Tổng hội y học Việt Nam

Viện y học ứng dụng Việt Nam
ứng dụng y học vì sức khỏe người việt nam

Suy thượng thận cấp

Suy thượng thận cấp là một cấp cứu y khoa nghiêm trọng, xảy ra khi cơ thể không thể sản xuất đủ lượng cortisol.

Suy thượng thận cấp

Khi bạn bị căng thẳng (stress), tuyến thượng thận (nằm trên đỉnh của thận) sẽ tiết ra một loại hóc-môn gọi là cortisol. Cortisol giúp cơ thể đáp ứng hiệu quả với căng thẳng. Hóc-môn này cũng đóng vai trò giúp cho sự chắc khỏe của xương, đáp ứng của hệ miễn dịch và chuyển hóa thức ăn. Bình thường cơ thể sẽ tự cân bằng lượng cortisol được sản xuất ra.

Suy thượng thận cấp là một cấp cứu y khoa nghiêm trọng, xảy ra khi cơ thể không thể sản xuất đủ lượng cortisol. Suy thượng thận cấp có thể cực kì nguy hiểm nếu nồng độ cortisol không được bổ sung. Đây là một tình trạng đe dọa tính mạng, đòi hỏi phải điều trị ngay lập tức.

Triệu chứng

Những triệu chứng của suy thượng thận cấp bao gồm:

  • Cực kì mệt mỏi
  • Tinh thần lẫn lộn
  • Sạm da
  • Chóng mặt
  • Buồn nôn hoặc đau bụng
  • Nôn
  • Sốt
  • Đau đột ngột ở thắt lưng hoặc cẳng chân
  • Chán ăn
  • Tụt huyết áp
  • Rét run
  • Ban trên da
  • Vã mồ hôi
  • Nhịp tim nhanh
  • Mất ý thức

Một số người có thể cảm thấy thèm muối khi bị suy thượng thận cấp. Nhiều triệu chứng cũng phát triển theo thời gian như là một phần của bệnh Addison.

Nguyên nhân

Suy thượng thận có thể xảy ra khi tuyến thượng thận của bạn không duy trì được chức năng thích hợp trong những tình huống stress cao độ. Tuyến thượng thận nằm ở đỉnh của thận và đóng vai trò sản xuất nhiều hóc-môn thiết yếu, trong đó có cortisol. Khi tuyến thượng thận bị tổn thương, chúng sẽ không thể sản xuất đủ những hóc-môn này, có thể gây ra suy thượng thận cấp.

Những người bị bệnh Addison có nguy cơ cao hơn bị suy thượng thận cấp, đặc biệt nếu họ không được điều trị. Bệnh Addison thường xảy ra khi hệ miễn dịch tấn công vào tuyến thượng thận của bạn, hay còn được gọi là bệnh tự miễn.

Những nguyên nhân khác của bệnh Addison bao gồm:

  • Sử dụng glucocorticoid kéo dài, ví dụ như prednisone
  • Nhiễm trùng nặng, bao gồm nhiễm nấm và virus
  • Các khối u
  • Sử dụng quá nhiều một số thuốc chống đông
  • Phẫu thuật tuyến thượng thận

Nồng độ cortisol sẽ giảm từ từ theo thời gian nếu bạn bị bệnh Addison và không được điều trị. Khi bạn không đủ lượng thích hợp các hóc-môn tuyến thượng thận, stress có thể tác động đến cơ thể của bạn và dẫn đến suy thượng thận cấp. Suy thượng thận cấp có thể gây ra bởi một số sự kiện như:

  • Tai nạn ô tô
  • Chấn thương dẫn đến sốc
  • Mất nước nặng
  • Nhiễm trùng nặng

Yếu tố nguy cơ

Những người có nguy cơ bị suy thượng thận cấp là người:

  • Được chẩn đoán bệnh Addison
  • Phẫu thuật tuyến thượng thận gần đây
  • Có tổn thương tuyến yên
  • Đang điều trị suy thượng thận nhưng không uống thuốc đều
  • Bị chấn thương hoặc stress nặng
  • Mất nước nặng

Chẩn đoán

Bác sĩ có thể đưa ra chẩn đoán ban đầu bằng cách đo nồng độ cortisol hoặc ACTH trong máu của bạn. Khi các triệu chứng của bạn đã được đặt dưới tầm kiểm soát, bác sĩ sẽ tiến hành những xét nghiệm khác để chẩn đoán xác định:

  • Test kích thích ACTH: bác sĩ sẽ đánh giá nồng độ cortisol của bạn trước và sau khi tiêm ACTH
  • Xét nghiệm nồng độ kali máu
  • Xét nghiệm nồng độ natri máu
  • Test nhanh đường máu
  • Xét nghiệm nồng độ cortisol 

Điều trị

Thuốc

Những người bị suy thượng thận cấp thường cần tiêm ngay một mũi hydrocortisone theo đường tĩnh mạch hoặc tiêm bắp.

Điều trị tại nhà

Bạn có thể đã có một bộ dụng cụ để tiêm hydrocortisone tại nhà nếu bạn đã từng được chẩn đoán bệnh Addison. Bác sĩ có thể chỉ cho bạn cách để tiêm cấp cứu; cũng rất hữu ích nếu như các thành viên trong gia đình cũng biết cách để sử dụng. Bạn có thể cần một bộ dụng cụ để trong xe ô tô nếu bạn thường xuyên đi du lịch.

Đừng chờ cho đến khi triệu chứng diễn biến xấu khiến bạn quá yếu hoặc tinh thần lú lẫn mới tiêm hydrocortisone, đặc biệt là nếu bạn đã bị nôn. Khi bạn đã tự tiêm, hãy gọi cho bác sĩ ngay lập tức. Bộ dụng cụ có thể giúp ổn định tình trạng của bạn nhưng không có nghĩa là sẽ thay thế được các chăm sóc cấp cứu.

Điều trị tình trạng suy thượng thận cấp nặng

Sau cơn suy thượng thận cấp, bác sĩ sẽ chỉ định cho bạn nằm viện để tiếp tục theo dõi, đảm bảo chắc chắn tình trạng của bạn được kiểm soát hoàn toàn.

Tiên lượng

Người bị suy thượng thận cấp thường sẽ bình phục nếu được điều trị nhanh chóng. Với điều trị thích hợp, những người bị suy thượng thận có thể sống tương đối khỏe mạnh và năng động.

Tuy nhiên, nếu không được điều trị thì suy thượng thận cấp có thể dẫn đến:

  • Sốc
  • Co giật
  • Hôn mê
  • Tử vong

Bạn có thể hạn chế nguy cơ bị suy thượng thận cấp bằng cách uống thuốc theo đúng chỉ định của bác sĩ. Bạn cũng nên mang theo bộ dụng cụ tiêm bên mình.

Tham khảo thêm thông tin tại bài viết: Suy thượng thận và progesterone thấp

Bình luận
Tin mới
  • 01/07/2025

    Sự thật về phương pháp thải độc bằng nước cốt chanh

    Nhiều người thực hiện thải độc cơ thể theo hướng dẫn truyền miệng và trên các nền tảng xã hội... và hiện nay đang dấy lên trào lưu thải độc bằng nước cốt chanh. Vậy sự thật về phương pháp thải độc này như thế nào?

  • 01/07/2025

    Cách sử dụng dầu dừa điều trị chàm

    Dầu dừa là một chất dưỡng ẩm tự nhiên. Nhiều người bị chàm nhận thấy dầu dừa có tác dụng làm dịu da và giảm các triệu chứng như khô và ngứa.

  • 01/07/2025

    Vai trò của chất béo trong chế độ ăn lành mạnh

    Chất béo thường bị mang tiếng xấu mỗi khi nói về chế độ dinh dưỡng vì cho rằng đó là nguyên nhân gây bệnh tim mạch, tiểu đường hay béo phì. Quan niệm cắt bỏ hoàn toàn chất béo khỏi bữa ăn đã từng phổ biến trong một số khuyến nghị dinh dưỡng. Thực tế, không phải tất cả các chất béo đều có hại.

  • 30/06/2025

    Dùng nghệ và mật ong cùng nhau có tăng lợi ích không?

    Mật ong với nghệ có thể được dùng cùng nhau trong chế độ ăn hằng ngày và thực phẩm bổ sung, vậy tác dụng của chúng có mạnh hơn khi kết hợp?

  • 30/06/2025

    Nhận biết và xử lý vết thương do côn trùng cắn khi đi du lịch

    Du lịch là dịp để khám phá thiên nhiên, trải nghiệm văn hóa và tận hưởng những khoảnh khắc thư giãn. Tuy nhiên, bên cạnh những điều thú vị, các chuyến đi đôi khi cũng tiềm ẩn những rủi ro nhỏ nhưng phiền toái, chẳng hạn như những vết thương do côn trùng cắn

  • 29/06/2025

    Sữa nguyên chất có dinh dưỡng, lợi ích và rủi ro gì?

    Sữa là nguồn dinh dưỡng quan trọng nên có trong chế độ ăn hằng ngày, trong đó sữa nguyên chất được đánh giá là nguồn cung cấp protein tốt. Tìm hiểu về dinh dưỡng, lợi ích và rủi ro khi tiêu thụ sữa nguyên chất.

  • 29/06/2025

    Làm thế nào để bỏ thói quen dùng điện thoại

    Một số ứng dụng có thể cho bạn biết bạn dành bao nhiêu thời gian cho điện thoại và bạn dành bao nhiêu thời gian cho từng ứng dụng. Ngay cả khi bạn không nghĩ rằng mình sử dụng điện thoại quá nhiều, việc nhìn thấy những con số thống kê tần suất sử dụng có thể khiến bạn muốn đặt điện thoại xuống.

  • 29/06/2025

    Điểm danh 5 loại dầu thực vật mang lại lợi ích sức khỏe tuyệt vời

    Chất béo thường bị hiểu lầm là “kẻ thù” của sức khỏe, đặc biệt là đối với tim mạch và cân nặng. Tuy nhiên, các nghiên cứu gần đây cho thấy không phải tất cả chất béo đều có hại. Ngược lại, một số loại chất béo tốt lại đóng vai trò thiết yếu trong việc duy trì năng lượng, hấp thụ vitamin và bảo vệ cơ thể khỏi viêm nhiễm. Trong đó, dầu ăn có nguồn gốc thực vật như dầu ô liu, dầu bơ, dầu mè... không chỉ mang lại hương vị phong phú cho món ăn mà còn cung cấp các acid béo có lợi cho tim mạch, não bộ và hệ miễn dịch.

Xem thêm