Tổng hội y học Việt Nam

Viện y học ứng dụng Việt Nam
ứng dụng y học vì sức khỏe người việt nam

Suy thượng thận cấp

Suy thượng thận cấp là một cấp cứu y khoa nghiêm trọng, xảy ra khi cơ thể không thể sản xuất đủ lượng cortisol.

Suy thượng thận cấp

Khi bạn bị căng thẳng (stress), tuyến thượng thận (nằm trên đỉnh của thận) sẽ tiết ra một loại hóc-môn gọi là cortisol. Cortisol giúp cơ thể đáp ứng hiệu quả với căng thẳng. Hóc-môn này cũng đóng vai trò giúp cho sự chắc khỏe của xương, đáp ứng của hệ miễn dịch và chuyển hóa thức ăn. Bình thường cơ thể sẽ tự cân bằng lượng cortisol được sản xuất ra.

Suy thượng thận cấp là một cấp cứu y khoa nghiêm trọng, xảy ra khi cơ thể không thể sản xuất đủ lượng cortisol. Suy thượng thận cấp có thể cực kì nguy hiểm nếu nồng độ cortisol không được bổ sung. Đây là một tình trạng đe dọa tính mạng, đòi hỏi phải điều trị ngay lập tức.

Triệu chứng

Những triệu chứng của suy thượng thận cấp bao gồm:

  • Cực kì mệt mỏi
  • Tinh thần lẫn lộn
  • Sạm da
  • Chóng mặt
  • Buồn nôn hoặc đau bụng
  • Nôn
  • Sốt
  • Đau đột ngột ở thắt lưng hoặc cẳng chân
  • Chán ăn
  • Tụt huyết áp
  • Rét run
  • Ban trên da
  • Vã mồ hôi
  • Nhịp tim nhanh
  • Mất ý thức

Một số người có thể cảm thấy thèm muối khi bị suy thượng thận cấp. Nhiều triệu chứng cũng phát triển theo thời gian như là một phần của bệnh Addison.

Nguyên nhân

Suy thượng thận có thể xảy ra khi tuyến thượng thận của bạn không duy trì được chức năng thích hợp trong những tình huống stress cao độ. Tuyến thượng thận nằm ở đỉnh của thận và đóng vai trò sản xuất nhiều hóc-môn thiết yếu, trong đó có cortisol. Khi tuyến thượng thận bị tổn thương, chúng sẽ không thể sản xuất đủ những hóc-môn này, có thể gây ra suy thượng thận cấp.

Những người bị bệnh Addison có nguy cơ cao hơn bị suy thượng thận cấp, đặc biệt nếu họ không được điều trị. Bệnh Addison thường xảy ra khi hệ miễn dịch tấn công vào tuyến thượng thận của bạn, hay còn được gọi là bệnh tự miễn.

Những nguyên nhân khác của bệnh Addison bao gồm:

  • Sử dụng glucocorticoid kéo dài, ví dụ như prednisone
  • Nhiễm trùng nặng, bao gồm nhiễm nấm và virus
  • Các khối u
  • Sử dụng quá nhiều một số thuốc chống đông
  • Phẫu thuật tuyến thượng thận

Nồng độ cortisol sẽ giảm từ từ theo thời gian nếu bạn bị bệnh Addison và không được điều trị. Khi bạn không đủ lượng thích hợp các hóc-môn tuyến thượng thận, stress có thể tác động đến cơ thể của bạn và dẫn đến suy thượng thận cấp. Suy thượng thận cấp có thể gây ra bởi một số sự kiện như:

  • Tai nạn ô tô
  • Chấn thương dẫn đến sốc
  • Mất nước nặng
  • Nhiễm trùng nặng

Yếu tố nguy cơ

Những người có nguy cơ bị suy thượng thận cấp là người:

  • Được chẩn đoán bệnh Addison
  • Phẫu thuật tuyến thượng thận gần đây
  • Có tổn thương tuyến yên
  • Đang điều trị suy thượng thận nhưng không uống thuốc đều
  • Bị chấn thương hoặc stress nặng
  • Mất nước nặng

Chẩn đoán

Bác sĩ có thể đưa ra chẩn đoán ban đầu bằng cách đo nồng độ cortisol hoặc ACTH trong máu của bạn. Khi các triệu chứng của bạn đã được đặt dưới tầm kiểm soát, bác sĩ sẽ tiến hành những xét nghiệm khác để chẩn đoán xác định:

  • Test kích thích ACTH: bác sĩ sẽ đánh giá nồng độ cortisol của bạn trước và sau khi tiêm ACTH
  • Xét nghiệm nồng độ kali máu
  • Xét nghiệm nồng độ natri máu
  • Test nhanh đường máu
  • Xét nghiệm nồng độ cortisol 

Điều trị

Thuốc

Những người bị suy thượng thận cấp thường cần tiêm ngay một mũi hydrocortisone theo đường tĩnh mạch hoặc tiêm bắp.

Điều trị tại nhà

Bạn có thể đã có một bộ dụng cụ để tiêm hydrocortisone tại nhà nếu bạn đã từng được chẩn đoán bệnh Addison. Bác sĩ có thể chỉ cho bạn cách để tiêm cấp cứu; cũng rất hữu ích nếu như các thành viên trong gia đình cũng biết cách để sử dụng. Bạn có thể cần một bộ dụng cụ để trong xe ô tô nếu bạn thường xuyên đi du lịch.

Đừng chờ cho đến khi triệu chứng diễn biến xấu khiến bạn quá yếu hoặc tinh thần lú lẫn mới tiêm hydrocortisone, đặc biệt là nếu bạn đã bị nôn. Khi bạn đã tự tiêm, hãy gọi cho bác sĩ ngay lập tức. Bộ dụng cụ có thể giúp ổn định tình trạng của bạn nhưng không có nghĩa là sẽ thay thế được các chăm sóc cấp cứu.

Điều trị tình trạng suy thượng thận cấp nặng

Sau cơn suy thượng thận cấp, bác sĩ sẽ chỉ định cho bạn nằm viện để tiếp tục theo dõi, đảm bảo chắc chắn tình trạng của bạn được kiểm soát hoàn toàn.

Tiên lượng

Người bị suy thượng thận cấp thường sẽ bình phục nếu được điều trị nhanh chóng. Với điều trị thích hợp, những người bị suy thượng thận có thể sống tương đối khỏe mạnh và năng động.

Tuy nhiên, nếu không được điều trị thì suy thượng thận cấp có thể dẫn đến:

  • Sốc
  • Co giật
  • Hôn mê
  • Tử vong

Bạn có thể hạn chế nguy cơ bị suy thượng thận cấp bằng cách uống thuốc theo đúng chỉ định của bác sĩ. Bạn cũng nên mang theo bộ dụng cụ tiêm bên mình.

Tham khảo thêm thông tin tại bài viết: Suy thượng thận và progesterone thấp

Bình luận
Tin mới
  • 03/09/2025

    Các bệnh tật thường gặp mùa mưa lũ và cách phòng ngừa

    Mùa mưa lũ là thời điểm thiên nhiên mang đến nhiều thách thức cho con người, không chỉ bởi những tổn thất về tài sản mà còn bởi nguy cơ gia tăng các bệnh tật. Khi nước lũ tràn về, môi trường sống bị ô nhiễm bởi vi sinh vật, chất thải và các yếu tố gây bệnh khác, tạo điều kiện thuận lợi cho dịch bệnh bùng phát.

  • 02/09/2025

    3 nhóm người nên ăn quả na

    Na là một loại trái cây thơm ngon và giàu dinh dưỡng. Ăn na đúng cách mang lại nhiều lợi ích cho sức khỏe mọi người và cho một số nhóm người nhất định.

  • 02/09/2025

    Chăm sóc sức khỏe người lớn tuổi: mùa Vu Lan ý nghĩa

    Mùa Vu Lan là dịp để con cháu bày tỏ lòng hiếu thảo bằng cách quan tâm chăm sóc sức khỏe của ông bà, cha mẹ. Khi lớn tuổi, người cao tuổi dễ gặp các vấn đề về sức khỏe thể chất và tinh thần. Việc chăm sóc dinh dưỡng, khuyến khích vận động, quan tâm sức khỏe tinh thần và kiểm tra sức khỏe định kỳ sẽ giúp cha mẹ sống khỏe mạnh và tận hưởng trọn vẹn những mùa Vu Lan bên gia đình. Bài viết này sẽ hướng dẫn các phương pháp chăm sóc sức khỏe người cao tuổi một cách khoa học.

  • 01/09/2025

    Giá trị dinh dưỡng và 5 lợi ích sức khỏe bất ngờ từ hạt sen

    Hạt sen là loại thực phẩm có giá trị bổ dưỡng cao và còn được sử dụng trong một số bài thuốc y học cổ truyền. Nhiều nghiên cứu y học hiện đại đã chứng minh được những lợi ích sức khỏe tuyệt vời của loại hạt nhỏ bé này.

  • 01/09/2025

    An toàn du lịch lễ 2/9: Mẹo vui chơi khỏe mạnh

    Mỗi dịp lễ 2/9, người dân lại háo hức chuẩn bị cho những chuyến du lịch hoặc tham gia các sự kiện đông người như lễ diễu binh, hội hè. Đây là thời điểm lý tưởng để thư giãn, khám phá những vùng đất mới và gắn kết cùng gia đình, bạn bè.

  • 31/08/2025

    Thực phẩm tự nhiên giúp kiểm soát rối loạn mỡ máu

    Rối loạn mỡ máu không được kiểm soát là nguyên nhân dẫn đến nhiều biến chứng nguy hiểm. Tình trạng này có liên quan trực tiếp đến chế độ ăn uống, đặc biệt là tiêu thụ quá nhiều chất béo không lành mạnh.

  • 31/08/2025

    Ảnh hưởng của mùa mưa tới hệ hô hấp

    Mùa mưa mang tới sự dễ chịu sau mùa hè oi bức, nhưng kèm theo những cơn mưa mát mẻ, nó cũng tìm tàng các mối nguy cơ về sức khỏe, đặc biệt là hệ hô hấp. Để bảo vệ sức khỏe của bạn, bạn cần hiểu rõ thời tiết trong mùa mưa và ngăn ngừa cái mối nguy cơ có thể ảnh hưởng tới sức khỏe của bạn

  • 30/08/2025

    Cảnh giác sốt xuất huyết và tay chân miệng vào mùa mưa

    Mùa mưa không chỉ mang đến không khí mát mẻ mà còn tạo điều kiện thuận lợi cho các bệnh truyền nhiễm phát triển. Trong đó sốt xuất huyết và tay chân miệng là 2 bệnh lý đáng lo ngại nhất do tốc độ lây lan nhanh và nguy cơ biến chứng nghiêm trọng. Việc nhận biết sớm các triệu chứng và áp dụng các biện pháp phòng bệnh là yếu tố then chốt để bảo vệ sức khỏe của trẻ. Bài viết này sẽ cung cấp thông tin chi tiết về hai căn bệnh này, từ nguyên nhân, triệu chứng đến cách phòng tránh, giúp các bậc phụ huynh chủ động hơn trong việc chăm sóc con em mình.

Xem thêm