng và nhiệt độ cơ thể tăng nhẹ.

Quan điểm về vô sinh

Được chẩn đoán vô sinh không có nghĩa là cặp vợ chồng không không thể có con. Có thể mất một thời gian, nhưng một số cặp vợ chồng bị vô sinh vẫn có thể có con. Một số trường hợp có thể tự mang thai, trong khi những người khác sẽ cần hỗ trợ y tế.

Phương pháp điều trị phù hợp với vợ hoặc chồng sẽ phụ thuộc vào nhiều yếu tố, bao gồm tuổi tác, nguyên nhân vô sinh và sở thích cá nhân. Tương tự như vậy, việc điều trị vô sinh cụ thể có mang thai hay không có thể phụ thuộc vào nhiều yếu tố.

Trong một số trường hợp, vấn đề sinh sản có thể không thể điều trị. Tùy thuộc vào từng trường hợp, bác sĩ có thể đề nghị cặp vợ chồng kiểm tra tinh trùng hoặc trứng của người hiến tặng, mang thai hộ hoặc nhận con nuôi.

Nếu bạn đang chuẩn bị mang thai, hãy chuẩn bị cho mình những kiến thức dinh dưỡng khoa học và phù hợp với thể trạng để giúp mẹ khỏe, bé phát triển tốt suốt 9 tháng thai kỳ. Nếu muốn được tư vấn bởi các chuyên gia giàu kinh nghiệm, hãy tới Phòng khám chuyên khoa Dinh dưỡng VIAM trực thuộc Viện Y học ứng dụng Việt Nam. Liên hệ đặt lịch TẠI ĐÂY hoặc tại Hotline: 0935183939 hoặc 02436335678