Tổng hội y học Việt Nam

Viện y học ứng dụng Việt Nam
ứng dụng y học vì sức khỏe người việt nam

Phản ứng sau tiêm vắc-xin và giám sát các biến cố bất lợi - Phần 1

Vắc xin là một sản phẩm y tế. Vắc-xin, mặc dù được sáng tạo để bảo vệ con người khỏi bệnh tật, nó cũng có thể gây ra các phản ứng phụ giống như bất kỳ loại thuốc nào khác.

Hầu hết các phản ứng sau tiêm chủng đều nhẹ, chẳng hạn như đau, sưng hoặc đỏ ở vị trí tiêm hoặc sốt, phát ban và đau nhức. Phản ứng phụ nghiêm trọng rất hiếm gặp, có thể bao gồm phản ứng dị ứng nghiêm trọng đe dọa tính mạng.

Một phản ứng phụ có thể xảy ra sau tiêm chủng được gọi là một biến cố bất lợi (adverse event).

Mỗi năm, trung bình hơn 10 triệu liều vắc xin được sử dụng cho các trẻ em Mỹ dưới 1 tuổi. Trong năm đầu đời, một số lượng đáng kể trẻ sơ sinh trải qua những vấn đề sức khỏe nghiêm trọng, đe dọa tính mạng chẳng hạn như Hội chứng đột tử ở trẻ sơ sinh (SIDS). Ngoài ra, trong năm đầu tiên, các vấn đề sức khỏe bẩm sinh có thể biểu hiện. Do đó, tiêm chủng trong giai đoạn này cũng gắn liền với rất nhiều vấn đề sức khỏe tồn tại ở trẻ. Thách thức đặt ra là làm thế nào để xác định chính xác một biến cố bất lợi có liên quan trực tiếp đến tiêm chủng không?

Cục quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Hoa Kỳ (FDA) và Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Hoa Kỳ (CDC) đã thiết lập hệ thống theo dõi và phân tích các biến cố bất lợi được báo cáo để xác định xem chúng có liên quan đến tiêm chủng hay không.

Phân loại phản ứng phụ

Để hiểu được tỉ lệ các biến cố có thể xảy ra, sẽ là hữu ích nếu so sánh loại vắc-xin có tác dụng phụ tương đối ít chẳng hạn như vắc-xin phòng Haemophilus influenza type B (Hib) với vắc-xin được cho là có nhiều tác dụng phụ tiềm ẩn, chẳng hạn như vắc-xin đậu mùa.

Haemophilus influenza type B là một loại vi khuẩn có thể gây nhiễm trùng nghiêm trọng, bao gồm viêm màng não, viêm phổi, viêm thanh quản và nhiễm trùng huyết. CDC khuyến nghị trẻ em nên tiêm phòng Hib bắt đầu từ hai tháng tuổi.

Bệnh đậu mùa là một bệnh nhiễm trùng nghiêm trọng do 2 chủng virus Variola major hoặc Variola minor gây ra, tỉ lệ tử vong từ 30% - 40% các trường hợp nhiễm. Không có trường hợp mắc bệnh đậu mùa tự nhiên nào được báo cáo từ những năm 1970 và Tổ chức Y tế thế giới đã tuyên bố thanh toán thành công bệnh đậu mùa.

Theo Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Hoa Kỳ các phản ứng phụ có thể xảy ra sau khi tiêm phòng Hib và đậu mùa 

Phản ứng phụ Vắcxin Hib

  • Đỏ, nóng hoặc sưng ở vị trí tiêm (phản ứng có thể xảy ra ở 25% trẻ được tiêm)
  • Sốt trên 38.3 °C (101 °F) ( tỉ lệ tối đa 1/20 trẻ được tiêm)

Hiện không có phản ứng phụ nghiêm trọng nào liên quan đến vắc-xin Hib được ghi nhận

Phản ứng phụ liên quan vắc xin đậu mùa

Nhẹ - vừa phải

  • Phát ban nhẹ, kéo dài 2-4 ngày.
  • Sưng và đau hạch bạch huyết, kéo dài 2-4 tuần sau tiêm.
  • Sốt trên 37.8 °C (khoảng 70% trẻ em, 17% người lớn) hoặc trên 38.9 °C (khoảng 15% -20% trẻ em, dưới 2% người lớn).
  • Tổn thương thứ phát (Secondary blister) ở vị trí khác trên cơ thể (tỉ lệ khoảng 1/1900).

Trung bình - nghiêm trọng

  • Nhiễm trùng tại mắt nghiêm trọng hoặc mất thị lực, do sự lây lan của virus vào mắt.
  • Phát ban toàn bộ cơ thể (tỉ lệ tối đa là 1/4000).
  • Phát ban nghiêm trọng trên người bị eczema (tỉ lệ tối đa là là 1/26000).
  • Viêm não có thể dẫn đến tổn thương não vĩnh viễn (tỉ lệ 1/83000).
  • Nhiễm trùng nghiêm trọng khởi phát từ vị trí tiêm (tỉ lệ là 1/667000, chủ yếu ở những người có hệ miễn dịch suy yếu).
  • Tử vong (1-2 phần triệu, chủ yếu ở những người có hệ miễn dịch suy yếu).

Cứ một triệu người được tiêm phòng bệnh đậu mùa, có từ 14 đến 52 người có thể có phản ứng sau tiêm đe dọa đến tính mạng.

Tác dụng phụ khác nhau của các loại vắc-xin khác nhau

Tại Hoa Kỳ, khi bạn hoặc con bạn được tiêm phòng, nhân viên y tế sẽ cung cấp một văn bản được gọi là Bản thông tin về Vắc-xin (VIS). VIS mô tả chi tiết các phản ứng phụ thường gặp và hiếm gặp (nếu có). Nhân viên y tế có thể sẽ trao đổi và chia sẻ với bạn về các phản ứng phụ có thể xảy ra sau tiêm. VIS cũng có thể tải về trên website của CDC.

Các tài liệu được cung cấp bởi nhà sản xuất vắc-xin cũng đề cập đến thông tin về các biến cố bất lợi có thể xảy ra. Các tài liệu cũng cho thấy tỷ lệ phản ứng phụ trong các nhóm thử nghiệm và nhóm chứng trong quá trình thử nghiệm vắc xin.

(...) còn tiếp

Mời bạn tiếp tục tìm hiểu các công cụ giám sát biến cố bất lợi của tiêm chủng trong bài viết phần 2 trên website: Viện Y học ứng dụng Việt Nam

Tham khảo thêm thông tin tại bài viết: Phản đối tiêm chủng và những hệ quả

Bs.Nguyễn Thế Võ - Viện Y học ứng dụng Việt Nam - Theo Historyofvaccines
Bình luận
Tin mới
  • 01/07/2025

    Cách sử dụng dầu dừa điều trị chàm

    Dầu dừa là một chất dưỡng ẩm tự nhiên. Nhiều người bị chàm nhận thấy dầu dừa có tác dụng làm dịu da và giảm các triệu chứng như khô và ngứa.

  • 01/07/2025

    Vai trò của chất béo trong chế độ ăn lành mạnh

    Chất béo thường bị mang tiếng xấu mỗi khi nói về chế độ dinh dưỡng vì cho rằng đó là nguyên nhân gây bệnh tim mạch, tiểu đường hay béo phì. Quan niệm cắt bỏ hoàn toàn chất béo khỏi bữa ăn đã từng phổ biến trong một số khuyến nghị dinh dưỡng. Thực tế, không phải tất cả các chất béo đều có hại.

  • 30/06/2025

    Dùng nghệ và mật ong cùng nhau có tăng lợi ích không?

    Mật ong với nghệ có thể được dùng cùng nhau trong chế độ ăn hằng ngày và thực phẩm bổ sung, vậy tác dụng của chúng có mạnh hơn khi kết hợp?

  • 30/06/2025

    Xử lý vết thương do côn trùng cắn khi đi du lịch: Những điều cần biết

    Du lịch là dịp để khám phá thiên nhiên, trải nghiệm văn hóa và tận hưởng những khoảnh khắc thư giãn. Tuy nhiên, bên cạnh những điều thú vị, các chuyến đi đôi khi cũng tiềm ẩn những rủi ro nhỏ nhưng phiền toái, chẳng hạn như những vết thương do côn trùng cắn

  • 29/06/2025

    Sữa nguyên chất có dinh dưỡng, lợi ích và rủi ro gì?

    Sữa là nguồn dinh dưỡng quan trọng nên có trong chế độ ăn hằng ngày, trong đó sữa nguyên chất được đánh giá là nguồn cung cấp protein tốt. Tìm hiểu về dinh dưỡng, lợi ích và rủi ro khi tiêu thụ sữa nguyên chất.

  • 29/06/2025

    Làm thế nào để bỏ thói quen dùng điện thoại

    Một số ứng dụng có thể cho bạn biết bạn dành bao nhiêu thời gian cho điện thoại và bạn dành bao nhiêu thời gian cho từng ứng dụng. Ngay cả khi bạn không nghĩ rằng mình sử dụng điện thoại quá nhiều, việc nhìn thấy những con số thống kê tần suất sử dụng có thể khiến bạn muốn đặt điện thoại xuống.

  • 29/06/2025

    Điểm danh 5 loại dầu thực vật mang lại lợi ích sức khỏe tuyệt vời

    Chất béo thường bị hiểu lầm là “kẻ thù” của sức khỏe, đặc biệt là đối với tim mạch và cân nặng. Tuy nhiên, các nghiên cứu gần đây cho thấy không phải tất cả chất béo đều có hại. Ngược lại, một số loại chất béo tốt lại đóng vai trò thiết yếu trong việc duy trì năng lượng, hấp thụ vitamin và bảo vệ cơ thể khỏi viêm nhiễm. Trong đó, dầu ăn có nguồn gốc thực vật như dầu ô liu, dầu bơ, dầu mè... không chỉ mang lại hương vị phong phú cho món ăn mà còn cung cấp các acid béo có lợi cho tim mạch, não bộ và hệ miễn dịch.

  • 28/06/2025

    Người mắc bệnh tim có nên ăn trứng?

    Quan niệm sai về hàm lượng cholesterol trong trứng đã khiến nhiều người, đặc biệt là những người mắc bệnh tim hoặc đái tháo đường, loại bỏ trứng khỏi chế độ ăn uống của mình.

Xem thêm