Tổng hội y học Việt Nam

Viện y học ứng dụng Việt Nam
ứng dụng y học vì sức khỏe người việt nam

Suy giảm nhận thức nhẹ là gì?

Suy giảm nhận thức nhẹ (MCI) là giai đoạn đầu của tình trạng mất trí nhớ hoặc mất các chức năng nhận thức (suy nghĩ) khác. Ví dụ: mất trí nhớ hoặc kỹ năng ngôn ngữ, vượt quá mức bình thường ở những người cùng độ tuổi hoặc mất tập trung do hậu quả của chất lượng giấc ngủ kém và lo lắng.

Theo Hiệp hội Alzheimer, những người mắc chứng suy giảm nhận thức nhẹ có thể thực hiện các hoạt động hàng ngày mà không cần sự trợ giúp. Tuy nhiên, ở một số người, các triệu chứng sẽ dần tiến triển đến giai đoạn cần phải hỗ trợ trong các hoạt động hàng ngày.

Nguyên nhân của suy giảm nhận thức nhẹ chưa được hiểu rõ hoàn toàn. Ở một số người, các triệu chứng này có thể là kết quả của những thay đổi trong não liên quan đến giai đoạn đầu của bệnh Alzheimer hoặc các tình trạng khác gây ra chứng mất trí nhớ (suy giảm nhận thức tiến triển kèm theo suy giảm chức năng).

Nguy cơ mắc suy giảm nhận thức nhẹ sẽ tăng lên theo độ tuổi hoặc có một biến thể di truyền liên quan đến bệnh Alzheimer. Một báo cáo từ Hiệp hội Alzheimer ước tính rằng đối với người lớn từ 60 đến 64 tuổi, tỷ lệ mắc suy giảm nhận thức nhẹ là 6,7% và tỷ lệ này tăng lên 14,8% đối với người lớn từ 75 đến 79 tuổi và 25,2% đối với những người từ 80 đến 84 tuổi.

Nguy cơ này cũng có thể cao hơn nếu mắc một số bệnh lý nhất định, bao gồm tiểu đường, huyết áp cao hoặc trầm cảm. Các yếu tố khác bao gồm thiếu hoạt động thể chất, trình độ học vấn thấp và sự hạn chế của các hoạt động liên quan đến xã hội hoặc sức khỏe tinh thần.

Chẩn đoán suy giảm nhận thức nhẹ dựa trên các triệu chứng và có thể được xác định bởi một số đánh giá tâm thần khác nhau, cũng như kiểm tra thần kinh và sàng lọc các tình trạng khác như trầm cảm. Nếu có chẩn đoán mắc suy giảm nhận thức nhẹ, bạn cũng có thể phải trải qua một số xét nghiệm nhất định để biết liệu căn bệnh này có liên quan đến Alzheimer hay không.

Hiệp hội Alzheimer lưu ý: Tùy thuộc vào việc suy giảm nhận thức nhẹ có liên quan đến bệnh Alzheimer hay không, bạn có thể đủ điều kiện sử dụng một số loại thuốc được phê duyệt cho bệnh Alzheimer giai đoạn đầu.

Các dấu hiệu và triệu chứng của suy giảm nhận thức nhẹ

Suy giảm nhận thức nhẹ đặc trưng bởi sự hay quên. Nhưng điều quan trọng là phải làm rõ "quên" nghĩa là gì trong bối cảnh này. Nó không phải là bước vào phòng ngủ và quên mất rằng mình đang tìm chìa khóa. Đó là vấn đề về khả năng chú ý và tập trung do di chuyển từ vị trí này sang vị trí khác. Việc nhận dạng khuôn mặt hay việc quên một số từ ngữ để diễn đạt ý cũng không trở nên tệ hơn. Cả hai triệu chứng này đều xảy ra trong quá trình lão hóa bình thường.

Các chuyên gia trong lĩnh vực này định nghĩa “quên” là không thể nhớ lại chi tiết của sự việc, quên toàn bộ sự việc và không nhớ lại được thông tin mà bạn đã chú ý đến, nhất thiết phải đặt câu hỏi lặp đi lặp lại.

Quên theo định nghĩa này không phải là một phần bình thường của quá trình lão hóa. Theo Viện Lão hóa Quốc gia Hoa Kỳ, việc bắt đầu trở nên đãng trí hơn hoặc gặp những khó khăn về suy nghĩ ở mức độ lớn hơn bình thường có thể là dấu hiệu của suy giảm nhận thức nhẹ. Các vấn đề sau đây có thể là dấu hiệu của suy giảm nhận thức nhẹ:

  • Thường xuyên quên đồ
  • Mất đồ thường xuyên hơn
  • Đặt các câu hỏi lặp đi lặp lại
  • Không thể theo dõi câu chuyện trong một cuốn sách, chương trình hoặc bộ phim
  • Gặp khó khăn trong việc theo dõi cuộc trò chuyện

Mặc dù bạn có thể tự mình nhận thấy một số triệu chứng này, nhưng trong nhiều trường hợp, bạn có thể không phát hiện ra điều này và gia đình hoặc bạn bè là những người nhận ra trước. Quan trọng là phải nghiêm túc xem xét các dấu hiệu của suy giảm nhận thức nhẹ, nhưng điều đó không có nghĩa là mọi đồ vật bị thất lạc hoặc bị quên từ đều là dấu hiệu của tình trạng này. Theo Viện Lão hóa Quốc gia Hoa Kỳ, các vấn đề sau đây có thể phát sinh như một phần của quá trình lão hóa bình thường:

  • Quên thanh toán hàng tháng
  • Thỉnh thoảng quên các từ ngữ khi cần sử dụng
  • Thỉnh thoảng bị mất đồ
  • Quên mất hôm nay là ngày gì nhưng sau đó lại nhớ ra
  • Thỉnh thoảng ra những quyết định sai lầm

Tuy nhiên, nếu những vấn đề này bắt đầu trở nên thường xuyên hơn, bạn nên đến gặp bác sĩ để đánh giá.

Mặt khác, các triệu chứng khác có thể cho thấy tình trạng suy giảm nhận thức nặng hơn của suy giảm nhận thức nhẹ. Các vấn đề sau đây có thể là dấu hiệu của chứng mất trí nhớ:

  • Thường xuyên đánh mất đồ đạc
  • Quên tham dự các sự kiện quan trọng
  • Khó nói chuyện
  • Khó đọc hoặc viết
  • Lặp đi lặp lại một câu hỏi hoặc câu chuyện
  • Khó khăn trong các hoạt động cơ bản hàng ngày
  • Khó quản lý tiền bạc hoặc thanh toán hóa đơn
  • Bị lạc ở những nơi quen thuộc
  • Đưa ra nhiều quyết định sai lầm
  • Không nhớ hoàn toàn các thông tin về ngày hoặc giờ hoặc năm

Nếu bản thân hoặc một người bạn, thành viên gia đình gặp bất kỳ vấn đề nào được liệt kê ở trên, điều quan trọng là phải gặp bác sĩ để đánh giá nhận thức để nhận được sự trợ giúp từ những người có chuyên môn.

Nguyên nhân và yếu tố rủi ro của suy giảm nhận thức nhẹ

Suy giảm nhận thức nhẹ có thể được gây ra bởi những sự thoái hóa thần kinh trong não, chẳng hạn như giai đoạn đầu của bệnh Alzheimer hoặc các tình trạng khác gây ra chứng mất trí nhớ hoặc do các vấn đề có thể khắc phục được như rối loạn giấc ngủ, tình trạng bệnh lý và trầm cảm. Hiệp hội Alzheimer lưu ý rằng vì trầm cảm rất phổ biến ở người lớn tuổi, vì vậy đối với những người có triệu chứng suy giảm nhận thức nhẹ cần phải được sàng lọc tình trạng này. Khi suy giảm nhận thức nhẹ có liên quan đến những thay đổi thoái hóa thần kinh, các yếu tố sau có thể dự đoán suy giảm nhận thức nhẹ chính xác nhất:

  • Tuổi lớn hơn
  • Tiền sử gia đình mắc bệnh Alzheimer hoặc một loại bệnh mất trí nhớ khác
  • Các yếu tố nguy cơ tim mạch (chẳng hạn như cholesterol cao hoặc tăng huyết áp)
  • Một yếu tố khác làm tăng nguy cơ mắc suy giảm nhận thức nhẹ là có một biến thể di truyền được gọi là APOE-e4. Gen này cũng có liên quan đến việc phát triển bệnh Alzheimer, nhưng việc có biến thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh không nhất thiết có nghĩa là bạn sẽ phát triển bất kỳ vấn đề về nhận thức nào.

Mối liên hệ giữa tuổi tác và suy giảm nhận thức nhẹ được tìm thấy trong một báo cáo do Hiệp hội Alzheimer công bố, tỷ lệ này được ước tính ở các nhóm tuổi khác nhau:

  • Độ tuổi từ 60 đến 64: 6,7%
  • Độ tuổi từ 65 đến 69: 8,4%
  • Độ tuổi từ 70 đến 74: 10,1%
  • Độ tuổi từ 75 đến 79: 14,8%
  • Độ tuổi 80 đến 84: 25,2%

Các yếu tố liên quan đến sức khỏe khác làm tăng nguy cơ bao gồm:

  • Bệnh tiểu đường
  • Béo phì
  • Ngưng thở khi ngủ
  • Hút thuốc
  • Hạn chế hoạt động thể chất
  • Trình độ học vấn thấp và không tham gia các hoạt động cải thiện tinh thần hoặc các mối quan hệ xã hội cũng có liên quan đến suy giảm nhận thức nhẹ, nhưng mối liên hệ nhân quả chưa được tìm thấy.

Uống rượu không làm tăng nguy cơ phát triển suy giảm nhận thức nhẹ một cách rõ ràng. Tuy nhiên, những người mắc suy giảm nhận thức nhẹ uống nhiều rượu hơn có thể có nguy cơ tiến triển bệnh nặng hơn. Một nghiên cứu cho thấy trong số hơn 3.000 người tham gia từ 72 tuổi trở lên, những người mắc bệnh này thường uống hơn 14 ly mỗi tuần có nguy cơ mắc chứng mất trí nhớ cao hơn 72% trong thời gian theo dõi trung bình là sáu năm so với những người uống ít hơn một ly mỗi tuần.

Một số loại thuốc kê đơn có thể góp phần làm suy giảm trí nhớ, đặc biệt ở người lớn tuổi. Điều quan trọng là bác sĩ sẽ cân nhắc các loại thuốc có tác dụng phụ này khi đánh giá tình trạng bệnh vì nó không được coi là suy giảm nhận thức nhẹ nếu đó là tác dụng phụ của thuốc. Các loại thuốc sau đây được biết là có liên quan đến các vấn đề về trí nhớ:

  • Benztropine (Cogentin)
  • Diazepam (Valium)
  • Diphenhydramine (Benadryl)
  • Lorazepam (Ativan)

Tiên lượng của suy giảm nhận thức nhẹ: tình trạng bệnh có thể tệ hơn không?

Không phải tất cả mọi người mắc suy giảm nhận thức nhẹ sẽ tiếp tục mất chức năng nhận thức và được chẩn đoán mắc bệnh Alzheimer hoặc một loại bệnh mất trí nhớ khác. Trong vòng một năm, 10% đến 20% những người từ 65 tuổi trở lên mắc suy giảm nhận thức nhẹ sẽ phát triển chứng mất trí nhớ. Nhưng trong nhiều trường hợp, các triệu chứng vẫn giữ nguyên hoặc thậm chí được cải thiện.

Theo một báo cáo do Hiệp hội Alzheimer công bố, trong số những người được chẩn đoán mắc suy giảm nhận thức nhẹ do bệnh Alzheimer ở ​​giai đoạn đầu, 30% đến 50% sẽ tiếp tục phát triển chứng mất trí nhớ Alzheimer trong khoảng thời gian từ 5 đến 10 năm. Sự tiến triển đến chứng sa sút trí tuệ có thể xảy ra nhiều hơn đối với những người mắc bệnh này, chủ yếu ảnh hưởng đến trí nhớ hơn là chức năng nhận thức khác.

Các biện pháp điều trị và lối sống cho suy giảm nhận thức nhẹ

Trong nhiều trường hợp, không có phương pháp điều trị cụ thể nào được khuyến nghị cho suy giảm nhận thức nhẹ. Nhưng bệnh của bạn được phát hiện là do Alzheimer ở ​​giai đoạn đầu thì có thể có một số lựa chọn điều trị nhất định. Ngoài ra còn có các biện pháp về lối sống có thể giúp làm chậm sự tiến triển hoặc thậm chí đảo ngược một số triệu chứng.

Một số phương pháp điều trị đã được phê duyệt cho giai đoạn đầu của bệnh Alzheimer:

  • Aducanumab (Aduhelm)
  • Lecanemab (Leqembi)

Theo Hiệp hội Alzheimer, những phương pháp điều trị này đã được chứng minh là giúp loại bỏ dấu hiệu bệnh Alzheimer được gọi là mảng beta-amyloid khỏi não và cải thiện chức năng nhận thức tổng thể. Vì có các tiêu chuẩn chẩn đoán cụ thể nên các phương pháp điều trị này không phù hợp với tất cả mọi người mắc suy giảm nhận thức nhẹ.

Nếu bạn bị suy giảm nhận thức nhẹ, tình trạng bệnh nên được đánh giá lại sáu tháng một lần để xem liệu các triệu chứng của bạn có tiến triển hay không và xác định cá phương pháp điều trị phù hợp.

Các biện pháp về lối sống cho suy giảm nhận thức nhẹ

Một số khía cạnh trong lối sống có thể giúp làm chậm hoặc đảo ngược sự suy giảm nhận thức ở những người mắc bệnh này, mặc dù kết quả nghiên cứu trong lĩnh vực này còn chưa thống nhất. Những biện pháp thay đổi lối sống bao gồm:

  • Tập thể dục thường xuyên
  • Ăn nhiều trái cây và rau quả
  • Hạn chế chất béo bão hòa trong chế độ ăn uống
  • Tiêu thụ axit béo omega-3 (chẳng hạn như trong thực phẩm bổ sung dầu cá)
  • Giúp não hoạt động lành mạnh thông qua các hoạt động như chơi trò chơi, đọc sách hoặc sở thích
  • Xây dựng một đời sống xã hội năng động
  • Rèn luyện trí nhớ thông qua các bài tập

Theo một đánh giá nghiên cứu được công bố gần đây, các lĩnh vực lối sống có liên quan đến sự tiến triển của bệnh suy giảm nhận thức và bệnh Alzheimer bao gồm chế độ ăn uống kém, căng thẳng, thiếu hụt chất dinh dưỡng, không ngủ đủ giấc, sức khỏe tâm thần kém hơn, thiếu hoạt động xã hội và tiếp xúc với chất độc.

Phương pháp điều trị bổ sung và thay thế

Chưa có nhiều nghiên cứu về việc liệu bổ sung chế độ ăn uống hoặc các phương pháp điều trị thay thế khác có thể giúp làm chậm sự suy giảm nhận thức hay không. Các bằng chứng hạn chế cho thấy rằng các chất bổ sung như vitamin E hoặc bạch quả có thể hữu ích. Nhưng để chắc chắn, hãy tham khảo ý kiến của bác sĩ trước khi sử dụng bất kỳ chất bổ sung nào như vậy. Và ngay cả khi bạn sẵn sàng chấp nhận rủi, hãy để các bác sĩ kê đơn, điều này giúp đảm bảo rằng không có lý do y khoa nào khiến bạn không nên dùng chúng, chẳng hạn như tương tác với thuốc.

Vì giấc ngủ kém được cho là làm tăng tốc độ suy giảm nhận thức nên việc cải thiện giấc ngủ ở những người mắc suy giảm nhận thức nhẹ là một lĩnh vực nghiên cứu tích cực. Khi xem xét các nghiên cứu có liên quan, các nhà nghiên cứu nhận thấy rằng nhiều biện pháp can thiệp đã được phát hiện là giúp cải thiện thời gian hoặc chất lượng giấc ngủ ở những người mắc bệnh này hoặc chứng mất trí nhớ giai đoạn đầu, bao gồm các kỹ thuật trị liệu tâm lý, thuốc trị mất ngủ suvorexant (Belsomra), kích thích xuyên sọ (một phương pháp không xâm lấn), kỹ thuật kích thích não) và melatonin.

Phòng ngừa suy giảm nhận thức nhẹ: Bạn có thể làm gì?

Không phải mọi trường hợp suy giảm nhận thức nhẹ đều có thể ngăn ngừa được, nhưng bạn có thể thực hiện những bước sau để duy trì sự nhận thức của mình khi lớn tuổi:

  • Duy trì trọng lượng cơ thể một cách ổn định
  • Kiểm soát bệnh tiểu đường, cholesterol cao, huyết áp cao và béo phì
  • Ăn nhiều trái cây, rau và ngũ cốc nguyên hạt
  • Tránh chất béo không lành mạnh
  • Cung cấp đủ axit béo omega-3 (như trong cá béo và dầu cá)
  • Duy trì thể chất, hoạt động xã hội và trí óc
  • Không uống rượu quá mức

Những người lớn tuổi cho biết họ cảm thấy việc xác định mục đích sống sẽ ít có khả năng bị suy giảm nhận thức hơn. Vì vậy, bất kỳ biện pháp nào bạn có thể thực hiện để cảm thấy được kết nối và có giá trị trong gia đình và cộng đồng cũng có thể tốt cho sức khỏe não bộ của bạn.

Tháng 4 này, Phòng khám chuyên khoa dinh dưỡng VIAM - Viện Y học ứng dụng Việt Nam hân hoan chào mừng sinh nhật lần thứ 6 với vô vàn ưu đãi và quà tặng khi khám dinh dưỡng. Chương trình ưu đãi áp dụng từ ngày 01/04/2024 đến hết ngày 30/04/2024. Để đặt lịch khám, Quý khách vui lòng liên hệ Hotline 0935.18.3939 / 024.3633.5678 hoặc đặt lịch trực tiếp TẠI ĐÂY.

Hải Yến - Viện Y học Ứng dụng Việt Nam - Theo Everydayhealth
Bình luận
Tin mới
  • 08/12/2024

    Chế độ dinh dưỡng cho trẻ gái dậy thì sớm

    Tuy không phải là yếu tố quyết định nhưng dinh dưỡng có thể ảnh hưởng đến quá trình dậy thì ở nữ giới. Một chế độ ăn uống cân bằng, giàu dinh dưỡng, hạn chế các thực phẩm không lành mạnh sẽ giúp trẻ phát triển toàn diện và giảm thiểu các nguy cơ liên quan đến dậy thì sớm.

  • 08/12/2024

    Chế độ ăn cho trẻ dậy thì sớm

    Trẻ em ngày nay có xu hướng dậy thì sớm. Dinh dưỡng cũng là một trong những yếu tố góp phần gây dậy thì sớm ở trẻ.

  • 08/12/2024

    Chế độ ăn uống lành mạnh có thể giúp ích cho làn da của bạn như thế nào?

    Da của chúng ta là cơ quan lớn nhất của cơ thể và nhiều tình trạng da có cả biểu hiện bên trong và bên ngoài. Chỉ có một số ít nghiên cứu đã xem xét cách chế độ ăn uống có thể tác động đến một số tình trạng da liễu nhất định. Bài viết dưới đây sẽ liệt kê danh sách các tình trạng da phổ biến và cách chế độ ăn uống có thể giúp ích hoặc gây hại cho làn da của bạn.

  • 07/12/2024

    Bí quyết để xương chắc khỏe ở thời kỳ mãn kinh

    Sự thay đổi nội tiết tố ở phụ nữ tuổi mãn kinh không chỉ dẫn đến các triệu chứng được nhiều người biết đến như bốc hoả, thay đổi tâm trạng,…mà còn ảnh hưởng đến sức khỏe xương, tăng nguy cơ loãng xương và gãy xương.

  • 07/12/2024

    Nên làm gì khi bé gái dậy thì sớm?

    Xu hướng dậy thì sớm ngày càng gia tăng. Một số ít có thể là biểu hiện của bệnh lý, cần được điều trị đặc biệt.

  • 07/12/2024

    Hút thuốc lá điện tử làm giảm lưu lượng máu của cơ thể

    Một nghiên cứu mới cho thấy, ngay cả khi bạn hút thuốc lá điện tử không chứa nicotine vẫn có tác động tiêu cực đến lưu lượng máu của cơ thể.

  • 07/12/2024

    Những điều kỳ lạ xảy ra với làn da của bạn khi bạn già đi

    Khi bạn già đi, làn da cũng như các cơ quan khác sẽ bị lão hóa như một lẽ tự nhiên. Hãy cùng nhau tìm hiểu những điều xảy ra với làn da khi già đi qua bài viết dưới đây.

  • 07/12/2024

    7 nguyên nhân khiến hệ tiêu hóa của trẻ bị ảnh hưởng

    Tiêu hóa là một chức năng vô cùng quan trọng đảm bảo cho sự phát triển của cơ thể trong mọi giai đoạn, đặc biệt là năm đầu tiên của cuộc đời.

Xem thêm